Në muzeun e Viterbos, mund të vëzhgohet ky mbishkrim i gdhëndur mbi një stelë, i cili është shumë interesant sepse nuk ka një koncept funerar por na sjell lutjen e një fermeri i cili dëshiron shiun (shi) dhe si pasojë dëshiron hangar (mash) të madh (mathi).

ENIGMA E GJUHES SHQIPE - BLOG -

Pellazgo - Ilire

Shqip



THMI

Timi (e imja)

ARATHIA

aratia (ara)

FELA

fale (dhuroi)

VESHNA

vreshtna (vreshta)

SHI

shi

A

a (dhe)

MATHI

madhi (të madh)

MASH

mash (hangar)

Shprehja Fela, fale në shqip rrjedh nga Fal d.m.th. lutje, falje, dhuratë. Një fjalë tjetër që meriton vëmëndje është MATHI, d.m.th. madh ose i Madhi. Bëhet fjalë për një fjalë antike të pellazgëve, rrënja e të cilës, nëpërmjet Etruskëve, ka hyrë në latinishten (magnus, magnitudo) dhe mbijeton praktisht në të gjitha gjuhët moderne europiane (magnifico, magnificent, magnifique, etj.).

Në kulmin e saj, këtë fjalë e gjejmë në një pllakë të murosur në hyrjen e Universitetit të Peruxhas:

ENIGMA E GJUHES SHQIPE - BLOG -

Pellazgo - Ilire

Shqip



AVLE

Avlli

SCELI

shkeli

MADNOIA

Madhnia

LEYE

leje

DA

dha

Duke pasur gjithnjë parasysh gjithnjë fjalën MATHI, është interesante të vëzhgojmë një mbishkrim antik ilir, i zbuluar në Durrës, ku fjala (mathi) na paraqitet vetëm me bashkëtingëlloret.

Le të shohim këtë koncept të thellë filozofik, që ngjan me gati të gjitha mbishkrimet e Ilirisë dhe jo vetëm ato funerare , por edhe thjesht me një përshëndetje o urim, që mbaron me fjalën HAIRE, “për të mira” :

HAIRE

Pellazgo - Ilire

Shqip



TEI

Tei (përtej)

TOC

toc, (tokës)

TEI

tei, (përtej)

MH

madhe

NOC

nat: (natë)

HAIRE

Hair (për të mirën)

Karakteristika më interesante e këtyre mbishkrimeve është e përbërë nga karakteret (gërmat), që janë jashtëzakonisht të ngjashme me ato etruske dhe që pa asnjë lloj dyshimi na zbulojnë një degë të përbashkët.

Vlen të thuhet që fjala HAIRE gjendet në greqisht (χαιρε), në gjermanisht (heil), në anglisht (hail), nel turqisht (hayir), etj. gjithmonë me të një kuptim dashamirësie.

Sot në Shqipëri, këtë fjalë e gjejmë edhe si emër femëror: Hajrie, ashtu si edhe Liri d.m.th. i lirë e lirë, si dhe emrin mashkullor Iliri.

Marrë nga libri L’etrusco lingua viva i autores Nermin Vlora Falaschi

Përktheu nga italishtja Elton Varfi

Link versioni italisht: L’antica iscrizione di Durazzo


0 Comments