Orakulli i Dodonës

 

Shumë janë shkruar mbi prejardhjen e emrit të profetit të madh Thamir, dhe po aq janë shkruar dhe mbi fjalën Tomur me të cilën shumë studiues të epeve homerike e zëvëndësojnë fjalën Themist tek Odisea, vargu 403. Tomur sipas kërkuesve të lashtë do të thotë profeci, pra diçka e përafërt me themistët. Me sa duket e pëlqyen më shumë se fjala Themist dhe e lidhën me malin e Epirit Tomar të Helopisë dhe Dodonës.

Po përse? Këtu kruajnë mustaqet e tyre filologët e rinj. P.Karolidhi zemërohet me versionin që japin”albanologët dhe politikanët” shqiptarë. Por le ti japim fjalën njëtit prej “politikanëve shqiptarë”, Jani Vretos që në veprën e tij të famshme “Apologjia” shkruan :

“… akoma edhe sot tradita e orakullit të shenjtë të Dodonës është njësoj e gjallë. Kështu mali ku gjendej Dodona quhej Tomar dhe shenjtorët e Dodonës Tomare ose Tomure. Profecitë e Dodonës trasmetoheshin me anë të ahishtes së shenjtë dhe kazanit të shenjtë. Mirëpo fjala Tomarë dhe Tomare ose Tomure gjendet e qartë në gjuhën shqipe. I mirë (në kuptimin e shenjtë, zemërmirë, shpirtmir i virtytshëm) në shumës bën të mirë, nga e cila u formua fjala greke Tomar, Tomur etj. Tomorr në Shqipëri quhet mali më i lartë i Toskërisë, dhe Tomorricë zona rreth rrëzës së Tomarit. Akoma edhe sot një oshëtimë që vjen nga gryka e një topi të padukshëm që është fshehur atje, duke zëvendësuar zhurmën e ahishtes dhe të kazanëve, parashikon që do të ndodhin gjëra të mëdha.

Pra kaq ndryshim i vogël mes shekujve dhe ndryshimeve të feve nga paganizmi në krishtërim, dhe nga krishtërimi në myslimanizëm. Pra kot e kërkojnë Dodonën e madhe në vend tjetër…” (fq. 84).

Kishte të drejtë “politologu shqiptar” Vreto, dhe gabim ata që e kërkonin diku tjetër deri atëherë për Dodonën (Semiteli, Arvantini, Petridhi etj). Në të njëjtin vit, 1878 që u botua “Apologjia” e Jani Vretos, K. Karapani botoi në frëngjisht veprën e tij në dy vëllime, “Dodona dhe gërmadhat e saj” dhe e konfirmonte vendëndodhjen e Dodonës së lashtë me gërmimet e tij në malin Tomorr.

Marrë nga libri Arvanirasit dhe prejardhja e grekëve i autorit Aristidh Kola