tag:blogger.com,1999:blog-84424169654475463802024-03-28T00:00:34.187+01:00Kronikat ShqiptareElton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05995304859270285233noreply@blogger.comBlogger168125tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-10771784063578294372024-03-28T00:00:00.001+01:002024-03-28T00:00:00.279+01:00Një tragjedi në det: Anija e mbytur që tronditi Adriatikun<p> </p><h1 style="text-align: center;">Ditari i Kronikave Shqiptare<br /></h1><h1 style="text-align: center;">28 mars 1997</h1><p align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: times; font-size: large;">Në pranverën e vitit 1997, deti i qetë Adriatik u shndërrua papritur në një skenë tragjedie të destinuar të mbetet e pashlyeshme në kujtesën kolektive, evropiane dhe shqiptare. Një anije modeste, plot me shpresat dhe ëndrrat e atyre që kërkonin një jetë më të mirë përtej kufirit në Itali, u gjend tragjikisht i përfshirë në një përplasje me një anije të Marinës. Ky incident jo vetëm që i dha fund papritur udhëtimit, por shënoi edhe fundin e jetës së shumë individëve, duke ngritur pyetje kritike për menaxhimin e imigracionit dhe sigurinë detare.</span></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPlRWvaoEMYAAVVWx8xzdkuAjqLFOaopm04klxAHyqPitC-Zez4REBQZHWKC1twV6K6qY5aZyyptnwJiGp6Uozxevr19wzXBqTxI0eIJGE_QUsKI3xfQJcoDIFBk4WbmjBZa-emHGonHbpxROQ3wdkdIdiL702MzbgoyFk8BG7kUYunh2WSp0NZQXeha9x/s1024/jpg.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="681" data-original-width="1024" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPlRWvaoEMYAAVVWx8xzdkuAjqLFOaopm04klxAHyqPitC-Zez4REBQZHWKC1twV6K6qY5aZyyptnwJiGp6Uozxevr19wzXBqTxI0eIJGE_QUsKI3xfQJcoDIFBk4WbmjBZa-emHGonHbpxROQ3wdkdIdiL702MzbgoyFk8BG7kUYunh2WSp0NZQXeha9x/w400-h266/jpg.jpg" width="400" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Episodi, i cili ndodhi në pranverën e atij viti, përfaqësoi një pikë kthese, duke tronditur themelet e perceptimit publik mbi migracionin dhe sigurinë e rrugëve detare. Ujërat që zakonisht ngjallnin qetësi dhe qetësi u shndërruan papritur në një fazë dëshpërimi dhe tragjedie. Ndërsa dielli ndriçonte valët e detit, fatet e atyre që kërkonin një jetë të re u përplasën me ashpërsinë e rrethanave.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Anija, një simbol i shpresës për ata që udhëtonin në bord, u bë një monument i heshtur i pafajësisë së humbur. Familjet që prisnin me ankth lajmet për të dashurit e tyre u hodhën në humnerën e pasigurisë dhe pikëllimit. Joshja e tokës së premtuar u shndërrua në një iluzion të shpartalluar, ndërsa rrymat e trazuara të jetës tërhoqën me vete sekretet e fshehura në thellësitë e thella.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Ndikimi i kësaj tragjedie nuk u kufizua vetëm në jetët e humbura individuale, por u përhap si një valë tronditëse nëpër komunitetet lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare. Pyetjet pa përgjigje mbushën mendjet e atyre që kërkonin drejtësi dhe kuptim në një botë gjithnjë e më komplekse dhe të pakuptueshme. Pranvera e vitit 1997 mbeti e gdhendur në zemrat e kujtdo që ishte prekur nga ajo ngjarje e tmerrshme, duke shërbyer si një kujtesë e vazhdueshme e brishtësisë dhe tragjedive që fshihen pas dallgëve në dukje të qeta të detit Adriatik.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Ngjarja është e ngjyrosur me dramë intensive, e përforcuar nga ambiciet e pamasë të atyre udhëtarëve, të shtyrë nga dëshpërimi dhe dëshira për një të ardhme më të mirë, duke u mbështetur në detin e paanë. Përplasja mes anijes së brishtë dhe anijes së fuqishme ushtarake bëhet simbol i vështirësive që lidhen me emigracionin e paligjshëm, duke nxjerrë në pah sfidat dhe rreziqet e kalimit të Mesdheut në kërkim të strehimit.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Përballë kësaj katastrofe, komuniteti ndërkombëtar është i detyruar të reflektojë për qëndrimin e tij në lidhje me politikat e migracionit dhe nevojën për të garantuar rrugë më të sigurta për ata që janë të detyruar të ikin nga vendlindja e tyre. Tragjedia thekson urgjencën e gjetjes së zgjidhjeve humanitare që mund të parandalojnë humbjet e ardhshme të jetëve në det, ndërsa në të njëjtën kohë nënvizon kompleksitetin e dinamikës së migrimit në Detin Mesdhe.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Në këtë kontekst, lindin pyetje themelore për rolin dhe përgjegjësitë e kombeve në mbrojtjen e të drejtave të njeriut të migrantëve dhe menaxhimin e sfidave të migracionit në shkallë globale. Përplasja mes varkës së vogël dhe anijes ushtarake imponuese bëhet kështu një katalizator për një debat më të gjerë mbi sigurinë detare dhe humanizmin e politikave të migracionit.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Mbytja e varkës së vogël nuk përfaqësoi vetëm një ngjarje të vetme të izoluar, por u kthye në një rast emblematik që ndezi një debat ende të gjallë mbi të drejtat e njeriut, pritjen e refugjatëve dhe rëndësinë e solidaritetit që kalon kufijtë kombëtarë. Kjo tragjedi përsëriti nevojën urgjente që kombet evropiane të adoptojnë një qasje më gjithëpërfshirëse dhe më dhembshur ndaj atyre që, duke ikur nga varfëria, lufta apo persekutimi, kërkojnë siguri dhe dinjitet në brigjet italiane.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Ngjarja katalizoi vëmendjen e publikut ndërkombëtar, duke u bërë një fener i fuqishëm që ndriçoi kushtet e dëshpëruara që shtyjnë individët dhe familjet të ndërmarrin udhëtime të rrezikshme në det. Ndikimi i kësaj tragjedie në debatin publik dhe politikat e migracionit ishte i menjëhershëm dhe i thellë, duke nxitur reflektimin kritik mbi përgjegjësitë e kombeve përballë krizave të ngjashme humanitare.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Autoritetet, të përballura me përmasat e kësaj fatkeqësie, u detyruan të rishikojnë politikat e tyre, duke u përpjekur të balancojnë sigurinë kombëtare me imperativin humanitar për mbrojtjen e më të cenuarve. Rezultati ishte një debat i nxehtë se si të menaxhohet imigracioni në mënyrë të drejtë dhe të sigurt, pa harruar vlerat themelore të dhembshurisë dhe solidaritetit që duhet të udhëheqin reagimin ndaj situatave të nevojës ekstreme.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Ky episod i trishtuar, në fakt, solli sfidat humanitare dhe ligjore të paraqitura nga emigracioni i paligjshëm në qendër të vëmendjes globale, duke bërë thirrje për përgjegjësi të përbashkët në mbrojtjen e më të cenuarve. Ai ngriti pyetje të mprehta se si shoqëritë mund dhe duhet t'i përgjigjen vuajtjeve të atyre që, të shtyrë nga dëshpërimi, mbështeten në det për t'i shpëtuar kushteve të paqëndrueshme të jetesës.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Kujtimi i kësaj tragjedie mbetet i ngulitur si një simbol i dinamikës së ndërlikuar që karakterizon emigracionin në Mesdhe, duke i bërë thirrje ndërgjegjes kolektive të mos harrojë jetët e humbura në kërkimin e sigurisë dhe dinjitetit. Mësimi nga kjo përvojë e dhimbshme kërkon një thirrje universale për një etikë kujdesi dhe respekti për të drejtat e njeriut, duke theksuar rëndësinë e ndërtimit të urave të solidaritetit në vend të ngritjes së mureve të indiferencës.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Duke rimenduar historinë tragjike të Katër të Radës përmes fjalëve të Benediktit XVI, del një reflektim i thellë mbi fenomenin e emigracionit. Në vitin 2012, disa muaj para se të braktiste rolin e tij papal, Benedikti XVI foli për emigracionin si një "pelegrinazh besimi dhe shprese", i cili shumë shpesh kthehet në tragjedi. Ai theksoi rëndësinë e "të drejtës për të mos emigruar", që do të thotë nevojën që njerëzit të jenë në gjendje të qëndrojnë në tokën e tyre pa u detyruar të migrojnë si e vetmja rrugë për një jetë më të mirë. Kjo qasje nxit reflektimin mbi shkaqet rrënjësore të krizave migratore, shpesh të lidhura me politika të gabuara ose ndërhyrje neokoloniale, dhe mbi rëndësinë e punës për një botë në të cilën çdo individ mund të jetojë me dinjitet në vendin e vet.</span></div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-22522270215346494112024-03-07T00:00:00.055+01:002024-03-07T00:00:00.145+01:007 Marsi : Një ditë me rëndësi historike për Shqipërinë<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><i>7 Marsi qëndron si një datë e rezonancës së thellë në sixhadenë e pasur të historisë shqiptare, dëshmitare e ngjarjeve që kanë formësuar rrjedhën e fatit të saj. Në këtë ditë, dy momente domethënëse janë thurur në strukturën e historisë shqiptare, secili duke shënuar një pikë kthese në luftën për arsim dhe pavarësi. Nga njëra anë hapja e shkollës së parë kombëtare shqiptare, simbol i rilindjes kulturore dhe afirmimit të identitetit shqiptar; nga ana tjetër, ardhja e një figure mbretërore evropiane, e destinuar të qeverisë, ndonëse shkurt, mbi fatin e një vendi në kërkim të stabilitetit dhe njohjes. Ky postim synon të eksplorojë dhe festojë rëndësinë e këtyre ngjarjeve, duke reflektuar mbi ndikimin e tyre të qëndrueshëm në Shqipëri.</i></span></div><h1 style="text-align: center;"><b><br /></b></h1><h1 style="text-align: center;"><b>Mësonjëtorja e Korçës : Agimi i Arsimit Shqip</b></h1><h1 style="text-align: center;"><b><br /></b><b>Ditari i Kronikave Shqiptare</b><b><br /></b><b>7 mars 1887</b></h1><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">7 Marsi 1887 shënon një kapitull themelor në historinë arsimore të Shqipërisë, falë hapjes së shkollës së parë kombëtare shqipe në Korçë , një ngjarje që simbolizonte rezistencën dhe rilindjen kulturore në një periudhë të karakterizuar nga sundimi i Perandorisë Osmane. Kjo nismë edukative jo vetëm që shënoi fillimin e një rruge drejt vetëvendosjes kulturore, por edhe një hap të rëndësishëm përpara në luftën për ruajtjen e identitetit shqiptar.</span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="font-size: large;"><br /></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7aTrdRO7FYZbdqpgkWZYhfKaZYB8u1jKjaZiqRWt5K3uJD2HCAkMmutQAP-Sa8VgK16bJtG7u3uAGY67cGnIDCovSOpA0jgW_BFKtDqp6xcWZORYf2OoE1hDKQi-OyxWyahqgv07iYpYOCOZ7DEX3OWJSD33JGs7Xbf5Rprff4yYOt_KerKaXrzODirIA/s469/01.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-size: large;"><img border="0" data-original-height="294" data-original-width="469" height="251" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7aTrdRO7FYZbdqpgkWZYhfKaZYB8u1jKjaZiqRWt5K3uJD2HCAkMmutQAP-Sa8VgK16bJtG7u3uAGY67cGnIDCovSOpA0jgW_BFKtDqp6xcWZORYf2OoE1hDKQi-OyxWyahqgv07iYpYOCOZ7DEX3OWJSD33JGs7Xbf5Rprff4yYOt_KerKaXrzODirIA/w400-h251/01.JPG" width="400" /></span></a></div><div style="text-align: center;"><span style="font-size: large;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Themeli i kësaj shkolle ishte pasqyrim i drejtpërdrejtë i aspiratave të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, e cila synonte afirmimin e të drejtave kombëtare brenda perandorisë. Mësonjëtorja u shndërrua shpejt në një qendër iluminizmi, duke ofruar një edukim që ndërthurte mësimin e gjuhës shqipe me vlerat patriotike, në një kohë kur shprehja kulturore shqiptare ishte shumë e kufizuar .</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Dita e hapjes së saj festohet sot si Dita e Mësuesit në Shqipëri, duke vënë në pah ndikimin e qëndrueshëm të kësaj ngjarjeje në arsimin dhe shoqërinë shqiptare.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Krijimi i kësaj shkolle u bë i mundur falë punës dhe përkushtimit të figurave kryesore të Rilindjes Shqiptare, mes të cilëve edhe Naim Frashëri dhe vëllai i tij Samiu, të cilët arritën të merrnin leje për hapjen e një shkolle shqipe në Korçë nga Sulltan Abdylhamidi II. Mbështetja financiare erdhi jo vetëm nga diaspora shqiptare në Rumani, por edhe nga komuniteti shqiptar në Stamboll, i cili pa në Pandeli Sotirin figurën ideale për të drejtuar institucionin e ri.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Në një shtëpi të dhuruar nga Diamant Terpo , shkolla inauguroi aktivitetet e saj edukative duke mirëpritur nxënës të të gjitha klasave shoqërore, duke ofruar kurse nga gjuha shqipe dhe letërsia deri tek historia, gjeografia dhe shkenca. Kjo qasje gjithëpërfshirëse dhe demokratike ndaj arsimit pasqyronte vizionin progresiv të themeluesve të tij.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Me gjithë kufizimet e vendosura nga qeveria osmane, e cila kufizoi arsimin në gjuhën shqipe, shkolla qëndroi e hapur për disa vite, duke u bërë simbol i këmbënguljes dhe rezistencës kulturore. Edhe pas mbylljes së përkohshme, shkolla rihapi dyert e saj, duke vazhduar edukimin e brezave të ardhshëm dhe përhapjen e kulturës dhe gjuhës shqipe.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Kontributi i këtij institucioni në arsimin në Shqipëri ka qenë i jashtëzakonshëm, duke përgatitur terrenin për lindjen e një ndërgjegjeje kombëtare dhe një ndjenjë të fortë identiteti kulturor tek shqiptarët. Përkushtimi i mësuesve dhe mbështetësve të saj, të cilët punuan pa u lodhur për të siguruar burime arsimore dhe për të promovuar arsimin në një kontekst sfidues, ishte kritik për suksesin e Mësonjëtorjës.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Në kujtim të kontributit të tij të rëndësishëm në arsimin dhe kulturën shqiptare, 7 Marsi mbetet një ditë feste dhe reflektimi, një nder për vendosmërinë e një populli për të ruajtur dhe promovuar trashëgiminë e tij kulturore kundër të gjitha gjasave.</span></div><h1 style="text-align: center;"><b><br /></b><b>Zgjedhja e një mbreti: Vilhelmi i Vidit dhe Shqipëria</b><b><br /></b><b><br /></b><b>Ditari i Kronikave Shqiptare</b><b><br /></b><b>7 mars 1914</b></h1><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">29 korriku 1913 shënoi një moment vendimtar në historinë e Shqipërisë, kur Konferenca e Ambasadorëve në Londër vendosi se Shqipëria do të njihej si një principatë autonome, sovrane dhe e trashëguar. Ky vendim u mor nën garancinë e gjashtë Fuqive, të cilat do të kishin për detyrë të caktonin Princin që do të drejtonte shtetin e ri. U përvijua edhe skema territoriale dhe politike që do të karakterizonte Shqipërinë, duke shënuar fillimin e një rruge drejt vetëvendosjes dhe sovranitetit kombëtar. </span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Kjo ngjarje ishte jo vetëm një pikë kthese për popullin shqiptar, por edhe një shembull domethënës i diplomacisë ndërkombëtare të kohës, duke theksuar rolin e fuqive evropiane në ripërcaktimin e kufijve dhe ndikimin në fatet e shteteve të vogla ballkanike.</span></div><div style="text-align: center;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg-ZNgARvC3k8sIUfPil5-okGl7fhuPxMhuXV_tXTFCWw2mapM-LS-b1aDmDVKSs5F-v6bAD3Wsa7KoBr2bOsqdfGhTppwkxjQD7TQSLlD98kc6cXoB7YY5zD5U0GyMzSq371G5YpHL9LY6uSZ-kSLN127FE1Loxow_h68cLU5OB3noGCvw8gU2eD-TKRxa/s320/3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="320" data-original-width="237" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg-ZNgARvC3k8sIUfPil5-okGl7fhuPxMhuXV_tXTFCWw2mapM-LS-b1aDmDVKSs5F-v6bAD3Wsa7KoBr2bOsqdfGhTppwkxjQD7TQSLlD98kc6cXoB7YY5zD5U0GyMzSq371G5YpHL9LY6uSZ-kSLN127FE1Loxow_h68cLU5OB3noGCvw8gU2eD-TKRxa/w296-h400/3.jpg" width="296" /></a></div><br /><span style="font-size: large;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Pas vendimit u vendos që Princi i Shqipërisë të emërohej brenda gjashtë muajve. Ndërkohë, autoritetet lokale ekzistuese dhe xhandarmëria do të mbesin funksionale nën mbikëqyrjen e një komisioni ndërkombëtar. Kjo fazë kalimtare parashikonte gjithashtu që siguria dhe rendi publik të garantoheshin nga një organizatë ndërkombëtare e xhandarmërisë, e drejtuar nga oficerë të huaj të ngarkuar me komandën e lartë dhe efektive. Prania e instruktorëve të huaj kishte për qëllim sigurimin e uniformitetit të shërbimit pa cenuar përdorimin e personelit vendas, duke përfshirë oficerë, nënoficerë dhe xhandarë. Pagat e këtij organi do të financoheshin nga burimet e brendshme të vendit, me garancinë financiare të Fuqive.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">28 Nëntori 1913 përfaqësoi një moment të rëndësishëm në historinë e re të Shqipërisë së pavarur. Pikërisht atë ditë, në kuadër të kremtimit të një vjetorit të shpalljes së pavarësisë, fuqitë e mëdha evropiane vendosën të komunikojnë zyrtarisht zgjedhjen e tyre për drejtimin e principatës shqiptare. Figura e zgjedhur për të plotësuar rolin e princit ishte Vilhelmi i Vidit, një anëtar i një familjeje të shquar fisnike nga Prusia Rhenish. Ky personazh ishte i lidhur në mënyrë të konsiderueshme me gjykatat evropiane, duke qenë nipi i Mbretëreshës së Rumanisë dhe bashkëshorti i një princeshe që i përkiste shtëpisë së Schönburg-Waldenburg .</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Zgjedhja e një princi të besimit protestant për të qeverisur Shqipërinë nuk ishte e rastësishme, por pasqyronte një strategji të mirëmenduar nga fuqitë evropiane. Ky vendim ishte një përpjekje për të futur një element garancie dhe ekuilibri në një zonë ku popullsia ishte e ndarë midis feve dhe besimeve të ndryshme. Ideja ishte që neutraliteti fetar i princit mund të vepronte si një katalizator për bashkimin e vendit, si dhe të përfaqësonte një urë lidhëse midis Shqipërisë dhe fuqive perëndimore.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">ceremonia zyrtare e ofrimit të kurorës shqiptare u zhvillua në Kështjellën Neuwied , rezidenca e familjes së Vilhelmi-t të Vidit. Kjo ngjarje nuk ishte thjesht një formalitet, por simbolizonte lidhjen midis fisnikërisë evropiane dhe fatit të një kombi që kërkonte të pohonte sovranitetin dhe identitetin e tij në kontekstin ndërkombëtar. Me këtë ceremoni, Shqipëria nisi një kapitull të ri të historisë së saj, nën drejtimin e një figure që, ndonëse e jashtme për dinamikën lokale, shihej si bartëse e stabilitetit dhe progresit.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Më 7 mars 1914, Vilhelm Frederick Henry i Vidit , një njeri në kulmin e pjekurisë së tij dhe i zgjedhur nga fuqitë e mëdha për të ulur në fronin e Shqipërisë, shkeli për herë të parë në tokën shqiptare në portin e Durrësit. Regjenca e tij do të ishte e shkurtër, duke u kufizuar në vetëm gjashtë muaj, por ajo ardhje shënoi fillimin e një kapitulli të veçantë në historinë shqiptare, por kjo është një tjetër histori.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: large;">Momentet historike që kemi eksploruar, që të dyja kanë rënë nën ditën e 7 marsit, përfaqësojnë më shumë se shënime të thjeshta në një kalendar; janë simbole të gjalla të aspiratave dhe ndryshimeve të një kombi të tërë. Inaugurimi i Mësonjëtorjës së Korçës ndezi një pishtar dijeje në një epokë obskurantizmi, duke hedhur themelet e arsimit modern në Shqipëri dhe duke festuar gjuhën dhe kulturën shqiptare si kurrë më parë. Po kështu, ardhja e Vilhelmi-t të Vidit simbolizonte kërkimin e një drejtimi të ri politik, një episod i shkurtër por intensiv që la gjurmë të pashlyeshme në historinë e vendit. Së bashku, këto ngjarje pasqyrojnë qëndrueshmërinë dhe vendosmërinë e shqiptarëve për të ndërtuar një të ardhme më të mirë, duke na kujtuar rëndësinë e nderimit të së shkuarës teksa nisemi drejt horizonteve të reja. Teksa kujtojmë 7 Marsin, festojmë jo vetëm arsimin dhe qeverisjen, por shpirtin e paepur të një populli që e ka gjetur gjithmonë dritën edhe në momentet më të errëta. Ne i ftojmë tani lexuesit tanë të reflektojnë mbi këta kapituj të historisë shqiptare dhe të ndajnë perceptimet e tyre për trashëgiminë e tyre dhe ndikimin e tyre në Shqipërinë e sotme.</span></i></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="sq" style="font-family: "Garamond",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-17454067892802197962024-03-02T00:00:00.061+01:002024-03-02T00:00:00.129+01:00Analizë e Lidhjes së Lezhës në Rezistencën Shqiptare kundër Osmanëve<h1 style="text-align: center;"><span style="font-family: inherit;"> <span style="font-weight: bold; text-align: center;">Ditari i Kronikave Shqiptare<br /></span><span style="font-weight: bold;">2 Mars 1444</span></span></h1><div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Garamond",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h3 style="text-align: center;"><b>Konteksti Historik dhe Bazat e Rezistencës</b></h3><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; font-size: large;">Në fillim të shekullit XV, Shqipëria ishte në një pikë vendimtare historike, e shtërnguar nga përparimi i pandalshëm i Perandorisë Osmane. Ishte një kohë e ngjeshur me konflikte, ku struktura sociale ishte tërësisht e mbërthyer nga pasiguria e thellë, një periudhë gjatë së cilës figura e Gjergj Kastriotit, i njohur gjerësisht si Skënderbeu, shfaqi fuqinë e tij me një vendosmëri të patundur. Ky fisnik shqiptar, të cilin fati i duket se ishte lidhur ngushtë me vetë qenien e rezistencës kombëtare, do të linte një gjurmë të pashlyeshme në kronikat e historisë së vendit të tij. I pajisur me një kapacitet të jashtëzakonshëm udhëheqës dhe me një vizion strategjik të qartë dhe të thellë, Skënderbeu u bë qendra rreth së cilës u formua Lidhja e Lezhës në vitin 1444. Kjo aleancë, e ndërtuar me një kujdes të madh midis princave shqiptarë, synonte të konsolidonte një front të unifikuar rezistence, duke organizuar një opozicion të bashkuar dhe të koordinuar kundër ambicieve ekspansioniste të osmanëve. Udheheqja e tij, e shënuar nga një vendosmëri e hekurt dhe një mençuri strategjike të pakrahasueshme, ishte thelbësore në bashkimin e forcave shqiptare nën një flamur të vetëm, duke shënuar nisjen e një epoke të re të rezistencës së organizuar që do të inspironte guxim dhe motivim për dekada me radhë.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><br /></span></div><div style="text-align: center;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJl0EdNA8JT3VNnO4Fd6RSYKJH6bRqOQby49_6morM0h1kBeCMRuHHz2nD6uDDX6VNKrXoaTyvofvpl7MLoTapKpoFZJGc9JjcN-Nf9BILuxDPRWgoBqM4KXVDVfVOw6uPHFmKieSBGCAyU2KWn0JJ81DcWyO3OzmsPeyssx3p79k41r4aR2VdQpRpQKgJ/s747/01-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="599" data-original-width="747" height="321" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJl0EdNA8JT3VNnO4Fd6RSYKJH6bRqOQby49_6morM0h1kBeCMRuHHz2nD6uDDX6VNKrXoaTyvofvpl7MLoTapKpoFZJGc9JjcN-Nf9BILuxDPRWgoBqM4KXVDVfVOw6uPHFmKieSBGCAyU2KWn0JJ81DcWyO3OzmsPeyssx3p79k41r4aR2VdQpRpQKgJ/w400-h321/01-1.jpg" width="400" /></a></div><br /><span style="font-family: inherit; font-size: large;"><br /></span></div>
<h3 style="text-align: center;"><b><span style="font-family: inherit;">Formimi i Lidhjes së Lezhës</span></b></h3><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Formimi i Lidhjes së Lezhës, paraqiti një episod vendimtar në rrjedhën historike të Shqipërisë. Më 2 Mars 1444 u shënua si një datë me rëndësi historike, ku fisnikë dhe princër nga çdo cep i vendit u mblodhën, të udhëhequr nga Skënderbeu, me një qëllim të përbashkët: të bashkonin forcat e tyre në një koalicion të fortë për të kundërshtuar përparimin shtypës të Perandorisë Osmane. Ky mbledhje historike pa pjesëmarrjen e figurave të shquara të aristokracisë shqiptare, përfshirë përfaqësues të shtëpive të njohura si Arianitët, Balshajt, Muzakajt, Spanët, Zaharitë dhe Topiajt. Ngjarja, e mbushur me një frymë bashkëpunimi dhe solidariteti të paparë, shënoi fillimin e një lëvizjeje të strukturuar rezistence dhe ndërtimin e një fronti të bashkuar shqiptar. Ky kuvend jo vetëm që forcoi angazhimin kolektiv për mbrojtjen e autonomisë dhe identitetit kombëtar shqiptar por gjithashtu vendosi bazat për një epokë rezistence të koordinuar, simbol i vullnetit të palëkundur të një populli për të ruajtur sovranitetin dhe lirinë e tij përballë një kërcënimi të jashtëm mbizotërues.</span></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Garamond",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h3 style="text-align: center;"><b>Qëllimet dhe Struktura e Lidhjes së Lezhës</b></h3><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Lidhja e Lezhës tejkaloj dimensionin e një aleance ushtarake të thjeshtë, duke u ngritur në një marrëveshje të vërtetë politike, e synuar për mbrojtjen e autonomisë së territoreve shqiptare dhe për një rezistencë efektive kundër zgjerimit osman. Ky pakt ishte rrënjosur thellë në aspiratën për të mbrojtur autonomisë e territoreve shqiptare dhe për të u kundërvënë me vendosmëri zgjerimit agresiv të Perandorisë Osmane. Në zemrën e kësaj bashkimi, figura e Skënderbeut shquhej me forcë, i shpallur në mënyrë unanime si komandant suprem i forcave shqiptare. Ky njohje vetëm sa nënvizonte autoritetin e padiskutueshëm që ai gëzonte, duke i dhënë atij një rol qendror dhe vendimtar në procesin e emancipacionit kombëtar. Qëllimet që Lidhja i vendoste ishin të rëndësishme: synonte një menaxhim të koordinuar të operacioneve luftarake, racionalizimin e alokimit të burimeve dhe krijimin e një strategjie të unifikuar për mbrojtjen dhe ruajtjen e territorit shqiptar. Përqafimi i kësaj perspektive kolektive dhe të unifikuar vizatonte kufijtë e një strukture strategjike me kujdes të artikuluar, qëllimi i fundit i së cilës ishte të forconte rezistencën shqiptare, duke krijuar një front të bashkuar dhe të pamposhtur.</span></div>
<h3 style="text-align: center;"><b>Inovacionet dhe Strategjitë Ushtarake</b></h3><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Nën udhëheqjen vizionare dhe të vendosur të Skënderbeut, Lidhja e Lezhës ndërmori një rrugëtim të transformimeve ushtarake të rëndësishme, duke përfshirë organizimin e një ushtrie të rregullt dhe futjen e metodologjive të avancuara të luftimit. Këto reforma rezultuan në një rritje të konsiderueshme të efikasitetit luftarak të trupave shqiptare, duke hapur rrugën drejt sukseseve të rëndësishme kundër forcave osmane. Me një kapacitet strategjik të pakrahasueshëm, Skënderbeu arriti me mjeshtëri të integrojë teknikat e guerilës me dinamikat e betejave të hapura, duke u mbështetur në njohurinë e thellë të territorit dhe në versatilitetin e jashtëzakonshëm të njësive të tij. Ky manovrim strategjik u tregua vendimtar në shkaktimin e humbjeve të rënda për kundërshtarin, duke nxjerrë në pah superioritetin e padiskutueshëm taktik të forcave shqiptare, të orkestruara me shkathtësi nën udhëheqjen e ndritur të Skënderbeut.</span></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Garamond",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h3 style="text-align: center;"><b>Trashëgimia e Lidhjes së Lezhës</b></h3><div style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;">Lidhja e Lezhës qëndron si një kapitull themelor dhe i pashmangshëm në rrëfimin historik të Shqipërisë, duke shënuar fillimin e një epoke të karakterizuar nga një rezistencë e unifikuar që do të rezononte përmes brezave të ardhshëm. Themelimi i këtij pakti historik jo vetëm që hapi rrugën për një seri të gjatë përballjesh kundër hegjemonisë osmane, por gjithashtu vendosi themelet për zhvillimin e një ndjenje të kohezionit kombëtar dhe për kristalizimin e një identiteti shqiptar thellësisht të rrënjosur. Heroizmi i pakundërshtueshëm i Skënderbeut, së bashku me rolin kyç që ai mori si katalizator i rezistencës shqiptare, ka lënë një shenjë të pashlyeshme në kujtesën kolektive të kombit, duke e konsakruar atë si një simbol të përjetshëm të guximit dhe përkushtimit të plotë ndaj çështjes së lirisë. Figura e tij, personifikim i guximit dhe një vullneti të pathyeshëm për të rezistuar ndaj shtypjes, vazhdon të frymëzojë admirim dhe respekt. Ai përfaqëson një far prej shprese dhe një shembull i virtyteve luftarake dhe morale për të gjithë shqiptarët, duke përfaqësuar thelbin e luftës për liri dhe pavarësi.</span></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Garamond",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<div style="text-align: justify;"><i><span style="font-size: large;">Në përfundim, Lidhja e Lezhës përfaqëson jo vetëm një kapitull vendimtar në historinë e Shqipërisë, por edhe një shembull të qartë se si vizioni, udhëheqja dhe uniteti mund të ndryshojnë rrjedhën e historisë së një populli. Trashëgimia e saj vazhdon të jetë një burim frymëzimi dhe një pikë referimi thelbësore në identitetin kombëtar shqiptar.</span></i></div><span style="font-weight: bold;"></span></div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-66448304150912437272024-02-20T00:00:00.103+01:002024-02-20T00:00:00.135+01:00Rënia e një simboli: rrëzimi i statujës së Enver Hoxhës<h1 style="text-align: center;"><span style="font-weight: bold;">Ditari i Kronikave Shqiptare</span></h1><br /><h1 style="text-align: center;"><b>20 Shkurt 1991</b></h1><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><br /></p><h3 style="text-align: center;"><b>Një ditë që shënoi historinë</b></h3><div><div style="text-align: justify;"><i>Më 20 Shkurt 1991, shënohet një kthesë epokale për Shqipërinë: në Tiranë, zemra e gjallë e kombit, një turmë qytetarësh, të shtyrë nga një dëshirë për liri, rrëzoi statujën e Enver Hoxhës. Ky veprim shkatërroi simbolikën e një regjimi komunist që kishte shtypur vendin për dekada nën udhëheqjen e hekurt të Hoxhës. Atë ditë, Shqipëria filloi një rrugëtim drejt demokracisë, duke u çliruar nga zinxhirët e një të shkuare autoritare.</i></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjdKnDFe89bmQxVQpdRDWYgAH5MkpnDa_OVY5NXj_A_gqS_iykxm005fiwWg85ak07qpvf1fuHnyU6k6FFITx7VsLZaVPPnhQU54YY_OiHPgUEWPgX8sOYHc17MRLdUuZIjwqFXwBNE9_htdJ5I0TzQRIcdHaY9ZeMc0xyAqD4C2R70wenCFas1lvXIg07/s986/02.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="820" data-original-width="986" height="333" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjdKnDFe89bmQxVQpdRDWYgAH5MkpnDa_OVY5NXj_A_gqS_iykxm005fiwWg85ak07qpvf1fuHnyU6k6FFITx7VsLZaVPPnhQU54YY_OiHPgUEWPgX8sOYHc17MRLdUuZIjwqFXwBNE9_htdJ5I0TzQRIcdHaY9ZeMc0xyAqD4C2R70wenCFas1lvXIg07/w400-h333/02.jpg" width="400" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Skena e atij dita mbetet një kujtim i fuqishëm: një turmë e madhe njerëzish, të bashkuar nga shpresa për një të ardhme më të mirë, që rrëzoi jo vetëm një monolit bronzi por edhe peshën e një epoke shtypjeje. Ngjarja nuk ishte vetëm fundi fizik i një simboli, por fillimi simbolik i një rilindjeje kombëtare, njoftimi i një agimi të ri të karakterizuar nga kërkimi i lirisë dhe drejtësisë.</div><div style="text-align: justify;">Më 20 Shkurt 1991 nuk është vetëm data e rrëzimit të një statue, por dita kur Shqipëria thyen zinxhirët e heshtjes, duke rizbuluar zërin e lirisë. Ky moment shënoi pikën e nisjes për një të ardhme nën shenjën e demokracisë, ku dëshira për liri tejkalon hijet e së kaluarës, duke ndriçuar rrugën drejt drejtësisë dhe shpresës.</div><h4 style="text-align: center;"><b><br /></b></h4><h4 style="text-align: center;"><b>Një regjim represiv</b></h4><div style="text-align: justify;">Nën regjimin e Enver Hoxhës, Shqipëria përjetoi një epokë të paprecedentë të shtypjes. Liria e fjalës, e kultit dhe e lëvizjes ishin shumë të kufizuara, me ndryshimin e ndëshkuar ashpër, përmes burgimit, torturës dhe, ndonjëherë, vdekjes. Shqipëria ishte e izoluar, e mbështjellë në një klimë frike dhe dyshimi, ku çdo aspekt i jetës së përditshme ishte nën kontrollin e regjimit. Ky periudhë e errët kujtohet si një epokë e terrorit, ku thjesht shprehja e një mendimi mund të bëhej një akt sfidues me pasojë të shkatërrueshme.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<h4 style="text-align: center;"><b>Shkëndija e revoltës</b></h4><div style="text-align: justify;">Në fund të viteve '80, era e ndryshimit filloi të fryjë nëpër Shqipëri, duke sjellë me vete shenjat e para të pakënaqësisë popullore ndaj regjimit të rreptë të Hoxhës. Ishte në Shkodër ku ky ndjenjë gjeti shprehjen e saj të parë të prekshme: popullsia, e lodhur nga kufizimet e vëna lirisë së saj, doli në shesh duke kërkuar rrënimin e statujës së Stalinit, një simbol i shtypjes komuniste që kishin duruar për shumë kohë.</div><div style="text-align: justify;">Ky akt sfide në Shkodër ndezi një shkëndijë që u përhap me shpejtësi në të gjithë vendin, duke u kthyer në një zjarr protestash. Njerëzit, të inkurajuar nga shembulli i guximit të treguar në Shkodër, filluan të grumbullohen edhe në qytete të tjera, duke shprehur dëshirën e tyre për ndryshim. Këto protesta nuk ishin thjesht kundër statujave ose simboleve të regjimit, por paraqitnin një kërkesë më të thellë për reforma, për liri, për një të ardhme ku shqiptarët mund të jetonin pa peshën e frikës dhe shtypjes.</div><div style="text-align: justify;">Të ushqyera nga shpresa dhe nga ndërgjegjësimi në rritje se një jetë tjetër ishte e mundur, këto manifestime shënuan fillimin e një epoke të re për Shqipërinë. Guximi i atyre që morën pjesë në ato protesta të para tregoi se edhe regjimi më i ashpër mund të tronditet nga themelet kur qytetarët, të bashkuar nga një dëshirë e përbashkët për liri, vendosin të ngritin zërin kundër shtypjes.</div><h4 style="text-align: center;"><b><br /></b></h4><h4 style="text-align: center;"><b>Rënia e statujës</b></h4><div style="text-align: justify;">Më 20 Shkurt 1991 do të mbetet përgjithmonë i gdhendur në historinë e Shqipërisë si dita kur simboli më i prekshëm i tiranisë komuniste u përmbys. Në atë datë, një manifestim i gjerë i popullit në Tiranë, fillimisht paqësor, u shndërrua në një revoltë të ngarkuar me kuptim. Demonstruesit, të shtyrë nga një etje e pakontrollueshme për drejtësi dhe liri, u armatosën me gurë dhe shkopinj dhe drejtuan zemërimin e tyre kundër statujës së Enver Hoxhës, shtypësit që kishte dominuar ekzistencën e tyre për dekada.</div><div style="text-align: justify;">Me vendosmëri dhe guxim, ata rrëzuan statujën, simbolin e autoritarizmit që kishte mbytur vendin, dhe e tërhoqën në copa nëpër rrugët e Tiranës, në një akt katarsis kolektive. Shkatërrimi i këtij monoliti nuk ishte vetëm një veprim fizik i rebelimit, por një akt simbolik i fuqishëm që shënonte fundin e epokës komuniste në Shqipëri. Rënia e statujës së Hoxhës u përjetua nga populli shqiptar si një moment i madh gëzimi dhe çlirimi, një sinjal se zinxhirët e shtypjes mund të thyheshin dhe se një kapitull i ri i historisë ishte duke u shkruar.</div><div style="text-align: justify;">Gëzimi i pakontrollueshëm që mbuloi rrugët e Tiranës atë ditë pasqyronte dëshirën e thellë për ndryshim që kishte rrënjë shumë më të thella se sa sipërfaqja e atyre manifestimeve. Shkatërrimi i statujës së Hoxhës nuk ishte vetëm prishja e një copë bronzi, por rrënimi i një sistemi të tërë represiv që për shumë kohë kishte kufizuar jetën e qytetarëve shqiptarë. Në atë akt revolte, e gjithë Shqipëria rizbuloi shpresën në një të ardhme të lirisë, demokracisë dhe përparimit.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<h4 style="text-align: center;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh04vGIU6Grn08soHFQ9s41tRdyzxW9fHtGOrKjwYvpfNsYf_27ngS1Y5s1BuArv-u8sZB4_ug_D9bpVlzlp-A4TZ8rKMDQsOiE9xbYUEEcwkDeFd70UY79Rf7_a6oJjAMZbhsvepNIIQ8jKglTXiHdBxobjS4hFM33RIk_YyToBsuadaHlX9GkAk0p6lj6/s495/Statua_02.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="306" data-original-width="495" height="248" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh04vGIU6Grn08soHFQ9s41tRdyzxW9fHtGOrKjwYvpfNsYf_27ngS1Y5s1BuArv-u8sZB4_ug_D9bpVlzlp-A4TZ8rKMDQsOiE9xbYUEEcwkDeFd70UY79Rf7_a6oJjAMZbhsvepNIIQ8jKglTXiHdBxobjS4hFM33RIk_YyToBsuadaHlX9GkAk0p6lj6/w400-h248/Statua_02.JPG" width="400" /></a></div><b><br /></b></h4><h4 style="text-align: center;"><b>Fillimi i një epoke të re</b></h4><div style="text-align: justify;">Rënia e regjimit të Hoxhës shënoi një kthesë vendimtare për Shqipërinë, duke hapur një epokë tranzicioni drejt demokracisë. Ky ndryshim themelor nisi vendin në një rrugëtim të reformave politike dhe sociale, të karakterizuar nga hyrja e sistemit multipartitik dhe mbajtja e zgjedhjeve të lira. Për herë të parë pas dekadash shtypje, shqiptarët u gëzuan të drejtave themelore të shprehjes, fesë dhe lëvizjes, duke dëshmuar agimin e një periudhe rinascimi kombëtar.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"> </span></b></p>
<h4 style="text-align: center;"><b>Sfidat e ardhshme</b></h4><div style="text-align: justify;">Tranzicioni i Shqipërisë drejt një sistemi demokratik ka qenë një rrugëtim i vështirë dhe i komplikuar. Trashëgimia e gjatë e izolimit ndërkombëtar dhe politikat shtypëse të regjimit komunist kishin lënë vendin përballë sfidave të mëdha ekonomike dhe sociale. Pavarësisht këtyre vështirësive, populli shqiptar ka treguar një qëndrueshmëri të jashtëzakonshme.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Me një guxim dhe vendosmëri të madhe, shqiptarët kanë nisur rrugëtimin e vështirë të rindërtimit të strukturës sociale dhe ekonomike të kombit, duke treguar një angazhim të palëkundur drejt arritjes së stabilitetit, prosperitetit dhe respektimit të të drejtave të njeriut. Rruga drejt të ardhmes mbetet e mbushur me pengesa, por vullneti kolektiv për të kapërcyer vështirësitë dhe për të ndërtuar një të ardhme më të mirë dëshmon fuqinë e shpirtit të një populli që ka kaluar dhe ka tejkaluar errësirat e një të kaluare shtypëse.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"> </span></b></p>
<h4 style="text-align: center;"><b>Kujtesa e së kaluarës</b></h4><div style="text-align: justify;">Shkatërrimi i statujës së Enver Hoxhës nuk përfaqëson vetëm një moment vendimtar në historinë e Shqipërisë; ajo përbën një simbol të fuqishëm dhe të pashlyeshëm të luftës së popullit shqiptar për liri dhe demokraci. Ky akt i rebelimit kundër shtypjes është bërë një paralajmërim i përjetshëm kundër rreziqeve të tiranisë, duke i kujtuar të gjithëve çmimin e lirisë dhe rëndësinë e mbrojtjes së saj me vendosmëri.</div><div style="text-align: justify;">Rënia e atij monumenti shërben si një kujtesë e vazhdueshme e rrugës së gjatë që Shqipëria ka përshkuar drejt çlirimit nga zgjedha autoritare dhe shënon angazhimin e kombit për të mos harruar mësimet e së kaluarës. Në këtë simbol të rezistencës, reflektohet ftesa për të mbajtur gjallë kujtesën e vuajtjeve të përjetuara nën regjimin e Hoxhës, si themel i pandashëm për ndërtimin e një të ardhmeje të bazuar mbi parimet e drejtësisë, barazisë dhe respektimit të të drejtave të njeriut.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"> </span></b></p>
<h4 style="text-align: center;"><b>Përfundimi</b></h4><h4 style="text-align: justify;"></h4><div style="text-align: justify;">Më 20 Shkurt 1991 përfaqëson një ditë të paharrueshme për Shqipërinë dhe popullin e saj, një moment të thellë ndarjeje nga e kaluara dhe nisjeje drejt horizonteve të reja. Shkatërrimi i statujës së Enver Hoxhës nuk ka shënuar vetëm fundin fizik të një simboli të regjimit, por ka paraqitur përfundimin e një epoke shtypjeje dhe zgjimin e një dëshire kolektive për liri, drejtësi dhe përparim.</div><div style="text-align: justify;">Sot, pas shumë vitesh nga ajo ditë historike, Shqipëria qëndron si një komb i rinovuar, krenar për rrugëtimin e ndërmarrë drejt demokracisë dhe vetëvendosjes. E ardhmja paraqitet e mbushur me sfida por edhe me mundësi të mëdha. Kujtimi i atij 20 Shkurti shërben si themel dhe frymëzim për të vazhduar ndërtimin e një shoqërie të bazuar mbi vlerat e lirisë, barazisë dhe respektimit të të drejtave të njeriut, që brezat e ardhshëm të trashëgojnë një vend gjithnjë e më të lirë, të drejtë dhe prosperues.</div><div style="text-align: justify;"><i><br /></i></div><i><div style="text-align: justify;"><i>Ju faleminderit që na ndoqët në "Ditari i Kronikave Shqiptare". Rrëfimi i rrëzimit të statujës së Enver Hoxhës na kujton rëndësinë e luftës për liri dhe demokraci. Historia e Shqipërisë është e mbushur me ngjarje dramatike dhe momente të mëdha shprese. Ju ftojmë të vazhdoni të na ndiqni për të eksploruar së bashku faqet e së kaluarës dhe të tashmes së këtij vendi mahnitës.</i></div><div style="text-align: justify;"><i>Shihemi së shpejti!</i></div><div style="text-align: justify;"><i><br /></i></div><div style="text-align: justify;"><div style="font-style: normal;"><b>Ndiqni blogun 'Kronikat Shqiptare' në rrjetet sociale:</b></div><div style="font-style: normal;"><b><a href="https://www.facebook.com/cronachealbanesi" rel="nofollow" target="_blank">Facebook</a>, <a href="https://www.instagram.com/cronachealbanesi?igsh=ODA1NTc5OTg5Nw==" rel="nofollow" target="_blank">Instagram</a>, <a href="https://www.youtube.com/user/rypo77" rel="nofollow" target="_blank">YouTube</a>, dhe <a href="https://x.com/EnigmaLibro?t=kZ_Uf4Svsq9zv8ueUK9X5A&s=09" rel="nofollow" target="_blank">X</a></b></div><div style="font-style: normal;"><b>Rrini të azhurnuar për artikuj të rinj, histori interesante, dhe më shumë!</b></div></div></i></div> Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-88544686513193107312024-02-17T00:00:00.077+01:002024-02-17T00:00:00.305+01:00Festa e Pavarësisë së Kosovës: Një Udhëtim i Gjatë drejt Lirisë<p> </p><h1 style="text-align: center;"><b>Ditari i Kronikave Shqiptare</b><b><br /></b><b><br /></b></h1><h1 style="text-align: center;"><b>17 Shkurt 2008</b></h1>
<div style="text-align: justify;"><i>Rrënjët e rrugëtimit të ndërlikuar të Kosovës drejt pavarësisë futen thellë në strukturën komplekse të historisë ballkanike, një përfshirje ngjarjesh që gjen origjinën e saj në fund të shekullit nëntëmbëdhjetë.</i></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8doS4_Ia0pc3uk8VLvwWZhtG1DserMxOKtZQSOi42BfZ8hZ3EP2OAECVWSpgqdjPRZbxN6ZO1c7enGI7riC5vOb16ajVY1BhzMaPy9LDJ9om52sTM42q0F1hXerVu5o4agwatKv4h6uOA1dpKpteMSDcge9bZIbEfgAm18esiu-WWXQ8JChY4t5-YB9zo/s561/Cattura.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="300" data-original-width="561" height="214" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8doS4_Ia0pc3uk8VLvwWZhtG1DserMxOKtZQSOi42BfZ8hZ3EP2OAECVWSpgqdjPRZbxN6ZO1c7enGI7riC5vOb16ajVY1BhzMaPy9LDJ9om52sTM42q0F1hXerVu5o4agwatKv4h6uOA1dpKpteMSDcge9bZIbEfgAm18esiu-WWXQ8JChY4t5-YB9zo/w400-h214/Cattura.JPG" width="400" /></a></div><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><br /></span><p></p><div style="text-align: justify;">Kongresi i Berlinit të vitit 1878 shënoi një pikë kthese në rikonfigurimin gjeopolitik të Evropës juglindore, duke vendosur premisat për humbje të mëtejshme territoriale të popullatave shqiptare, veçanërisht në rajonet e Plavës dhe Gucisë, të cilat u atribuuan Malit të Zi. Ky rirregullim jo vetëm që ndryshoi kufijtë kombëtarë por gjithashtu ndikoi thellësisht në identitetin dhe dinamikat socio-politike të komuniteteve shqiptare të përfshira. Kosova, edhe pse nuk ishte drejtpërdrejt objekt i vendimeve në Kongres, u gjet në qendër të kontesteve të mëtejshme territoriale, që kulmuan me aneksimin e saj në Mbretërinë e Serbisë pas Luftërave Ballkanike të vitit 1912-1913. Këto ngjarje, të nxitura nga vendimet e Kongresit të Berlinit, nxjerrin në pah kompleksitetin e çështjeve kombëtare dhe territoriale në Ballkan, duke reflektuar mbi ndërveprimin mes vendimeve politike ndërkombëtare dhe aspiratave lokale për vetëvendosje. Ky vendim u mor pavarësisht se popullsia e Kosovës ishte kryesisht shqiptare, duke vendosur kështu bazat e një ndarjeje të ashpër që do të ushqente tensione dhe konflikte për breza të tërë. Gjatë shekullit të njëzetë, fati i Kosovës u shënua nga një seri dominimesh të huaja: fillimisht nën Perandorinë Austro-Hungareze, më pas si pjesë e Federatës Jugosllave, dhe në fund nën kontrollin direkt të Serbisë. Gjatë këtyre periudhave të ndryshimeve politike dhe sociale, popullsia shqiptare e Kosovës u gjet vazhdimisht në një pozicion marginalizimi dhe diskriminimi, me të drejta të kufizuara dhe liri gjithnjë e më të kufizuar.</div><div style="text-align: justify;">Vitet e regjimit të Beogradit shënuan një periudhë veçanërisht të errët për Kosovën. Politika agresive dhe shtypëse e Slobodan Milošević ndaj shqiptarëve të Kosovës çoi në akte të pastrimit etnik, me qëllimin për të fshirë identitetin shqiptar nga rajoni. Këto veprime brutale vetëm sa ushqyen vendosmërinë e popullit të Kosovës në luftën për të drejtat e tyre dhe për njohjen e identitetit të tyre. Lufta për pavarësinë e Kosovës ishte pra rezultat i një historie të gjatë shtypjeje dhe konflikti, të rrënjosura në ndarjet territoriale të vendosura në fund të shekullit nëntëmbëdhjetë dhe të përkeqësuara nga politikat diskriminuese dhe dhunshme të shekullit pasardhës. Shpallja e pavarësisë më 17 Shkurt 2008 përfaqësoi kështu jo vetëm një arritje historike për popullin e Kosovës, por edhe hapjen e një kapitulli të ri në kërkimin e tyre të gjatë dhe të vështirë për liri dhe drejtësi. Një udhëtim drejt vetëvendosjes që, pavarësisht vështirësive dhe kompleksitetit të saj, dëshmon për rezistencën dhe fuqinë e një populli që ka ditur të rezistojë dhe luftojë për njohjen e sovranitetit dhe identitetit të tyre.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<h3 style="text-align: center;"><b>Lufta e Kosovës dhe ndërhyrja e NATO-s</b></h3><div style="text-align: justify;">Lufta e Kosovës e vitit 1999, e cila zgjati 78 ditë dhe mori mijëra jetë, shënoi një kapitull të dhimbshëm në historinë e popullit kosovar. Ky konflikt i gjakshëm jo vetëm që shkaktoi plagë të thella në strukturën sociale dhe në kujtesën kolektive të kombit, por edhe tërhoqi vëmendjen ndërkombëtare, duke kulmuar me ndërhyrjen ushtarake të NATO-s. Kjo e fundit u ndërmor me qëllimin për të ndalur agresionin serb dhe politikat e pastrimit etnik të zbatuara nga regjimi i Slobodan Milošević, të cilat për një kohë të gjatë kishin shtypur popullatën shqiptare të Kosovës. Ndërhyrja e NATO-s, edhe pse burim i kontroversave dhe debatit, për shumë kosovarë paraqiti një dritare shprese, një sinjal se bota nuk po i kthente shpinën vuajtjeve dhe luftës së tyre për liri. Vendimi për të vepruar u nxit nga nevoja për të parandaluar më tej atrocitetet dhe për të rikthyer një ndjenjë drejtësie në një rajon që prej kohësh ishte shënuar nga konfliktet etnike dhe shkeljet e të drejtave të njeriut.</div><div style="text-align: justify;">Rënia e regjimit të Miloševićit, që pasoi fushatën ushtarake të NATO-s, hapi rrugën për një kapitull të ri për Kosovën. Edhe pse lufta la pas një peizazh rrënojash dhe një ndjenjë të thellë humbjeje, ajo shënoi gjithashtu fillimin e një procesi të rindërtimit dhe rinovimit. Komuniteti ndërkombëtar u mobilizua për të ndihmuar Kosovën në tranzicionin e saj drejt stabilizimit, duke vendosur themelet për ndërtimin e institucioneve demokratike dhe për promovimin e bashkëjetesës paqësore ndërmjet komuniteteve të ndryshme etnike. Ky periudhë tranzicioni nuk ishte pa sfidat e veta. Nevoja për të pajtuar çarjet sociale, për të promovuar dialogun ndëretnik dhe për të rindërtuar një strukturë ekonomike dhe infrastrukturore të shkatërruar nga lufta kërkoi kohë, durim dhe një angazhim të vazhdueshëm nga të gjithë aktorët e përfshirë, si lokalë ashtu edhe ndërkombëtarë.</div><div style="text-align: justify;">Lufta e Kosovës, me të gjitha tragjeditë dhe mësimet e saj, mbetet një kujtim i gjallë në ndërgjegjen e popullit kosovar. Lufta për pavarësi, e cementuar nga vite rezistence dhe sakrifica, kulmoi në fund me deklaratën historike të 17 Shkurtit 2008, kur Kosova shpalli sovranitetin e saj. Ky akt nuk ishte vetëm simboli i një fitoreje mbi shtypjen dhe padrejtësinë, por edhe shprehja e një dëshire të thellë për paqe, prosperitet dhe përparim për brezat e ardhshëm të Kosovës.</div>
<div style="text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNgasPh8DFqzJ7ajITszLcGUL2G8dDHns7YiKphcud6UmtW_3pOktVYjIExMjVjqKSxEjfobtBDk6Lzfrfqsp8gvqqRGHXIN6svxYiZvZz4ppeFnfaqlhiNkzKzLbENHTNxZqUTDiBUfn14vNuElBltCONTCCerA5I_G-T3wKoRHtaa67t9HHYKMAP0qZ5/s3648/Statue_of_KLA_Guerrilla_Fighter_-_Prizren_-_Kosovo.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3648" data-original-width="2736" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNgasPh8DFqzJ7ajITszLcGUL2G8dDHns7YiKphcud6UmtW_3pOktVYjIExMjVjqKSxEjfobtBDk6Lzfrfqsp8gvqqRGHXIN6svxYiZvZz4ppeFnfaqlhiNkzKzLbENHTNxZqUTDiBUfn14vNuElBltCONTCCerA5I_G-T3wKoRHtaa67t9HHYKMAP0qZ5/w300-h400/Statue_of_KLA_Guerrilla_Fighter_-_Prizren_-_Kosovo.jpg" width="300" /></a></div><div style="text-align: center;"><br /></div><h3 style="text-align: center;"><b>Pavarësia e Kosovës</b></h3><div style="text-align: justify;">Në vitin 2008, rruga e ndërlikuar e Kosovës drejt vetëvendosjes arriti një arritje historike: shpallja e pavarësisë. Ky moment, i mbushur me kuptim dhe shpresë, u festua me një derdhje gëzimi në të gjithë vendin, duke shënuar fillimin e një epoke të re për popullin kosovar. Pas viteve të konflikteve, vuajtjeve dhe aspiratave për liri, Kosova mundi në fund të proklamojë veten si një komb sovran, duke hapur rrugën për ndërtimin e një të ardhmeje të shkruar me duart e veta. Njohja nga ana e 101 shteteve anëtare të OKB-së, përfshirë Italinë, i dha shpalljes së pavarësisë një peshë dhe rëndësi edhe më të madhe në skenën ndërkombëtare. Ky mbështetje përfaqësoi jo vetëm një legjitimim të sovranitetit të Kosovës, por edhe një sinjal inkurajimi për vendin në rrugëtimin e tij të konsolidimit demokratik dhe të integrimit në komunitetin ndërkombëtar. Megjithatë, rruga drejt njohjes së plotë dhe stabilitetit mbetet e mbushur me sfida. Çështja e njohjes ndërkombëtare, me disa vende ende të ngurta në pranimin e pavarësisë së Kosovës, thekson kompleksitetin e dinamikave gjeopolitike dhe të tensioneve të mbetura në rajonin ballkanik. Pavarësisht kësaj, Kosova ka bërë hapa të rëndësishëm në forcimin e institucioneve të saj demokratike, në zhvillimin ekonomik dhe në promovimin e një shoqërie inkluzeve dhe multietnike.</div><div style="text-align: justify;">Shpallja e pavarësisë së Kosovës ishte, prandaj, një moment i madh kuptimplotë, simbol i një fitoreje të arritur përmes përkushtimit dhe luftës së një populli që ka ditur të përballet me sfidat me guxim dhe vendosmëri. Ky ngjarje nuk shënon vetëm përfundimin e një periudhe të gjatë konflikti dhe pasigurish, por edhe agimin e një epoke shprese, në të cilën Kosova mund të aspirojë të ndërtojë një të ardhme të paqes, prosperitetit dhe përparimit për veten dhe brezat që do të vijnë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<b><h3 style="text-align: center;"><b>Sfidat e sotme</b></h3></b><div style="text-align: justify;">Rruga që Kosova duhet të përshkojë drejt sovranitetit të plotë dhe njohjes universale mbetet, në fakt, e vështirë dhe komplekse. Pavarësisht përparimeve të konsiderueshme që janë bërë që nga viti 2008, situata politike dhe sociale brenda vendit është ende e karakterizuar nga shumë sfida. Një nga më të dukshmet është tensioni i vazhdueshëm me Serbinë, e cila deri më sot nuk e ka njohur pavarësinë e Kosovës. Ky status quo vazhdon të ndikojë në marrëdhëniet ndërkombëtare në rajonin e Ballkanit, duke bërë dialogun dhe bashkëpunimin midis Prishtinës dhe Beogradit elemente kyçe për stabilitetin e gjithë zonës. Sfidat e brendshme me të cilat përballet Kosova përfshijnë luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, dy probleme që minojnë besimin në institucione dhe pengojnë zhvillimin ekonomik dhe social. Korrupsioni, në veçanti, paraqet një pengesë të rëndësishme në tërheqjen e investimeve të huaja dhe në përmirësimin e efikasitetit dhe transparencës së administratës publike. Paralelisht, krimi i organizuar jo vetëm që dëmton ekonominë ligjore, por gjithashtu ushqen instabilitetin dhe pasigurinë mes popullsisë.</div><div style="text-align: justify;">Një aspekt tjetër kritik lidhet me fragilitetin e ekonomisë kosovare, e cila përballet me nivele të larta të papunësisë, veçanërisht ndër të rinjtë, dhe një varësi nga remitancat (dërgesat e parave nga qytetarët jashtë vendit). Për të kapërcyer këto vështirësi, Kosovës i kërkohet të zbatohet reforma strukturore që promovojnë rritjen ekonomike, inovacionin dhe krijimin e vendeve të punës, duke garantuar në të njëjtën kohë drejtësi sociale dhe mundësi për të gjithë qytetarët e saj. Pavarësisht këtyre sfidave, Kosova ka treguar një qëndrueshmëri dhe vendosmëri të shquar në ndërtimin e një shoqërie të bazuar në vlerat e demokracisë, respektimit të të drejtave të njeriut dhe integrimit europian. Rruga drejt sovranitetit të plotë dhe forcimit të shtetit të së drejtës kërkon kohë, durim dhe mbështetjen e komunitetit ndërkombëtar si dhe të qytetarëve kosovarë. Përmes dialogut, bashkëpunimit dhe një angazhimi të përbashkët, Kosova mund të vazhdojë të bëjë përparim drejt realizimit të aspiratave të saj për paqe, stabilitet dhe prosperitet.</div>
<h3 style="text-align: center;"><b>Një e ardhme me shpres</b>ë</h3><div style="text-align: justify;">Pavarësisht vështirësive që rruga drejt sovranitetit të plotë dhe njohjes ndërkombëtare paraqet, Kosova ka bërë hapa të mëdhenj në konsolidimin e institucioneve të saj demokratike dhe në forcimin e strukturës sociale dhe kulturore të vendit. Në vitet pas shpalljes së pavarësisë, është vërejtur një rritje e konsiderueshme e shoqërisë civile, e cila ka qenë e gjallë dhe aktive, duke kontribuar në mënyrë të rëndësishme në promovimin e demokracisë, të drejtave të njeriut dhe zhvillimit të qëndrueshëm.</div><div style="text-align: justify;">Kultura kosovare, me traditat e saj të pasura dhe shprehjen e saj dinamike bashkëkohore, është në lulëzim të plotë, duke dëshmuar për botën rezistencën dhe kreativitetin e një populli që, pavarësisht sfidave, ka arritur të gjejë në identitetin e vet një burim forse dhe frymëzimi. Kjo ringjallje kulturore jo vetëm që forcon ndjenjën e përkatësisë dhe krenarisë kombëtare mes kosovarëve por gjithashtu kontribuon në projektimin e një imazhi pozitiv të Kosovës në skenën ndërkombëtare, duke promovuar dialogun dhe kuptimin ndërmjet popujve.</div><div style="text-align: justify;">E ardhmja e Kosovës, prandaj, duket e mbushur me shpresë dhe mundësi. Vendosmëria dhe angazhimi i popullit të saj, i ri dhe i ndërmarrë, janë çelësi për të kapërcyer sfidat që ende paraqiten dhe për të ndërtuar një vend që është njëkohësisht prosperues, paqësor dhe përfshirës. Rruga që duhet ndjekur është pa dyshim e mbushur me pengesa, por forca e vullnetit dhe aspirata për një të ardhme më të mirë udhëheq Kosovën dhe qytetarët e saj drejt horizonteve gjithnjë e më të gjera të përparimit dhe mirëqenies.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë kontekst të shpresës dhe rinovimit, ditëlindja e pavarësisë së Kosovës nuk është vetëm një rast për të festuar një ngjarje historike, por gjithashtu një moment për të reflektuar mbi rrugën e gjatë të kaluar dhe mbi potencialet e pafund që e ardhmja rezervon. "Gëzuar ditëlindjen, Kosovë!" bëhet kështu jo vetëm një urim por një ftesë për të vazhduar të punojmë me besim dhe optimizëm për realizimin e atij ëndrri të lirisë dhe dinjitetit që ka udhëhequr luftën e popullit kosovar.</div><div style="text-align: justify;">Me këtë shpirt të rinovuar të shpresës dhe vendosmërisë, Kosova shikon përpara, e gatshme të shkruajë kapitujt e ardhshëm të historisë së saj, me bindjen se e mira më e madhe akoma do të vij.</div><i><br />Faleminderit që ndoqët Ditarin e Kronikave Shqiptare. Interesi juaj ndihmon në vlerësimin e trashëgimisë sonë të përbashkët dhe rrugëtimit drejt të ardhmes. Vazhdoni të jeni me ne për më shumë histori dhe thellime. Urime paqe dhe prosperitet për të gjithë shqiptarët. </i><div><i>Shihemi së shpejti. <br /><br />
</i><div style="text-align: justify;"><b>Ndiqni blogun 'Kronikat Shqiptare' në rrjetet sociale:</b></div><div style="text-align: justify;"><b><a href="https://www.facebook.com/cronachealbanesi" rel="nofollow" target="_blank">Facebook</a>, <a href="https://www.instagram.com/cronachealbanesi?igsh=ODA1NTc5OTg5Nw==" rel="nofollow" target="_blank">Instagram</a>, <a href="https://www.youtube.com/user/rypo77" rel="nofollow" target="_blank">YouTube</a>, dhe <a href="https://x.com/EnigmaLibro?t=kZ_Uf4Svsq9zv8ueUK9X5A&s=09" rel="nofollow" target="_blank">X</a></b></div><div style="text-align: justify;"><b>Rrini të azhurnuar për artikuj të rinj, histori interesante, dhe më shumë!</b></div>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><o:p> </o:p></p></div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-18489261903500723222024-02-11T00:00:00.141+01:002024-02-11T00:00:00.261+01:00*dies Solis në latinisht do të thotë dita e diellit<h1 style="text-align: center;"><b>*dies Solis në latinisht do të thotë dita e diellit</b></h1><h2 style="text-align: center;"><b>Fatmir Iliazi</b></h2><div><div style="text-align: right;"><b><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2024/02/dies-solis-in-latino-significa-giorno.html" rel="nofollow" target="_blank">Leggi l'articolo in italiano</a></b></div><div style="text-align: right;"><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2024/02/dies-solis-in-latin-means-day-of-sun.html" rel="nofollow" style="font-weight: bold;" target="_blank">Read article in English</a></div><br /><br /><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjq85YwRYcrCeVeVItY3_EcSUPPQfla3n3pStDVshOR-_O-k3VK33AM5_dlXUJHPvO4PvFq3G3uLv5oUPfi2GJ6uvKLslgkBnWgZUeLwLT56VfWpsy_PGedxt1UJ1jLg6HEn1otoER6E9HyBSkkO50qNn2hA__RmYeALy_2EI0UhZC6ufirxj-WN3KLomX/s213/fatmir%20ilias.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="206" data-original-width="213" height="193" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjq85YwRYcrCeVeVItY3_EcSUPPQfla3n3pStDVshOR-_O-k3VK33AM5_dlXUJHPvO4PvFq3G3uLv5oUPfi2GJ6uvKLslgkBnWgZUeLwLT56VfWpsy_PGedxt1UJ1jLg6HEn1otoER6E9HyBSkkO50qNn2hA__RmYeALy_2EI0UhZC6ufirxj-WN3KLomX/w200-h193/fatmir%20ilias.jpg" width="200" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Ndërsa emri ditë/day në gjuhën shqipe, sipas Vladimir Orel, vjen nga proto-shqipja *dīti, e cila vjen nga proto-indo-evropianja *díHtis.</div></div><div style="text-align: justify;">Fjala shqipe *ditë/day është e lidhur me fjalën angleze *tide, e cila vjen nga anglishtja e vjetër tīd ("koha"), nga proto-germanishtja *tīdiz ("koha"), nga proto-indo-evropianja *déh₂itis ("koha"), nga proto-indo-evropianja *deh₂y- ("për të ndarë").</div><div style="text-align: justify;">Ndërsa *deis dhe *day nga gjuhët latinisht dhe anglisht-germanisht janë forma të ndryshme në krahasim me fjalët e tyre për *diell, përkatësisht Solis, Sun-Sonne, fjala shqipe *ditë /day ka një formë shumë të afërt me fjalën *diell/sun.</div><div style="text-align: justify;">Ne po merremi me konceptet primitive të dritës, ditës, kohës, dhe ndarjes së kohës, dhe lidhjen universale të këtyre njësive gjuhësore me shkakun e këtij fenomeni, diellin. Mendoj se këto njësi të gjuhës së parë indo-evropiane u krijuan mbi bazën e cilësive të shumta të objektit të quajtur *Diell.</div><div style="text-align: justify;">Fillimisht analizojmë me Solis.</div><div style="text-align: justify;">Pse latinishtja *deis nuk është e lidhur me formën e emrit të saj për diellin?</div><div style="text-align: justify;">Solis nuk përputhet me formën nominale deis/day. Ndërsa deis në latinisht përputhet me formën e ditës dhe diellit në shqip?</div><div style="text-align: justify;">Latinishtja *deis është qartazi një huazim nga gjuha shqipe *diell, ku kemi vetëm një zëvendësim të *l me *s, gjë që nuk ndodh në botën reale të transformimeve fonetike.</div><div style="text-align: justify;">Ajo është pa dyshim e derivuar nga fjala e gjuhës shqipe *diell, por zëvendësimi i *l me *s ka ndodhur, mendoj, si një shtesë artificiale nga shkrimtarët e kishës, duke krijuar një dallim me fjalën e vjetër duke shtuar një prapashtesë të re s, një shtesë shumë më vonë në kohën kur shkrimtarët e kishës po krijonin gjuhë të reja nga gjuha e parë e ruajtur në gjuhën shqipe.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWy4JA4eaNNsGNIazT1Z_grVxzQAtWDRF-cXc8djeyPlkimHU1zGl23cRXzy-sMkVees9TIWgb6ouvuJB0f-mYmdvfjgG7dXCiW1ZVXCxCNR6zYBI7J3v0YZ08rr8QS68ALQGH7kXymEoS_iZcbqSdJr6LqqfAAmTGeM7UcseC9N3QHRm3caJWJd2kuBhi/s720/dioscuri_albanian.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="615" data-original-width="720" height="341" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWy4JA4eaNNsGNIazT1Z_grVxzQAtWDRF-cXc8djeyPlkimHU1zGl23cRXzy-sMkVees9TIWgb6ouvuJB0f-mYmdvfjgG7dXCiW1ZVXCxCNR6zYBI7J3v0YZ08rr8QS68ALQGH7kXymEoS_iZcbqSdJr6LqqfAAmTGeM7UcseC9N3QHRm3caJWJd2kuBhi/w400-h341/dioscuri_albanian.png" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"> Statujë e një Dioskuri me një qeleshe që ngjason me traditën shqiptare, zbukuruar me një simbol dielli</span></b>.</div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Pyetja e dytë që lind rreth kësaj teme:</div><div style="text-align: justify;">A është e mundur që të gjitha këto gjuhë të jenë të derivuara nga një gjuhë e parë?</div><div style="text-align: justify;">Etimologjia e këtyre fjalëve mund të shkojë edhe më larg gjeografikisht, dhe mund të lidhet gjithashtu me rrënjën Vedic *svar që do të thotë të shkëlqejë, dhe Sanskritisht svaryas (më vonë sûryas) = diell, fjalën hebraike për diell sheh-mesh, etj.</div><div style="text-align: justify;">Kemi gjithashtu mbiemrin "grek" σείριος (séirios) = ndriçim, që poetët e lashtë të kohës e përdornin për të i atribuar diellit (ὁ Σείριος = ai që shkëlqen).</div><div style="text-align: justify;">Shumë fjalë në greqisht, latinisht dhe shumica e gjuhëve të tjera europiane rrjedhin nga një gjuhë e parë, por cila është ajo gjuhë?</div><div style="text-align: justify;">Gjuha sanskrite? Gjuha latine? Gjuha e lashtë "greke"? Proto-germanishtja? Proto-sllavishtja?</div><div style="text-align: justify;">Mendoj se këto gjuhë nuk janë të lidhura drejtpërdrejt me gjuhën e parë nënë të këtyre njësive gjuhësore; ato janë gjuhë shumë të reja dhe dyshoj fort se janë gjuhë artificiale të konstruara nga sekretariatet e kishave përkatëse gjatë Mesjetës së hershme.</div><div style="text-align: justify;">Ndryshe nga gjuhët e lashta të studiuara, si gjuha tokariane, hitite, të cilat kanë vdekur për mijëra vjet, gjuha shqipe është një gjuhë e lashtë që është ende gjallë; ajo ka mbijetuar vazhdimisht për të paktën 7500 vjet. Gjuha shqipe kurrë nuk është studiuar nga kjo pikëpamje.</div><div style="text-align: justify;">Gjuha shqipe është dera drejt gjuhës së parë, nga e cila gjuhëtarët ende kanë shumë për të mësuar.</div><div style="text-align: justify;">Në shpjegimet e origjinës së emrit diell, kam argumentuar lidhjen logjike të diellit me ditën, me dritën, si dhe me ndarjen e kohës në ditë dhe natë.</div><div style="text-align: justify;">Në shikimin e unitetit krijues të gjuhës së parë, kemi:</div><div style="text-align: justify;">DIELL-DIT-DRIT-DA</div><div style="text-align: justify;">SUN-DAY-LIGHT-DIVIDE.</div><div style="text-align: justify;">Dielli është objekti që krijon ditën, dritën dhe ndarjen e saj rrethore që sjell çdo ditë të re. Janë elementët e këtij emri Unë (drita) në lëvizjen e tij EL me simbolin pikto D që kanë krijuar konceptin e ditës/day, që në një dimension tjetër dhënës-kuptimi jep edhe konceptin e ndarjes së kohës, jetës njerëzore, lindjes, vdekjes, që është burimi gjuhësor i fjalëve që kemi sot rreth kohës dhe elementeve gjuhësore të lidhura me të.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Përfundim:</div><div style="text-align: justify;">*Dies, *tīd, *day, *díHtis, *deh₂y, etj. vijnë nga fjala rrënjë e gjuhës së Vjetër Shqipe *diell.</div><div style="text-align: justify;">Nga ana tjetër, po shqyrtoj edhe fjalën e vjetër "greke" σείριος, e cila është gjithashtu e lidhur me diellin:</div><div style="text-align: justify;">σείριος</div><div style="text-align: justify;">SEIRIOS=</div><div style="text-align: justify;">SEIRI=OS mbarim më vonë</div><div style="text-align: justify;">THEIRI=S>TH</div><div style="text-align: justify;">THEILI=R>L</div><div style="text-align: justify;">DEILI=TH>D</div><div style="text-align: justify;">DIELLI</div><div style="text-align: justify;">Nga ana tjetër, *sirios është shumë afër me fjalën shqipe për sy *sy, syri në dialektin Geg, siri në dialektin Tosk.</div><div style="text-align: justify;">A janë sytë semantikisht të lidhur me diellin?</div><div style="text-align: justify;">A ishte dielli syri i qiellit për njerëzit primitivë?</div><div style="text-align: justify;">A kanë të njëjtën formë rrethore, formën O?</div><div style="text-align: justify;">A krijoi njeriu primitiv një lidhje midis formës O të syrit me formën O të diellit dhe mbi këtë bazë krijoi fjalët e para për këto koncepte?</div><div style="text-align: justify;">A bëri njeriu primitiv një lidhje midis dukshmërisë dhe dritës së diellit dhe mbi këtë bazë krijoi fjalët e para për ato koncepte?</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-50188041896251496152024-02-06T00:00:00.003+01:002024-02-14T12:11:33.185+01:00Kthesa Ateiste e Shqipërisë nën Enver Hoxhën<p> </p><h1 style="text-align: center;"><b><br /></b></h1><div style="text-align: center;"><span style="font-weight: 700;"><br /></span></div><h1 style="text-align: center;">Ditari i Kronikave Shqiptare</h1><br /><h1 style="text-align: center;">6 Shkurt 1967</h1><div><br /></div><div><i>6 Shkurti i vitit 1967 shënon një moment kyç në historinë bashkëkohore të Shqipërisë, duke njoftuar fillimin zyrtar të fushatës për ateizmin shtetëror nga Enver Hoxha, lideri i pakontestueshëm i Partisë së Punës së Shqipërisë.</i>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_Q2M9zRjpWJT3coaP6p8fHb4hSFIbHXHVcBy8wl2OyTnV0Dn_pW0SQgx1cmA0ebbsDaqIMyeWp1FdCcpTvkCc8QQ_zmD03NuTT9FZLRD5BCYPaWi74gv8s-yQeV74HSRtBMaCvZ5CiNnX3N_JKW0zPini2O7o7JDmlNmNrUjbzgKgeVof0_6rh6xVWQed/s1680/Besuch_der_Kathedrale_in_Skutari._(BildID_15572916).jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1680" data-original-width="1265" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_Q2M9zRjpWJT3coaP6p8fHb4hSFIbHXHVcBy8wl2OyTnV0Dn_pW0SQgx1cmA0ebbsDaqIMyeWp1FdCcpTvkCc8QQ_zmD03NuTT9FZLRD5BCYPaWi74gv8s-yQeV74HSRtBMaCvZ5CiNnX3N_JKW0zPini2O7o7JDmlNmNrUjbzgKgeVof0_6rh6xVWQed/w301-h400/Besuch_der_Kathedrale_in_Skutari._(BildID_15572916).jpg" width="301" /></a></div><br /><p></p>
<div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Kjo ditë sinjalizoi një pikë kthese për Shqipërinë, me Enver Hoxhën që mbajti një fjalim vendimtar me qëllimin për të hartuar një objektiv ambicioz për qeverinë: shfuqizimin e ndikimit fetar brenda shoqërisë shqiptare. Ky fjalim nuk vetëm që njoftoi fillimin e një politike të re por parashikoi gjithashtu qëllimin e Shqipërisë për të dalë si një nga shtetet e rralla zyrtarisht ateiste në skenën ndërkombëtare. Gjatë fjalimit të tij, Hoxha paraqiti vizionin e një Shqipërie të lirë nga ndarjet fetare, të cilat qeveria i konsideronte si pengesa për përparimin social, ekonomik dhe për ndërtimin e një shoqërie komuniste të uniformë. Fushata që pasoi u shënua nga një ashpërsi e konsiderueshme, me mbylljen sistematike të vendeve të kultit, persekutimin e figurave fetare, si liderët ashtu edhe besimtarët, dhe heqjen e çdo forme të arsimit dhe shprehjes fetare.</div><div style="text-align: justify;">Ky ngjarje përfaqësoi jo vetëm një ndryshim të rëndësishëm në politikën e brendshme të Shqipërisë por bëri gjithashtu një deklaratë të guximshme të pavarësisë në kontekstin komunist ndërkombëtar, në një kohë të karakterizuar nga ndryshimet e vazhdueshme në tensionet ideologjike dhe aleancat politike. Njohja e rëndësisë së 6 Shkurtit 1967 është thelbësore për të kuptuar dinamikat historike, sociale dhe fetare që kanë formësuar Shqipërinë bashkëkohore, duke theksuar rolin e këtyre politikave në ndikimin në identitetin kombëtar shqiptar gjatë shekullit të 20-të.</div>
<i><div><i><br /></i></div>Ju falënderojmë për ndjekjen e "Ditarit të Kronikave Shqiptare". Rrëfimi i politikës ambicioze të ateizmit shtetëror nisur më 6 Shkurt 1967 thekson një moment vendimtar në historinë shqiptare. Reflektimi mbi këto ngjarje jo vetëm pasuron kuptimin tonë të së kaluarës por gjithashtu hedh dritë mbi rrugëtimin e Shqipërisë drejt të ardhmes. Qëndroni me ne për më shumë eksplorime historike dhe kulturore.</i><br /></div><div><div style="text-align: justify;"><b><br /></b></div><div style="text-align: justify;"><b>Ndiqni blogun 'Kronikat Shqiptare' në rrjetet sociale:</b></div><div style="text-align: justify;"><b><a href="https://www.facebook.com/cronachealbanesi" rel="nofollow" target="_blank">Facebook</a>, <a href="https://www.instagram.com/cronachealbanesi?igsh=ODA1NTc5OTg5Nw==" rel="nofollow" target="_blank">Instagram</a>, <a href="https://www.youtube.com/user/rypo77" rel="nofollow" target="_blank">YouTube</a>, dhe <a href="https://x.com/EnigmaLibro?t=kZ_Uf4Svsq9zv8ueUK9X5A&s=09" rel="nofollow" target="_blank">X</a></b></div><div style="text-align: justify;"><b>Rrini të azhurnuar për artikuj të rinj, histori interesante, dhe më shumë!</b></div></div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-59430980045861535152024-01-28T00:00:00.001+01:002024-01-28T00:00:00.136+01:00Kronika e Shekullit XX: Ngjarjet Historike Vendimtare në Shqipëri (1)<p> </p><h1 style="text-align: center;"><b>Kronika e Shekullit XX: Ngjarjet Historike Vendimtare në Shqipëri</b></h1><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h3 style="text-align: center;"><b><a href="https://amzn.to/4b5UynY" rel="nofollow" target="_blank">Elton Varfi</a></b></h3><div style="text-align: right;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2024/01/cronaca-del-novecento-eventi-storici.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: right;"><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2024/01/chronicle-of-twentieth-century-decisive.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><h3 style="text-align: center;"><b>Hyrje</b></h3><div style="text-align: justify;">Në blogun "Kronikat Shqiptare", kemi eksploruar një sërë temash lidhur me Shqipërinë, të sjellura nga zëra të ndryshëm shqiptarë dhe ndërkombëtarë. Këtë vit, megjithatë, kam zgjedhur të ndërmarr një udhëtim të ndryshëm, duke filluar një projekt të veçantë për mua: studimin e historisë së Shqipërisë në shekullin XX. Pasioni im për ngjarjet historike të vendit tim është qendra e kësaj iniciative, edhe pse formimi im akademik nuk është i specializuar në këtë fushë. Ky interes më shtyn drejt një hulumtimi më të thellë, eksplorimit dhe tregimit të ngjarjeve dhe rrethanave që kanë formuar Shqipërinë gjatë shekullit të kaluar.</div><div style="text-align: justify;">Vendimi për të përqendruar vëmendjen në historinë shqiptare të shekullit XX buron nga një bindje e thellë se historia e kësaj periudhe është jashtëzakonisht e pasur dhe komplekse, e karakterizuar nga një sërë ndryshimesh radikale dhe momente vendimtare që kanë ndikuar thellësisht jo vetëm në rrjedhën e ngjarjeve, por edhe në kulturën dhe identitetin tonë kombëtar. Gjatë kësaj epoke, Shqipëria doli nga hija e Perandorisë Osmane dhe u përball me zjarrin e nacionalizmit, që kulmoi me pavarësinë në vitin 1912, dhe vazhdoi përmes ngjarjeve të rëndësishme botërore.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvXFVFti2K1Edwxo0siiGWlujEA__uC5LF0GNt32c6r-OCdSmYm-_swFK7IRXiL3Zk_0aBN7GdE5Lu5DcDXslFEEpIHt-AV7rTdlMHkEwN8yjnnm77m_GYhIwTF_UAiTHb4grJOX2UgpkYwKjc2j0GhpX5sqVGVzGW-uPHYGECrlTivON9OtWETUj8cVJ3/s2123/01.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1466" data-original-width="2123" height="276" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvXFVFti2K1Edwxo0siiGWlujEA__uC5LF0GNt32c6r-OCdSmYm-_swFK7IRXiL3Zk_0aBN7GdE5Lu5DcDXslFEEpIHt-AV7rTdlMHkEwN8yjnnm77m_GYhIwTF_UAiTHb4grJOX2UgpkYwKjc2j0GhpX5sqVGVzGW-uPHYGECrlTivON9OtWETUj8cVJ3/w400-h276/01.jpg" width="400" /></a></div><b><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Durrësi, Fillimi i Shekullit XX: Panorama e Qytetit Portual Shqiptar</span></b></div></b><div style="text-align: justify;">Nga përfshirja në luftërat ballkanike, te figura e befasishme e një mbreti të huaj, deri te dy luftërat botërore shkatërruese, Shqipëria kaloi një periudhë të trazuar dhe dinamike. Në këtë kontekst, ndodhën gjithashtu një revolucion demokratik, ngritja në pushtet e një mbreti vetëshpallur, dhe më pas epoka komuniste, e cila formoi vendin në mënyra të paparashikuara. Në fund, kalimi në demokraci, një proces i gjatë dhe kompleks, shënoi fazën e fundit të këtij shekulli transformimi.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë shekullit XX, Shqipëria përjetoi pothuajse çdo lloj përvoje historike dhe politike. Kjo larmi e ngjarjeve dhe historive, disa të njohura dhe të tjera jo aq të njohura, bën historinë e vendit jo vetëm tërheqëse, por edhe thelbësore për të kuptuar kontekstin e sotëm. Përmes blogut, synoj të eksploroj dhe të ndaj me lexuesit këto kapituj, për të ofruar një pamje më të plotë dhe të thellë të historisë sonë kombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Në periudhën e ardhshme, blogu do të shndërrohet në një dritare për këtë epokë, ku do të përpiqem t'ju çoj në këtë udhëtim nëpër kohë. Do të eksplorojmë së bashku personazhet, ngjarjet dhe historitë më pak të njohura, por jetike, që kanë shëndruar vendin tonë.</div><div style="text-align: justify;">"Kronikat Shqiptare" angazhohet të ofrojë një analizë të qëlluar dhe të dokumentuar mirë të ngjarjeve kyçe të shekullit XX në Shqipëri. Çdo muaj, blogu do të eksplorojë periudha të caktuara të historisë shqiptare, duke shtuar në rrëfimin tonë hulumtime të sakta dhe burime të besueshme.</div><div style="text-align: justify;">Çdo artikull në "Kronikat Shqiptare" synon të ofrojë një perspektivë të balancuar dhe të thellë, duke nxjerrë në pah aspektet e ndryshme kulturore, sociale dhe politike që kanë kontribuar në formësimin e historisë së vendit.</div><div style="text-align: justify;">Me "Kronikat Shqiptare", lexuesit ftohen të ndjekin një udhëtim eksplorativ, ku çdo muaj hapet një faqe e re historie, e cila ofron një analizë të detajuar dhe reflektive të një shekulli që ka formësuar në mënyrë të konsiderueshme Shqipërinë moderne.</div><h3 style="text-align: center;"><b>Parathënie</b><b><br /></b><b>Konteksti Historik i Përgjithshëm i Shekullit XX në Ballkan</b></h3>
<div style="text-align: justify;">Në fillim të shekullit të njëzetë, rajoni i Ballkanit u shfaq si një rrjet kompleks i diversitetit etnik, thesareve kulturore dhe tensioneve të holla. Ky peizazh i ndërlikuar ishte në shumë mënyra një reflektim i gjendjes së dekadencës së Perandorisë Osmane, dikur madhështore, dhe të rritjes së lëvizjeve nacionaliste të zjarrta. Në këtë periudhë transformimi dhe trazirash, Ballkani shpesh u përshkrua si "fuçia e barutit të Europës", një metaforë që evokonte në mënyrë brilante atmosferën e tensionit dhe paqëndrueshmërisë që mbizotëronte. Ky emërtim nuk ishte thjesht një figurë retorike, por një pasqyrim i saktë i realitetit të një rajoni ku edhe shkëndija më e vogël mund të shkaktonte një konflikt me përmasa të paparashikueshme.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhs_rQjAdtWIoTGELFED7N_oJF5XkxsKZcZXMdbeLnq9O94Yl4ph4jX-TLtlnTPcu9nb7VnBpPggYhzwQC7xxBjx5NZvsJFdWf48nPK3apwPyfftZa6ZjYEV2a_GEDwCdtvbVG-1_yB7VG3fIgWHl0DsWJo16WKcaE2FEYZJFKO-CZ4ZZ8oHuL_UCAfqz85/s1024/02.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="668" data-original-width="1024" height="261" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhs_rQjAdtWIoTGELFED7N_oJF5XkxsKZcZXMdbeLnq9O94Yl4ph4jX-TLtlnTPcu9nb7VnBpPggYhzwQC7xxBjx5NZvsJFdWf48nPK3apwPyfftZa6ZjYEV2a_GEDwCdtvbVG-1_yB7VG3fIgWHl0DsWJo16WKcaE2FEYZJFKO-CZ4ZZ8oHuL_UCAfqz85/w400-h261/02.JPG" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Harta e vitit 1914 nga Raporti i Komisionit Ndërkombëtar mbi Luftërat Ballkanike</span></b></div><div style="text-align: justify;">Perandoria Osmane, e cila dikur kishte ushtruar një dominim të pakundërshtuar dhe kishte shtrirë ndikimin e saj të fuqishëm mbi territorin ballkanik, po rrëshqiste në mënyrë të pashmangshme në një rënie. Ky regres shënonte fundin e një epoke dhe hapte skenën për një skenar të karakterizuar nga një vakum i dukshëm i pushtetit. Në këtë kontekst të pasigurisë politike dhe të dobësisë institucionale, shumë grupe nacionaliste dolën në sipërfaqe, të ushqyera nga një frymë e fortë pavarësie dhe nga dëshira për të rishikuar kufijtë politikë dhe kulturorë të rajonit. Këto rrjedha të mendimit dhe veprimit nuk vonuan të manifestoheshin në një seri përplasjesh dhe kryengritjesh, të cilat, si valë koncentrike, zgjeruan ndikimin e tyre përtej kufijve gjeografikë të Ballkanit, duke ndikuar në mënyrë të rëndësishme në ekuilibrin gjeopolitik të gjithë Europës.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë skenar të nxehtë ballkanik, Shqipëria, e pozicionuar strategjikisht në zemër të rajonit, doli si një qendër e këtyre tensioneve në rritje. Kombi, i kapur midis rënies së Perandorisë Osmane dhe lindjes së fuqive të reja, po përballej me një sfidë jetike: luftën për të shpallur pavarësinë e vet dhe për të krijuar një identitet kombëtar të veçantë. Ky periudhë e transformimeve të thella dhe trazirave politike të mëdha pa Shqipërinë duke lundruar nëpër ujërat e trazuara të një epoke të karakterizuar nga ndryshime të mëdha.</div><div style="text-align: justify;">Aspiratat për pavarësi të Shqipërisë, të ndërthurura me lëvizje të ngjashme në kombet e tjera ballkanike, ishin jo vetëm një përgjigje ndaj rrethanave politike të menjëhershme, por edhe një motor i fuqishëm ndryshimi. Ato kontribuan në mënyrë të rëndësishme në rishikimin e peizazhit politik dhe kulturor të Ballkanit, duke vendosur themelet për një seri ngjarjesh që do të lënin një shenjë të pashlyeshme në rrjedhën e shekullit. Lufta e Shqipërisë për të shpallur sovranitetin dhe identitetin e saj kombëtar ishte, pra, jo vetëm një kapitull kyç në historinë e saj, por edhe një element i rëndësishëm në kontekstin më të gjerë të dinamikave ballkanike dhe europiane.</div><div style="text-align: justify;">Në fillim të shekullit të njëzetë, Perandoria Osmane vazhdonte të ushtronte dominimin e saj mbi një territor të gjerë ballkanik, duke përfshirë zonën e Shqipërisë së sotme. Megjithatë, në këtë periudhë filluan të shfaqeshin shenjat e para të padiskutueshme të një rënieje perandorake. Ky regres nuk ishte thjesht një ndryshim i pushtetit lokal; ai përfaqësonte një pikë kthese historike që do të linte një shenjë të pashlyeshme në rajon.</div><div style="text-align: justify;">Paralelisht, skenari gjeopolitik i Ballkanit u komplikua edhe më tej nga ambiciet e fuqive të mëdha europiane. Austro-Hungaria dhe Rusia, veçanërisht, dolën në skenë si aktorë kyç në këtë lojë të ndërlikuar shahu, secila me një grup të interesave strategjike dhe aspiratave territoriale të veta.</div><div style="text-align: justify;">Kjo luftë për ndikim nuk ishte thjesht një përballje për kontrollin territorial; ishte një shfaqje e forcës dhe prestigjit midis fuqive, me Ballkanin që shërbeu si skenë ku luhej kjo lojë e supremacisë politike. Situata në Ballkan, pra, ishte karakterizuar nga një dinamikë me shumë shtresa: rënia e një perandorie dikur të lavdishme, ngritja e lëvizjeve nacionaliste vendase dhe konkurrenca midis fuqive të mëdha. Kjo ndërveprim i ndërlikuar i forcave do të udhëhiqte rajonin drejt një sërë ngjarjesh që do të shënonin thellësisht historinë europiane të shekullit të njëzetë.</div><div style="text-align: justify;">Në fillim të shekullit XX, peizazhi ballkanik ishte shënuar nga një strukturë komplekse e aspiratave të kundërta dhe tensioneve të ndryshme. Në këtë kontekst, ishte vërejtur një ekuilibër delikat: nga njëra anë, ambiciet ekspansioniste të kombeve të jashtme; nga ana tjetër, forcat në rritje të lëvizjeve nacionaliste brenda vendit që luftonin për pavarësi. Këto fuqi të jashtme, të etura për të zgjeruar ndikimin e tyre, u përplasën me dëshirat për vetëvendosje dhe pavarësi që frymëzonin popujt ballkanikë.</div><div style="text-align: justify;">Shqiptarët, veçanërisht, ishin në vijën e parë të kësaj lufte për autonomi. Dëshira e tyre në rritje për vetëvendosje u manifestua në një rezistencë gjithnjë e më të vendosur kundër shtypjes së Perandorisë Osmane. Kërkimi për një identitet kombëtar të tyre, në një kontekst të shtypjes së jashtme dhe aspiratave të brendshme, u bë për shqiptarët jo vetëm një qëllim politik, por një detyrim kulturor dhe shoqëror.</div><div style="text-align: justify;">Kjo panoramë e aspiratave nacionaliste dhe të kërkesave të jashtme krijoi një situatë të paqëndrueshmërisë ku çdo shkëndijë e vogël mund të ndezte një zjarr. Rajoni ballkanik, në këtë periudhë, ishte pra një mozaik i popullsive dhe kulturave, secila me historinë e saj, aspiratat dhe ëndrrat e saj, të gjitha të bashkuara nga një dëshirë e përbashkët për vetëvendosje dhe njohjen e identitetit të tyre kombëtar në një botë që ndryshonte me shpejtësi.</div><div style="text-align: justify;">Në zemër të kësaj klime, aspiratat nacionaliste të popujve ballkanikë u ndërthurën në mënyra të ndërlikuara me strategjitë dhe qëllimet e fuqive të jashtme. Ky ndërveprim i kthyeu Ballkanet në një nyje të vërtetë të interesave të ndryshme. Rajoni u bë, kështu, skena e tensioneve në rritje vazhdimisht, që do të luanin një rol kyç në zhvillimin e ngjarjeve që çuan në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore. Këto ngjarje, nga ana e tyre, do të ishin vendimtare për riformulimin e peizazhit politik europian gjatë shekullit.</div><div style="text-align: justify;">Në agimin e shekullit të njëzetë, Shqipëria ende nuk kishte fituar statusin e një shteti sovran, por konsiderohej si një rajon nën juridiksionin e Perandorisë Osmane. Megjithëse në këtë gjendje politike, në Shqipëri po formohej dhe forcohej një identitet kombëtar i spikatur. Shqiptarët, nën administrimin osman, ishin të nënshtruar ndaj formave të ndryshme të shtypjes, që shkonin nga kufizimi i të drejtave të tyre kulturore dhe politike te kufizime të tjera të ndryshme. Ky kontekst i shtypjes shërbeu si një katalizator për dëshirën në rritje për vetëvendosje dhe pavarësi brenda popullsisë shqiptare.</div><div style="text-align: justify;">Në atë periudhë vendimtare të historisë, Shqipëria u bë teatri i një ringjalljeje nacionaliste, një fenomen që u rrënjos thellë në zemrën e shoqërisë së saj. Këto lëvizje nacionaliste, që po shfaqeshin me një forcë në rritje, filluan të manifestonin një nevojë të detyrueshme për autonomi, duke sfiduar dominimin osman që kishte shtrënguar rajonin për një kohë të gjatë. Nuk ishte vetëm një dëshirë për pavarësi politike; ishte gjithashtu dhe mbi të gjitha një shprehje e lidhjes së thellë me rrënjët kulturore shqiptare. Ekzistonte një vullnet i ngutshëm për të ruajtur, vlerësuar dhe promovuar pasurinë e kulturës shqiptare, gjuhën e saj unike dhe traditat e saj shekullore, elemente që për shumë kohë ishin marginalizuar ose madje shtypur nga perandoria.</div><div style="text-align: justify;">Ky rilindje kulturore dhe politike nuk ishte një fenomen i izoluar. Ishte më shumë rezultat i një procesi të gjatë të rizbulimit dhe riafirmimit të identitetit, i cili po zhvillohej paralelisht me ndjenjën në rritje të alienimit nga Perandoria Osmane. Në këtë kontekst, lëvizjet nacionaliste shqiptare filluan të artikulonin me më shumë forcë kërkesat e tyre. Këto kërkesa përktheheshin jo vetëm në pretendime politike, por edhe në rizbulimin dhe ringjalljen e një trashëgimie kulturore që përbënte zemrën e identitetit shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Veprimtaria politike dhe kulturore e këtyre lëvizjeve nacionaliste shqiptare ishte thelbësore në kanalizimin e aspiratave të një populli drejt fitores së pavarësisë së vet. Të frymëzuar nga një ndjenjë e thellë e përkatësisë dhe nga një vendosmëri e palëkundur, këto lëvizje synonin të kristalizonin identitetin shqiptar dhe të fitonin atë njohje dhe respekt që populli shqiptar kishte dëshiruar që nga kohërat e lashta. Ky epokë, e mbushur me zhvillime dhe kthesa vendimtare, paraqet një hap të domosdoshëm për të kuptuar rrënjët e ndjenjës kombëtare shqiptare, si dhe rolin e saj vendimtar në hartimin e linjave të së ardhmes së vendit.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë periudhë të zgjimit intensiv kombëtar, Shqipëria filloi të ndërtojë identitetin e saj në një kontekst europian dhe botëror. Veprimet dhe idetë e këtyre grupeve nacionaliste nuk ishin vetëm një përgjigje e menjëhershme ndaj rrethanave politike dhe sociale të momentit, por gjithashtu përbënin bazën mbi të cilën do të ndërtohej rruga drejt pavarësisë. Hapat e ndërmarrë në këtë epokë nuk ishin thjesht shprehje të pakënaqësisë; ishin shenja e një ndryshimi të thellë, një transformimi që do të linte një shenjë të pashlyeshme në historinë dhe shpirtin e popullit shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Zgjimi kombëtar shqiptar, një kapitull vendimtar në rrëfimin historik të vendit, ishte i mbushur me një proces të thellë të rizbulimit dhe vlerësimit të gjuhës dhe kulturës së vet. Për një kohë të gjatë, këto shprehje të identitetit ishin shtypur ose mbuluar nën peshën e dominimit osman. Megjithatë, me daljen në skenë dhe ngritjen e nacionalizmit, këto elemente kulturore filluan të njihen jo vetëm, por edhe të festoheshin si shtyllat kryesore të identitetit shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Ky rilindje kulturore përfaqësonte një ringjallje të vërtetë për Shqipërinë: gjuha shqipe, me rrënjët e saj të thella dhe strukturën e saj unike, dhe tradita e pasur kulturore, me praktikat, zakonet dhe tregimet e saj, tani nderoheshin si simbole të krenarisë kombëtare. Kjo ndërgjegjësim i ri kulturor nuk ishte thjesht një rikthim në origjinat; ishte një deklaratë e fuqishme e unicitetit dhe sovranitetit të Shqipërisë, një hap jetik në rrugën e saj drejt vetëvendosjes dhe pavarësisë.</div><div style="text-align: justify;">Hapi i parë vendimtar në marshimin drejt pavarësisë shqiptare u përfaqësua nga themelimi i Lidhjes së Prizrenit në vitin 1878. Ky organizim revolucionar u vendos për një qëllim ambicioz: të bashkonte të gjitha territoriet e banuara nga popullatat shqiptare brenda Perandorisë Osmane, me qëllim të formimit të një kombi shqiptar të bashkuar dhe të pavarur. Lidhja e Prizrenit përfaqësonte një moment kyç në luftën kombëtare shqiptare, duke theksuar me forcë rëndësinë e bashkimit midis shqiptarëve dhe duke nënvizuar nevojën e domosdoshme për të arritur sovranitet kombëtar.</div><div style="text-align: justify;">Ky lëvizje ishte shumë më shumë se një organizim politik i thjeshtë; ishte simboli i një zgjimi, katalizatori i një ndjenje të identitetit dhe përkatësisë kombëtare. Me formimin e saj, Lidhja e Prizrenit jo vetëm nxorri në pah dëshirën për vetëvendosje të popullit shqiptar, por i dha gjithashtu një formë konkrete dhe të organizuar aspiratave të tij. Ekzistenca dhe veprimet e saj ishin një shfaqje e qartë e ndërgjegjësimit kombëtar në rritje dhe të dëshirës kolektive për të shkundur dominimin e shtypjes osmane, për të shkuar drejt një të ardhmeje të lirisë dhe pavarësisë. Pavarësisht se Lidhja e Prizrenit ishte e destinuar të shtypej nga autoritetet osmane, jehona e ndikimit të saj dhe fuqia e trashëgimisë së saj vazhdonin të bënin jehonë përtej ekzistencës së saj të shkurtër. Ky lëvizje, në fakt, hodhi themelet e forta për lëvizjen e lindur të pavarësisë shqiptare, duke vepruar si një katalizator për zgjimin e ndërgjegjjes kombëtare dhe për mobilizimin politik të popullit shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Lidhja e Prizrenit, me idetë dhe idealet e saj, kontribuoi në mënyrë të konsiderueshme në përcaktimin e objektivave kombëtare të Shqipërisë. Por më shumë se kaq, ajo la një trashëgimi frymëzuese, e cila vazhdoi të fusë guxim dhe vendosmëri në brezat e ardhshëm të shqiptarëve. Ky lëvizje nuk u kufizua vetëm në kontestimin e status quo-së; ai ndezi një flakë aspirate për pavarësi dhe vetëvendosje, një flakë që nuk do të pushonte së ndezuri në zemrat e shqiptarëve. Historia e saj u bë një burim frymëzimi dhe një pikë referimi për ata që do të vazhdonin luftën për lirinë dhe sovranitetin kombëtar të Shqipërisë.</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhN_ySmSIc91daS6g5K_42Q8D0T4IwK3ODjNFf7EfFeRekjiqI1FlUaEhKlbyz62P6K6q5nbMqqsfOb5Z9TLrp0t23VAYiARBsP3JiM-95rPgD-dNX6a29eda0K9vTgnS1tOS_SDIfWYImEEtbr5VicOwPlJGLPi48Y0HqjnYSO2Bga-STe7ZUjaP13m2va/s800/03.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="557" data-original-width="800" height="279" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhN_ySmSIc91daS6g5K_42Q8D0T4IwK3ODjNFf7EfFeRekjiqI1FlUaEhKlbyz62P6K6q5nbMqqsfOb5Z9TLrp0t23VAYiARBsP3JiM-95rPgD-dNX6a29eda0K9vTgnS1tOS_SDIfWYImEEtbr5VicOwPlJGLPi48Y0HqjnYSO2Bga-STe7ZUjaP13m2va/w400-h279/03.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Abdurrahim Buza: "Lidhja e Prizrenit", 1953.</span></b></div><div style="text-align: justify;">Në këtë kontekst historik, jeta e përditshme në rajonet shqiptare u paraqit si një strukturë e ndërlikuar, ku traditat e rrënjosura shekullore u ndërthurën me ndikimin e drejtpërdrejtë të politikave osmane. Edhe pse këto zona ruajtën karakteristika kulturore dhe sociale thellësisht shqiptare, ato ishin në mënyrë të pashmangshme të ndikuara nga elemente të ndryshme të dominimit osman që ndikonin në mënyrë të konsiderueshme në jetën e tyre të përditshme.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë skenar, bashkëjetesa midis trashëgimisë së pasur kulturore shqiptare dhe kontrollit osman u manifestua në të gjitha aspektet e jetës: nga gjuha te feja, nga organizimi shoqëror te administrimi. Popullsia shqiptare, edhe pse jetonte nën sundimin osman, ruante me ngulm traditat e saj dhe mënyrën e saj të jetesës, duke rezistuar ndaj presioneve të jashtme dhe duke mbajtur gjallë identitetin e saj unik. Kjo rezistencë kulturore nuk ishte vetëm një formë e rebelimit; ishte një shprehje e identitetit dhe një shenjë rezistence kundër asimilimit të plotë në sferën osmane.</div><div style="text-align: justify;">Një nga aspektet më shtypëse të jetës nën Perandorinë Osmane në rajonet shqiptare ishte pa dyshim sistemi tatimor i vendosur. Ky sistem shpesh rezultoi të ishte shumë i rëndë dhe i shtypshëm për popullsinë vendase. Ai nuk kufizohej vetëm në ushtrimin e një presioni ekonomik të konsiderueshëm mbi shqiptarët, duke iu hequr atyre një pjesë të konsiderueshme të burimeve të tyre financiare; ai gjithashtu u perceptua si një simbol konkret dhe i dhimbshëm i nënshtrimit të tyre dhe i dominimit të huaj.</div><div style="text-align: justify;">Ky barrë tatimore përfaqësonte shumë më tepër se një thjeshtë marrje parash. Ishte një kujtesë e vazhdueshme e kontrollit osman, një shenjë e prekshme e pranisë dhe ndikimit të tyre në çdo aspekt të jetës së përditshme shqiptare. Për popullsinë shqiptare, ky sistem tatimor ishte një emblemë e padrejtësisë dhe mungesës së autonomisë, e aftë të ushqente shpirtin e pakënaqësisë dhe vullnetin për të rezistuar dhe për të aspiruar për më shumë pavarësi.</div><div style="text-align: justify;">Përveç sistemit tatimor, një burim tjetër i rëndësishëm i pakënaqësisë mes popullsisë shqiptare ishte arratisja e detyruar në ushtrinë osmane. Ky praktikë, e imponuar nga politikat imperialiste osmane, detyronte shumë burra shqiptarë të hynin në pjesën e ushtrisë perandorake. Ky detyrim përfaqësonte jo vetëm një humbje të autonomisë personale, por edhe një ndarje të detyruar nga familjet dhe komunitetet e tyre.</div><div style="text-align: justify;">Arratisja e detyruar do të thoshte, për shumë shqiptarë, të hidheshin në një mjedis të panjohur dhe armiqësor, duke i ekspozuar atyre ndaj rreziqeve dhe vështirësive. Nuk ishte vetëm një çështje e shërbimit në një ushtri të huaj; ishte gjithashtu një lloj i zhvatinjes së jetës dhe fatit të tyre. Ky praktikë u perceptua si një mjet tjetër i kontrollit dhe shtypjes nga ana e Perandorisë Osmane, duke forcuar ndjenjën e alienimit dhe duke rritur dëshirën për rezistencë dhe pavarësi në mesin e shqiptarëve.</div><div style="text-align: justify;">Gjendja e shqiptarëve nën Perandorinë Osmane u përkeqësua edhe më shumë për shkak të përfaqësimit të tyre të kufizuar politik. Ata ishin në një gjendje të theksuar të përjashtimit nga sferat vendimarrëse, me zërat dhe nevojat e tyre që në mënyrë sistematike u injoruan ose u margjinalizuan brenda administratës osmane. Kjo mungesë përfaqësimi do të thoshte se shqiptarët pothuajse nuk kishin asnjë mundësi për të ndikuar në politikat që preknin drejtpërdrejt jetët e tyre, as për të trajtuar padrejtësitë e shumta ndaj të cilave ishin të ekspozuar.</div><div style="text-align: justify;">Mungesa e një kanali autentik për të shprehur aspiratat dhe për të mbrojtur të drejtat e tyre kontribuonte në një ndjenjë të pafuqisë dhe frustrimit. Nuk ishte vetëm çështja e përjashtimit nga procesi politik; bëhej fjalë për një mohim të vërtetë të të drejtës së tyre për të marrë pjesë aktivisht në menaxhimin e komuniteteve të tyre dhe në mbrojtjen e interesave të tyre. Ky rrethanë ushqente pakënaqësinë dhe forconte dëshirën për ndryshim, duke shtyrë gjithnjë e më shumë shqiptarët drejt rrugës së rezistencës dhe luftës për pavarësi.</div><div style="text-align: justify;">Vështirësitë dhe sfidat e vëna nga sundimi osman, së bashku me ruajtjen e fortë të traditave kulturore dhe gjuhësore shqiptare, luajtën një rol kyç në formimin dhe forcimin e një ndjenje të veçantë të identitetit kombëtar shqiptar. Kombinimi i këtyre faktorëve ushqente një dëshirë të zjarrtë për pavarësi dhe vetëqeverisje në popullin shqiptar. Përgjigja kolektive ndaj këtyre sfidave kishte një ndikim vendimtar në formësimin e lëvizjes nacionaliste shqiptare, duke e drejtuar atë drejt një përcaktimi në rritje për pavarësi.</div><div style="text-align: justify;">Ruajtja e kulturës dhe gjuhës shqiptare në një kontekst të shtypjes dhe mohimit të të drejtave themelore vepronte si një katalizator, duke bashkuar popullin shqiptar rreth një qëllimi të përbashkët për liri dhe autonomi. Kështu, lufta për pavarësi lindi jo vetëm si një reagim ndaj politikave shtypëse, por edhe si një shprehje e lidhjes së thellë të shqiptarëve me trashëgiminë e tyre kulturore. Ky bashkëveprim midis rezistencës politike dhe kulturore shënoi rrugën drejt vetëvendosjes, duke çuar në fund në një shtytje të vendosur dhe të pandalshme drejt pavarësisë.</div><div style="text-align: justify;">Në skenarin më të gjerë të Ballkanit, periudha para shpërthimit të Luftës së Parë Botërore u karakterizua nga një intensifikim i nacionalizmit midis grupeve të ndryshme etnike të rajonit. Ky fenomen nuk përfshinte vetëm shqiptarët, por edhe popuj të tjerë si serbët, grekët dhe bullgarët. Secila nga këto etni, të nxitura nga një ndjenjë e thellë e identitetit kulturor dhe historik, filluan të shfaqin një dëshirë në rritje për vetëvendosje dhe sovranitet.</div><div style="text-align: justify;">Rritja e nacionalizmit në këto kombësi ballkanike nuk ishte një fenomen i izoluar; përkundrazi, ishte shprehje e një ndryshimi më të gjerë që po përjetonte gjithë Europa. Aspiratat për pavarësi të këtyre popujve u ushqyen nga një sërë faktorësh, përfshirë rënien e perandorive tradicionale, përhapjen e ideve liberale dhe demokratike, dhe një interes i rinovuar për rrënjët e tyre kulturore dhe historike.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë kontekst, rajoni ballkanik u bë një furrë e lëvizjeve nacionaliste, secila me aspiratat dhe qëllimet e veta specifike. Konvergjenca dhe ndonjëherë konflikti i këtyre nacionalizmave të ndryshëm kontribuuan në bërjen e Ballkanit një nga rajonet më të volatila dhe dinamike të Europës në periudhën para Luftës së Madhe. Gjatë kësaj periudhe historike, lëvizjet nacionaliste në rritje midis popullsive të ndryshme ballkanike, përfshirë serbët, grekët dhe bullgarët, zhvilloheshin paralelisht me aspiratat për pavarësi të shqiptarëve. Megjithatë, jo rrallë, qëllimet e këtyre kombësive të ndryshme ndesheshin direkt me njëra-tjetrën, veçanërisht në lidhje me pretendimet territoriale dhe sovranitetin. Ky ndryshim në qëllimet dhe aspiratat kombëtare kontribuoi në ashpërsimin e tensioneve ndëretnike në rajon.</div><div style="text-align: justify;">Këto trazira ishin rezultat i një ndërveprimi kompleks të rivaliteteve historike, dallimeve kulturore dhe fetare, si dhe ambicieve kombëtare të kundërta. Zonat me popullsi të përzier u bënë veçanërisht të ndjeshme ndaj këtyre fërkimeve, me epizoda të shpeshta të konfliktit dhe përballjes. Në këtë kontekst, rajoni ballkanik u shndërrua në një mozaik të interesave nacionaliste në garë, secila duke kërkuar të afirmojë identitetin dhe pretendimet e veta në një mjedis tashmë të trazuar dhe të paqëndrueshëmKjo situatë e tensioneve në rritje ndëretnike dhe nacionaliste në Ballkan jo vetëm që komplikonte më tej panoramën politike të rajonit, por gjithashtu vinte themelet për disa nga konfliktet që më pas do të shënonin historinë evropiane të shekullit XX, veçanërisht kontekstin që do të çonte në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore. Konfliktet kombëtare që u shfaqën midis etnive të ndryshme të Ballkanit në periudhën para Luftës së Parë Botërore ishin komplekse dhe të karakterizuara nga shumë aspekte. Ato nuk kufizoheshin vetëm si shprehje të krenarisë kombëtare ose mbrojtjes së identitetit kulturor; ato gjithashtu kishin rrënjë të thella në çështje të natyrës territoriale dhe politike.</div><div style="text-align: justify;">Këto përplasje ndëretnike nuk ishin thjesht rivalitete; ato ishin ushqyer nga një histori e gjatë e mosmarrëveshjeve mbi kontrollin dhe sovranitetin e zonave gjeografike specifike. Çdo grup kombëtar kishte vizionet dhe aspiratat e veta lidhur me kufijtë territorialë dhe organizimin politik, shpesh të bazuar në pretendime historike ose në interesa strategjike. Ky ndërthurje i pretendimeve territoriale dhe objektivave politike bënte konfliktet veçanërisht të ashpra dhe të vështira për t'u zgjidhur.</div><div style="text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZKL1xSKWg6Ga6xxlDJ1YfHBNd7k8Folo05l8N43wng9Zm1CpfVZbImaEuF8uXEJb5SVxJAvSX0_7l7tlbn_QyVo1651yLDgaIvqjDcUoZLwt4UJGZ37erCg7yvOakRVyKK2FY7NT2jStO3NLjw0H3oy1neawtG5nsBypLnN5QUjaXiPooYBFqrS6PzLdV/s1518/04.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="928" data-original-width="1518" height="245" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZKL1xSKWg6Ga6xxlDJ1YfHBNd7k8Folo05l8N43wng9Zm1CpfVZbImaEuF8uXEJb5SVxJAvSX0_7l7tlbn_QyVo1651yLDgaIvqjDcUoZLwt4UJGZ37erCg7yvOakRVyKK2FY7NT2jStO3NLjw0H3oy1neawtG5nsBypLnN5QUjaXiPooYBFqrS6PzLdV/w400-h245/04.jpg" width="400" /></a></div><b><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Durazzo në Fillim të Shekullit XX: Pamje Tërheqëse e Fortesës Veneciane</span></b></div></b><div style="text-align: justify;">Në këtë skenar, territori i Ballkanit u bë një fushëbetejë simbolike dhe reale për aspiratat kombëtare, ku çdo etni përpiqej të afirmonte autoritetin e saj dhe të zgjeronte dominimin e saj. Këto kontraste, shpesh të përkeqësuara nga konkurrenca për burimet dhe nga ndikimi i fuqive të mëdha evropiane, kontribuonin në krijimin e një mjedisi ekstremisht të paqëndrueshëm dhe të ndryshueshëm, paraprirës i ngjarjeve që do të shkaktonin Luftën e Parë Botërore. Shqiptarët, serbët, grekët dhe bullgarët, në atë periudhë kritike të historisë ballkanike, ishin të angazhuar në një betejë të ashpër për të afirmuar sovranitetin e tyre dhe kontrollin mbi territoriet që ata i konsideronin pjesë të pandashme të kombit të tyre. Kjo garë për vetëvendosje territoriale dhe kombëtare ishte thellësisht e rrënjosur në aspiratat e tyre identitare dhe historike.</div><div style="text-align: justify;">Tensionet midis këtyre etnive të ndryshme nuk ishin një fenomen i ri; ato ishin përforcuar nga një histori e gjatë e sundimit osman që kishte lënë një trashëgimi të ndarjeve dhe antagonizmave. Perandoria Osmane, me administrimin dhe politikat e saj, shpesh kishte favorizuar shfaqjen e rivaliteteve lokale, si drejtpërdrejtë ashtu edhe nëpërmjet një qeverisjeje që kishte tendencë të shfrytëzonte ndryshimet etnike dhe fetare për të përfituar vetë.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë kontekst, fundi i ndikimit osman në Ballkan kishte lënë një boshllëk pushteti, duke krijuar një skenar ku ambiciet kombëtare mund të dilnin më hapur dhe të konfliktonin më drejtpërdrejt. Çdo grup etnik përpiqej të përcaktonte dhe konsolidonte kufijtë e veta kombëtarë, shpesh në mënyrë konfliktuale me pretendimet e të tjerëve, duke çuar kështu në një rritje të tensioneve dhe konflikteve në rajon, që në fund do të shpërthenin në kontekstin e Luftës së Parë Botërore. Komplikimi shtesë në situatën tashmë të trazuar në Ballkan rrjedhte nga ndërhyrja e fuqive të mëdha evropiane të asaj kohe, përfshirë Austro-Hungarinë, Rusinë, Francën dhe Mbretërinë e Bashkuar. Secila prej këtyre fuqive kishte interesat e veta strategjike në rajon, dhe shpesh këto ambicie përktheheshin në një ndërhyrje të drejtpërdrejtë ose të tërthortë në konfliktet kombëtare të Ballkanit. Jo rrallë, veprimet e këtyre fuqive të mëdha kishin efektin e manipulimit ose përkeqësimit të konflikteve ekzistuese, duke i përdorur si levë për të ndjekur objektivat e tyre gjeopolitike.</div><div style="text-align: justify;">Kjo shtresëzim i ambicieve kombëtare të brendshme dhe ndërhyrjeve të jashtme çoi në një situatë ekstremisht të paqëndrueshme në Ballkan. Fuqitë e mëdha, duke u përpjekur të zgjerojnë ndikimin e tyre ose të kufizojnë atë të kundërshtarëve, u angazhuan në një lloj loje shahu gjeopolitike, ku popujt ballkanikë shpesh u gjetën si pedina. Ky ndërhyrje nga jashtë jo vetëm që komplikoi më tej konfliktet kombëtare të brendshme, por gjithashtu kontribuoi në krijimin e një mjedisi të pasigurtë dhe të tensionuar, i cili do të luante një rol kyç në shkaktimin e zinxhirit të ngjarjeve që çoi në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore.</div><div style="text-align: justify;">Rajoni ballkanik, në periudhën para Luftës së Parë Botërore, u shndërrua në të vërtetë në një qendër krizash, një fuçi me barut i gatshëm për të shpërthyer. Konfliktet kombëtare të brendshme, të ushqyera nga shekuj tensionesh etnike dhe aspiratash për pavarësi, u ndërthurën në mënyrë të rrezikshme me manovrat strategjike të fuqive të mëdha evropiane. Çdo komb brenda rajonit, i udhëhequr nga vullneti për të shpallur identitetin dhe sovranitetin e vet, ndodhej në një kontekst të rritur të paqëndrueshmërisë dhe përplasjeve potenciale.</div><div style="text-align: justify;">Paralelisht, fuqitë e mëdha, secila me objektivat e veta gjeopolitike dhe strategjike, përpiqeshin të influenconin ngjarjet në Ballkan për të maksimizuar interesat e tyre, shpesh pa marrë parasysh pasojat afatgjate të veprimeve të tyre. Kjo dinamikë e ambicieve kombëtare dhe ndërhyrjeve të jashtme bëri vetëm të përshkallëzonte tensionet ekzistuese, duke e bërë rajonin një terren të pjellshëm për konflikt.</div><div style="text-align: justify;">Ky ekuilibër delikat i fuqisë dhe kjo rrjetë aleancash dhe rivalitetesh krijoi kushtet ideale për një krizë me përmasa të gjerë. Shkëndija që do të shkaktonte Luftën e Parë Botërore ishte pikërisht një ngjarje që ndodhi në Ballkan: vrasja e Arkidukës Franz Ferdinand të Austrisë në Sarajevë në vitin 1914. Ky ngjarje tragjike ishte katalizatori që shndërroi tensionet rajonale në një konflikt global, duke përfshirë fuqitë e mëdha në një nga luftërat më shkatërruese të historisë njerëzore. Konflikti global që shpërtheu në vitin 1914, i njohur si Lufta e Parë Botërore, u parapri në të vërtetë nga një seri krizash dhe përplasjeve rajonale në Ballkan, që tregonin brishtësinë dhe volatilitetin e tyre. Që në fillimet e shekullit të XX, rajoni ballkanik kishte qenë skena e shumë konflikteve dhe tensioneve, që shërbenin si tregues të situatës së paqëndrueshme dhe të rrezikshme që mbretëronte atje</div><div style="text-align: justify;">Këto përplasje, të njohura si Luftërat Ballkanike, që ndodhën në vitet 1912 dhe 1913, ishin veçanërisht momente kyçe që nxorën në pah ndarjet e thella dhe dinamikat komplekse të fuqisë në rajon. Këto luftra panë disa kombet ballkanike, si Serbia, Bullgaria, Greqia dhe Mali i Zi, të bashkoheshin kundër Perandorisë Osmane për të fituar territore të mëparshme nën kontrollin e saj, të ndjekura pastaj nga një konflikt i dytë që shpërtheu midis të njëjtëve aleatëve për ndarjen e këtyre territoreve të fituara.</div><div style="text-align: justify;">Këto ngjarje jo vetëm që zbuluan çarjet e thella etnike dhe kombëtare brenda Ballkanit, por gjithashtu nxorën në pah rolin e fuqive të mëdha evropiane, që përpiqeshin të ushtronin ndikimin e tyre mbi rajonin. Kompleksiteti dhe intensiteti i këtyre konflikteve rajonale ishin një paralajmërim i qartë i krizës së ardhshme që do të përfshinte gjithë kontinentin dhe do të shkaktonte Luftën e Parë Botërore, një konflikt që do të rishikonte rrënjësisht gjeografinë politike të Evropës dhe botës.</div><div style="text-align: justify;">Në të vërtetë, situata në Ballkan, dhe veçanërisht në Shqipëri, në fillim të vitit 1900, mund të përshkruhet si një periudhë e nacionalizmit të flaktë dhe transformimit të thellë. Kjo periudhë ishte shënuar nga rënia progresive e Perandorisë Osmane, dikur dominuese dhe nga një kontekst ndërkombëtar i tensioneve dhe rivaliteteve në rritje midis fuqive evropiane.</div><div style="text-align: justify;">Shqipëria, në këtë kuadër, ndodhej në një fazë vendimtare të përcaktimit të identitetit të saj kombëtar. Aspiratat shqiptare për pavarësi dhe vetëqeverisje zhvilloheshin paralelisht me një lëvizje</div><div style="text-align: justify;">më të gjerë nacionalizmi që përshkonte gjithë rajonin ballkanik. Në të njëjtën kohë, politikat dhe interesat e fuqive të mëdha evropiane krijonin kompleksitet dhe dinamika shtesë të fuqisë, duke ndikuar në mënyrë të rëndësishme në ngjarjet në rajon.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë mjedis të pasigurisë dhe ndryshimeve të menjëhershme, rajoni ballkanik, dhe veçanërisht Shqipëria, ndodheshin në prag të transformimeve radikale. Këto transformime do të rishikonin jo vetëm peizazhin politik dhe territorial të Shqipërisë, por do të kishin gjithashtu një ndikim të thellë në ekuilibrin gjithëpërfshirës gjeopolitik të Ballkanit, duke kontribuar në formësimin e ngjarjeve që do të çonin në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore dhe ristrukturimet territoriale dhe politike pasuese në Evropë. Nacionalizmi në zhvillim në Shqipëri dhe në kombet e tjera ballkanike në fillim të shekullit të XX-të përfaqësonte në të vërtetë një impuls të përhapur për vetëvendosje dhe pavarësi. Ky ndjenjë ishte në shumicën e rasteve një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj shekujve të gjatë të sundimit osman, i cili kishte imponuar një kontroll të jashtëm mbi kulturat, gjuhët dhe traditat e ndryshme të rajonit.</div><div style="text-align: justify;">Për shumë popuj ballkanikë, nacionalizmi nuk ishte vetëm një ideal politik; ai përfaqësonte një aspiratë të thellë për të riafirmuar identitetin e tyre kulturor dhe historik, i shtypur nën jugun e Perandorisë Osmane. Lufta për pavarësi ishte prandaj ngushtësisht e lidhur me ringjalljen dhe vlerësimin e rrënjëve të tyre kulturore, gjuhësore dhe traditave.</div><div style="text-align: justify;">Ky impuls drejt vetëvendosjes ishte i nxitur nga një përzierje faktorësh, përfshirë rënien e Perandorisë Osmane, e cila kishte lënë një vakum të fuqisë, dhe ndikimin e ideve liberale dhe nacionaliste që vinin nga Evropa Perëndimore. Si rezultat, në këtë periudhë, Ballkani u bë një mozaik i lëvizjeve pavarësore, secila me qëllimin e vet për të ndërtuar një komb sovran, të bazuar në identitetin e vet unik kombëtar dhe kulturor. Në të vërtetë, rënia graduale e Perandorisë Osmane gjatë kësaj periudhe po krijonte një vakum të konsiderueshëm të fuqisë në Ballkan, një vakum që entitetet e ndryshme kombëtare ishin të etura për ta mbushur. Kjo situatë gjeneroi një kontekst shumë konkurrues dhe konfliktual, me kombet e ndryshme ballkanike që përplaseshin për çështje territoriale dhe sovrane.</div><div style="text-align: justify;">Çdo grup kombëtar, i shtyrë nga zgjimi i vet nacionalist dhe aspiratat pavarësore, përpiqej të vendoste ose zgjeronte kufijtë e vet, duke u mbështetur në pretendime historike, kulturore ose etnike. Kjo garë për të mbushur vakumin e lënë nga Perandoria Osmane nuk ishte një proces paqësor; përkundrazi, ishte i shënuar nga përplasjet dhe tensionet, pasi ambiciet e një kombi shpesh përplaseshin ose hynin në konflikt të drejtpërdrejtë me ato të fqinjëve.</div><div style="text-align: justify;">Rezultati ishte një rrjetë i ndërlikuar dhe i brishtë i aleancave, rivalitetit dhe konflikteve, që e shndërruan Ballkanin në një nga rajonet më të paqëndrueshme dhe të rrezikshme të Evropës së asaj periudhe. Kjo paqëndrueshmëri, e përkeqësuar nga ndërhyrjet e fuqive të mëdha evropiane, vendosi bazat për një seri krizash që do të kontribuonin në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore, duke shënuar në mënyrë të pashlyeshme historinë e kontinentit dhe të botës në tërësi.</div><div style="text-align: justify;">Ndërhyrja e fuqive të mëdha evropiane në skenën e komplikuar ballkanike përfaqësonte një tjetër nivel të rëndësishëm të kompleksitetit dhe intriga. Këto fuqi, të vëmendshme ndaj zhvillimeve në rajon, nuk ngurronin të ndërhynin, duke përpiqur të shfrytëzonin tensionet rajonale për përfitim të tyre. Veprimet e tyre shpesh ishin të motivuara nga një kombinim i interesave strategjike, si kontrolli i rrugëve tregtare ose qasja në burime jetike, dhe nga qëllime më të gjerë gjeopolitike, si frenimi ose zgjerimi i ndikimit të fuqive të tjera rivale.</div><div style="text-align: justify;">Ky lojë fuqie ndërkombëtare kontribuonte në përkeqësimin e mëtejshëm të situatës tashmë të tensionuar në Ballkan. Manovrat e fuqive të mëdha evropiane jo vetëm që ndikonin direkt në ekuilibret politike brenda rajonit, por gjithashtu krijonin një klimë dyshimi dhe pasigurie. Kombet ballkanike, të vetëdijshme se ishin objekt i interesit dhe manipulimit nga aktorë të jashtëm, shpesh u gjetën të detyruara të lundronin në një mjedis të aleancave të pasigurta dhe ndryshuese.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë kontekst, Ballkani nuk ishte vetëm një skenë e konflikteve kombëtare, por gjithashtu një fushë beteje për supremacinë midis fuqive evropiane.</div><div style="text-align: justify;">Kjo rrjetë e ndërlikuar e interesave dhe ndërhyrjeve kontribuoi në bërjen e rajonit një pikë fokale të tensionit ndërkombëtar, një terren i pjellshëm për shpërthimin e konflikteve në një shkallë më të gjerë, si ai që do të çonte në Luftën e Parë Botërore.</div><div style="text-align: justify;">Në mes të këtij peizazhi të trazuar ballkanik, Shqipëria, që në atë kohë ende shfaqej si pjesë e pandarë e Perandorisë Osmane, ndodhej në një pozicion veçanërisht delikat dhe qendror. Lufta për pavarësinë shqiptare dhe aspirata e fortë për të ruajtur dhe forcuar identitetin e saj kombëtar ishin thellësisht të lidhura me dinamikat më të gjerë politike dhe sociale të rajonit. Shqiptarët, duke u përballur me sfidat e nacionalizmit në rritje dhe ndikimet komplekse të jashtme, gjetën veten duke lundruar në një kontekst të madh pasigurie dhe ndryshimi.</div><div style="text-align: justify;">Këto elemente - lufta për vetëvendosje, dëshira për të ruajtur kulturën dhe identitetin kombëtar, dhe tensionet rajonale të shtuara nga manovrat e fuqive të mëdha - kontribuonin të gjitha në krijimin e një terreni të pjellshëm për ngjarje historike të rëndësishme. Ky bashkërendim historik, i ngarkuar me potencial transformues, përgatiste skenën për një seri ngjarjesh kyçe që do të plasonin jo vetëm fatin e Shqipërisë, por edhe do të rishkruanin rrjedhën e historisë së Ballkanit në shekullin e XX.</div><div style="text-align: justify;">Lufta shqiptare për pavarësi, veçanërisht, nuk ishte vetëm një lëvizje kombëtare, por ishte gjithashtu simbolike e aspiratave më të gjerë për liri dhe vetëvendosje që jehonin në gjithë rajonin. Ngjarjet që do të zhvilloheshin në Shqipëri dhe në Ballkan gjatë kësaj periudhe do të kishin një ndikim të thellë dhe të qëndrueshëm, duke influencuar gjeopolitikën rajonale dhe marrëdhëniet ndërkombëtare për brezat e ardhshëm.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><i>Ftojmë lexuesit të ndajnë mendimet e tyre në komente dhe të ndjekin blogun tonë për postimin e ardhshëm mbi rrugën e Shqipërisë drejt pavarësisë.</i><div><i><br /></i></div><div><div style="text-align: justify;"><b>Ndiqni blogun 'Kronikat Shqiptare' në rrjetet sociale:</b></div><div style="text-align: justify;"><b><a href="https://www.facebook.com/cronachealbanesi" rel="nofollow" target="_blank">Facebook</a>, <a href="https://www.instagram.com/cronachealbanesi?igsh=ODA1NTc5OTg5Nw==" rel="nofollow" target="_blank">Instagram</a>, <a href="https://www.youtube.com/user/rypo77" rel="nofollow" target="_blank">YouTube</a>, dhe <a href="https://x.com/EnigmaLibro?t=kZ_Uf4Svsq9zv8ueUK9X5A&s=09" rel="nofollow" target="_blank">X</a></b></div></div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-14434977749607474782024-01-17T00:00:00.047+01:002024-01-17T00:00:00.149+01:00Skënderbeu: Heroi i Përjetshëm<h2 style="text-align: center;"><b>Ditari i Kronikave Shqiptare</b><b><br /></b><b>17 Janar 1468</b></h2><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i>Mirësevini në “Ditarin e Kronikave Shqiptare”. Në këtë ditë përkujtimore, bashkohemi në kujtimin e një figure historike që ka shënuar thellësisht rrjedhën e historisë shqiptare: Gjergj Kastrioti, i njohur si Skënderbeu, Dragoi i Shqipërisë. Vdekja e tij, më 17 janar 1468, përfaqëson jo vetëm humbjen e një heroi kombëtar, por edhe një pikë kthese vendimtare në historinë e vendit tonë.</i></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"> </span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3YylX5S09P04muA3hoGh6VOJA9WZPpNc6BmMuTYM3dL84Z9yM3xrq0_nO7vGdGmT6ZbuYF44Ocu98QZGi82mBKuyArkTG8iPo6Nf3EqnDzEaKtR5CmBp9OE5KYk29LX1pET-3G-9Db3SVcKjv-q7Vx-4mXjRWGofCIp4KlMSiHj-brN0enNEdcUj8tO8p/s634/The_death_of_Skanderbeg.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="374" data-original-width="634" height="236" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3YylX5S09P04muA3hoGh6VOJA9WZPpNc6BmMuTYM3dL84Z9yM3xrq0_nO7vGdGmT6ZbuYF44Ocu98QZGi82mBKuyArkTG8iPo6Nf3EqnDzEaKtR5CmBp9OE5KYk29LX1pET-3G-9Db3SVcKjv-q7Vx-4mXjRWGofCIp4KlMSiHj-brN0enNEdcUj8tO8p/w400-h236/The_death_of_Skanderbeg.jpg" width="400" /></a></i></div><span><a name='more'></a></span><i><br /><span></span></i><div style="text-align: justify;">Skënderbeu ishte një luftëtar dhe strateg i shkëlqyer, i cili udhëhoqi rezistencën shqiptare kundër Perandorisë Osmane për më shumë se dy dekada. Lidershipi dhe vizioni i tij i jashtëzakonshëm i mundësuan të bashkonte disa fise shqiptare nën një qëllim të përbashkët. Megjithatë, vdekja e tij krijoi një boshllëk në pushtet që çoi në shpërbërjen e shpejtë të bashkimit të brendshëm të Shqipërisë. Uniteti dhe solidariteti që ai kishte ndërtuar u shpërbënë, duke lënë vendin të ekspozuar ndaj ambicieve ekspansioniste të Osmanëve.</div><div style="text-align: justify;">Vdekja e Skënderbeut kishte pasoja të mëdha përtej kufijve të Shqipërisë. Reverendi Fan S. Noli, në librin e tij 'Historia e Skënderbeut', thekson se ajo madje tronditi edhe armiqtë e tij. Duke marrë lajmin për vdekjen e Skënderbeut, Sulltani Osman Mehmeti II u shpreh me një përzierje lehtësimi dhe admirim: </div><div style="text-align: justify;"><i>"Një luftëtar i tillë nuk do të lindë më në botë! Tani Evropa dhe Azia janë të miat! Krishtërimi i </i><i>varfër </i><i> , shpata e tij nuk mund ta mbroj </i><i>më</i><i>!"</i></div><div style="text-align: justify;">Ky shpërthim reflekton jo vetëm respektin që madje edhe kundërshtarët e tij kishin për Skënderbeun, por edhe rolin kyç që ai luajti në ndalimin e përparimit Osman në Europë.</div><div style="text-align: justify;">Vdekja e Skënderbeut la një ndikim të thellë në historinë shqiptare dhe ballkanike. Aleancat dhe marrëveshjet që ai kishte ndërtuar me kujdes filluan të shpërbëhen pa udhëheqjen e tij. Shqipëria, pa liderin e saj karizmatik dhe strategjik, përjetoi një rritje të brendshme të trazirave dhe një humbje graduale të autonomisë. Osmanët shfrytëzuan këtë situatë dhe intensifikuan fushatat e tyre ushtarake, duke çuar në pushtimin gradual por të pashmangshëm të rajonit.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë ditë përkujtimore, ne e kujtojmë Skënderbeun si një hero ushtarak dhe simbol i unitetit, rezistencës, dhe dashurisë për atdhe. Trashëgimia e tij vazhdon të frymëzojë brezat e shqiptarëve dhe mbetet një dritë shprese në historinë tonë kolektive.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><i>Faleminderit që lexuat "Ditarin e Kronikave Shqiptare". Ju lutemi reflektoni mbi jetën dhe trashëgiminë e Skënderbeut dhe ndani mendimet tuaja në këtë ditë përkujtimore dhe reflektimi. Historia e Skënderbeut është dëshmi e qëndrueshmërisë dhe shpirtit të pamposhtur të Shqipërisë. Ne do të vazhdojmë të nderojmë dhe kujtojmë këtë trashëgimi.</i></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><b><br /></b></div><div style="text-align: justify;"><b>Ndiqni blogun 'Kronikat Shqiptare' në rrjetet sociale:</b></div><div style="text-align: justify;"><b><br /></b></div><div style="text-align: justify;"><b><a href="https://www.facebook.com/cronachealbanesi" rel="nofollow" target="_blank">Facebook</a>, <a href="https://www.instagram.com/cronachealbanesi?igsh=ODA1NTc5OTg5Nw==" rel="nofollow" target="_blank">Instagram</a>, <a href="https://www.youtube.com/user/rypo77" rel="nofollow" target="_blank">YouTube</a>, dhe <a href="https://x.com/EnigmaLibro?t=kZ_Uf4Svsq9zv8ueUK9X5A&s=09" rel="nofollow" target="_blank">X</a></b></div><div style="text-align: justify;"><b><br /></b></div><div style="text-align: justify;"><b>Rrini të azhurnuar për artikuj të rinj, histori interesante, dhe më shumë!</b></div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-42723268582445583852024-01-11T00:00:00.001+01:002024-01-11T00:00:00.140+01:00Agimi i një Epoke: Lindja e Republikës Socialiste të Shqipërisë<p> </p><h2 style="text-align: center;">Ditari i Kronikave Shqiptare<br />11 Janar 1946</h2><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: left;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<i><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><i>Mirësevini në "Ditarin e Kronikave Shqiptare." Sot ju ftojmë të eksploroni së bashku me ne një episod të jashtëzakonshëm në historinë shqiptare. Mos ngurroni të ndani mendimet dhe idetë tuaja në komentet.</i></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiH8nL0F5nZzVkmBEEdINYT3BlAHmoSO5cfpYvKuLKaHgmg0JZewENvkCPL8Adms2mkM2c3grGrjeeufef0Km72hBpyKefPZh9cElkLFVUD6sv18Ug9R8BW7aOuba_ShvBTCQShGkoSW8uTlc6USDku_MDOGt5p2wcVeISbsOSyBwLDyETBHYazJck9y5ns/s3688/Elton%202.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2293" data-original-width="3688" height="249" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiH8nL0F5nZzVkmBEEdINYT3BlAHmoSO5cfpYvKuLKaHgmg0JZewENvkCPL8Adms2mkM2c3grGrjeeufef0Km72hBpyKefPZh9cElkLFVUD6sv18Ug9R8BW7aOuba_ShvBTCQShGkoSW8uTlc6USDku_MDOGt5p2wcVeISbsOSyBwLDyETBHYazJck9y5ns/w400-h249/Elton%202.jpg" width="400" /></a></div></i><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Në historinë e pasur dhe të larmishme të Shqipërisë, 11 Janari 1946 shfaqet si një datë me rëndësi themelore, një moment që përcaktoi në mënyrë vendimtare fatin e një kombi. Në atë ditë të paharrueshme, Enver Hoxha, një figurë me ndikim të madh në peizazhin politik shqiptar, ngriti vendin e tij në horizonte të reja duke shpallur me solemnitet Republikën Socialiste të Shqipërisë. Ky ngjarje kaloi përtej një tranzicioni të thjeshtë politik; ajo paraqiste agimin e një epoke rrënjësisht të re, e shënuar nga transformime të thella që do të formonin në mënyrë të pashlyeshme shoqërinë, ekonominë dhe peizazhin politik të Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Në sfondin e këtij çasti historik, Shqipëria kishte lundruar nëpër dekada trazirash dhe pasigurish. Përfundimi i Luftës së Dytë Botërore e la vendin në një gjendje të brishtësisë, në kërkim të një identiteti të ri kombëtar. Në këtë klimë të rinovimit, Enver Hoxha u shfaq si një figurë me karizëm dhe vendosmëri të jashtëzakonshëme, duke marrë drejtimin e vendit dhe duke propozuar një vizion guximtar për një të ardhme socialiste për Shqipërinë. Politikat e tij, të mbushura me një ideal revolucionar, do të shtonin një drejtim vendimtar në rrugëtimin e kombit për dekadat në vijim.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmCvFzuFzQkP1iBGarCDTkjLQZM5kE4yVTHSizAzkVcYY8HtJq_ENNixW_e6Qww6989TJCkjSAGNoIpZOd7M1p1T6xJ2gx4KMTvfv_7BRZ0Rlvqc1ynaKrbChog2Vr-W4-g9TMnDaoo61ZEkiCxVjBuggIJjFbSycr_FGyrzhRWWY6DOlMPd60UBEwPuHA/s1094/Elton%201%20-%20Copia.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1094" data-original-width="1079" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmCvFzuFzQkP1iBGarCDTkjLQZM5kE4yVTHSizAzkVcYY8HtJq_ENNixW_e6Qww6989TJCkjSAGNoIpZOd7M1p1T6xJ2gx4KMTvfv_7BRZ0Rlvqc1ynaKrbChog2Vr-W4-g9TMnDaoo61ZEkiCxVjBuggIJjFbSycr_FGyrzhRWWY6DOlMPd60UBEwPuHA/w395-h400/Elton%201%20-%20Copia.jpg" width="395" /></a></div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Nën pushtetin e tij, Shqipëria hyri në një makth të vazhdueshëm për gati 50 vjet. Kolektivizimi i pronave, nacionalizimi i ndërmarrjeve dhe një ristrukturim i plotë i shoqërisë sipas udhëzimeve të komunizmit u realizuan me një shpejtësi dhe energji që lanë një shenjë të thellë në strukturën sociale të vendit.</div><div style="text-align: justify;">Megjithatë, vendosja e Republikës Socialiste nuk ishte pa kontradikta dhe sfida. Edhe pse regjimi i Hoxhës u vendos si një far të rinovimit social, ai rezultoi të ishte shtypës dhe autoritar. Liria e shprehjes dhe e mendimit u kufizua rreptësisht, dhe ata që shiheshin si një kërcënim për qeverinë shpesh përndiqeshin. Shqipëria, nën udhëheqjen e Hoxhës, u transformua në një nga shtetet më të izoluara në kontinentin europian, duke u shkëputur nga shumë kombet e tjera të bllokut lindor dhe perëndimor.</div><div style="text-align: justify;">Pra, 11 Janari 1946 përfaqëson jo vetëm ditën kur Shqipëria u bë një republikë socialiste, por gjithashtu shënon fillimin e një epoke e transformimeve të gjera dhe sfidave. Kjo datë ka lënë një shenjë të pashlyeshme në historinë shqiptare, duke simbolizuar kalimin nga një epokë historike në tjetrën dhe duke ndikuar thellësisht në kulturën, politikën dhe shoqërinë e vendit. Duke reflektuar mbi këtë moment kyç, ne mund të fitojmë një kuptim më të thellë të dinamikave komplekse që kanë formuar Shqipërinë moderne dhe sfidat me të cilat vendi ka pasur të bëjë në rrugëtimin e tij drejt të ardhmes.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<div style="text-align: justify;"><i>Faleminderit që lexuat 'Ditarin e Kronikave Shqiptare'. Nëse dëshironi të ndani komentet tuaja ose të ndani përvojat tuaja, ju inkurajojmë të bëni kështu. Kontributi juaj pasuron shumë punën tonë kolektive të historisë shqiptare.</i></div><i><b><br />Ndiqni blogun “Kronikat Shqiptare" edhe në Media Sociale: <br /><br />Facebook: [<a href="https://www.facebook.com/cronachealbanesi" rel="nofollow" target="_blank">Cronache Albanesi</a>]<br /><br />Instagram: [<a href="https://www.instagram.com/cronachealbanesi?igsh=ODA1NTc5OTg5Nw==" rel="nofollow" target="_blank">Cronache Albanesi</a>]<br /><br />X: [<a href="https://x.com/EnigmaLibro?t=kZ_Uf4Svsq9zv8ueUK9X5A&s=09" rel="nofollow" target="_blank">Enigma Libro</a>]<br /><br />YouTube: [<a href="https://www.youtube.com/user/rypo77" rel="nofollow" target="_blank">Kanali YouTube</a>]<br /><br /><br />Na ndiqni për artikuj të rinj, histori interesante dhe shumë më tepër!</b></i>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><o:p> </o:p></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-46477652928309168562023-12-24T00:00:00.001+01:002023-12-24T00:00:00.144+01:00Gëzuar festat nga "Kronikat Shqiptare"<p> </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCzu2wKtXIQrJeAJWPaM1JipR-I7JYJ-KjIPHkXibbu6sdQ297s9XtlgsSKse0O3kVQz0UgmZScunqYBqJ0Ez-VDTyr4-6tzN1m-Sj-cQDiR6rk7pQdKiT7dPOGb_HUTAbqjBYSq-deIW71gWl9OS906gXKtWo5DBJSvZhdrEF95gqY4xx39se8ijbhf6Y/s1024/01_shqip.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="1024" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCzu2wKtXIQrJeAJWPaM1JipR-I7JYJ-KjIPHkXibbu6sdQ297s9XtlgsSKse0O3kVQz0UgmZScunqYBqJ0Ez-VDTyr4-6tzN1m-Sj-cQDiR6rk7pQdKiT7dPOGb_HUTAbqjBYSq-deIW71gWl9OS906gXKtWo5DBJSvZhdrEF95gqY4xx39se8ijbhf6Y/w400-h400/01_shqip.jpg" width="400" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Të dashur lexues të Blogut,</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Në këtë moment të veçantë të vitit, dua të ndalem për një moment nga udhëtimet tona të zakonshme nëpër historinë dhe kulturën shqiptare për të dërguar secilit prej jush një mesazh nga zemra. Koha e festave është një periudhë për reflektim, mirënjohje dhe shpresë. Ne reflektojmë mbi ngjarjet e kaluara, e vlerësojmë çastet e tanishme dhe shikojmë me shpresë drejt së ardhmes. Këtë vit, së bashku, kemi eksploruar kapituj të mahnitshëm të historisë sonë, duke ndarë njohuri dhe ushqyer pasionin tonë të përbashkët për Shqipërinë.</div><div style="text-align: justify;">Ndërsa po afron fundi i vitit, dëshiroj të shpreh mirënjohjen time më të thellë për mbështetjen tuaj të vazhdueshme. Interesi juaj, komentet tuaja dhe pjesëmarrja juaj e bëjnë "Kronikat Shqiptare" një hapësirë të veçantë për ndarje dhe mësim.</div><div style="text-align: justify;">Ju uroj një Krishtlindje të Gëzuar, të mbushur me gëzim dhe qetësi, dhe një Vit të Ri që sjell shëndet, lumturi dhe zbulime të reja. Le të jetë viti 2024 për ju të gjithë një vit i mbushur me arritje dhe kënaqësi.</div><div style="text-align: justify;">Një falënderim i ngrohtë për ju të gjithëve, dhe me padurim pres të vazhdojmë udhëtimin tonë së bashku në vitin e ri.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Gëzuar festat dhe Vitin e Ri!</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Me dashuri,</div><div style="text-align: justify;">Elton Varfi</div><p></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-54766928248927214562023-12-17T00:00:00.149+01:002023-12-17T00:00:00.150+01:00Kongresi i Parë i Manastirit: Një Kapitull Kyç<h1 style="text-align: center;"><b>Kongresi i Manastirit: Një Kthesë Vendimtare për Gjuhën Shqipe në Shekullin e Njëzetë</b><b><br /></b><b>(14-22 nëntor 1908)</b><b><br /></b></h1>
<h2 style="text-align: center;"><a href="https://amzn.to/3TmbKiB" rel="nofollow" target="_blank">Elton Varfi</a></h2> <div style="text-align: center;"><div><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/12/primo-congresso-di-monastir-un-capitolo.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2023/12/the-first-congress-of-monastir-pivotal.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><i>Në nëntor 2023, Kryeministri shqiptar Edi Rama njoftoi se 22 nëntori, i njohur si Dita e Alfabetit, do të shpallet festë kombëtare në Shqipëri. Ky vendim ndjek praktikën e tashme për shqiptarët në Maqedoninë e Veriut. Deklarata u bë gjatë fjalimit të Ramës në Samitin e Diasporës në Tiranë.<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/12_Dicembre/01_shqip.docx#_ftn1">[1]</a></i></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<h3 style="text-align: center;"><b>Hyrje dhe Konteksti Historik</b></h3><div style="text-align: justify;">Në nëntor të vitit 1908, në një periudhë historike të shënuar nga lëvizjet kombëtare dhe konfliktet në të gjithë rajonin ballkanik, një ngjarje kyçe ishte gati të ndikonte thellësisht në identitetin kulturor dhe gjuhësor të Shqipërisë: Kongresi i Manastirit. Në këtë qytet historik, sot i njohur si Bitola në Maqedoninë e Veriut, një zgjedhje e intelektualëve, gjuhëtarëve dhe udhëheqësve shqiptarë u mblodh me një qëllim revolucionar: të vendosin një alfabet të unifikuar për gjuhën shqipe, një hap jetësor për ruajtjen dhe zhvillimin e kulturës shqiptare në një epokë të ndryshimeve të mëdha.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJRZejCj-7DiNmiH0a5osfpUrYtR0l7k2tqfQMgpDjVYpoxm_VE7nCDi-kfaXzSexBs-R-R7hJaRDJCE9Zyh_fjRjI9XjKgWM4PYr0Q96OPAxWkXSJW2QZ7SSm90kk_DhqXvzd139WX4Il6b9qBNHqKq_WUcN2tD4hiin7j-KPhLgENWTLBTv1J7iX6eJo/s1024/01_Objekti_i_Kongresit_t%C3%AB_Manastirit.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="683" data-original-width="1024" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJRZejCj-7DiNmiH0a5osfpUrYtR0l7k2tqfQMgpDjVYpoxm_VE7nCDi-kfaXzSexBs-R-R7hJaRDJCE9Zyh_fjRjI9XjKgWM4PYr0Q96OPAxWkXSJW2QZ7SSm90kk_DhqXvzd139WX4Il6b9qBNHqKq_WUcN2tD4hiin7j-KPhLgENWTLBTv1J7iX6eJo/w320-h213/01_Objekti_i_Kongresit_t%C3%AB_Manastirit.jpg" width="320" /></a></div><p></p>
<div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Ndërtesa e ish-Hotel Iliria, ku u mbajt Kongresi i Manastirit - Kongresi i Alfabetit të gjuhës shqipe, nga 14 nëntori në 22 nëntor 1908. (Foto nga Planeti, e shpërndarë nën licencën CC BY-SA 4.0.)</span></b></div>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHsGv94PMJYYgb_COLeCsPJbUO1ZY6EKIULImeAVWfal5Pn6AKjzwTcCy7bljsMquutgzkJ3OovcRITTOZN0V3cSiGPps6Z0IdRe6QGAOVLUUzw1J3f4UDnlbzLIuaEUnz1PmBNkLYdByc7lNk98suVM9GLEufxFd85cVjWyzOEQLxurIAyJ5_zP8WFFap/s1280/04_pllaka%20e%20Bitoles.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="617" data-original-width="1280" height="193" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHsGv94PMJYYgb_COLeCsPJbUO1ZY6EKIULImeAVWfal5Pn6AKjzwTcCy7bljsMquutgzkJ3OovcRITTOZN0V3cSiGPps6Z0IdRe6QGAOVLUUzw1J3f4UDnlbzLIuaEUnz1PmBNkLYdByc7lNk98suVM9GLEufxFd85cVjWyzOEQLxurIAyJ5_zP8WFFap/w400-h193/04_pllaka%20e%20Bitoles.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Plaka përkujtimore në shtëpinë në Bitola ku u mbajt në 1908 Kongresi për Alfabetin Shqip. (Foto nga Zdravko, e shpërndarë nën licencën CC BY-SA 4.0).</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div>
<div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Në fillim të shekullit të XX, Shqipëria, ende nën sundimin osman, ishte një vend i ndezur nga nacionalizmi në zhvillim. Lufta për pavarësi po fitonte vrull, dhe nevoja për një gjuhë të bashkuar bëhej gjithnjë e më e ndjeshme, duke u shfaqur si një simbol jetik i identitetit dhe unitetit kombëtar. Në këtë kontekst, Kongresi i Manastirit u shfaq si një arenë kyçe për të adresuar një nga sfidat më të rëndësishme për të ardhmen e kombit: bashkimi i gjuhës shqipe, e cila deri atëherë ishte shpërbërë në dialekte të ndryshme dhe sisteme të shkrimit.Pra, ky kongres nuk ishte vetëm një ngjarje gjuhësore; ai paraqiste një moment kthese kulturore dhe politike, një pikë takimi midis së kaluarës, e karakterizuar nga një gjuhë e ndarë dhe influencat e jashtme, dhe një të ardhmeje që synonte pavarësinë dhe vetëvendosjen. Vendimi për të unifikuar gjuhën nën një alfabet të vetëm do të kishte pasoja të gjera, duke ndikuar jo vetëm në komunikimin e përditshëm, por edhe në rrugëtimin arsimor, letrar dhe identitar të popullit shqiptar gjatë shekullit.</div><h3 style="text-align: center;"><b><br /></b></h3><h3 style="text-align: center;"><b>Promovuesit e Kongresit</b></h3><div style="text-align: justify;">Në Kongresin e Manastirit morën pjesë personalitete të shquara si Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi dhe Mid'hat Frashëri. Këta burra, secili një vizionar në fushën e vet, kishin një kuptim të thellë të rëndësisë që një alfabet i unifikuar do të kishte jo vetëm për gjuhën, por edhe si simbol i unitetit kombëtar dhe rezistencës kulturore në një periudhë të trazirave politike dhe sociale të thella.</div><div style="text-align: justify;">Gjergj Fishta, poet dhe shkrimtar i njohur, ishte një figurë qendrore në letërsinë shqipe. Vepra e tij më e njohur, "Lahuta e Malcís", është një poemë epike që eksploron temat e historisë dhe folklorit shqiptar. Prania e tij në Kongresin e Manastirit ishte treguese e angazhimit të tij për promovimin e kulturës shqipe, dhe ndikimi i tij ishte vendimtar në drejtimin e diskutimeve për adoptimin e alfabetit latin.</div><div style="text-align: justify;">Luigj Gurakuqi, një tjetër promovues kyç, ishte një intelektual dhe politikan me ndikim të madh. Vizioni i tij progresist dhe angazhimi për arsimin dhe kulturën shqiptare e bënë atë një figurë të spikatur në debatin gjuhësor. Gurakuqi ishte një ndër mbështetësit kryesorë të përdorimit të alfabetit latin, duke e parë atë si një mjet për modernizimin e gjuhës dhe lehtësimin e komunikimit me botën e jashtme.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjno6m09gwyuXY9xunE-WAEhyphenhyphentC7qnuZD6btf6lL3KQzvS-ooVTgNZHGvArzlEUYqovx2sfJ3S4uH7p4E42o1Pp5LsM9ughV0WoHF-UtKiCOo0ANHBCF6BevMU7KiYNqaF_NkjXYU_aRHb5ecjAeDS4J8vICQiSVf_wy1of_dlEH5VtrXF-26ct-au6ptIb/s793/02_Komisioni_i_Alfabetit_Monastir_1908.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="596" data-original-width="793" height="301" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjno6m09gwyuXY9xunE-WAEhyphenhyphentC7qnuZD6btf6lL3KQzvS-ooVTgNZHGvArzlEUYqovx2sfJ3S4uH7p4E42o1Pp5LsM9ughV0WoHF-UtKiCOo0ANHBCF6BevMU7KiYNqaF_NkjXYU_aRHb5ecjAeDS4J8vICQiSVf_wy1of_dlEH5VtrXF-26ct-au6ptIb/w400-h301/02_Komisioni_i_Alfabetit_Monastir_1908.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Komisioni i Kongresit të Manastirit në vitin 1908. Foto nga Kel Marubi. (Dominio pubblico).</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Gjergj Fishta, 2. Mid'hat Frashëri, 3. Luigj Gurakuqi, 4. Gjergj Qiriazi, 5. Don Ndre Mjeda, 6. Grigor Cilka, 7. Dhimitër Buda, 8. Shahin Kolonja, 9. Sotir Peçi, 10. Bajo Topulli. 11. Nyzhet Vrioni</span></b></div><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Mid'hat Frashëri, nga ana tjetër, ishte një personalitet shumëdimensional: diplomat, shkrimtar dhe lider politik. Përvoja e tij ndërkombëtare dhe njohja e thellë e dinamikave politike europiane i dhanë një perspektivë unike Kongresit. Frashëri theksoi rëndësinë e një alfabeti të unifikuar jo vetëm për bashkimin e brendshëm të Shqipërisë, por edhe për pozicionimin e saj në skenën ndërkombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Këta burra, së bashku me pjesëmarrës të tjerë, përfaqësonin një spektër të gjerë të ekspertizës dhe përvojës, por ishin të bashkuar nga një dëshirë e përbashkët: të shihnin gjuhën shqipe të lulëzojë dhe të bëhet një mjet për shprehjen kombëtare. Kontributi i tyre në Kongresin e Manastirit ishte thelbësor në formësimin e vendimeve të marra dhe në ndikimin e drejtimit të ardhshëm të gjuhës dhe kulturës shqipe. Përveç Gjergj Fishtës, Luigj Gurakuqit dhe Mid'hat Frashërit, Kongresi i Manastirit pa pjesëmarrjen e anëtarëve të tjerë të shquar, secili prej të cilëve kontribuoi në mënyrë të rëndësishme në debatin dhe në vendimin përfundimtar. Ndër ta, përfshihen figura si Parashqevi Qiriazi, një pioniere në arsimin e femrave në Shqipëri, Ndre Mjeda, një tjetër poet dhe gjuhëtar me talent të madh, dhe Shahin Kolonja, një figurë kyçe në lëvizjen kombëtare shqiptare.</div><div style="text-align: justify;">Parashqevi Qiriazi ishte aktiviste për të drejtat e grave dhe edukatore, e cila fokusoi punën e saj në arsimin dhe emancipimin e grave shqiptare. Prania e saj në Kongres përfaqësonte një hap të rëndësishëm përpara drejt pjesëmarrjes së grave në çështjet kombëtare dhe kulturore. Qiriazi mbështeti fuqimisht standardizimin e gjuhës si mjet për arsimin universitar dhe fuqizimin e grave në Shqipëri.</div><div style="text-align: justify;">Ndre Mjeda, i njohur për kontributin e tij në poezinë dhe gjuhësinë shqiptare, ishte një tjetër protagonist kyç. Njohja e tij e dialekteve shqipe dhe pasioni i tij për ruajtjen e kulturës popullore shqiptare pasuroi ndjeshëm debatet. Mjeda mbështeti rëndësinë e një alfabeti që pasqyronte veçoritë fonetike të gjuhës shqipe, duke kontribuar kështu në krijimin e një urë mes traditës gojore dhe letërsisë së shkruar.</div><div style="text-align: justify;">Shahin Kolonja, i njohur për rolin e tij në lëvizjen kombëtare shqiptare, solli në Kongres një vizion politik dhe pragmatik. Ai theksoi se si një alfabet i unifikuar mund të ishte një mjet themelor për të forcuar bashkimin kombëtar dhe për të rezistuar ndaj ndikimeve të jashtme, veçanërisht në një periudhë të shtuar presioni politik dhe kulturor nga fuqitë fqinje.</div><div style="text-align: justify;">Këta anëtarë, së bashku me pjesëmarrësit e tjerë në Kongres, formuan një grup eklektik dhe dinamik. Perspektivat dhe ekspertizat e tyre të ndryshme siguruan që Kongresi i Manastirit të mos ishte vetëm një ngjarje gjuhësore, por një kryqëzim i ideve kulturore, politike dhe sociale. Pikërisht kjo diversitet i pasur mendimi dhe përvoje i dha Kongresit forcën e tij unifikuese dhe ndikimin e tij të qëndrueshëm në historinë dhe kulturën e Shqipërisë.</div>
<h3 style="text-align: center;"><b><br /></b></h3><h3 style="text-align: center;"><b>Objektivi i Kongresit</b></h3><div style="text-align: justify;">Objektivi kryesor i Kongresit të Manastirit ishte të adresonte dhe të zgjidhte një nga çështjet më të rëndësishme dhe komplekse të Shqipërisë së asaj kohe: alfabetizimin dhe standardizimin e gjuhës shqipe. Para Kongresit, situata gjuhësore në Shqipëri ishte karakterizuar nga një fragmentim i konsiderueshëm. Sistemet e ndryshme të shkrimit bashkëekzistonin dhe konkurronin me njëra-tjetrën, duke përfshirë variante të bazuar në alfabetet latin, cirilik dhe arab. Kjo diversitet nuk ishte vetëm një pasqyrë e ndikimeve të ndryshme historike dhe kulturore që kishin formuar Shqipërinë, por gjithashtu paraqiste një pengesë të prekshme për komunikimin efektiv dhe arsimimin.</div><div style="text-align: justify;">Vendi, i kapur mes traditave dhe ndikimeve të jashtme, përballej me rrezikun e humbjes së identitetit të vet gjuhësor dhe kulturor. Prania e sistemeve të ndryshme të shkrimit jo vetëm e vështirësonte komunikimin mes rajoneve të ndryshme të vendit, por gjithashtu pengonte zhvillimin e një letërsie kombëtare të unifikuar dhe të qasshme. Ishte e vështirë, për shembull, të gjesh materialet e leximit që të ishin të kuptueshme në mënyrë universale, gjë që kufizonte rëndë në qasjen në arsim dhe kulturë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBJtvYsE8UNA8NEHe859Uc6-kCCivQ1X6Gqp2WdMAIV2J4nG5jHwagitfvGef4IObnT7b_PvGarknYNJH6qgbinn3HTmeZVuKqntKJZb6GphG9cW8UJOqz6ma4mHzHWbHnStAYT90aIiPCf9P8Ci76HOC_83zLCe5_YXs9OWOqJX-LuG7ZA42PvATnknVD/s779/05_Delegat%C3%ABt_e_Kongresit_t%C3%AB_Manastirit.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="584" data-original-width="779" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBJtvYsE8UNA8NEHe859Uc6-kCCivQ1X6Gqp2WdMAIV2J4nG5jHwagitfvGef4IObnT7b_PvGarknYNJH6qgbinn3HTmeZVuKqntKJZb6GphG9cW8UJOqz6ma4mHzHWbHnStAYT90aIiPCf9P8Ci76HOC_83zLCe5_YXs9OWOqJX-LuG7ZA42PvATnknVD/w400-h300/05_Delegat%C3%ABt_e_Kongresit_t%C3%AB_Manastirit.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Delegatët e Kongresit të Manastirit. Foto e Kel Marubit. (Në domen publik).</span></b></div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Për më tepër, ky fragmentim kishte implikime politike dhe sociale. Pa një alfabet standard, ishte e vështirë të promovohej një ndjenjë e unitetit kombëtar, thelbësore në një periudhë kur Shqipëria po luftonte për pavarësinë e saj. Një alfabet i unifikuar nuk ishte vetëm një çështje e lehtësimit të komunikimit; ishte një simbol i unitetit dhe sovranitetit, një mjet për të konsoliduar identitetin shqiptar në një epokë ndryshimesh.</div><div style="text-align: justify;">Pra, qëllimi i Kongresit të Manastirit ishte të gjente një zgjidhje për këtë fragmentim gjuhësor, duke krijuar një alfabet të vetëm që mund të adoptohej në të gjithë vendin. Organizatorët dhe pjesëmarrësit ishin të vetëdijshëm se zgjedhja e një alfabeti të unifikuar do të kishte një ndikim të thellë dhe të qëndrueshëm në kulturën, arsimin dhe identitetin kombëtar të Shqipërisë. Vendimi përfundimtar, prandaj, duhej të merrej me shumë konsideratë, duke pasur parasysh jo vetëm nevojat gjuhësore, por edhe implikimet politike, kulturore dhe sociale që do të rrjedhin nga ai.</div><h3 style="text-align: center;"><b><br /></b></h3><h3 style="text-align: center;"><b>Debati mbi Alfabetin</b></h3><div style="text-align: justify;">Debati mbi alfabetin në Kongresin e Manastirit përbënte një nga momentet më të rëndësishme dhe të theksuara në historinë kulturore dhe gjuhësore të Shqipërisë. Kjo diskutim nuk ishte vetëm një përballje ndërmjet sistemeve të ndryshme të shkrimit, por pasqyronte gjithashtu tensionet e thella dhe ndikimet e ndryshme kulturore dhe politike që përshkonin Shqipërinë në atë periudhë.</div><div style="text-align: justify;">Para Kongresit, Shqipëria kishte një varietet të sistemeve të shkrimit për gjuhën e saj, rezultat i shekujve të ndikimeve të jashtme dhe të brendshme.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4_nuLibNqxyvfVyWGrFhbp0l4JA9x4kEvkPXCbPPfFafcxyRUsx7HxqwRFdczVHNHREBEHUVJNJtan-Ym_iiwQ-d6E8qox10tOkSfdMgUJgTiKpU_H7LQgUDhqah18NwqqzN0RzEUOxSMcBMpBBiVggx6vHlQ9xVbssemdpKg2qsT_eSzkk5PiiCq68i_/s1688/03_Vendim_i_Komisionit_p%C3%ABr_%C3%A7%C3%ABshtjen_e_Abc-%C3%ABs.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1688" data-original-width="1114" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4_nuLibNqxyvfVyWGrFhbp0l4JA9x4kEvkPXCbPPfFafcxyRUsx7HxqwRFdczVHNHREBEHUVJNJtan-Ym_iiwQ-d6E8qox10tOkSfdMgUJgTiKpU_H7LQgUDhqah18NwqqzN0RzEUOxSMcBMpBBiVggx6vHlQ9xVbssemdpKg2qsT_eSzkk5PiiCq68i_/w264-h400/03_Vendim_i_Komisionit_p%C3%ABr_%C3%A7%C3%ABshtjen_e_Abc-%C3%ABs.png" width="264" /></a></div><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Letra e vendimit të marë nga komisioni në Kongresin e Manastirit. (Në domen publik).</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div style="text-align: justify;">Kishte sisteme të bazuar në alfabetin latin, të cilat u prezantuan kryesisht nga franceskanët dhe misionarët e tjerë katolikë në Veri, ndërsa alfabeti grek përdorej kryesisht në liturgjinë ortodokse në Jug. Për më tepër, alfabeti arab përdorej për transkriptimin e gjuhës shqipe mes komuniteteve muslimane, veçanërisht në literaturën fetare.</div><div style="text-align: justify;">Debati në Kongresin e Manastirit ishte i ashpër dhe kompleks, me fraksione të ndryshme që mbështetnin superioritetin e një alfabeti mbi tjetrin. Mbështetësit e alfabetit latin e preferonin atë për thjeshtësinë e tij dhe për ngjashmërinë më të madhe me gjuhët moderne evropiane, një faktor i konsideruar jetik për integrimin kulturor dhe politik të Shqipërisë në Evropë. Ata që favorizonin alfabetin grek ose atë arab, nga ana tjetër, shpesh e bënin këtë bazuar në arsye fetare ose tradicionale.</div><div style="text-align: justify;">Ky debat nuk ishte thjesht një çështje gjuhësore; ishte ngushtësisht i lidhur me çështjet e identitetit kombëtar, pavarësisë dhe modernizimit. Zgjedhja e një alfabeti nuk ishte vetëm një vendim praktik për standardizimin e gjuhës; ishte gjithashtu një simbol i rrugës që Shqipëria do të ndiqte në të ardhmen e saj politike dhe kulturore.</div><div style="text-align: justify;">Në fund, pas diskutimeve të gjata dhe konsideratave të thella, zgjedhja ra mbi alfabetin latin. Ky vendim u influencua nga faktorë të ndryshëm, duke përfshirë nevojën për një gjuhë shqipe që të ishte lehtësisht e qasshme dhe e mësueshme, dëshira për të u afruar më ngushtë me kombet evropiane dhe dëshira për një alfabet që mund të shprehte në mënyrë efikase dhe të plotë tingujt e gjuhës shqipe.</div><div style="text-align: justify;">Vendimi për të adoptuar alfabetin latin nuk ishte vetëm një hap drejt modernizimit gjuhësor; përfaqësonte gjithashtu një orientim drejt Evropës dhe një shpallje të pavarësisë kulturore dhe politike. Me këtë zgjedhje, Shqipëria po shprehte aspiratën e saj për të bërë pjesë të pandarë të Evropës moderne, duke u distancuar nga ndikimet osmane dhe ballkanike që kishin dominuar për shekuj.</div><div style="text-align: justify;">Në përfundim, debati mbi alfabetin në Kongresin e Manastirit shënoi një pikë kthese për gjuhën dhe identitetin shqiptar. Vendimi për të adoptuar alfabetin latin nuk ishte vetëm një zgjedhje pragmatike për unifikimin e gjuhës; ishte një hap thelbësor drejt formimit të një identiteti kombëtar shqiptar modern dhe të pavarur.</div><h3 style="text-align: center;"><b><br /></b></h3><h3 style="text-align: center;"><b>Rëndësia e Kongresit të Manastirit</b></h3><div style="text-align: justify;">Vendimi i marë në Kongresin e Manastirit në vitin 1908 për të adoptuar një alfabet latin të unifikuar për gjuhën shqipe paraqiste një pikë kthese historike, me implikime që shkonin shumë përtej standardizimit të thjeshtë gjuhësor. Ky ngjarje shënoi fillimin e një epoke të re për Shqipërinë, duke ndikuar thellësisht në letërsinë, arsimin, kulturën dhe madje edhe në identitetin kombëtar të saj.</div><div style="text-align: justify;">Para Kongresit, fragmentimi gjuhësor në Shqipëri ishte një pengesë e madhe në përhapjen e kulturës dhe arsimit. Diversiteti i alfabetave kufizonte prodhimin dhe shpërndarjen e materialeve mësimore dhe letrare, duke e bërë të vështirë për shqiptarët qasjen në burime arsimore dhe kulturore. Me adoptimin e alfabetit latin, u hap rruga për krijimin e një sistemi arsimor kombëtar më të bashkuar dhe për përhapjen e një letërsie që pasqyronte dhe bashkonte zërat dhe traditat e ndryshme të vendit.</div><div style="text-align: justify;">Alfabeti latin i unifikuar lehtësoi në mënyrë të konsiderueshme botimin e librave, gazetave dhe materialeve të tjera të shkruara në gjuhën shqipe. Kjo pati një ndikim të rëndësishëm në alfabetizimin dhe arsimimin në Shqipëri, duke lejuar një numër gjithnjë e më të madh të njerëzve të aksesonin arsimin dhe kulturën. Alfabetizimi, nga ana tjetër, ishte një faktor kyç në promovimin e ndërgjegjjes kombëtare dhe identitetit shqiptar, në një periudhë kur vendi po luftonte për pavarësinë e tij.</div><div style="text-align: justify;">Për më tepër, adoptimi i një alfabeti latin të unifikuar hapi dyert për një shkëmbim më të madh kulturor dhe akademik me kombet e tjera evropiane. Shqipëria, përmes kësaj zgjedhjeje gjuhësore, u orientua drejt Perëndimit dhe tregoi vullnetin e saj për të qenë pjesë e pandarë e Evropës. Kjo hapje jo vetëm favorizoi modernizimin kulturor dhe arsimor të vendit, por ndihmoi gjithashtu në krijimin e lidhjeve më të forta me kombet e tjera evropiane, si në aspektin e bashkëpunimeve kulturore ashtu edhe në marrëdhëniet diplomatike.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_PKWs4kaMrHN7kR2TYxvoxxznYh-GN9UXj3Pk4sF3EXF_05zF0oit7FyZeSbE1ZeoS67GUzhDtQdKI7Y_rajb0KFQMKKTVTnC7z0fWPQdWeHuHRRzqo9N3VDfpCfa3LwktOhE513t2ln5CGiIjX7AWG6IIcDGycP1UODO9iR6RtxTsP66A7lwjq8fg6Uk/s648/06_Albanian_Alphabet_from_Manastir_Congress.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="648" data-original-width="422" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_PKWs4kaMrHN7kR2TYxvoxxznYh-GN9UXj3Pk4sF3EXF_05zF0oit7FyZeSbE1ZeoS67GUzhDtQdKI7Y_rajb0KFQMKKTVTnC7z0fWPQdWeHuHRRzqo9N3VDfpCfa3LwktOhE513t2ln5CGiIjX7AWG6IIcDGycP1UODO9iR6RtxTsP66A7lwjq8fg6Uk/w260-h400/06_Albanian_Alphabet_from_Manastir_Congress.jpg" width="260" /></a></div><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Vendimi zyrtar mbi alfabetin shqip final, i zgjedhur nga Kongresi i Manastirit në vitin 1908. (Në domen publik).</span></b></div>
<br /><br /><div style="text-align: justify;">Vendimi i marrë në Manastir pati gjithashtu një ndikim të rëndësishëm në zhvillimin e letërsisë shqipe. Shkrimtarët tani kishin në dispozicion një alfabet të standardizuar për të shprehur idetë e tyre, duke lejuar kështu lindjen e një letërsie kombëtare shqiptare. Veprat letrare që pasqyronin përvojat, historinë dhe aspiratat e popullit shqiptar filluan të dalin në dritë, duke kontribuar në përcaktimin dhe forcimin e identitetit kulturor të vendit.</div><div style="text-align: justify;">Në përfundim, Kongresi i Manastirit nuk ishte vetëm një ngjarje gjuhësore; ishte një katalizator për zgjimin kulturor dhe kombëtar të Shqipërisë. Zgjedhja e alfabetit latin jo vetëm që unifikoi gjuhën, por gjithashtu ndihmoi në formimin e një kombësie shqiptare të bashkuar dhe lehtësoi rrugën e saj drejt integrimit në Evropën moderne. Trashëgimia e kësaj vendimi vazhdon të ndihet në Shqipëri, duke ndikuar në kulturën, arsimin dhe pozicionin e saj në kontekstin evropian.</div>
<h3 style="text-align: center;"><b><br /></b></h3><h3 style="text-align: center;"><b>Përfundimi</b></h3><div style="text-align: justify;">Kongresi i Manastirit, i mbajtur në nëntorin e vitit 1908, tejkalon rolin e tij si një ngjarje e thjeshtë gjuhësore për të marrë një pozicion të rëndësishëm në historinë e Shqipërisë. Ky kongres nuk ishte vetëm një moment vendimmarrjeje gjuhësore, por u bë një far farolli shprese dhe një simbol bashkimi për një komb në kërkim të identitetit dhe pavarësisë së tij. Zgjedhja për të adoptuar një alfabet të unifikuar ishte një hap vendimtar në ndërtimin e një identiteti kombëtar të fortë dhe të bashkuar, një element kyç për një vend që po dilte nga shekuj të dominimit të jashtëm dhe që kërkonte të shpallë sovranitetin dhe kulturën e vet.</div><div style="text-align: justify;">Vendimi për të adoptuar alfabetin latin unifikoi vendin nën një gjuhë të vetme të shkruar, duke lehtësuar komunikimin ndërmjet rajoneve të ndryshme të Shqipërisë dhe mes shqiptarëve të shpërndarë në mbarë botën. Standardizimi i gjuhës lehtësoi përhapjen e arsimit, duke e bërë të mundur për një numër më të madh shqiptarësh qasjen në lexim dhe shkrim. Kjo zhvillim pati një ndikim të madh në alfabetizimin dhe arsimimin në të gjithë vendin, duke kontribuar në ngritjen e nivelit të ndërgjegjësimit dhe pjesëmarrjes qytetare të popullsisë.</div><div style="text-align: justify;">Gjithashtu, zgjedhja e alfabetit latin hapi rrugën për Shqipërinë drejt një shkëmbimi më të gjerë kulturor me pjesën tjetër të Evropës. Ky orientim perëndimor ndihmoi në formimin dhe forcimin e lidhjeve kulturore dhe politike me kombet e tjera, duke kontribuar në mënyrë të konsiderueshme në procesin e modernizimit dhe demokratizimit të vendit. Vendimi i marrë në Monastir ishte një sinjal i qartë se Shqipëria synonte të bëhej pjesë e pandarë e Evropës moderne, duke shënuar ndarjen e saj nga ndikimet osmane dhe ballkanike.</div><div style="text-align: justify;">Sot, më shumë se një shekull pas atij kongresi historik, rëndësia dhe ndikimi i atyre vendimeve ndihen ende thellësisht. Alfabeti i unifikuar jo vetëm që lejoi krijimin e një letërsie kombëtare shqiptare dhe përhapjen e një kulture të përbashkët, por luajti gjithashtu një rol të rëndësishëm në formimin e një ndjenje të identitetit kombëtar shqiptar. Gjuha shqipe, falë asaj zgjedhje, është bërë një mjet i fuqishëm i shprehjes kulturore dhe politike, një lidhje që bashkon shqiptarët pavarësisht nga përvojat e ndryshme historike dhe gjeografike.</div><div style="text-align: justify;">Në përfundim, Kongresi i Manastirit ishte shumë më tepër se një takim i gjuhëtarëve dhe intelektualëve; ishte një moment vendimtar në historinë shqiptare, një pikë kthese që formoi drejtimin e vendit për dekadat në vijim. Vendimet e marra në ato ditë kanë lënë një trashëgimi të qëndrueshme, duke ndikuar jo vetëm në gjuhën dhe kulturën shqiptare, por edhe në vetëperceptimin e popullit shqiptar dhe vendin e tij në botë.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">Bibliografia:<o:p></o:p></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">1. Elsie, Robert.
"Historical Dictionary of Albania." Lanham, MD: Scarecrow Press,
2010. E disponueshme për blerje: <a href="https://www.barnesandnoble.com/w/historical-dictionary-of-albania-robert-elsie/1117041448" rel="nofollow" target="_blank">[Barnes & Noble]</a> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">2. Gawrych, George
W. "The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians,
1874–1913." E disponueshme në internet: <a href="https://archive.org/details/crescenteagle" rel="nofollow" target="_blank">[Internet Archive]</a> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">3. Skendi, Stavro.
"The Albanian National Awakening." Princeton, NJ: Princeton
University Press, 1967. E disponueshme në internet: <a href="https://archive.org/details/albaniannational00sken" rel="nofollow" target="_blank">[Internet Archive]</a> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">4. Couroucli,
Maria dhe Tchavdar Marinov, red. "Balkan Heritages: Negotiating History
and Culture." E disponueshme për blerje:
<a href="https://www.routledge.com/Balkan-Heritages-Negotiating-History-and-Culture/Couroucli-Marinov/p/book/9780367880606" rel="nofollow" target="_blank">[Routledge]</a> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">5. Lloshi, Xhevat.
"Rreth Alfabetit te Shqipes." E disponueshme në internet: <a href="https://openlibrary.org/books/OL24064302M/Rreth_alfabetit_t%C3%AB_shqipes" rel="nofollow" target="_blank">[OpenLibrary] </a><o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br /></p><div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/12/primo-congresso-di-monastir-un-capitolo.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2023/12/the-first-congress-of-monastir-pivotal.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div>
<div style="mso-element: footnote-list;"><br /></div><div style="mso-element: footnote-list;"><!--[if !supportFootnotes]--><br clear="all" />
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<div id="ftn1" style="mso-element: footnote;">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/12_Dicembre/01_shqip.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></span></span></span></a></p><blockquote><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/12_Dicembre/01_shqip.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></a> <span style="font-family: "Times New Roman",serif;">Për më shumë informacion në lidhje
me shpalljen e 22 nëntorit si festë kombëtare në Shqipëri, mund të referoheni
tek artikulli në anglisht: "22 nëntori shpallet festë kombëtare në
Shqipëri", botuar në Euronews Albania. Artikulli është në dispozicion në
Euronews Albania në linkun e mëposhtëm:
[https://euronews.al/en/november-22-declared-a-national-holiday-in-albania/].</span></blockquote><span style="font-family: "Times New Roman",serif;"></span><o:p></o:p><p></p>
</div>
</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0Bitola, Macedonia del Nord41.0296773 21.329216412.719443463821158 -13.8270336 69.339911136178841 56.4854664tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-6148019071252923482023-11-29T00:00:00.015+01:002023-11-29T00:00:00.136+01:00Shqipëria e Re<h3 style="text-align: center;"><b>Shënimi i Botuesit</b></h3><div style="text-align: justify;">Duke paraqitur këtë dokument historik në blogun tim, dëshiroj të theksoj se informacionet dhe referencat e përfshira këtu pasqyrojnë kontekstin dhe njohuritë e disponueshme në kohën e shkrimit të tyre fillestar. Si kuratori i kësaj hapësire, qëllimi im është të ruaj autenticitetin historik dhe kulturor të teksteve, duke njohur se disa perspektiva dhe interpretime mund të jenë zhvilluar ose të ndryshojnë me kalimin e kohës. Ky publikim synon të ofrojë lexuesve një zhytje në epokën e përshkruar, duke ruajtur një respekt të sinqertë për realitetin e saj historik.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<h1 style="text-align: center;"><b>Shqipëria e Re</b></h1><h3 style="text-align: center;"><b>Lovett F. Edwards</b></h3><div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/11/la-nuova-albania.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2023/11/the-new-albania.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p><br /></o:p></span></p>
<div style="text-align: justify;"><i>Artikulli në vijim është shkruar në dhjetor të vitit 1945<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/11_Novembre/01_testi/01_shqip.docx#_ftn1">[1]</a>, por kushtet në Shqipëri nuk kanë ndryshuar materialisht që atëherë sa të zvogëlojnë vlerën e tij si përshkrim i sfondit kundrejt të cilit duhet të shihen ngjarjet, jo vetëm në Shqipëri, por në një pjesë të madhe të Ballkanit.</i></div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgs-rntszjZNYBesL9G5e7v7GuIB5dmIoVZjx7qcLjW4vXvOwsmxEmQrA2-Dk3ITXiahrFduc8JwYcj_h26R-qo6SG3HDisXS2HiUIWjh7exPVV8-n7_XRP4OPNcULfUt7OUmzTPkhyphenhyphen6nmtVV40zeA0Lz5moclNCm6dPyWNctGouGS0UytINLJmLOYz-2Ff/s2870/00.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2870" data-original-width="2159" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgs-rntszjZNYBesL9G5e7v7GuIB5dmIoVZjx7qcLjW4vXvOwsmxEmQrA2-Dk3ITXiahrFduc8JwYcj_h26R-qo6SG3HDisXS2HiUIWjh7exPVV8-n7_XRP4OPNcULfUt7OUmzTPkhyphenhyphen6nmtVV40zeA0Lz5moclNCm6dPyWNctGouGS0UytINLJmLOYz-2Ff/w241-h320/00.jpg" width="241" /></a></div>
<div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Europa e Pasluftës është ende e mbushur me urrejtje dhe dyshime, por prapa të gjitha këtyre fshihet dëshira për kushte më të mira dhe për një sistem qeverisjeje në të cilin populli, në kuptimin më të gjerë të fjalës, do të luajë një rol. Për momentin, ekzistojnë dy teori kryesore për të arritur këtë rezultat: ajo anglo-amerikane dhe sovjetike. Ato janë quajtur me të drejtë demokraci politike dhe demokraci ekonomike. Secila prej tyre i bën nderime idealeve të tjetrës. Ato nuk janë të papajtueshme, por njëzet vjet propagandë të hidhur para luftës i kanë bërë ato të duken të tilla.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><span style="line-height: 107%;"></span></p><div class="separator" style="clear: both; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjjC9xaRUedsM3OjGfQagyOo94ka7R4_A3w9dy6XK5R46Jik0gZv6qLcxI1vZAB229HDXaAHrWN1EcrQ80EnDG2xLyu7PwoWvZtXnJV4YbqYAGH1W3OxfcU2Oh5DOR9WrM0HcxYQv6uscMyjNgOLQjUcKIFxqe0cN8XdTv4mc5JTZv8gdLg7VA4kWRDi1z3/s1674/01.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1219" data-original-width="1674" height="291" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjjC9xaRUedsM3OjGfQagyOo94ka7R4_A3w9dy6XK5R46Jik0gZv6qLcxI1vZAB229HDXaAHrWN1EcrQ80EnDG2xLyu7PwoWvZtXnJV4YbqYAGH1W3OxfcU2Oh5DOR9WrM0HcxYQv6uscMyjNgOLQjUcKIFxqe0cN8XdTv4mc5JTZv8gdLg7VA4kWRDi1z3/w400-h291/01.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Mali i Dajtit pranë Tiranës, kryeqyteti i Shqipërisë.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ndërmjet kufijve gjeografikë të këtyre dy koncepteve të një rendi të ri botëror gjenden vendet Ballkanike, të cilat kanë pranuar idealet e përfshira në të dy këto sisteme. Tani ato po përpiqen të punojnë për të zhvilluar një demokraci të tyre, e cila nuk është modeluar në mënyrë skllevëruese as mbi format anglo-saksone as mbi ato sovjetike, por përfshin shumë karakteristika të përbashkëta me të dyja dhe është përshtatur për nevojat e popujve që, edhe pse janë të guximshëm, inteligjentë dhe punëtorë, janë ende politikisht të papjekur dhe në një masë të konsiderueshme analfabetë. Qeveritë e tyre janë në duart e njerëzve që kanë luftuar personalisht për lirinë që tani po përpiqen të formojnë në një formë politike, njerëz me vullnet të mirë dhe fuqi drejtuese, megjithëse shpesh me pak përvojë. Çfarë do të lindë nga ky eksperiment i madh?</div><div style="text-align: justify;">Ndër popujt Ballkanikë që kanë luftuar me guxim dhe me sukses për lirinë e tyre kombëtare, ndoshta më pak të njohurit dhe më interesantët janë shqiptarët. Sepse Shqipëria ka ndryshuar, për të thënë ashtu, brenda natës nga një vend pitoresk me pronarë të pasur tokash, fshatarë të prapambetur dhe zakone feudale, në një entitet politik të një lloji krejt tjetër.</div><div style="text-align: justify;">Në fakt, shqiptarët po përpiqen të krijojnë në disa muaj ose vite një shtet të ri shoqëror. Rezultati me siguri do të jetë interesant.</div><div style="text-align: justify;">Për ta kuptuar, duhet të njihet diçka nga historia më e re e Shqipërisë. Kjo histori është shumë pak e njohur për ne, por mund të supozoj se konturet kryesore të saj janë mjaft të njohura deri te invazioni italian i vitit 1939, ikja e Mbretit Zog dhe përpjekjet pasuese të italianëve për të përkulur popullin shqiptar ndaj sistemit të qeverisjes fashiste. Prej aty e tutje, historia bëhet e paqartë. Panorama botërore ishte aq e mbushur saqë përveç disa ekspertëve, askush tjetër nuk interesoheshin për atë që po ndodhte në këtë cep malor dhe të largët të Ballkanit.</div><div style="text-align: justify;">Në korrik dhe gusht të vitit 1943, trupat gjermane filluan të mbërrijnë në Shqipëri. Më parë, ato kishin kaluar vetëm vajtje-ardhje në rrugën e tyre midis Greqisë dhe Jugosllavisë, ku ushtritë partizane ishin tashmë në veprim. Neubacher, petreli i stuhi i Evropës Juglindore, mbërriti në Tiranë për të marrë kontrollin në emër të Führerit, fillimisht me metoda nëntokësore dhe më vonë, pas armëpushimit italian të shtatorit 1943, më pak a më shumë hapur. Më 9 shtator, ushtria gjermane, duke paraprirë çdo veprim efektiv nga ana e Ushtrisë së 9-të italiane që atëherë ishte në okupim, mori kontrollin praktik të vendit.</div><div style="text-align: justify;">Në aspektin teknik, Shqipëria ishte në një pozicion të çuditshëm. Si pjesë e Perandorisë Italiane, qeveria kukull e asaj kohe kishte shpallur luftë Aleatëve dhe, më vonë, nuk ishte përfshirë specifikisht në armëpushimin e shtatorit. Nga pikëpamja gjermane, Shqipëria mund të ishte konsideruar si një shtet mik dhe aleat. Megjithatë, gjermanët ishin të kënaqur me një okupim de facto dhe themeluan një Komitet Kombëtar Shqiptar i cili, sipas fjalëve të agjencisë zyrtare gjermane të lajmeve, "do të merrte përgjegjësinë për kombin shqiptar në bazë të pavarësisë së shtetit shqiptar". Një nga aktet e para të këtij Komiteti ishte të anullonte vendimin e vitit 1939, me të cilin Shqipëria ishte përfshirë në Perandorinë Italiane dhe fronin i ishte ofruar Shtëpisë së Savojës, si dhe të gjitha dekretet dhe ligjet e miratuara që nga ajo datë, të cilat konsideroheshin si të rrezikshme për interesat e shtetit. Këto përfshinin dekretin e qershorit 1940, me të cilin Shqipëria kishte shpallur luftë Aleatëve. Kështu, Shqipëria, nga një pikëpamje strikt ligjore, u bë një shtet neutral dhe i pavarur. Për ata që nuk mund të shihnin zbrazëtinë e këtyre pretendimeve, gjermanët mund të pretendonin, dhe kështu bënë, si çlirimtarë të shqiptarëve dhe arritën të mashtrojnë shumë shqiptarë me reputacion të mirë që t'i bashkoheshin atyre. Dukej se gjermanët kishin nxjerrë gështenjat nga zjarri dhe krijuan një tjetër shtet satelit të Rendit të Ri në Evropë.</div><div style="text-align: justify;">Por kishte edhe një anë tjetër të historisë. Që nga okupimi italian, kishte pasur lëvizje të Rezistencës Shqiptare të një lloji apo tjetrit, disa prej tyre thjesht shpërthime sporadike banditesh, disa të organizuara dhe të zgjatura sa të konsideroheshin kundërshtarë seriozë të regjimit lokal fashist. Ishte një kohë e luftës së errët, nga e cila do të lindnin partitë dhe figurat kryesore të luftës për çlirimin kombëtar.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Kryeqyteti i Shqipërisë, Tirana, ka një popullsi normale prej vetëm 30,000 banorësh; por lagjja e saj moderne krahasohet në mënyrë të favorshme me kryeqytetet e tjera ballkanike. Këtë e ka borxh ndaj italianëve, dhe shumica e ndërtesave të tyre të mirëndërtuara kanë mbijetuar luftimeve të ashpra që ndodhën kur gjermanët u dëbuan në nëntor të vitit 1944. Shumë nga shtëpitë më të vogla dhe më të vjetra janë, megjithatë, në rrënoja.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjs3jYgiiHS-AmvQk_wln-7qZdkn6bjg2byxqxLIiuBVYyDomWT5Bp1DhciCSajUPmmaxg_P_yjcGSQDLHftIY39Mp1bE2umKEpo2F-FXV_DyLwpQJFmaP1cDbp2hGDjfceODYWvXkec9ETCb2w3JiHGfJRxXggzHxwvlS7VfZTBFHf1ccpd0M6NgiyyjlK/s1287/02.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="870" data-original-width="1287" height="270" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjs3jYgiiHS-AmvQk_wln-7qZdkn6bjg2byxqxLIiuBVYyDomWT5Bp1DhciCSajUPmmaxg_P_yjcGSQDLHftIY39Mp1bE2umKEpo2F-FXV_DyLwpQJFmaP1cDbp2hGDjfceODYWvXkec9ETCb2w3JiHGfJRxXggzHxwvlS7VfZTBFHf1ccpd0M6NgiyyjlK/w400-h270/02.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një urë pranë Tiranës shkatërruar nga gjermanët gjatë tërheqjes së tyre.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0RYI7M-DuAsGhhtLiSGfMeP7hx6dP7zWMFt-1vUDCJSE9H2BQVhFEmLHMYhKDSItaSXLH9K5N5oOjW7_EjB8UlsT2k7O8bPAix0Kb83_lyOjJhAtoY3D3S9t_WsO9zmveEV0TQVraXdjy0PzqucisWGKLVMo_rTUYCP4U_vywfgpGS5Wu6F4WQ67QAp7K/s1270/03.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="963" data-original-width="1270" height="304" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0RYI7M-DuAsGhhtLiSGfMeP7hx6dP7zWMFt-1vUDCJSE9H2BQVhFEmLHMYhKDSItaSXLH9K5N5oOjW7_EjB8UlsT2k7O8bPAix0Kb83_lyOjJhAtoY3D3S9t_WsO9zmveEV0TQVraXdjy0PzqucisWGKLVMo_rTUYCP4U_vywfgpGS5Wu6F4WQ67QAp7K/w400-h304/03.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një snajper shqiptar në betejën e Tiranës, nëntor 1944.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjaLsns05tBLygC0_9cx9i9QfllsDYRLaBPkP2hdU23eMOKx7Ur9yovpDFkPlmXjjCrWy0mnBo61IBTiWbttXLhkpXN1a5VVO5Wd72IdCzBWg6xJvVQ-L7HSo2tZ7YXfHGCsO1hERTcTrkv3tX_n0WEwLm_qlTgY1yKDDzjQJmg2DQOJxkc9cs7ZwUuF9bV/s1276/04.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="905" data-original-width="1276" height="284" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjaLsns05tBLygC0_9cx9i9QfllsDYRLaBPkP2hdU23eMOKx7Ur9yovpDFkPlmXjjCrWy0mnBo61IBTiWbttXLhkpXN1a5VVO5Wd72IdCzBWg6xJvVQ-L7HSo2tZ7YXfHGCsO1hERTcTrkv3tX_n0WEwLm_qlTgY1yKDDzjQJmg2DQOJxkc9cs7ZwUuF9bV/w400-h284/04.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Anëtarë të Brigadës së Punës Rinore që pastronin dëmet e luftës.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Që nga viti 1941 e tutje, Rezistenca Kombëtare Jugosllave, fillimisht fraksionale, më pas e përcaktuar në dy grupet kryesore të Gjeneral Mihailovich dhe Marshal Tito, dhe në fund të përqendruar tek i fundit, kishin filluar. Me këtë lëvizje, grupet e ndryshme shqiptare kishin lidhje të ngushta, dhe zhvillimi i tyre ndoqi një kurs të ngjashëm. Deri në fund të vitit 1943, kur filloi lufta e vërtetë kundër gjermanëve, grupet më të vogla kishin pushuar të kishin ndonjë rëndësi të vërtetë politike, dhe nga dy lëvizjet kryesore të Rezistencës, Balli Kombëtar ose Fronti Patriotik dhe Lëvizja Kombëtare Çlirimtare nën Enver Hoxha, i pari kishte tërhequr gradualisht nga çdo rezistencë aktive dhe në fund iu bashkua hapur gjermanëve në përpjekjet e tyre për të shtypur partizanët e Enver Hoxhës. Partia e Legalitetit e Abas Kupit, e cila përpiqej të mbante gjallë një ndjenjë besnikërie ndaj Mbretit Zog dhe kishte pak përkrahës përveç anëtarëve të fisit të Matit, të cilët Zog dhe Kupi ishin të dy anëtarë, mori pak pjesë në luftë dhe në fund u shpërbë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Pak pasi i fundit gjerman u largua nga kryeqyteti, Qeveria e Përkohshme organizoi një paradë të të gjitha elementeve të kombit që kishin kontribuar në suksesin e Rezistencës së tyre. Ushtria partizane mori vendin e nderit, duke përshëndetur gratë e veja të luftës nga tribuna e shqyrtimit. Festivitetet sollën në pah thesare të çmuara në formën e kostumeve kombëtare.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0fdLcC9DHCv1OZwP6u6CI7WqPZwnoCRvxrNrBgj_KCi0pWCHT4zWFy__nMsDR-k8zdI93qyyLJerrVLdDS-fJswSuFBK1u3JEF9iZyT0wqr7XUw3JgIjLCr0hL_ImfVLMdrr9TyhushpO1nSIc4j0BE2t3YA82qIRYKHcJnyjdjBBlZh9GdrRZN9K9Qwn/s1285/05.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="895" data-original-width="1285" height="279" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0fdLcC9DHCv1OZwP6u6CI7WqPZwnoCRvxrNrBgj_KCi0pWCHT4zWFy__nMsDR-k8zdI93qyyLJerrVLdDS-fJswSuFBK1u3JEF9iZyT0wqr7XUw3JgIjLCr0hL_ImfVLMdrr9TyhushpO1nSIc4j0BE2t3YA82qIRYKHcJnyjdjBBlZh9GdrRZN9K9Qwn/w400-h279/05.jpg" width="400" /></a></div><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Ushtria e Çlirimit Kombëtar marshonte: vëreni ushtaren.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSvSmIVLrUOpsOblS_Fv-K23nyG8NxN5W4JHTvXGRpZnr6U_z3oXYOeT_kgWbPobDW0NTs66v7yRaT-2D9PfT9hd_LudXLdiSzJ1AuSpwBVqN81M0wvOs75RgwBFE7KiLL08crpq7Elh3C3Jy0qcWpxfbxW1CUXsNcLT2Zyi7NtShQD4F6PHT2KG3yCk_W/s1296/06.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="931" data-original-width="1296" height="288" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSvSmIVLrUOpsOblS_Fv-K23nyG8NxN5W4JHTvXGRpZnr6U_z3oXYOeT_kgWbPobDW0NTs66v7yRaT-2D9PfT9hd_LudXLdiSzJ1AuSpwBVqN81M0wvOs75RgwBFE7KiLL08crpq7Elh3C3Jy0qcWpxfbxW1CUXsNcLT2Zyi7NtShQD4F6PHT2KG3yCk_W/w400-h288/06.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një grup vajzash me kostume kombëtare, me xhaketa të zbukuruara me pasuri.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgAGmsXvsyEGMxzg5kvh00fvyZbQbqKij4C-meE_A6D8r8-weqsHkhSE_kMEnORn8m4fE1c8OFdtfy8kunhbghDEVM8e0kAM6T3rK3RkTlnEglhBpzZH4Z3xCMlgjxcdGziD2TSpJuM1c8G7STPLce8No03JYk7FWgyPLxn1UTD28MVE5vhDGdOrKl0zDOb/s1282/07.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="864" data-original-width="1282" height="270" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgAGmsXvsyEGMxzg5kvh00fvyZbQbqKij4C-meE_A6D8r8-weqsHkhSE_kMEnORn8m4fE1c8OFdtfy8kunhbghDEVM8e0kAM6T3rK3RkTlnEglhBpzZH4Z3xCMlgjxcdGziD2TSpJuM1c8G7STPLce8No03JYk7FWgyPLxn1UTD28MVE5vhDGdOrKl0zDOb/w400-h270/07.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Nënat dhe të afërmit e partizanëve të rënë marrin pjesë në procesion.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Si në Jugosllavi, lëvizja partizane u krijua dhe u organizua fillimisht nga partia komuniste, por nuk mund të theksohet mjaft shpesh se komunistët ballkanikë ishin, dhe janë, gjithashtu patriotë të flaktë me një skemë të qartë jo vetëm të luftës partizane, por edhe të reformave eventualë sociale dhe politike që tani po i vënë në praktikë. Ky program, nëse konsiderohet me kujdes me një sy mbi kushtet lokale, do të fitonte mbështetjen e çdo anglezi me mendje të drejtë, dhe nëse metodat e tyre ndonjëherë kanë qenë paksa të dhunshme, nuk mund të pritet nga një popull ballkanik që të trajtojë me temperancë njerëzit që ata i konsiderojnë më pak si armiq politikë se sa bashkëpunëtorë me armikun dhe prandaj tradhtarë si ndaj partisë së tyre ashtu edhe ndaj vendit të tyre. Në fakt, si në Jugosllavi ashtu edhe në Shqipëri, lëvizja partizane ka grumbulluar në çështjen e saj shumë nga elementet më të mira, pavarësisht nga partia e tyre.</div><div style="text-align: justify;">Ndër forcat e tjera të fuqishme që vepronin për lëvizjen partizane ishte sekti mysliman Bektashi, një lloj Islami protestant, që ka një ndikim shumë të madh në Shqipëri.</div><div style="text-align: justify;">Pa u thelluar shumë në ngjarjet e Luftës së Çlirimit Kombëtar, do të përpiqem të paraqes rrjedhën kryesore të saj.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpu5Ip-3uY61M9xP3h5Zov97irlMvbbTp7BzZ6I10K84B0Rv_AzreuTsboZarDzIHjHwWSLN7sHceUXfN2to8oKmuUW-jfazBPvB22jybxYHztrKd-gDRUKV5bFcieVBsSS7KxtJgjYjTNuJmT-NG64aZHU05RuZotQiZhCMaBvKZGvAhwv8dQukwl8yCs/s2001/09.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1374" data-original-width="2001" height="275" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpu5Ip-3uY61M9xP3h5Zov97irlMvbbTp7BzZ6I10K84B0Rv_AzreuTsboZarDzIHjHwWSLN7sHceUXfN2to8oKmuUW-jfazBPvB22jybxYHztrKd-gDRUKV5bFcieVBsSS7KxtJgjYjTNuJmT-NG64aZHU05RuZotQiZhCMaBvKZGvAhwv8dQukwl8yCs/w400-h275/09.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Disa milje larg Tiranës ndodhet fshati Petrela, ku autori u internua nga italianët në vitin 1941. Kështjella e Petrelës, që daton nga viti 1443, ishte një kështjellë e Skënderbeut (1405-68), heroit kombëtar shqiptar. I pagëzuar Gjergj Kastrioti, u riemërua Skënderbeu (Aleksandër Beu) në oborrin turk dhe u bë gjeneral. Në vitin 1443, ai udhëhoqi një kryengritje shqiptare dhe për 25 vjet mbajti në distancë forcat e fuqishme turke.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOqsGsQbFClDH2wCuwsqJaWJeFtAxPgTABCqgUVNO_DNwTOaTCd-I5AL-zP2JDDdEybftChRScL2kaWHJBhRLPrtSOZD-wV6QZA-jPtAAjiwIBdJH2zPMQrd56LrSXmS5VoLlhH82RlR7jKzib4naBvR9lliRwhkohj_27jK38-Ag3uq9A3oVXRkSB8SwM/s2578/08.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2578" data-original-width="2001" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOqsGsQbFClDH2wCuwsqJaWJeFtAxPgTABCqgUVNO_DNwTOaTCd-I5AL-zP2JDDdEybftChRScL2kaWHJBhRLPrtSOZD-wV6QZA-jPtAAjiwIBdJH2zPMQrd56LrSXmS5VoLlhH82RlR7jKzib4naBvR9lliRwhkohj_27jK38-Ag3uq9A3oVXRkSB8SwM/w310-h400/08.jpg" width="310" /></a></div><b><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Lugina e Erzenit e parë nga kështjella e Petrelës.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div></b><div style="text-align: justify;">Gjatë vitit 1943, gjermanët morën ofensivën dhe shtynë partizanët larg porteve bregdetare dhe në male, ku qëndruan për një kohë, duke rimbushur numrat e tyre dhe morali i tyre. Gjatë verës së vitit 1944, numri i tyre kishte rritur aq shumë saqë ishin në gjendje të sulmonin pikat e forta gjermane me ndihmën e aviacionit aleat. Nga fundi i vitit, u bë e qartë se gjermanët po përpiqeshin të largoheshin nga Ballkani, dhe trupat partizane arritën të merrnin ofensivën, të pengonin linjat e tyre të komunikimit dhe të shkatërronin transportin e tyre dhe ndonjëherë edhe armaturën e tyre të rëndë. Edhe tani, gjenden masa të hekurit dhe çelikut të përdredhur përgjatë rrugëve shqiptare që dikur ishin tancat dhe kamionët e Wehrmacht-it. Më vonë, ata sulmuan edhe gjermanët në qytetet kryesore dhe i detyruan ata të tërhiqeshin para se të kishin ndërmend, shpesh me humbje të rënda. Këto beteja, të kryera me forca krahasueshëm të vogla nga ana partizane, ishin shpesh shumë të ashpra. Lufta për kryeqytetin, Tiranën, zgjati nëntëmbëdhjetë ditë, dhe ende mund të shihet dëmi i shkaktuar në shtëpi të shkatërruara, xhami dhe ndërtesa publike. Nga fundi i nëntorit 1944, Shkodra u çlirua dhe nuk kishte më gjermanë në tokën shqiptare. Kolonat në tërheqje fluturonin drejt veriut, ende të ndjekura nga shqiptarët, drejt bazave të batalioneve më të forta dhe më të organizuara partizane të Marshal Tito.</div><div style="text-align: justify;">Ky është një përshkrim shumë i shkurtër i luftës së zhvilluar nga një popull i vogël për lirinë dhe pavarësinë e tij, dhe janë burrat që organizuan dhe udhëhoqën atë luftë që sot qeverisin Shqipërinë. Ata janë luftëtarë dhe zakonisht duket kështu; dhe nuk janë gjithmonë të butë ndaj atyre që i konsiderojnë armiqtë e tyre. Por të paktën janë burrërorë në trajtimin e të burgosurve të tyre, dhe ka pak ose aspak nga ajo mizori e neveritshme që ka njollosur reputacionin gjatë kësaj lufte të shumë popujve që zakonisht i konsiderojmë shumë më të qytetëruar. Në verën e vitit 1941, u kap vetë në Mal të Zi nga italianët dhe u mbajta për disa muaj në burgun politik në Tiranë. Këtë dimër, vizitova përsëri vendin e burgosjes sime edhe pse çdo burg duket më ose më pak i njëjtë, gjeti se banorët e tanishëm janë më pak të mbushur, më të pastër dhe trajtohen shumë më njerëzisht se unë dhe shokët e mi, shumë prej të cilëve tani mbajnë pozicione të larta në shtetin shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Një tjetër pikë që nuk mund të theksohet mjaftueshëm kur flitet për luftën Partizane në Ballkan: pavarësisht se sa fanatikë dhe të organizuar mirë, asnjë ushtri Partizane nuk do të kishte mundur të rezistonte fushatat e gjata, veçanërisht në dimrin e ashpër ballkanik, pa ndihmën aktive të masës së popullit, të fshatarëve. Në orët e gjata kur Partizanët pushonin në shtëpitë e fshatarëve, duke pritur kolonat gjermane, ata jo vetëm përgatisnin urdhrin e tyre të betejës, por gjithashtu diskutonin idealet e tyre politike me fshatarët që i ushqyen dhe i mbështetën. Kjo është forca e Shqipërisë së re. Fshatarët mbështetën luftëtarët, shumica e të cilëve vetë ishin fshatarë. Ata njohën dhe miratuan programin Partizan të Enver Hoxhës, dhe sot fshatarët, më shumë se 90 për qind e popullsisë, mbështesin reformat Partizane. Sa kohë që ky lidhje shpirtërore zgjat, lëvizja Partizane do të jetë e fortë në Ballkan. Nëse ajo dobësohet nga eksperimenti politik, atëherë pothuajse çdo gjë mund të ndodhë. Për momentin, përveç një sasie të caktuar të reagimit të pashmangshëm pas-luftës, lidhja është ende e fortë.</div><div style="text-align: justify;">Po flisja me drejtorin e financave kombëtare të Shqipërisë dhe ai tha se ajo që e goditi më shumë në këtë Shqipëri të re që ka lindur, ishte ndryshimi i sjelljes së fshatarëve që vinin për të paguar taksat e tyre. Në ditët e mëparshme fshatari ishte më shumë ose më pak një serf në rrethet ku bejtë e pasur mbajtën tokat e tyre - një pjesë e mirë e vendit. Ai ishte i nënshtruar, i dyshimtë dhe dukshëm armiqësor. Sot ai ecën si një njeri i lirë, pronar i tokës së tij, dhe i vetëdijshëm që është pjesëmarrës në shtetin e tij. Rastësisht, ai paguan shumë më pak taksa. Në ditët e vjetra kushtet e fshatarëve me qira ishin feudale në kuptimin më të keq të fjalës. Fshatari punonte tokën dhe mbante tufat dhe kopeshtë. Për faktin e thjeshtë të pronësisë, pronari i tokës merrte nga ai një të tretën e prodhimit të tij fushor dhe atë që donte nga kafshët e tij. Gjithashtu, fshatari duhej të siguronte transport falas për beun kur dhe ku kërkohet. Kishin edhe shpenzime të tjera. Për të gjetur një paralele të tilla kushtesh në historinë angleze duhet të kthehemi në ditët e Stefani ose Xhoni. Sepse baza e vërtetë e shteteve Partizane është reforma agrare, e cila në fakt nuk është tjetër veçse thirrja shekullore e të gjitha shoqërive fshatare reformatore: 'Toka të jetë e atij që e punon'. Por në Shqipëri, ky është një thirrje e re që ka krijuar një klasë të re të bujqve fermerë, mbështetës të zjarrtë të Rendit të Ri. Për shembull, në Lushnjë, kam parë fshatarë të shkojnë në zyrën e komitetit qendror të Frontit Kombëtar Shqiptar për të pyetur: 'Kur do të mund të votoj? Dua të falënderoj qeverinë për tokën që më ka dhënë.' Çfarëdo që të thuhet për paradat dhe procesionet në kryeqytet, kjo lloj gjëje nuk është e inskenuar, dhe është kjo, më shumë se thirrjet dhe mbishkrimet e përsëritura, që bën forcën e lëvizjes.</div><div style="text-align: justify;">Deri më tani, reforma është aplikuar kryesisht në tokat e pasura të fushave të Musikajës dhe Korçës, ku është një çështje relativisht e lehtë për t'u caktuar tokat bujqësore. Do të jetë më e vështirë në male, ku fushat janë të vogla dhe toka është pak pjellore, siç kanë theksuar me të drejtë kritikët. Por mezi mund të mendoj se qeveria do të përpiqet të shmangë një reformë kaq thelbësore si për popullin ashtu edhe për veten e saj, dhe nëse një shkëmbim i caktuar i popullsisë nga malet e thata në fushat e pasura është i përfshirë, ndoshta nuk do të jetë një gjë e keqe. Në kohën e shkrimit, sapo kam ardhur nga një turne i gjatë në jug të Shqipërisë. Këtë pjesë të vendit nuk e njihja para luftës, por kisha dëgjuar shumë për të nga raportet entuziaste të shumë miqve të mi. Ata do të ishin shumë të mërzitur nëse e shihnin tani. Në qytetet më të mëdha—Korçë, Gjirokastër, Elbasan, Tiranë—vetëm një numër i caktuar i ndërtesave të dëmtuara tregon kalimin e luftës, edhe pse pothuajse një çerek i Beratit tërheqës është djegur. Por vizitoni qytetet më të vogla, dikur kaq të bukura. Kelçyrë është një grup barakash dhe një treg i ndotur mbi një urë të shkatërruar; Përmeti është aq i dëmtuar sa është e dyshimtë nëse do të jetë e mundur të rindërtohet në të njëjtin vend dhe është e vështirë të dallosh shtëpitë nga rrugët e ngatërruara dhe të ndërtuara me gurë; në Leskovik, dikur një vendpushim shëndetësor i njohur për verërat e tij, mbeten të banueshme vetëm katër shtëpi. Fshatrat e bukura përgjatë rrugës për në Korçë—Barmash, Borovë, Vithkuq dhe shumë të tjerë—tani janë vetëm grumbuj të pakuptimtë gurësh. Por është e pakuptimtë të bëhet një diskutim për rrënojat moderne tani; shumica prej nesh i kanë parë ato më tepër se sa mjafton. Pika këtu është se për milje dhe milje nuk ka asgjë tjetër.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigYDZsCXzTRWVvZAq5pGJpwLbwRmmvxZ-KamAYpJRDWqw6LOHDCroKaAAVGhToMBMjhQqa2hpMIztimIDvzM7mkhR_bmkhqo6vD4fMCw_sUrq12h9PzMigtBIZ5U7NipHpbISwY66rigqWZ2TMc4LuefzhEJcXscs31ZxYq7n0zmLHw-YleJl4BWKIGlO6/s1670/10.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1097" data-original-width="1670" height="263" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigYDZsCXzTRWVvZAq5pGJpwLbwRmmvxZ-KamAYpJRDWqw6LOHDCroKaAAVGhToMBMjhQqa2hpMIztimIDvzM7mkhR_bmkhqo6vD4fMCw_sUrq12h9PzMigtBIZ5U7NipHpbISwY66rigqWZ2TMc4LuefzhEJcXscs31ZxYq7n0zmLHw-YleJl4BWKIGlO6/w400-h263/10.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Shqipëria nuk ka hekurudha, as lumenj të lundrueshëm, dhe rruga e treguar më sipër nuk është më keq se shumë të tjera. Pavarësisht këtyre komunikimeve shumë të dobëta, UNRRA shpërndau mbi 600,000 ton mallra, të cilat përfshinin 50,000 ton ushqime, në nëntë muajt që nga fillimi i operacioneve të ndihmës në Shqipëri në gusht të vitit 1945, duke ofruar 520 mjete transporti për konvejimin e tyre.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_7F2bdKeOD7Hll1Sl2gYK8bhe2sbQxroB8UA8T-eUPqsIHh_Lt7ij6Nqwvs9SDUdb3J2EvQ-ZYMU-QFlt1XrD8tddbGQzVtAI9jTJcq8TrSmwxljmX9kNBisCa3iPl__aJnrF5f4Wv-PqH-Yo7voISat4rUbQ_e5zW3QMNVjtsw7SrLE2gi-LOVQ1Reft/s1676/11.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1096" data-original-width="1676" height="261" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_7F2bdKeOD7Hll1Sl2gYK8bhe2sbQxroB8UA8T-eUPqsIHh_Lt7ij6Nqwvs9SDUdb3J2EvQ-ZYMU-QFlt1XrD8tddbGQzVtAI9jTJcq8TrSmwxljmX9kNBisCa3iPl__aJnrF5f4Wv-PqH-Yo7voISat4rUbQ_e5zW3QMNVjtsw7SrLE2gi-LOVQ1Reft/w400-h261/11.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;"><b>Mielli i UNRRA-s po zbarkohet në Durrës.</b></span></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span>Si zbutje e këtij tregimi të shkretë, është e këndshme të dihet se programi i ndihmës së Kombeve të Bashkuara po bëhet shumë efektiv. Edhe pse puna filloi vetëm në gusht të këtij viti, shumë ka qenë tashmë bërë, dhe magazinat e Durrësit dhe Vlorës janë plot me mallra, ushqime, nevoja mjekësore dhe veshje. Megjithatë, këtu si në të gjithë Ballkanin, problemi i vërtetë është, dhe për një kohë do të jetë, ai i transportit. Shqipëria nuk ka hekurudha as lumenj të lundrueshëm; prandaj të gjitha mallrat duhet të transportohen me rrugë. Pavarësisht se sa mund të ketë në depozitat e portit, kjo është pak e dobishme për fshatrat malore derisa të bëhet e mundur një mjet transporti. Vështirësitë e transportit detar - gjermanët shkatërruan instalacionet portuale - e kanë ngadalësuar këtë proces për një kohë. Por ditën kur largohesha nga Tirana, zyrtarët e UNRRA<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/11_Novembre/01_testi/01_shqip.docx#_ftn2">[2]</a> kishin rregulluar për dërgimin e kamionëve përmes portit jugosllav të Gruž dhe një konvoj i madh i parë arriti në Tiranë. Vetëm për vete, ishte një shikim mbresëlënës. Por bëhet edhe më impresionues kur kujtohet se shpërndarja e ushqimit me kamion në këto zona jugore të shkatërruara është një garë kundër vdekjes. Për fshatrat malore, një herë të izoluar nga bora, janë të ndarë nga bota për muaj me radhë dhe pa një furnizim të mjaftueshëm me ushqim, njerëzit që jetojnë në to janë pothuajse sigurisht të dënuar me vdekje nga uria.</p><span><a name='more'></a></span><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br /></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1RS4MlsFlUAKPXgL9oVd454p0uH1-ty4EiL6jX6zvEUQSfGRnO-7uwI7_z4J5djQpt_inlxj2lKHfNfn6ntffxtT1y6MUKFZaihYVuw5iEwlzBafV8UQJBCRHGAsgKCxgipJXMsq3PMMO2knGeOEzXLzrRWbpcXfl4fOKjhV1uougoIfB5A1-XIUdUbte/s2079/13.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2079" data-original-width="806" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1RS4MlsFlUAKPXgL9oVd454p0uH1-ty4EiL6jX6zvEUQSfGRnO-7uwI7_z4J5djQpt_inlxj2lKHfNfn6ntffxtT1y6MUKFZaihYVuw5iEwlzBafV8UQJBCRHGAsgKCxgipJXMsq3PMMO2knGeOEzXLzrRWbpcXfl4fOKjhV1uougoIfB5A1-XIUdUbte/w155-h400/13.jpg" width="155" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Mijëra të rinj kanë ndihmuar ushtrinë partizane gjatë viteve të rezistencës. Lëvizja Rinore kishte edhe gazetën e saj 'nën tokë', e botuar rregullisht pavarësisht nga okupimi armiqësor. Ky djalë po flet në një Kongres të Rinisë.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div>
<div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Bujqësia, mbështetja e popullit shqiptar, ka vuajtur shumë gjatë luftës. Jo vetëm se fermat dhe fshatrat janë shkatërruar dhe bagëtitë janë reduktuar në një pjesë të forcës së tyre para luftës, por edhe fushat vetë janë lënë të papunuara për shumë vite dhe prodhimi bujqësor është ulur si pasojë. Një nga efektet e reformës agrare ka qenë një rritje trefish në zonën e mbjellë në 1945, por do të duhet kohë para se ky përparim të jetë i dukshëm në prodhim. Në fushën e bujqësisë, puna e UNRRA ka qenë me vlerë të paçmueshme. Ka importuar sasi të drithërave të farës dhe gjithashtu fara të kulturave foragjere, plehra dhe makineri. Janë importuar një numër traktorësh dhe shqiptarët janë mësuar si t'i përdorin. Fillimisht të dyshimtë, tani fshatarët kanë filluar të kuptojnë vlerën e tyre. Megjithatë, UNRRA po përpiqet të sjellë përmirësime edhe më të largëta në prodhimin bujqësor. Nuk është detyra e saj të rindërtojë bujqësinë shqiptare, por është detyra e saj të sigurojë që masat të kenë ushqim të mjaftueshëm, dhe një skemë e gjerë e ujitjes do të ndihmojë shumë në këtë. Në disa fusha pranë Shkodrës, prodhimi do të rritet nga katër në dyzet kuintal grurë me një ujitje më të mjaftueshme. UNRRA gjithashtu po importon deri në 5000 kokë bagëti, një numër kafshësh të zgjedhura për rritje dhe rreth dy milionë rrënjë për të ndihmuar në rikuperimin e tregtisë së verërave.</div><div style="text-align: justify;">Ata që kritikojnë operacionet e UNRRA në pjesët më të qasshme të Evropës mund të kenë arsye të mira; por ndihma që ajo jep është e nevojshme për këto toka ballkanike të largëta dhe asnjë konsideratë politike apo inat personal nuk duhet të lejohet të ndalojë punën e vlefshme që po bën.</div><div style="text-align: justify;">Çfarë, mund të pyesni, ka mbetur nga Shqipëria si vend? A është ende ajo toka e vjetër piktoreske, mesjetare që është përshkruar shpesh? Nuk është. Askush, natyrisht, nuk mund të ndryshojë format e maleve dhe gjirin e lumenjve. Bukuria natyrore dhe madhështia e tokës nuk mund të zvogëlohen. Por gjeniu njerëzor për shkatërrim ka bërë të pamundurën për të hequr të gjitha veprat e dorës së njeriut. Dhe Shqipëria e re që do të jetë dhe po rindërtohet, nuk do të jetë e njëjta si ajo e vjetra.</div><div style="text-align: justify;">Përveç shkatërrimit material, ka pasur edhe ndryshime të tjera që turisti mund të pendohet sepse ai vetëm sheh vendin dhe nuk ka nevojë të jetojë në të, por që vetë njerëzit i kanë pranuar. Mund të pendohemi për turmën piktoreske të gjysmë të egërve të veshur me ngjyra që i dhanë kaq shumë ngjyrë peisazhit. Por askush me vullnet të mirë nuk mund të pendohet për asgjë tjetër. Ndodhi për herë të parë që banorët e qytetit dhe fshatarët u përzien në mënyrë të pandashme. Mbijetuesit nga fshatrat e shkatërruar gjetën strehim në qytete më të mëdha. Në betejat partizane, banorët e qytetit luftuan së bashku, ose u komanduan nga fshatarët. Nga ana tjetër, fshatarët panë qytetarët duke bërë punë për të cilat ata vetë dinin se nuk kishin as edukimin as përvojën e duhur. Tendencat drejt një sofistikimi të rremë, që italianët kishin filluar të importonin në shoqërinë e Tiranës - shqiptarët i përshkruajnë si mjeshtra në korrupsion - janë kontrolluar me ashpërsi dhe pak gjurmë kanë mbetur. Falë këtyre italianëve të njëjtë, të cilët janë ndërtues të shkëlqyer, lagjja moderne e Tiranës është ndoshta më e rehatshme dhe më luksoze e të gjitha kryeqyteteve ballkanike, megjithëse akoma në shkallë të vogël. Por qytetarët e Tiranës nuk janë ndarë nga masa e popullit, të cilën ata duhet të organizojnë dhe kontrollojnë.</div><div style="text-align: justify;">Ka dy rezultate të tjera të luftës që janë të rëndësishme për zhvillimin e popullit shqiptar: emancipimi i grave dhe lufta kundër analfabetizmit. Para luftës, gruaja shqiptare, përveç disa udhëheqësve të bukur dhe të arsimuar mirë në Tiranë dhe ndoshta Korçë, ishte një shprehje e njohur. Një proverb i bregdetit dalmat të përshkruajë situatën shumë mirë: "Ka tre gjëra që nuk pushojnë kurrë; një gomar dalmat, një kambanë kishe katolike dhe një grua shqiptare". Në luftën partizane gratë kanë luajtur një rol kryesor. Shumë prej tyre kanë luftuar vërtet në radhët e ushtrisë ose madje janë bërë oficere. Kanë vepruar mirë. Siç më tha një oficer shqiptar, 'Disa prej tyre kanë kryer vepra të jashtëzakonshme guximi, dhe ne gjithashtu luftuam më mirë dhe më fort. Nuk mund të lejonim të dukej se një grua ishte ushtar më i mirë se ne.' Të tjera kanë kryer shërbime infermierësore, kanë bërë punë të nevojshme sekretariale ose kanë punuar në propagandë prapa vijave. Shumë prej tyre kanë vuajtur për veprimet e tyre. Në tregun e Argyrokastro, dy partizane të reja u varën para syve të njerëzve nga anëtarët e Ballit Kombëtar vetëm pak më shumë se një vit më parë. Është e vërtetë se shqiptari para luftës i bënte gratë e tij të punonin shumë dhe i konsideronte ato shumë më pak të rëndësishme se djemtë ose vëllezërit e tij. Por i nderonte ato brenda shtëpisë, dhe ky veprim e tmerronte dhe e shqetësonte atë. Duke më treguar historinë, një fshatar i thjeshtë tha me hidhërim, 'Diçka e tillë nuk ka ndodhur ndonjëherë mes nesh më parë.'</div><div style="text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisD-WopA_aqoCgBI6EjdDv03PGG4iUH6M9Rwl7Z8Tqa70BIXTMs9X46i4pJKCxjpnUnbJjt6vt3bd-e4RsBOAT1QbFM5kXlqf7shzVSk8aZzxecHDY03gG6VZD9fQ1D6wpyI3IZdO-tqA89rV3XH1rOeUiXlgBN4wPiPV8b1BRkR_cLcozoNaAgp5OQaBU/s2057/14.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2057" data-original-width="803" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisD-WopA_aqoCgBI6EjdDv03PGG4iUH6M9Rwl7Z8Tqa70BIXTMs9X46i4pJKCxjpnUnbJjt6vt3bd-e4RsBOAT1QbFM5kXlqf7shzVSk8aZzxecHDY03gG6VZD9fQ1D6wpyI3IZdO-tqA89rV3XH1rOeUiXlgBN4wPiPV8b1BRkR_cLcozoNaAgp5OQaBU/w156-h400/14.jpg" width="156" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Statusi i ulët i grave shqiptare ka qenë gjithmonë një shprehje e zakonshme: ai ishte pjesë e prapambetjes së përgjithshme në një vend ku pothuajse tre të katërtat e popullsisë janë myslimanë. Aktiviteti i tyre si Partizane u ka fituar atyre emancipimin politik.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: justify;">Ndoshta nuk kanë vdekur kot. Tani gruaja shqiptare ka të drejta të barabarta në shtet dhe në administratë. Mund të duhet kohë para se paragjykimet e vjetra të zhduken plotësisht—një plak fshatar më tha se kurrë nuk do të lejonte gruan e tij të votojë: 'Është hapi i parë drejt tradhtisë'—por po zhduket. Ndër shumë të tjerë, një nga poetët-kompozitorët e lëvizjes partizane është një grua që punon në stacionin e radios së Tiranës. Analfabetizmi mbetet ende një problem. Por partizanët pretendojnë se është ulur me 20 për qind, dhe është me të vërtetë e vërtetë se ky popull ka tani një etje për të mësuar. Kam vizituar shumë shkolla dhe jam impresionuar nga dëshira dhe përkushtimi i nxënësve, të rinj dhe të vjetër. Edhe ushtria ka bërë shumë. Sot është e rrallë të gjesh një ushtar që nuk di të lexojë. Mund të jetë një proces i ngadaltë dhe i ngjashëm me breshkën, por në fund kupton. Kur vizitova burgun penal në Tiranë, gjeta një klasë për analfabetë me nxënës të etur që shpresonin për gjëra më të mira pas lirimit të tyre.</div><div style="text-align: justify;">Një gjë tjetër që vlen të mbahet në mend. Tani që lufta ka mbaruar, shumica e anglezëve duan të dalin nga ushtria dhe të harrojnë luftën sa më shpejt të jetë e mundur. Prandaj, ne shikojmë me një shqetësim të konsiderueshëm paradat e vazhdueshme të shteteve të Evropës Juglindore dhe pasionin ushtarak të këngëve dhe simboleve të tyre. Por duhet të kujtohet se këta njerëz shikojnë ushtritë e tyre me sy të ndryshëm. Për ta, ato janë shenja e dukshme e çlirimit të tyre dhe burim krenarie dhe, në një mënyrë më të vogël, arsimi për të rinjtë. Ka një anë negative në të gjithë këtë: nga njëra anë, kujton pak shumë kohët e hershme të fashizmit. Por nga ana tjetër, ekziston një dashuri dhe admirim i vërtetë për ushtarët që çliruan vendin dhe njolla e profesionalizmit ende nuk është shfaqur. Revolucioni kombëtar ishte kryesisht vepra e burrave të jugut. Enver Hoxha, Myslim Peza, Koçi Xoxe dhe të tjerët udhëheqës dhe gjeneralë janë të gjithë jugorë. Po ashtu janë pothuajse të gjithë anëtarët e qeverisë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJPXuJUQ5Ph-iOWF5Spj-K6F_kemxUFWxU4Eec6AewWyZUMJraFx9Wlzi5jratROFxFUm6tH4tK8Nwof5qh02b2pRCHYhtjTusnKhUj6WUIqkh5qKReNcNuDEi8xCtGjZknYkpNJHClFlYS_oFO6DLN7tjar3A-70ndrmBLuj82dfJ7lnpoMTBtt6MuD48/s1667/12.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1013" data-original-width="1667" height="243" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJPXuJUQ5Ph-iOWF5Spj-K6F_kemxUFWxU4Eec6AewWyZUMJraFx9Wlzi5jratROFxFUm6tH4tK8Nwof5qh02b2pRCHYhtjTusnKhUj6WUIqkh5qKReNcNuDEi8xCtGjZknYkpNJHClFlYS_oFO6DLN7tjar3A-70ndrmBLuj82dfJ7lnpoMTBtt6MuD48/w400-h243/12.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Enver Hoxha, ish-mësues dhe udhëheqës i Frontit Demokratik, i flet ndjekësve të tij, të cilët përbëjnë të vetmin parti të njohur në Shqipëri sot. Ai është zhvilluar nga lëvizja Partizane e cila, fillimisht në mënyrë sporadike, por nga viti 1942 me një koherencë në rritje, ka ngacmuar italianët dhe, më vonë, gjermanët. Popullsia fshatare, që përbën 90% të popullsisë, e mbështet fuqishëm</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAh_gmnsOveXliq9j8hcduSQo2bRqjoI3L8hYw7uRYbUixZQ8Xk3MURLskki4z2484OBFPqfvriKdN1Go1vwIwhyphenhyphen97cG83uvzGMHs7M6KJtHbfHkP8isXqR2PabwuHcIdULrx8OKpoPsc1gKzfHIZ-EVjfvArpWHmpK7X4jXYLx-txIRXaXEMRuEFovxjv/s1685/15.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1129" data-original-width="1685" height="268" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAh_gmnsOveXliq9j8hcduSQo2bRqjoI3L8hYw7uRYbUixZQ8Xk3MURLskki4z2484OBFPqfvriKdN1Go1vwIwhyphenhyphen97cG83uvzGMHs7M6KJtHbfHkP8isXqR2PabwuHcIdULrx8OKpoPsc1gKzfHIZ-EVjfvArpWHmpK7X4jXYLx-txIRXaXEMRuEFovxjv/w400-h268/15.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Natyrisht, prandaj, burrat e maleve në veri kanë pritur më pak mirë reformat e reja. Për një gjë, rikthimi i këtyre zonave u realizua shumë më shpejt dhe kishte më pak kohë për Partizanët që të shpjegonin veprimet e tyre. Zakoni dhe kostumi fisnor ishte shumë më i fortë këtu, dhe sundimi i bayraktarëve lokalë ishte më lokal dhe personal dhe më pak shtypës se ai i bejve dhe agallarëve në qendër dhe në jug. Gjithashtu fiset veriore janë katolike dhe klerikët ishin të dyshimtë dhe armiqësorë ndaj aromës së komunizmit në lëvizjen partizane. Ata janë besnikë ndaj idealeve të vjetra që kishin shumë madhështi dhe fisnikëri në to, ndaj Kanunit të vjetër të Lekë Dukagjinit me rregullat e tij të rrepta të mikpritjes dhe hakmarrjes së gjakut. Edhe mendjet e tyre lëvizin ngadalë. Por edhe ata gradualisht po kuptojnë vlerën për veten e tyre të reformave të reja.</div><div style="text-align: justify;">Jugu ka qenë gjithmonë pjesa më progresive e vendit. Këtu, për pjesën më të madhe, njerëzit janë ortodoksë dhe ka një ndikim të fortë të kulturës greke dhe, në të vërtetë, një minorancë e konsiderueshme greke. Por siç e dimë nga historia jonë pas pushtimit normand, një ndikim i huaj kulturor shpesh mund të intensifikojë dhe të nxisë një lëvizje kombëtare. Greqia ka qenë një nënë mikeshe, por ajo nuk është Shqiptar, nuk është Bija e Shqiponjës. Ajo që më së shumti i imponohet vëzhguesit të Shqipërisë tani është kontrasti me të kaluarën. Ndërsa, pas disa vitesh, ngjashmëritë thelbësore të vjetrës dhe të resë dhe ndjenja e vazhdimësisë mes së kaluarës dhe së tashmes do të bëhen më të dukshme. Por ajo kohë nuk është tani. Ata që e njihnin Shqipërinë vetëm para luftës do të jenë sot udhëzuesit më të këqij për zhvillimin e saj. Sepse fryma e re që po përhapet në Evropën Qendrore dhe Juglindore po trazon shumë thellë në zemrat e popullit shqiptar. Nuk do të jem profet. Ndërsa kur gjenerata e Partizanëve plaket, mund të ketë një ngadalësim të procesit, të rrjedhës së reformave; mund të ketë edhe, edhe pse kjo është më pak e mundshme, njëfarë reagimi ndaj ideve dhe zakoneve të vjetra. Por është e sigurt se ajo që është fituar nuk do të humbet; dhe për ata që i duan dhe i respektojnë njerëzit shqiptarë dhe që nuk e shohin tokën vetëm si një grumbullim të kështjellave feudale piktoreske, zakoneve dhe ceremonive, kjo është një gjë e madhe.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/11/la-nuova-albania.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></p><div style="text-align: center;"><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2023/11/the-new-albania.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><div style="mso-element: footnote-list;">
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<div id="ftn1" style="mso-element: footnote;">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/11_Novembre/01_testi/01_shqip.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif;"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span style="font-family: "Times New Roman",serif;"> <b>Ky artikull është përshtatur dhe shkruar
duke u bazuar në materialin nga "THE GEOGRAPHICAL MAGAZINE, KORRIK
1946"</b><o:p></o:p></span></p>
</div>
<div id="ftn2" style="mso-element: footnote;">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/11_Novembre/01_testi/01_shqip.docx#_ftnref2" name="_ftn2" style="mso-footnote-id: ftn2;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[2]</span></span><!--[endif]--></span></span></a> <span style="font-family: "Times New Roman",serif;">UNRRA (United Nations Relief and
Rehabilitation Administration) ishte një organizatë ndërkombëtare e themeluar
gjatë Luftës së Dytë Botërore për të ndihmuar vendet e prekura nga lufta, duke
ofruar ndihmë humanitare dhe mbështetje në rindërtim.</span><o:p></o:p></p>
</div>
</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-34172150526420173602023-10-29T00:00:00.002+02:002023-10-29T09:07:28.956+01:00Aventura Dramatike e Italianëve në Shqipëri<h1 style="text-align: center;">Aventura Dramatike e Italianëve në Shqipëri<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Ottobre/shqip.docx#_ftn1">[1]</a></h1><h2 style="text-align: center;">nga Emilio Faldella</h2><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"> </span></p>
<div style="text-align: center;"><div><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/10/la-drammatica-avventura-degli-italiani.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/10/the-dramatic-adventure-of-italians-in.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><i>E pushtuar dy herë nga Forcat tona Ekspeditive, së pari në 1914-15 dhe më pas në 1939, Shqipëria shërbeu si platforma për "luftën absurde" të Mussolinit kundër Greqisë. Nën shi, përmes shtigjeve me balt</i><i>ë</i><i>, përmes lumenjve të fryrë, trupat alpine dhe bersalier u hodhën me kokë në zjarrin e pandërprerë të mortajave.</i></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH9QIQOwrVpcIKS8kGfhQgiIgkh73IhXEZVGKUifnOrBbMMyRw4zu2HG9JsrlVH9bkDg_LYn0_sAz7RLACpGabbdLwkmQbxV0lEExm5WY03uyORQVr3wF-EwS_pDRWhiw2WsiMlX1XgE9kPPoN14ENbs5SnFk5niDAdn5LqGi0vwmjY0nZTHYu4qQrTCq4/s3417/01.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1679" data-original-width="3417" height="157" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH9QIQOwrVpcIKS8kGfhQgiIgkh73IhXEZVGKUifnOrBbMMyRw4zu2HG9JsrlVH9bkDg_LYn0_sAz7RLACpGabbdLwkmQbxV0lEExm5WY03uyORQVr3wF-EwS_pDRWhiw2WsiMlX1XgE9kPPoN14ENbs5SnFk5niDAdn5LqGi0vwmjY0nZTHYu4qQrTCq4/s320/01.jpg" width="320" /></a></div><br /><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Më 29 Dhjetor, 1914, regjimenti i 10-të i bersalier dhe bateria e 18-të e montuar zbarkuan në Vlorë. Kështu filloi akti i parë i aventurës shqiptare, që do të përfundonte më pas në 1920. Ministri i Punëve të Jashtme Sonnino donte këtë pushtim për një qëllim ekskluzivisht politik; Gjenerali Cadorna kishte shprehur kundërshtinë, duke parashikuar se mbrojtja e Vlorës dhe portit të saj në rast nevoje do të kërkonte shumë më shumë trupa.</div><div style="text-align: justify;">Në Nëntor 1915, ushtria serbe e mposhtur u tërhoq drejt Adriatikut. Për të ndihmuar, mbledhur dhe evakuuar ata, dy brigada (Savona dhe Verona), dy regjimente milicie territoriale, një skuadër kalorësish, pesë bateria malore dhe fushore, dhe shtatë bateria të vendstacionara u dërguan në Shqipëri nën komandën e Gjeneralit Bertotti.</div><div style="text-align: justify;">Ushtria serbe rrjedhte nga Mali i Zi dhe Shqipëria Veriore në kushte të mjerueshme, duke tërhequr me vete burgosur austriakë, civilë dhe familjet e oficerëve: një masë njerëzish të dobësuar nga uria, lodhja, sëmundjet dhe klima e ashpër. Ata kishin nevojë për ushqim dhe kujdes. Bëhet e nevojshme të zinin Durrësin me një kolonë (të udhëhequr nga Gjenerali Guerrini) të përbërë nga këmbësoria e 15-të (Savona) dhe dy bateria malore. Duke ecur 120 kilometra përmes terrenit të lagur, pa rrugë, të kryqëzuara nga lumenj pa ura, ata arritën në port më 20 Dhjetor, 1915.</div><div style="text-align: justify;">Në labirintin e Luftës së Parë Botërore, një dekret i lëshuar më 4 dhjetor tronditi zinxhirin e komandës. Trupat e Okupacionit të Shqipërisë, të udhëhequra nga Gjenerali Bertotti, u larguan papritur nga juridiksioni i Gjeneralit Cadorna për të kaluar nën autoritetin e Ministrisë së Mbrojtjes. Pasojat ishin shkatërruese. Bertotti dëshmoi të ishte mahnitshëm i përgjegjshëm ndaj ambicieve politike të qeverisë, ambicie që përplaseshin rëndë me domosdoshmërinë për të ndihmuar ushtrinë serbe me shpenzime minimale të burimeve.</div><div style="text-align: justify;">Në ditët e fundit të dhjetorit, trupat serbe filluan të derdhen në Shqipëri. Spitalet, depo të improvizuara dhe kampet u krijuan me shpejtësi për të përmbushur nevojat logjistike dhe mjekësore të tyre. Fillimisht, evakuimi u ndërmarr nga porti i Shëngjinit. Megjithatë, ndërsa forcat armike po afronin, porti u bë i papërdorshëm, duke drejtuar valën e refugjatëve drejt Durrësit dhe Vlorës. Kolektivisht, marina italiane, me ndihmën e kufizuar të anijeve britanike dhe franceze, transportoi 193,514 burra dhe 10,153 kafshë në Korfuz dhe Brindizi—një mision i madh që fillimisht mori mirënjohje dhe falënderime por që më pas u harrua.</div><div style="text-align: justify;">Porti i Durrësit ishte veçanërisht i ekspozuar ndaj një sulmi nga forcat austro-hungareze që po ndiqnin pas ushtrinë serbe. Prandaj, deri më 9 shkurt 1916, pas evakuimit të suksesshëm të 88,153 burrave, do të kishte qenë e mençur, siç kishte sugjeruar Cadorna dhe kishte propozuar Gjenerali Giacinto Ferrero, të braktisnin vullnetarisht portin. Mbrojtja e tij do të kishte kërkuar një numër të madh trupash.</div><div style="text-align: justify;">Megjithatë, Gjenerali Bertotti, duke e vënë përpara dëshirat politike të qeverisë mbi nevojat ushtarake të pandashme, kundërshtoi ashpër këtë veprim. Ai urdhëroi Gjeneralin Ferrero të mbrojë Durrësin deri në fund. Ferrero, një njeri me karakter të paepur dhe një gjeneral me shkathtësi dhe prestigj të madh, bëri përpjekje të jashtëzakonshme për të zbutur pasojat e pashmangshme të kësaj urdhërate të pasigurt. Pas një rezistence të vendosur dhe të nderuar kundër forcave të mëdha mbi të, të kryer më 23 shkurt në një front prej 42 km nga Brigada Savona, një batalion i Faltërisë së 86-të, një batalion M.T., një ploton kavalerie, një ploton inxhinierie dhe 30 topa, Ferrero orkestrroi me shkathtësi evakuimin final të trupave, i cili u përfundua më 26 shkurt.</div><div style="text-align: justify;">Duke pasur frikë se austriakët do të avanconin deri në Vlorë, u dërguan në Shqipëri tre divizione që formuan Korpusin e XVI-të të Ushtrisë nën udhëheqjen e Gjeneral Piacentini. Këto përfshinin Divizionet e 43-të dhe të 44-të (Brigadat Marche, Puglie, Tanaro dhe Arno), Rregjimentin e Kavalerisë së Lehtë Katania, Rregjimentin e 38-të M.T. dhe njëzet e një bateri arti. Në vend u themelua një komandë për Divizionin e 38-të. Pasi austriakët nuk u avancuan drejt Vlorës, shumë nga këto trupa u rikthyen në atdhe mes majit dhe qershorit të 1916. Gjenerali Bandini e zëvendësoi Gjeneralin Piacentini, i cili u emërua komandant i Ushtrisë së Pestë.</div><div style="text-align: justify;">Edhe para zbritjes italiane, Greqia kishte okupuar pjesën jugore të Shqipërisë për të mbështetur aspiratat e saj irredentiste dhe nuk e evakuoi zonën edhe pse Aleatët e kërkuan atë në gusht të 1916. Për pasojë, u kryen operacione në vjeshtë për të detyruar grekët të tërhiqeshin, pasi Aleatët kishin ndërmarrë të garantojnë pavarësinë e Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Pas vdekjes së Gjeneralit Bandini më 11 dhjetor 1916, për shkak të mbytjes së anijes luftarake Regina Margherita, Gjenerali Giacinto Ferrero e zëvendësoi atë. U ndërmorën operacione në zonën e Cerevola-Tomorit në maj 1918 për të koordinuar me forcat aleate që operonin në Maqedoni Pasi u vlerësua mundësia për të zënë masivin e Mallakastrës dhe për të arritur lumin Semani për të siguruar Vlorën, u ndërmor një ofensivë kundër forcave austro-hungareze në korrik.Më 7 korrik 1918, rregjimentet e kavalerisë Katania dhe Palermo, së bashku me një skuadër nga Luka, avancuan në fushën e Fierit, rrethonin Mallakastrën nga veriu dhe arritën Semenin më 9 korrik; më pas, Berati u okupua. Komanda e Lartë austro-hungareze, e udhëhequr nga Gjenerali Pflanzer Baltin, organizoi një kundërofensivë në gusht kundër 23 batalioneve italiane, të zvogëluara në 8,000 burra për shkak të malariës. Edhe pse arritën të tërhiqnin disa elementë përparimorë, situata në fund të fundit u stabilizua.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiaoGwhwlcSN2oynLoUBFwSNPleCCv3N2-eP4WjgJk1P_jzfGp03vPFvRZEuq7FEfi_DFsRwRyhdzQScTrSybLkGhFZt5RoRdu1hmsSKWc_EYkHiribRvMjTR7s2ZNzxbuYQj3ikvmfEPKquzi9Jli-uTGZzZttchu-yTVmbcL976QFrVum0aBvZS8uMIQj/s1129/03%20-%20Copia.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="608" data-original-width="1129" height="172" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiaoGwhwlcSN2oynLoUBFwSNPleCCv3N2-eP4WjgJk1P_jzfGp03vPFvRZEuq7FEfi_DFsRwRyhdzQScTrSybLkGhFZt5RoRdu1hmsSKWc_EYkHiribRvMjTR7s2ZNzxbuYQj3ikvmfEPKquzi9Jli-uTGZzZttchu-yTVmbcL976QFrVum0aBvZS8uMIQj/s320/03%20-%20Copia.jpg" width="320" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">1- Gjen. Bertotti udhëhoqi Korpusin e Okupacionit.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">2 - Gjen. Ferrero drejtoi evakuimin e Durrësit.</span></b></div><div style="text-align: center;"><br /></div> <div style="text-align: justify;">Në fund të shtatorit 1918, Gjenerali Ferrero ndërmori një ofensivë. Më 30 shtator, kavaleria arriti lumën Skumbi; më 7 tetor, Brigada Palermo hyri në Elbasan; më 14 tetor, Durrësi u okupua dhe më 15, Tirana. Më 31 tetor, trupat austro-hungareze që mbrojnin Shkodrën u sulmuan, duke i detyruar ato të tërhiqeshin.</div><div style="text-align: justify;">Në fund të luftës, Shqipëria ishte pothuajse tërësisht nën kontrollin e trupave italiane, të cilat kishin detyrimin, në marrëveshje me Aleatët, të garantonin pavarësinë e vendit. Megjithatë, shtetet fqinje nxitën një kryengritje që gradualisht fitoi tokë.</div><div style="text-align: justify;">Mëngjesin e 8 prillit, Gjenerali Guzzoni, komandanti i Korpuseve Ekspeditës, arriti në Tiranë së bashku me Kolonën Messe. Pak kohë pas kësaj, avionët ulën, duke sjellë me vete dy batalione të Granatierëve të 3të nën udhëheqjen e Kolonelit Mannerini. Deri më 12 prill, një pjesë e madhe e territorit shqiptar ishte tashmë nën okupim. Forca shtesë arritën më pas në Shqipëri: katër divizione të këmbësorisë, një divizion alpin dhe një divizion të blinduar. Gjatë dimrit të 1939-40, një nga divizionet e këmbësorisë u kthye në Itali.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë verës së 1940, në Romë u shfaqën aspirata për të zhvilluar luftë kundër Greqisë. Këto ambicie u shuan në gusht, falë ndërhyrjes së Ribbentrop. Dy muaj më vonë, midis 12 dhe 15 tetorit, Mussolini vendosi, nën rrethana të njohura, të fillojë armiqësitë më 28 tetor. Një plan lufte kundër Greqisë, i hartuar më parë nga Gjenerali Guzzoni me urdhër të Ministrisë së Luftës, parashikonte përdorimin e njëzetë divizioneve, tetëmbëdhjetë prej të cilëve do të duhej të ishin të stacionuar tashmë në Shqipëri dhe dy në Itali, për okupimin e Ishujve Jonë.</div><div style="text-align: justify;">Në korrik të 1940, Gjenerali Geloso u caktua për të zhvilluar një plan për të okupuar vetëm Epirin Verior (Çamërinë), me kushtin që pjesa më e madhe e ushtrisë greke të ishte e angazhuar kundër Bullgarisë, ose që Greqia të lejonte okupimin e Epirit. Pavarësisht parakushteve për të përfituar nga kushtet e favorshme, Geloso vlerësoi se do të ishin të nevojshme njëmbëdhjetë divizione, një regjiment granatierësh dhe dy regjimente kalorësish. Shtabi i Përgjithshëm ndryshoi planin, duke menduar se tetë divizione dhe një "Grupim" i elementeve të ndryshme—granatierë, kalorësi, etj.—do të mjaftonin, por vetëm nëse Greqia do të ishte dakord, ose shumica e ushtrisë greke do të ishte e angazhuar kundër Bullgarisë.</div><div style="text-align: justify;">Gjenerali Visconti Prasca, komandanti i trupave në Shqipëri, kishte tashmë siguruar Mussolinin dhe Ciano se ishte i gatshëm të ekzekutonte çdo operacion që i urdhërohej. Ai e përsëriti këtë gjatë një mbledhjeje në Pallatin Venezia më 15 tetor 1940, kur Mussolini shpalli vendimin për të sulmuar Greqinë. Marshal Badoglio nuk e kundërshtoi; përkundrazi, ai tha se plani i Visconti Prascas ishte i mirë. Ky plan ishte i ngjashëm me atë të Shtabit të Përgjithshëm, me ndryshimin që ky i fundit parashikonte përdorimin për ofensivën e katër divizioneve dhe "Grupimit" në një front prej jo më shumë se 30 kilometrash, ndërsa plani i Visconti Prascas parashikonte përdorimin në një front fillimtar prej 100 kilometrash. Dy divizione ishin të stacionuara, me detyra mbrojtëse në Korçë dhe dy të tjera në kufirin me Jugosllavinë.</div><div style="text-align: justify;">Përtej këtyre specifikave, Visconti Prasca pranoi të sulmonte në çdo rrethanë, edhe nëse nuk do të ishin plotësuar kushtet që Shtabi i Përgjithshëm kishte vendosur si bazë të projektit. Askush nuk ka menduar se Greqia, nëse sulmohet, do të reagonte me të gjitha forcat e saj dhe se, edhe nëse fillimisht forcat tona do të kishin përfituar nga një superioritet numerik i caktuar, situata do të ndryshonte shpejt: 14 divizionet greke të mobilizuara tashmë do të ishin në gjendje të rrjedhin në teatrin e luftës shumë më shpejt se divizionet që vinin nga Italia, përmes Adriatikut.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCf_Wvl172a_i_WJzdjmR1wDYj0-eOkhNaOxADxKUvsDe8z_wBWl_wEf_QUGfZ56GvjA19evqI2LUlOCvnOlofy1d4K4r42B3Cn-JBIi8w7TGFnGzqUj723NH0PZutvCy7bQdkIezX6AROI9t1stWRqZMncX0i5UdKxQUC2F5S6eiAFmF4T6_rncK6Uhg_/s1718/04.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="816" data-original-width="1718" height="152" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjCf_Wvl172a_i_WJzdjmR1wDYj0-eOkhNaOxADxKUvsDe8z_wBWl_wEf_QUGfZ56GvjA19evqI2LUlOCvnOlofy1d4K4r42B3Cn-JBIi8w7TGFnGzqUj723NH0PZutvCy7bQdkIezX6AROI9t1stWRqZMncX0i5UdKxQUC2F5S6eiAFmF4T6_rncK6Uhg_/s320/04.jpg" width="320" /></a></div><div style="text-align: center;"> <b><span style="font-size: xx-small;">Trupat italiane zbarkojnë në Vlorë në dhjetor të vitit 1914, në ndihmë të ushtrisë serbe në tërheqje.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;">Një armik inteligjent dhe i ashpër i Italisë ndoshta nuk do të kishte mundur të vendoste Ushtrinë italiane në një situatë më të keqe për të përmbushur një detyrë kaq të kuptimtë. Dhjetë ditë para fillimit të fushatës, Ushtria ishte në një gjendje të kënaqshme të gatishmërisë; pas më shumë se një viti të mobilizimit që nga shtatori i vitit 1939, regjimentet dhe divizionet ishin në gjendje të shkëlqyer. Oficerët dhe trupat ishin të koordinuar mirë; disiplina ishte e shkëlqyer dhe edhe trajnimi ishte i kënaqshëm. Ndërsa trupat në Shqipëri kalonin kufirin me Greqinë, të gjitha divizionet që ishin në Itali po shpërbëheshin, për shkak të demobilizimit të urdhëruar nga Mussolini. Gjenerali Soddu, nënsekretari i Luftës, refuzoi të kundërshtonte këtë lëvizje për të mos e zemëruar Mussolinin, dhe Badoglio e shmangi kundërshtimin. Klasa të tëra u lirohen; shumë njësi, përfshirë të gjitha batalionet alpine "valle", u shpërbënë. Do të mjaftonte një telegram i rrethuar mes 15 dhe 20 tetorit që të anulonte urdhërin e demobilizimit, ende të paekzekutuar, dhe të gjitha këto nuk do të ndodhnin.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <span><a name='more'></a></span><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFxrEKnsD7JPJ2EI-h15DdteMCk-R-hfy4GPgh1M5rya8aO3ke8O3trz_z0Vu-KCYB6KVOII6bT4DALS7Ln1BoNucQEzGRX9RqCVlhPUY3vU7iPChLhsJHPjYtKFPpTQhKyDlWC0xPrSTPTS8b7zVzGQvF3Ij0lnNqSaYeNrKthy6AtgKcfWFR8VHZbdY8/s2044/05.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1252" data-original-width="2044" height="196" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFxrEKnsD7JPJ2EI-h15DdteMCk-R-hfy4GPgh1M5rya8aO3ke8O3trz_z0Vu-KCYB6KVOII6bT4DALS7Ln1BoNucQEzGRX9RqCVlhPUY3vU7iPChLhsJHPjYtKFPpTQhKyDlWC0xPrSTPTS8b7zVzGQvF3Ij0lnNqSaYeNrKthy6AtgKcfWFR8VHZbdY8/s320/05.jpg" width="320" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Këmbësorët zbarkojnë në një port shqiptar në 1940. Sulmi ndaj Greqisë filloi më 28 tetor.</span></b></div><div style="text-align: justify;">Nuk do të ishte e mundur të fillonte një fushatë lufte në kushte më të këqija: një sezon notorikisht i pasfavorshëm për operacione në Ballkan; forca të pafavorshme në krahasim me armikun dhe pamundësia për të i rritur ato shpejt; kaosi që po e ndërrmonte Ushtrinë për shkak të demobilizimit në vazhdim; dhe pakuptimshmëria e Gjeneralit Visconti Prasca, i papërballueshëm për të vlerësuar realisht vështirësitë, të gjitha për hir të pëlqimit të Mussolinit dhe fillimit të menjëhershëm të luftës, para se të vendosej nën urdhrat e një gjenerali më të lartë në gradë.</div><div style="text-align: justify;">Nën shiun e pashtershëm, në rrugë dhe shtigje të llakosura, duke kaluar lumenj në tërësi, mëngjesin e 28 tetorit u kalua kufiri grek, duke filluar atë që me të drejtë u quajt 'luftë absurde'. Korpusi i XXV-të i ushtrisë (Gjen. Carlo Rossi) nisi një ofensivë drejt Janinës me tre divizione. Në krahun e tij të djathtë ishte 'Grupimi i Bregdetit', i barabartë me një divizion, dhe në të majtë, paksa larg, ishte Divizioni Alpin Julia, i përbërë vetëm nga pesë batalione dhe pesë bateri artilerie. Korpusi i XXVI-të i ushtrisë (Gjen. Nasci) me dy divizione kishte një rol mbrojtës në zonën rreth Korçës. Fillimisht, forcat greke ishin të pakta, por shumë shpejt, forca të tjera, të shumta, rrjedhën nga prapa; ato vendosën një rezistencë të papërmbajtshme në Kalpaki dhe përgjatë lumit Kalamas kundër Korpusit të XXV-të dhe përfshinë krahun e majtë të Divizionit Julia, i cili kishte avancuar guximshëm në vargmalin malor të Pindit me objektivin e arritjes së Metsovës, duke e detyruar atë të mbajë beteja shumë të vështira në kushte shumë të vështira për shkak të shterjes së furnizimeve.</div><div style="text-align: justify;">'Grupimi i Bregdetit' hodhi një urë mbi lumën frymëzues Kalamas dhe avancoi deri në Plataria, ndërsa regjimenti i kalorisë Milano shtyu guximshëm deri në Margariti. Situata e papërmbajtshme e Divizionit Julia, pamundësia për të kaluar bllokimin në Kalpaki pavarësisht sulmeve të dhunshme të kryera vazhdimisht nga divizionet Ferrara, Siena dhe Centauro të Korpusit të XXV-të nga 1 në 7 nëntor, rrjedhja e forcave të shumta greke kundër Korpusit të XXVI-të në Korçë, ku divizionet Parma dhe Piemonte ishin të vendosura përgjatë një fronti prej 50 kilometrash, dhe dezertimi i plotë i trupave shqiptare, që rëndoi situatën, detyruan Komandën e Lartë të urdhërojë pezullimin e ofensivës. Përshtypja për këto ngjarje në Romë ishte e thellë.</div><div style="text-align: justify;">Më 5 nëntor, Gjen. Soddu arriti në Shqipëri me detyrën, për të cilën kishte ofruar Mussolinit, për të rregulluar situatën, duke marrë komandën e një 'grupi ushtarak' të përbërë nga dy ushtri, secila me dy korpus. Ndërsa ishte e lehtë të krijonin komanda, ishte e pamundur të caktonin trupa. Në Itali, Divizioni Bari, i cili fillimisht ishte i destinuar të zbarkonte në Korfuz, u transportua menjëherë në Shqipëri midis 1 dhe 5 nëntorit, dhe u hodh në furrë. Për shkak të detyrës së tij fillestare, i mungonin karrocet e furnizimeve. Gjithashtu u dërguan përmes ajrit dhe detit tre regjimente të Bersalierëve (1., 2., 4.). Ndërkohë, divizionet që kishin qenë papërgjegjshëm të shpërbëra 15 ditë më parë u rikthyen me nxitim, duke marrë elementë nga të gjitha anët, kështu që regjimentet dhe batalionet që më parë ishin të kompaktë, rezultuan të ndërtuara me shpejtësi, me oficerë të thirrur dhe trupa nga origjinë të ndryshme. Kushtet e këqija atmosferike në det vonuan transportet.</div><div style="text-align: justify;">Pas regjimenteve të Bersalierëve 1, 2, 4, arriti në Shqipëri Divizioni Alpin Tridentina, midis 10 dhe 15 nëntorit. Dy batalione që arritën me aeroplan më 12, më 13 ishin tashmë në linjë në Devollin e sipërm; ata u pasuan nga Divizioni Modena, sapo u rikthye, tre batalione alpine 'vale' dhe Divizioni Taro nga 15 në 20 nëntor. Ndërkohë, Korpusi i XXVI-të, edhe pse i përforcuar nga Divizioni Venezia, që kishte bërë një marshë të gjatë nga kufiri me Jugosllavinë, ishte tërhequr nga Korça dhe i detyruar të tërhiqet përgjatë luginës së Devollit. Korpusi i XXV-të, duke lënë ngadalë tokën, po rezistonte kundërofensivës, duke mbetur ende në tokën greke. Por në krahun e tij të majtë, armiku shtypë shumë në zonën Perati-Ersekë, në qendrën e frontit. Kundër Korpusit të XXV-të të ushtrisë dhe 'Grupimit të Bregdetit', gjashtë divizione greke ishin të vendosura, dhe kundër Korpusit të XXVI-të, pesë. Nëse konsiderojmë se divizionet italiane kishin dy regjimente dhe ato greke kishin tre, dallimi në forcat është shumë i dukshëm, veçanërisht pasi grekët ende kishin divizione në proces të arritjes. Divizionet që po arrinin në Shqipëri nuk mund të jepnin një rendiment të kënaqshëm, sepse nevoja për të përdorur në maksimum kapacitetin e ngarkimit të anijeve kërkonte ngarkimin e njerëzve në një vapor, kafshët në një tjetër, dhe kanonët në një tjetër akoma; ndonjëherë njerëzit ishin dërguar përmes ajrit dhe zbarkonin në aeroportet me vetëm armëzimin e tyre individual.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBDd-jknLp2lrmGwDl9f_Poka00IDp8AP-SdkxBLWQDZ5pHXNKt-p7r3Y68Z5KzjJFwRKLkaIUP0AXMMH-NM1-NOC6qJeBGNB3kZcUQOCPWLBNwyG7hA_cf1PtHYEvvbwAVutCPez60-Icy7LecG5CVt7HTSyCM1G-FU1em8ZoND_RE_PUHwFsswUvmphF/s1697/06.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1697" data-original-width="1313" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBDd-jknLp2lrmGwDl9f_Poka00IDp8AP-SdkxBLWQDZ5pHXNKt-p7r3Y68Z5KzjJFwRKLkaIUP0AXMMH-NM1-NOC6qJeBGNB3kZcUQOCPWLBNwyG7hA_cf1PtHYEvvbwAVutCPez60-Icy7LecG5CVt7HTSyCM1G-FU1em8ZoND_RE_PUHwFsswUvmphF/s320/06.jpg" width="248" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"> Ushtarët e Divizionit Bari kalojnë një rrugë me baltë në Epir.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Do të kishte qenë thelbësore të riorganizonim njësitë para se t’i vendosnim në përdorim; në vend të kësaj, situata në front, që ishte tejet e rrezikshme, kërkonte që repartet e sapo mbërritura të ngarkoheshin me ngut në kamionë dhe të dërgoheshin në vijën e frontit, edhe nëse mungonte armatimi i rëndë, artijeria, ose karrocat e furnizimeve. Rezultati ishte një përzierje e çoroditur e njësive që mori kohë dhe përpjekje të madhe për t'u ndarë, dhe që uli në mënyrë të konsiderueshme kapacitetin operacional të trupave të ndihmës. Nën komandën e Komandës së Lartë (Gjen. Soddu), ishin dy komanda ushtarake: e 11-ta në veri (Vercellino) dhe e 9-ta në jug (Geloso). Në krahun e majtë të skajshëm, Korpusi i III-të (Arisio) ishte në veprim; ndërsa në mes të lumit Devoll ishte Korpusi i XXVI-të (Nasci).</div><div style="text-align: justify;">Greket vazhduan ofensivën edhe në dhjetor, veçanërisht kundër Divizionit Tridentina, i cili u përforcua në dhjetë ditët e fundit të muajit nga Alpinët e parë (Cuneense). Në të djathtë të Korpusit të XXVI-të, u fut komanda e Korpusit të VIII-të (Bancale) në sektorin që përfshinte luginat e lumit Osum dhe Vjosa. Shtypja e armikut kundër Divizioneve Julia dhe Bari dhe regjimenteve të Bersaljerëve ishte e ashpër; trupat tona duhej të rezistonin ndaj sulmeve të forcave më të mëdha në linja të përgatitura me ngut, me hapësira të mëdha ndërmjet njësive, pa rezerva, dhe me furnizime të pakta për shkak të mungesës së karrocave të furnizimeve.</div><div style="text-align: justify;">Njësitë tashmë ishin dobësuar për shkak të humbjeve në betejë dhe sëmundjeve, kështu që termat 'regjimente,' 'batalione,' dhe 'kompani' nuk korrespondonin më me fuqinë aktuale të njësive. Ashtuquajtura 'linjë' nuk ishte tjetër veçse një varg i grupeve të vogla njerëzish, të largët njëri nga tjetri, të ndarë nga hapësira të mëdha, dhe të paprojektuar. Nuk është e çuditshme që, në kushte të tilla, armiku detyroi tërheqje të njëpasnjëshme, veçanërisht të theksuara ndërmjet lumit Osum dhe Vjosa. Korpusi i XXV-të qëndroi në vijën kufitare deri në fillim të dhjetorit dhe pastaj gjithashtu duhej të tërhiqej, duke mbajtur beteja të ashpra, në të cilat u dallua Bersaljerët e dytë.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë dhjetorit, Divizionet Ferrara dhe pjesa e Divizionit Modena u detyruan të tërhiqeshin nga masivi i Kurvelesh, duke u lidhur me vijën e rezistencës ku kishte qenë detyruar të tërhiqej Korpusi i Ushtrisë Speciale (Messe), i cili ishte formuar me 'Grupimin e Bregdetit' dhe një divizion 'special' (Piazzoni). Linja e arritur me tërheqjen në fund të dhjetorit ishte, në përgjithësi, linja më e largët e arritur si pasojë e kundërofensivës greke, pasi në janar dhe shkurt, edhe pse sulmonin me ngulm, grekët arritën vetëm suksese lokale dhe të kufizuara. Me fundin e muajit, mund të konsiderohej e përfunduar beteja 'për Vlorën,' e cila kishte qenë objektivi i grekëve. Gjatë muajit të dhjetorit ishin mbërritur tre divizione të tjera të këmbësorisë (Acqui, Cuneo, Brennero) dhe dy alpine (Pusteria dhe Cuneense), por trupat që kishin qenë të vendosura deri atëherë ishin aq të lodhura dhe të reduktuara në fuqi sa që këto njësi të reja mund të shtonin vetëm pak më shumë fuqi në frontin tashmë të dobët mbrojtës. Ata nuk mund të përbënin, siç do të donte Mussolini, një forcë për një kundërofensivë, e cila ishte e pamundur të mendohet, derisa ishte e domosdoshme të përdornim me ngut, ditë për ditë, repartet që po mbërrinin, për të mbyllur vrimat e frikshme dhe të përdorim mënyrat më të paracionale, për të parandaluar që armiku të bënte një shpërthim.</div><div style="text-align: justify;">Është e vështirë për ata që nuk kanë jetuar këto ngjarje të kuptojnë se sa i madh ishte detyra e Ushtrisë në nëntor dhe dhjetor të vitit 1940. Qëllimi ishte të rimedionim, duke luftuar në kushte katastrofike, pasojat e paaftësisë së treguar nga përgjegjësit kryesorë: Mussolini, Ciano, Badoglio, Soddu dhe Visconti Prasca. Ishte një përballje me një armik më të madh në numër, të guximshëm dhe të frymëzuar nga një moral i lartë.</div><div style="text-align: justify;">Marshal Badoglio kishte dhënë dorëheqjen, dhe Mussolini kishte caktuar Gjeneralin Cavallero për ta zëvendësuar atë si Shef i Shtabit të Përgjithshëm. Më 4 dhjetor, Gjenerali Soddu telefonoj Gjeneralin Guzzoni, nënsekretar i Luftës dhe nën-shef i Shtabit të Përgjithshëm, duke shprehur dyshime në lidhje me mundësinë e rezistencës. Mussolini dërgoi menjëherë Cavalleron në Shqipëri që të bashkohej me Soddun, të cilin e zëvendësoi më 29 dhjetor.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë muajit të janarit, grekët nuk insistuan në ofensivë kundër Korpusit të III-të dhe të XXVI-të. Megjithatë, në muajin e shkurtit, sulmuan me ngulm në Guri i Topit, në luginën e Devollit, por pa arritur të tronditin rezistencën e fortë të Alpinëve të 5-të. Gjatë muajit të janarit, ofensiva persistoi në sektorin e lumit Osum, të besuar Korpusit të IV-të (Mercalli), dhe të Vjosa-s (Korpusi i VIII-të). Përkundër rezistencave të ashpra dhe kundërsulmeve, u bë e domosdoshme të tërhiqeshin në zonën e Klisurës dhe më në veri. Megjithatë, kjo betejë, e cila u quajt "beteja për Beratin" — sepse kjo ishte qëllimi i komandës greke — përfundoi në mënyrë të përgjithshme në favor të mbrojtësve.</div><div style="text-align: justify;">Në dekadën e fundit të janarit, Korpusi i XXV-të provoi, me një kundërofensivë, të rizie Klisurën. Pas sukseseve të fillimta, trupat sulmuese u detyruan të ndalohen dhe të tërhiqen. Megjithatë, arritën të tërheqin forca greke në luginën e Vjosa-s, duke penguar armikun të vazhdojë ofensivën kundër Korpusit të IV-të dhe të VIII-të.</div><div style="text-align: justify;">Tashmë, ushtria greke kishte bërë përpjekjen maksimale; objektivat që ajo synonte të arrinte — Elbasani, Berati, Vlora — ishin tashmë jashtë mundësive të saj. Komanda greke vendosi megjithatë të provojë pushtimin e qendrës së Tepelenës, për të fituar një sukses të madh dhe për të eliminuar një bazë të favorshme për një ofensivë italiane. Beteja për Tepelenën filloi më 10 shkurt dhe përfundoi vetëm mes marsit, me sukses të plotë të Korpusit të XXV-të. Grekët angazhuan gjashtë divizione, përfshirë edhe 5-në "Kretë" që kishte një famë të lartë, kundër Divizionit Julia, mbetjeve të grupit të parë alpin "Valle", Bersaljerëve të dytë, një batalioni granatierësh, një regjimenti të Divizionit Sforzesca, një grup të këmishave të zeza dhe tre batalione alpinë të pa ndarë (Susa, Cervino, Val Cismon). Ofensiva e fundit greke u ndalua në Golico dhe Scindeli.</div><div style="text-align: justify;">Në mes të kësaj, Mussolini kishte arritur të impononte Cavalleros të kryente një ofensivë, i besuar të arrinte sukses dhe e besoi atë Gjeneralit Gambara, i cili kishte zëvendësuar Bancalen në Korpusin e VIII-të. Kjo nuk ishte koha për të kaluar në ofensivë; kushtet për të arritur një rezultat përfundimtar nuk ishin krijuar ende, dhe një sukses i përkohshëm do të kishte shkaktuar një shpenzim të kotë të burimeve. Duke pritur që ushtria gjermane të ishte gati për të hyrë në veprim, do të kishim arritur në fund të ostiliteteve me një fitore që do të fshinte zhgënjimet deri atëherë të përjetuara. Kjo ishte mendimi i Gjeneralit Guzzoni, të cilin Mussolini e injoroi; Gjenerali Cavallero, edhe pse kishte plane më të mençura, nuk donte të kundërshtonte vullnetin e Mussolinit dhe kështu, më 9 mars, ndërsa grekët ende sulmonin në luginën e Vjosa-s, Korpusi i IV-të dhe i VIII-të nisën ofensivën.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhG1BCX7MQaXGxdE3xmczFxHdSogGhyZZ2hAtV1w39A0SKps2V9dUoBuVKd_7jPyjslph4GQbXjhAaC-VCC528vkgfWdVwIGhVClwVQCmKVftzLtsHnYZDioBndk9Ihcu3HNtmJkRg7BOnBUzsqsoA2-vdYWdgDRr6-QTqq9-TlsaGEwJ-RxillvMdEmt-W/s1933/08.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1392" data-original-width="1933" height="230" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhG1BCX7MQaXGxdE3xmczFxHdSogGhyZZ2hAtV1w39A0SKps2V9dUoBuVKd_7jPyjslph4GQbXjhAaC-VCC528vkgfWdVwIGhVClwVQCmKVftzLtsHnYZDioBndk9Ihcu3HNtmJkRg7BOnBUzsqsoA2-vdYWdgDRr6-QTqq9-TlsaGEwJ-RxillvMdEmt-W/s320/08.jpg" width="320" /></a></div><div style="text-align: center;"><span style="text-align: justify;"> <b><span style="font-size: xx-small;">MUSSOLINI në frontin grek në mars 1941 diskuton bashkë me Cavalleron planet e operacioneve.</span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;">Korpusi i VIII-të (Gambara) ishte në qendër me Divizionet Cagliari, Puglie dhe Pinerolo; në të majtë vepronte Korpusi i IV-të (Mercalli) me Divizionet Pusteria dhe Cacciatori delle Alpi, dhe në të djathtë një pjesë e Korpusit të XXV-të (Divizioni Sforzesca dhe grupi alpin Signorini). Përkundër vlerës së trupave, rezultatet ishin shumë të kufizuara; grekët kishin fortifikuar atë sektor solidisht dhe e kishin mbrojtur me divizione të shkëlqyera. Lufta e ashpër dhe e gjakosur, e rifilluar në agimin e 10 marsit, vazhdoi deri më 15 mars me ndërhyrjen edhe të Divizionit Bari, pa arritur asnjë rezultat. Nëse u shpenzuan shumë regjimente greke, shpenzimi i shtatë divizioneve tona dhe humbjet prej 15,000 njerëzve penguan formimin e një mase sulmuese në krahun e majtë të formacionit, me të cilën Cavallero do të donte të rrethonte armikun në ofensivën përfundimtare.</div><div style="text-align: justify;">Pas dështimeve të pësuar për vendimin e çoroditur për të sulmuar Greqinë me forca të pamjaftueshme, u shtua një dështim tjetër që do të ishte e mundur të evitohej. Ushtria u detyrua kështu të përballej edhe këtë provë të ashpra, të cilën e mbajti me abnegacionin e shfaqur gjatë të gjithë fushatës. Për masën e sakrificave, vlerën dhe vështirësitë, lufta në male të Shqipërisë mund të krahasohet vetëm me betejën e ndalimit mbi Grapën, ndodhur në nëntor-dhjetor të vitit 1917.</div><div style="text-align: justify;">Kur më 27 mars Jugosllavia mori një qëndrim armiqësor ndaj Aksit, Cavallero duhej të riorganizonte mbrojtjen edhe në kufirin jugosllav. Ai formoi, në drejtim të Shkodrës, Korpusin e XVII-të (Pafundi) me Divizionet Centauro, Puglie dhe Messina. I besoi Gjeneralit Nasci detyrën duke vepruar në drejtimin e Elbasan-Dibrës, ai forcoi krahun e majtë të Ushtrisë së 11-të dhe themeloi Korpusin e XIV-të (Vecchi), të cilin e vendosi në rezervë. Me fillimin e ofensive të gjermanëve kundër Jugosllavisë, në të cilën mori pjesë edhe Ushtria e 2-të italiane nga Venezia Giulia, divizionet jugosllave u përpoqën të penetronin në Shqipëri, por u hodhën mbrapsht. Më 6 prill, gjermanët hynë në territorin grek. Pavarësisht vështirësive fillestare në tejkalimin e fortifikimeve kufitare, ata arritën të përparojnë shpejt pasi ushtria greke mbeti e angazhuar kundër forcave italiane. Në të vërtetë, kur ofensiva filloi më 9 prill, u desh të ballafaqoheshin me beteja të ashpra, duke arritur të penetronin në territorin grek vetëm pasi tejkaluan rezistencën e fortë në zonat e Ersekës, Peratit, Kakavisë dhe Delvinakit.</div><div style="text-align: justify;">Armistici i nënshkruar më 24 prill në Selanik solli një fund për operacionet. Humbjet e pësuar gjatë fushatës u ngritën në 16,674 të vrarë, nga të cilët 2,803 konsiderohen të zhdukur; 50,000 të plagosur dhe 12,000 të ngrirë. Ndër ata që ranë, duke ndarë sakrificën me ushtarët trima, ishin 9 kolonelë, rreth një qind oficerë të lartë dhe një mijë oficerë të tjerë.</div><div style="text-align: justify;">Pas përfundimit të konfliktit, nuk ndodhën ngjarje ushtarake të rëndësisë së veçantë në Shqipëri, megjithëse nga vera e vitit 1942 dhe më tej, organizimi i një kryengritjeje midis shqiptarëve u zbulua nga atentatet, sulmet ndaj posteve të izoluara dhe sabotazhet. Armistici i 8 shtatorit 1943 solli një fund për ciklin e gjatë të operacioneve ushtarake italiane në Shqipëri, që kishte filluar që në dhjetor të vitit 1914. Kujtimi i zhgënjimeve të rënda nuk duhet të na bëjë të harrojmë se ushtari italian vepronte me abnegacion dhe frymë të sakrificës.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/10/la-drammatica-avventura-degli-italiani.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/10/the-dramatic-adventure-of-italians-in.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><div>
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<div id="ftn1">
<p class="MsoFootnoteText"><o:p></o:p></p>
</div>
</div><p><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Ottobre/shqip.docx#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></span></span></a></p><blockquote><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Ottobre/shqip.docx#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[1]</span></span></span></a> Storia
Illustrata, Arnoldo Mondadori Editore. Novembre 1965. </blockquote><p></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-73644282587029989172023-09-24T00:00:00.001+02:002023-10-08T20:37:43.378+02:00Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë (28 Nëntor 1912)<p> </p><div style="text-align: center;"><span style="font-weight: 700;"><br /></span></div><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: center;"><br /></div><h1><div style="text-align: center;">Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë</div></h1><h4 style="text-align: center;">Kristo Frashëri<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/09_Settembre/01_testi/01_shqip.docx#_ftn1">[1]</a></h4><div style="text-align: center;"><div><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/09/dichiarazione-dellindipendenza.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/09/declaration-of-albanias-independence-28.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Lufta shekullore e popullit shqiptar kundër shkelësve turq përfundoi me sukses me shpalljen e pavarësisë kombëtare, më 28 nëndor 1912. Atë ditë mbyllej për popullin shqiptar një periudhë e gjatë vuajtesh e mjerimesh dhe njëkohësisht përpjekjesh e luftash të panumërta dhe heroike të historisë së tij. Ndonëse i vogël, i dërmuar dhe shpesh herë i vetëm, ai kurrë nuk u përkul përpara armikut të fuqishëm, ai nuk u gjunjëzua as në kohën kur Perandoria otomane ishte një nga shtetet më të mëdha të botës dhe kërcënonte të përpinte gjith Evropën.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë shekullit XIX, si rrjedhim i ndryshimeve që ndodhën në gjendjen e brendëshme të Shqipërisë dhe në arenën ndërkombëtare, lufta çlirimtare kundër shkelësve turq u rrit dhe u fuqizua më tepër. Me luftën e udhëhequr prej Lidhjes së Prizrendit (1878-1881) dhe veprimtarinë e palodhur të rilindasve, lëvizja çlirimtare shkoi mjaft përpara: ndërgjegja e luftës çlirimtare depërtoi edhe më thellë në masat popullore të vendit. Në fund të shekullit XIX, patriotët shqiptarë e shikonin shumë të afërtë ditën e çlirimit të atdheut.</div><div style="text-align: justify;">Në vitet e para të shekullit XX lëvizja nacional-çlirimtare në Shqipëri u rrit me ritme shumë të shpejta. Regjimi shtypës dhe parazitar turk duke u mbështetur në marrëdhëniet feudale, duke grabitur çdo vit me anë taksash t'ardhurat nacionale dhe duke ua hapur dyertë kapitaleve të huaja të depërtonin në dëm të ekonomisë së vëndit po e keqësonte përher' e më tepër gjendjen ekonomike të Shqipërisë. Nga ana tjeter, duke ndjekur një politikë obskurantiste dhe ultra reaksionare, politikën e mohimit të kombësisë, gjuhës, kulturës shqiptare dhe të çdo pasurije shpirtërore nacionale, duke persekutuar me egërsi patriotët dhe njerëzit përparimtarë të vendit regjimi i Sulltan Abdul Hamidit ishte bërë krejtësisht i padurueshëm për popullin shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Këto faktorë sollen forcimin e frontit të luftës nacional-çlirimtare. Por ky front u mbrujt në disa rrethana negative.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgLUyemnZA_zQTH5sIy5MaRJFmMOK_Oum3SWpBSvDMt8lm-70zh60rlq6ZDzTyIERd6YeYJOWvudLb-7WbFdY7MnPeoRrfz4dg3wSCU7pyNBt_NM0RK8OVTHA9I9TLwNJYyZolj4gMpR-endmjWFHIBJsC3mgPYb1iNySx7-sd3g3V7YXajwuwEZTQVR8M/s554/01.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-size: medium;"><img border="0" data-original-height="388" data-original-width="554" height="280" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgLUyemnZA_zQTH5sIy5MaRJFmMOK_Oum3SWpBSvDMt8lm-70zh60rlq6ZDzTyIERd6YeYJOWvudLb-7WbFdY7MnPeoRrfz4dg3wSCU7pyNBt_NM0RK8OVTHA9I9TLwNJYyZolj4gMpR-endmjWFHIBJsC3mgPYb1iNySx7-sd3g3V7YXajwuwEZTQVR8M/w400-h280/01.jpg" width="400" /></span></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: x-small;">Ismail Qemali, në përvjetorin e parë të pavarësisë më 1913, në ballkonin e shtëpisë ku u shpall pavarësia, i rrethuar nga patriotët shqiptarë.</span></b></div><div class="separator" style="clear: both;"><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Shkalla e zhvillimit shoqëror të Shqipërisë ishte shumë prapa. Klasa puntore akoma nuk kish lindur, Borgjezija ishte gjithënjë e dobët, e lidhur pas tregëtisë, pas prodhimit të vogël ose pas pronës çifligare. Si rrjedhim në Shqipëri nuk kishte një klasë të aftë revolucionare që të vihej, me partinë e saj politike, në udhëheqjen e lëvizjes nacional-çlirimtare. Feudalët, edhe kur nuk qenë të lidhur pas Sulltanit, i trëmbeshin luftës së armatosur, preferonin zgjidhje oportuniste, kërkonin patronazhin e shteteve të huaj dhe zakonisht ndiqnin direktivat e tyre. Veç kësaj organizimin e frontit e vështirësonin ndjekjet policore turke, internimet dhe dëbimet e patriotëve nga Shqipëria. përçarjet fetare e krahinore që nxiteshin jo vetëm nga qeveritarët turq por edhe nga agjentët e huaj.</div><div style="text-align: justify;">Nga ana tjetër, Fuqitë e mëdha kapitaliste të Evropës duke kaluar në imperializmë, i shtuan përpjekjet për t'i kthyer në vende të varura si shtetet e Ballkanit ashtu dhe Perandorinë turke. Në rivalitet me njera. tjetrën, Fuqitë e mëdha, me qëllim që t'i lidhnin pas politikës së tyre, u premtuan qeverive të shteteve të Ballkanit krahina të tëra nga zotërimet turke në Evropë; për këtë qëllim ushqenin tek ato ndjenjën e shovinizmit e të armiqësisë. Nga krahinat turke të Evropës, dy vende Shqipëria dhe Maqedonia përdorën si plaçkë për të ngjallur lakmitë shoviniste të qeverive të Ballkanit. Kjo solli si pasojë që populli shqiptar, në luftën çlirimtare, të kishte përballë tij jo vetëm shkelësin turk por edhe Fuqitë e mëdha kapitaliste dhe sidomos qeveritë shoviniste të vendeve fqinj (Serbi, Mali i Zi e Greqi), të cilët në vend që t'i shtrinin dorën vëllazërore popullit shqiptar, hartuan plane dhe lidhën marrëveshje midis tyre për copëtimin e Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Dy nga Fuqitë e mëdha kapitaliste, Perandoria e Austro-Hungarisë dhe mbretëria e Italisë e kanë paraqitur vehten si “faktorët kryesor të pavarësisë që fitoi Shqipëria më 1912”. Pa mohuar rolin që ato lojtën në ngjarjet e vitit 1912, ne duhet të pranojmë se qëndrimi i tyre përcaktohej krejtësisht nga konsiderata imperialiste, nga interesa thjesht politike, ekonomike e strategiike. Të dy këto shtete synonin të shtinin në dorë Ballkanin duke siguruar një bazë të fortë në Shqipëri; ato qenë të interesuara që bregdeti i Shqipërisë të mos binte në duart' e Serbisë apo Greqisë prapa të cilave qëndronin Rusia, Franca e Anglia. Veç kësaj Austria përpiqej që ky bregdet të mos binte as në duart e Italisë, kurse Italia nuk donte të shihte në këtë bregdet as Austrinë. Për më tepër se 35 vjet politika e Austrisë dhe Italisë, përmblidhej nën divizën e ruajtjes së "statu-kuos" në Ballkan, që do të thoshte ruajtjen e sundimit turk në Shqipë ri, Maqedoni, Thrakë, etj.</div><div style="text-align: justify;">Për ruajtjen e kësaj status kuoje që nga viti 1881 dhe deri më 1912 Austria me Italinë lidhën një sërë marëveshjesh ndërkombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Por me gjithë këto rrethana negative, lëvizja nacional-çlirimtare, në fillim të shekullit XX mori hov të madh, ndërgjegja nacionale pushtoi masat fshatare e qytetare, të cilat i dhanë lëvizjes një karakter më demokratik. Një shtytje të rëndësishme i dhanë luftës së organizuar në Shqipëri jehona e kryengritjes çlirimtare-revolucionare e llindenit në Maqedoni (1903) dhe sidomos revolucioni demokratik-borgjez rus i viteve 1905-1907. Kështu, me një herë pas ushtimës revolucionare të Ilindenit, patriotët shqiptarë mbajtën në Bukuresht, në prill të vitit 1904, një kongres ku shtruan çështjen e organizimit të luftës për një Shqipëri të lirë e të pavarur. Dhe pak më vonë kur krismat e revolucionit buçisnin akoma në Rusi, në Shqipëri malet filluan të mbushen me çeta patriotësh.</div><div style="text-align: justify;">Vrulli i ri që mori lëvizja në vitet 1903-1905 dhe nevoja e organizimit të luftës, sollën formimin në prill të vitit 1906, në Manastir, të një komiteti të fshehtë shqiptar me emërin "Për lirinë e Shqipërisë, të krye- suar nga patrioti Bajo Topulli. Duke u mbështetur në vrullin revolucionar të popullit shqiptar, Komiteti korri sukses të shpejtë. Ai krijoi dega në mjaft qytete të Shqipërisë, organizoi shpërndarjen e shtypit ilegal, grumbulloi rreth vehtes forcat patriotike të vendit. Po atë vit u formua çeta e parë nacional-çlirimtare dhe u bë përpjekja e parë e armatosur (afër Leskovikut) me ushtritë turke. Këtë e pasuan çeta të tjera të cilat me parullën Ja vdekje! Ja liri! ranë në përpjekje me ushtritë turke.</div><div style="text-align: justify;">Me gjithë reaksionin turk që ndihmohej nga bejlerët dhe kleri reaksionar i vendit, çetat e armatosura u shtuan dhe malet u mbushën me luftëtarë të rinj. Më 1907 patriotët shqiptarë lëshuan nga malet e lira thirrjen për një kryengritje të përgjithëshme kundër shkelësve turq. Mesazhi i Çerçiz Topullit, komandant i një çete vullnetarësh të lirisë, drejtuar popullit shqiptar në janar t'atij viti, përfundonte me thirrjen: "Rroftë kryengritja e Shqipërisë së robëruar e cila do t'i sjellë vendit lirinë, lumturinë dhe mirëqënien”.</div><div style="text-align: justify;">Pas aksioneve të çetave të lirisë dhe punës së pa lodhur të patriotëve aktivë të cilët gëzonin mbështetjen e masave popullore në pranverë të vitit 1908, Shqipëria ndodhej në pragun e kryengritjes së përgjithëshme. Lëvizja mori përpjestime të mëdha kryesisht në Kosovë e Maqedoni. Pak muaj më vonë, në fillim të korrikut 1908, në Ferizoviq (Kosovë) u grumbulluan rreth 20 mijë shqiptarë t'armatosur gadi për t'u hedhur në kryengritje. Në ato ditë Shqipëria i ngjante një vullkani në pragun e shpërthimit. Por zhvillimi i kryengritjes hyri përkohësisht në një rrugë tjetër, për shkak të revolucionit borgjez turk (revolucionit xhon-turk) që shpërtheu ato ditë, më 23 korrik 1908.</div><div style="text-align: justify;">Për përmbysjen e regjimit feudal të sulltanëve ishte e interesuar edhe borgjezia turke e cila kërkonte t'ia hapte vehtes rrugën e zhvillimit e të pasurimit. Përfaqësuesit e kësaj borgjezije, të grumbulluar rreth komitetit të turqëve të rinj "Bashkim e përparim” (Ittihad ve Terekki), u përpoqën t'i shfrytëzojnë, për nevojat e revolucionit të tyre, lëvizjet çlirimtare të popujve të shtypur nga Perandoria otomane. Një kujdes të veçantë ata i kushtuan lëvizjes s'armatosur në Shqipëri.</div><div style="text-align: justify;">Me platformën e tyre demogogjike për përmbysjen e regjimit despotik të Sulltan Abdyl Hamidit, për vendosjen e një regjimi konstitucional, për kufizimin e pushtetit të bejlerëve, për njohjen e të drejtove kombëtare, për garantimin e lirisë së fjalës dhe të shtypit, për një amnisti të përgjithëshme turqit e rinj mundën të tërheqin pas lëvizjes së tyre mjaft patriotë shqiptarë. Ata mundën të shfrytëzojnë valën e kryengritjes çlirimtare në Shqipëri e Maqedoni e sidomos grumbullimin e mijra fshatarëve të armatosur në Ferizoviq, për të shpërthyer revolucionin, me të cilin e detyruan Sulltan Abdyl Hamidin të shpallë më 23 korrik 1908, hyrjetin (kushtetutën).Shpallja e hyrjetit, dhënia e disa lirive të kufizuara pas triumfit të revolucionit, zotimet e xhon-turqëve për reforma të shpejta dhe premtimet për njohjen e të drejtave nacionale, sollën rënien e përkohëshme të luftës së armatosur të popullit shqiptar kundër shkelësve turq, mbasi mjaft patriotë shqiptarë, të mashtruar nga dinakëria e zhon-turqëve e mbivleftësuan rëndësinë e revolucionit dhe të hyrjetit.Xhon-turqit, pasi morën pushtetin në dorë, e treguan me një herë fytyrën e tyre prej nacionalistësh borgjezë. Ata nuk kishin për qëllim të përmbysnin Perandorinë turke. Prandaj filluon të marrin masa për të siguruar ekzistencën e kësaj Perandorije duke shtypur lëvizjet nacionale të popujve të shtypur që synonin të formonin shtete më vehte dhe lëvizjet fshatare që synonin ta zhvillonin edhe më tej revolucionin e filluar.Por politika diversioniste dinakëve të felliqur e xhon-turq dhe llomotijet e këlyshëve të tyre shqiptarë nuk mundën ta shuajnë lëvizjen çlirimtare. Përkundrazi duke filluar nga viti 1909, lufta çlirimtare e armatosur në Shqipëri kundër shkelësve turq, hyri në fazën përfundimtare.Vitet 1909-1913 karakterizohen nga një luftë e furishme e armatosur e popullit shqiptar kundër shkelësve turq dhe nga një luftë e ashpër politike e dy rymave në lëvizjen nacionale shqiptare e rymës patriotike-revolucionare që kërkonte thellimin e luftës për çlirimin e plotë të vendit, për shkëputjen e Shqipërisë nga sundimi turk, dhe rymës oportuniste që përpiqej ta frenonte lëvizjen brënda programit të xhon-turqëve.Ryma oportuniste e pajisur me mjete të fuqishme propagandistike, përpiqej të çorientonte lëvizjen çlirimtare duke trumbetuar rrezikun e synimeve të fqinjëve; nuk ishte vështirë të kuptohej këtu se platforma e rymës oportuniste e kishte burimin e saj jo vetëm te qeverija xhon-turke e Stambollit por edhe te qeveria imperialiste e Vjenës, e cila vazhdonte të kërkonte gjithënjë ruajtjen e status kuos në Ballkan. Në të vërtetë udhëheqësit e kësaj ryme (Midat Frashëri, Faik Konica, Gjergj Fishta, Mehdi Frashëri, etj.) qenë n'atë kohë axhentë të xhon-turqëve ose të qeverisë austriake.Por orvatjet e rymës oportuniste nuk mundën ta nxjerin nga binarët e drejte lëvizjen nacionale në Shqipëri. Populli shqiptor ndoqi rrugën që i tregon n luftëtarët dhe demokratët patriotë si Themistokli Gërmenji, Bajram Curri, Spiro Ballkameni, Luigj Gurakuqi, Qamil Panariti, Mihal Grameno, Hil Mosi, etj.Këto lëvizje të reja të cilat tani u drejtuan kundër regjimit të xhon-turqëve, filluan qysh në verën e vitit 1909. Në gusht t' atij viti, në Ferizoviq u grumbulluan përsëri me mijëra fshatarë të armatosur për të protestuar kunder masave të xhon-turqëve, protestë e cila u kthye në kryengritje. Qeveria e Stambollit dërgoi ushtri nën komandën e Xhavid Pashës: por me giithë terrorin që ushtruan, lëvizja nuk u shtyp. Veç kësaj kryengritja u përhap në tërë Kosovën, pastaj në Lumë e në Malësit e Veriut dhe njëkohësisht në jugë të Shqipërisë. Operacionet ushtarake dështuan dhe Xhavid pasha me ushtrit e tij u kthye nga ku kish ardhur.Në pranverën e vitit 1910, kryengritësit filluan të sulmojnë qytetet ku ndodheshin garnizonet turke. Këtë radhë qeveria turke mori masa më të mëdha: dërgoi në Shqipëri një koll-hurdi (korp-armate) prej 70 bataljone ushtarësh të regulltë, t' armatosur me mjete moderne, nën komandën e gjeneralit xhon-turk, Shefqet Turgut Pashës. Lufta u ndez në tërë Kosovën: Shefqet Turgut pasha mundi të rivendosë pushtetin turk vetëm nëpër qytete. Pastaj gjithënjë me terror, persekutime dhe burgime, bataljonet turke kaluan në Shqipërin' e veriut dhe të Mesme. Për t'i dhënë fund kryengritjes ose për ta bërë "terbjét” Shqipërinë, siç thonin atëhere, ushtria turke filloi çarmatimin e shqiptarëve, rekrutimin me forcë dhe forcimin e garnizo- neve të qyteteve. Pastaj duke kujtuar se e shtruan Shqipërinë, xhon turqit e tërhoqën "koll-hurdinë”, në Stamboll. Por me gjithë këto masa, lëvizja nuk u shtyp.Në pranverën e vitit 1911 shpërtheu përsëri kryengritja e armatosur. Këtë radhë ajo filloi në Malësin' e madhe. Që në ditët e para kryengritësit korrën suksese; më 24 mars u çlirua Deçiçi dhe Krevenica, një ditë më vonë Tuzi. Garnizonet dhe funksionarët turq u dëbuan nga mjaft vende të tjera. Në maj kryengritësit, pasi i thyen turqit në Pejnik hapën rru- gën për të çliruar Shkodrën. Kryengritësit korrën sukses edhe në Dibër.Në jugë çetat u rritën me luftëtarë të rinj. Në Korçë, Kolonjë, Gjirokastër dhe Vlorë vepronin komitete revolucionare ilegale që udhëzonin dhe ndërlidhnin midis tyre çetat e patriotëve.Këtë radhë kryengritja, nga forca e saj, i kaloi përpjestimet e kryengrities së vitit të kaluar. Xhon-turqit e ndjenë rrezikun që u vinte nga malet e Shqipërisë prandaj dërguan një ushtri të madhe prej 45 mijë usharësh, përsëri nën komandën e Shefqet Turgut pashës. Por kryengritësit shqipëtarë nuk u lëkundën: ata i bënë një rezistencë të fuqishme ushtrisë turke. Shefqet Turguti shkruante ato dite për këtë rezistencë: "... çdo ditë janë bërë përpjekje të ashpëra dhe të vazhdueshme por kryengritësit i kanë dalë zot çdo shkëmbi, çdo shtëpije dhe i kanë lënë pozitat vetëm duke dhënë jetën...” Por me gjithë heroizmin e treguar, kryengritësit shqiptarë, përballë epërsisë ushtarake turke dhe të shtërnguar nga mungesa e ushqimeve, u detyruan t'i lëshojnë zonat e çliruara dhe të kërkojnë strehim në teritorin e Malit të Zi.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg72sxMtnZ8_y2UHUxQyQGb9a6fwIDtXdKloEhMZsHihZjTFILGw1haIz10X574DkAP_sjc69L9tmlJdEG4GhwPRX1v6B8tF90CgpDT55xFpBcHsFlm0yTNZx5BXeHxjfHwHKYxJBDTzWEAin4BDJ1MFSxV_k54JDShHfLGSIYom2IJeIs-8vHzsN6w3iBZ/s775/02.webp" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg72sxMtnZ8_y2UHUxQyQGb9a6fwIDtXdKloEhMZsHihZjTFILGw1haIz10X574DkAP_sjc69L9tmlJdEG4GhwPRX1v6B8tF90CgpDT55xFpBcHsFlm0yTNZx5BXeHxjfHwHKYxJBDTzWEAin4BDJ1MFSxV_k54JDShHfLGSIYom2IJeIs-8vHzsN6w3iBZ/s775/02.webp" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="438" data-original-width="775" height="226" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg72sxMtnZ8_y2UHUxQyQGb9a6fwIDtXdKloEhMZsHihZjTFILGw1haIz10X574DkAP_sjc69L9tmlJdEG4GhwPRX1v6B8tF90CgpDT55xFpBcHsFlm0yTNZx5BXeHxjfHwHKYxJBDTzWEAin4BDJ1MFSxV_k54JDShHfLGSIYom2IJeIs-8vHzsN6w3iBZ/w400-h226/02.webp" width="400" /></a></div></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: x-small;">Një pamje alternative e Ismail Qemalit në përvjetorin e parë të pavarësisë më 1913, në të njëjtin ballkon historik, i zhytur mes atyre shokëve që shënuan atë moment epokal.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div style="text-align: justify;">Mali i Zi i pranoi me kënaqësi malësorët shqiptarë, mbasi po pergatitej për luftë kundra Turqisë dhe interesohej që kryengritja në Shqipëri të mos shtypej. Bashkëpunimi i shqipëtarëve me Malin e Zi. alarmoi jo vetëm qeverinë turke por edhe atë austriake. Për t'i bindur malësorët të këthehen u mobilizuan të gjithë elementët oportunistë me në krye agjentët austriakë e turq, të cilët filluan të trumbetojnë rezikun sllav.</div><div style="text-align: justify;">Pë pjestimet e mëdha që mori kryengritja dhe reziku i elementëve oportunistë që përpiqeshin të shtinin në dorë drejtimin e soj, solli si nevojë të domosdoshme që të formuloheshin kërkesat e popullit shqiptar dhe këto t'u paraqiteshin Fuqive të mëdha.</div><div style="text-align: justify;">Me inisiativën e Ismail Qemalit, i cili shkoi në Gërçe të Malit të Zi ku ndodheshin kryengritësit e mërguar, u hartua më 12 korrik 1911 një memorandum, drejtuar qeverisë engleze. Në memorandumin kërkohej autonomia territoriale-administrative e Shqipërisë me një përfaqësues të Sulltanit si inspektor të përgjithshëm, garanci nga ana e Turqisë per të respektuar kushtetutén, liri të plotë në zgjedhjet e deputetëve, shërbim ushtarak të rekrutëve shqipëtarë brenda në Shqipëri, liri të plotë në përdorimin e gjuhës dhe të shkollave shqip. shpërblimin nga qeveria turke të dëmeve të shkaktuara gjatë operacioneve ushtarake kthimin e armëve. amnisti, etj. Kërkesa me frymën e memorandumit të Gërçes u paraqitën edhe nga kryengritësit e Shqipërisë së jugut: një nga këto qe memorandumi i aprovuar në mbledhjen e monastirit të Cepos.</div><div style="text-align: justify;">Ndonëse në këto memorandume nuk kërkohej shkëputje e plotë e Shqipërisë, kërkesat që ishin parashtruar aty do të shpinin pa tjetër në shpalljen e pavarësisë. Pikërisht për këtë arsye qeveria turke nuk i pranoi këto kërkesa. Duke kujtuar se ushtritë e Shefqet Turgut pashës e kishin larguar rrezikun e kryengritjes së përgjithëshme, qeveria turke pranoi vetëm të akordonte disa privilege të vogla e të parandësishme dhe këto vetëm për sanxhakun e Shkodrës.</div><div style="text-align: justify;">Nga vjeshta e vitit 1911 u duk sikur zjarri i kryengritjes ra. Mjaft kryengritës malsorë të strehuar në Malin e Zi, të shtrënguar nga mjerimi i kampeve të përqëndrimit, nga dimëri që afrohej. nga presioni i vazhdueshëm i elementeve oportunistë, nga shantazhet e qeverisë austriake e cila kërkonte të shuante lëvizjen që po rezikonte prishjen e status-kuos në Ballkan dhe më në fund, të ndjekur nga qeveria shovinsite malazeze u detyruan të kthehen në shtëpit e tyre të rënuara. Por rënia e kryengritjes qe e përkohëshme.</div><span style="line-height: 107%;"><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: x-large;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: x-large;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: x-large;">***</span></b></div></span><p></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span></span></p><a name='more'></a><div style="text-align: justify;">Në pranverë të vitit 1912, kur u duk se turqit nuk i zbatuan as premtimet e pakta që dhanë në vitin e kaluar, kryengritja shpërtheu me furi akoma më të madhe</div><div style="text-align: justify;">Në pranverë të vitit 1912 levizja pushtoi gjithë Shqipërinë. Jehona e lëvizjeve t'armatosura të viteve të kaluara, këtë radhë u pasqyrua edhe në parlamentin turk ku deputetët shqiptarë midis të cilëve edhe Ismail Qemali bashkë me deputetët e kombësive të tjera të shtypura, formuan një opozitë të fortë kundër qeverisë xhon-turke. Zëri i fuqishëm i deputetëve shqiptarë i a lekundi themelet qeverisë së turqëve të rinj, të cilët për të thyer opozitën, e shpërndanë parlamentin e Perandorisë. Gjatë zgjedhjeve të reja, qeveria xhon-turke përdori të gjitha mjetet policore e antikonstitucionale për të penguar zgjedhjen, si deputetë të personaliteteve shqiptarë të opozitës si Ismail Qemali, Isa Buletini etj. Agjentët xhon turq shpërthyen një fushatë shpifjesh të paturpëshme kundër patriotëve shqiptarë duke i paraqitur këta si agjentë të huaj. Njëkohësisht, për të mashtruar masat popullore, ata vazhduan me një gjuhë të re propagandën demagogjike të filluar disa vjet më parë.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë kësaj fushate të tërbuar kundër patriotëve shqiptarë, xhon- turqit filluan t'u flisnin fshatarëve për "sekuestrimin e tokave të bejlerëve dhe shpërndarjen e këtyre tokave në dobi të fshatarëve, filluan t'u qajnë hallin puntorëve shqiptarë në emër të socializmit dhe të proletariatit, Ata arritën të krijojnë klubet e fukarenjve dhe ta paraqesin paturpësisht vehten si socialistë në organet e tyre të shëmtuara Dielli dhe më vonë Hëna që botonin në Shkodër.</div><div style="text-align: justify;">Por të gjitha masat e tyre dështuan fund e krye. Lëvizja çlirimtare në Shqipëri shpërtheu në një kryengritje të furis me.</div><div style="text-align: justify;">Kryengritja filloi më 5 Maj 1912 në Drenicë (Kosovë), pastaj u përhap në rrethet e Pejës, Vuçiternit, Mitrovicës dhe Mirditës. Më 7 moj filloi sulmi mbi Gjakovë; por shkelësit turq e mbrojtën qytetin. Nga fundi i muajit kryengritja u shtri në Mat e Dibër. Në fillim të qershorit kryengritësit filluan sulmin mbi Pejën, të cilën nuk e morën dot për shkak të qëndrimit të lëkundëshëm të udhëheqësve oportunistë, që shpejtuan të merren vesht me komandën turke. Pikërisht në këto ditë një pjesë e kryengritësve, nën udhëheqjen e Bajram Currit, sulmoi ushtritë turke në Qafën e Prushit dhe i shpartalloi kryesisht. Ky sukses i dha hov të madh kryengritjes në tërë Kosovën. Pastaj kryengritja u përhap në Lumë, Pukë, Kurbin deri në rre het e Krujës. Kudo gjatë përpjekjeve me kryengritësit shqiptarë, ushtritë turke tërhiqeshin të shpartalluara ose mbylleshin në kështjellat e qyteteve. Gjatë qershorit, kryengritja përfshiu jo vetëm Shqipërinë e mesme por edhe atë të jugut. Çeta t'armatosura patriotësh luftonin në rrethet e Tiranës, Durrësit, Elbasanit, Beratit, Korçës, Vlorës e Gjirokastrës.</div><div style="text-align: justify;">Nga fundi i qershorit 1912, gjithë Shqipëria ishte në këmbë; përveç qyteteve, pjesa më e madhe e vendit ishte çliruar nga kryengritësit. Kryengritjet e vitit 1912 ndryshonin nga ato të viteve të mëparëshme jo vetëm nga madhësija e tyre, por edhe nga fakti se ketë vit, kishte një organ qëndror që drejtonte, të paktën në vija të përgjithëshme, luftën çlirimtare. Ky organ i quajtur Komiteti i përgjithëshëm i kryengritjes me qendër në Kosovë, ishte në lidhje me komitetet e kryengritjes të qarqeve të ndryshme të vendit. “Komiteti i Përgjithëshëm” ishte gjithashtu në lidhje me komitetin revolucionar të maqedonasve dhe arriti me të një farë marrëveshje për shpërthimin e kryengritjes së përgjithëshme në të dy vendet, në të njëjtën kohë. Por marrëveshja nuk u respektua për arsye të diversionit që shkaktuan elementët shovinistë të të dy palëve</div><div style="text-align: justify;">Megjithëse këtë vit kishte një organ qëndror që drejtonte kryengritjen, në radhët saj bënin pjesë e mjoft elemente oportunistë, të cilët nuk donin të arrinin në shkëputjen nga Turqia. Veç kësaj me kyengritësit shqiptarë qenë bashkuar edhe antarët e partisë turke Liri e Marrëveshje (partija “itilafe”) të cilët me- gjithëse qenë kundërshtarë të xhon-turqeve kerkonin të ruanin Perandorine otomane. Në fakt drejtimin e Komitetit të përgjithëshëm e kishin në duart e tyre elementët oportunistë Hasan Prishtinën në krye.</div><div style="text-align: justify;">Në verën e vitit 1912, pozitat e qeverisë xhon-turke qenë tronditur thellësisht qoftë nga pa aftësija për të shtypur kryengritjen e furishme shqiptare dhe lëvizjen e opozitës itilafiste qoftë nga disfatat që po pësonin turqit në Tripoli prej ushtrive italjane.</div><div style="text-align: justify;">E ndodhur përpara pozotësisë së saj për ta shpëtuar Perandorinë nga katastrofa që po i kërcënohej prej kryengritjes shqiptare dhe luftës që po pregatisnin shtetet ballkanike, qeveria xhon turke u detyrua të japë dorëheqjen në Korrik të vitit 1912. Vendin e saj e zuri qeveria e Gazi Ahmet Muhtar pashës e cila qysh në ditët e para filloi të marrë masa për të shtypur, me anën e ushtrive të reja, kryengritjen në Shqipëri. Njëkohësisht ajo dërgoi nje komision për t'u marrë vesh me kryengritësit Shqiptarë.</div><div style="text-align: justify;">Por kryengritja në Shqipëri po zhvillohej me shpejtësi. Ne tërë vendin zhvilloheshin luftime të rrepta midis kryengritësve shqiptarë dhe ushtrive turke. Në fillim të gushtit kryengritësit çliruan Prishtinën dhe disa ditë me vonë Pejën, Gjakovën, Mitrovicën e Gjilanin. Po këtë muaj në krye të 20.000 kryengritësve Bajram Curri sulmoi dhe çliroi Shkupin.</div><div style="text-align: justify;">Komisioni qeveritar turk i kryesuar nga moreshalli Ibrahim pasha, në bisedimet me udhëheqësit e “Komitetit të përgjithëshëm të kryengritjes”, nguli këmbë që të hiqej prej tyre kërkesa për njohjen e autonomisë së Shqipërisë. Delegatet turq i propozuan Komitetit një program prej 14 pikash; programi përmbante zotime të qeverisë turke rreth çështjes shqiptare; ai bënte fjalë vetëm për disa reforma administrave dhe për njohjen e disa të drejtave kulturale; çështjen kry- esore autonominë e Shqipërisë programi s'e prekte fare.</div><div style="text-align: justify;">Patriotët revolucionarë e hodhën poshtë programin turk për të cilin ishte kotë të diskutohej në një e kohë kur kryengritësit po korrnin suksese të shkëlqyera, në një kohë kur Shqipëria ishte në pragun e çlirimit të plotë. Por elementë oportunistë, pas një lufte të ashper pikpamjesh me patriotët revolucionarë, arritën më në fund të merren vesh me parlamentarin turk, Hasan Prishtina, pranoi, në emër të Komitetit, programin prej 14 pikash të qeverisë turke, duke tradhëtuar në këtë mënyrë kryengritjen shqiptare.</div><div style="text-align: justify;">Me aprovimin e programit turk, kryengritja u fut në një rrugë të rrezikshme, në rrugën e komprometimit. Elementët patriotë-revolucionarë u munduan ta vënë kryengritjen në rrugë të drejtë. Por tashmë uniteti i drejtimit të kryengritjes qe thyer. Veç kesaj përpara kryengritësve shqiptarë doli një element i ri me një rëndësi jashtëzakonisht të madhe për fatet e kryengritjes: plasja e luftës ballkanike.</div><div style="text-align: justify;">Kalbëzimi i vazhdueshëm dhe i pandalëshëm i Turqisë dhe paaftësia e saj për të mbojtur në këmbë ndërtesën perandorake, e mbanin gjithënjë të gjallë interesimin e Fuqive të mëdha dhe të shteteve ballkanike ndaj fatit të Perandorisë otomane dhe trashëgimit të provincave turke në Europë, në Azi e në Afrikë.</div><div style="text-align: justify;">Nga Fuqitë e mëdha, Rusia ishte vazhdimisht e in- teresuar për shëmbjen e plotë të Turqisë. Për shëmbjen e Turqisë qenë të interesuara edhe shtetet baillkanikë (Serbia, Greqia. Bullgaria, dhe Mali i Zi) të cilat kërkonin të çlironin krahinat e tyre të mbetura akoma nën sundimin otoman. Por Fuqitë perëndimore Anglia e Franca - vazhdonin ta përkrahnin Turqinë e kalbur të qëndronte në këmbë për të penguar depërtimin e Rusisë në vëndet e Lindjes së Afërtë dhe të Mesme. Austro-Hungarija me Italinë qëndronin gjithënjë në platformën e ruajtjes së status-kuos në Ballkan si rrugë më të përshtatëshme per të penguar daljen në bregdetin shqiptar të ndonjë fuqije të huaj.</div><div style="text-align: justify;">Kryengritjet e furishme shqiptare dhe disfata e turqëve në Tripoli, treguan qartë se Perandoria otomane ishte me një këmbe në varr; mjaftonte një goditje tjetër e organizuar për ta dëbuar atë krejtesisht nga Ballkani.</div><div style="text-align: justify;">Këtë rast u përpoqën ta shfrytëzojnë shtetet ballkanikë. Pas shumë bisedimesh, duke lënë përkohësisht mënjanë antagonizmat e tyre të vjetor, shtetet e Ballkanit lidhen midis tyre, gjatë viteve 1911-1912 një sërë aleancash politike dhe ushtarake kundër Turqisë. Duke lidhur aleancë politike dhe ushtarake kundër Turqise monarkitë e Ballkanit kërkonin të trashëgonin, në kundërshtim me të drejtat nacionale të popujve të shtypur, të gjitha zotërimet e Perandorisë otomane në Europë (Shqipërinë, Maqedonin, Thrakën). Kërkesat e qeverive serbe, greke, bullgare e malazeze i përshkonte një frymë e thellë shovinizmi si kundrejt Shqipërisë ashtu edhe ndaj Maqedonisë. Kjo frymë shovinizmi nxitej dhe ushqehej nga disa Fuqi të mëdha imperjaliste. Në lidhje me Shqipërinë, në marrëveshjet e këtyre Shteteve qe vendosur coptimi i saj. Qeveria serbe pretendonte gjithë Kosovën, Dibrën dhe një pjesë së Shqipërisë veriore e qendrore, duke përfshirë Durrësin e Lezhën, për të dalë në Adriatik; Mali i Zi kerkonte Shkodrën, ndërsa Greqija përveç të tjerave edhe Shqipërinë e jugut të quajtur prej saj "Epir i veriut".</div><div style="text-align: justify;">Kryengritjet e furishme shqiptare, të cilat po bindnin përherë e më tepër opinionin publik evropjan mbi nevojën e njohjes së autonomisë ose pavarësisë së Shqipërisë, i shqetësuan pa masë rrethet shoviniste të monarkive ballkanike. Pa marrë parasysh kundërshtimet e Rusisë, Austrisë e Italisë, të cilat përpiqeshin, secila për arësyet e veta të evitonin përkohësisht shpërthimin e lufës ballkanike, Mali i Zi më 9 tetor, Serbia e Bullgaria më 17 tetor dhe Greqia më 19 tetor 1912 i shpallën luftë Turqisë. Plasja e luftës ballkanike i ndryshoi rrethanat politike të kryengritjes çlirimtare në Shqipëri.</div><div style="text-align: justify;">Para se të fillonte lufta, masat popullore të Shqipërisë i shikonin fqinjët e tyre si aleatë të luftës së përbashkët kundër shkelësve turq. Një vellazërim luftarak po farkëtohej me shpejtësi midis shqipëtarëve, serbëve, malazezëve, grekëve e bullgarëve. Nje rol të madh loznin në këte fushatë vëllazërimi, njerzit përparimtarë dhe militantët socialistë të këtyre vendeve. Në konferencën e parë të socialistëve të Ballkanit që u mbajt më 1910 në Beligrad, morën pjesë edhe përfaqësues shqiptarë ndonëse në Shqipëri n'atë kohë nuk kishte ndonjë parti socialiste. Në këtë konferencë u bisedua mbi luftën e përbashkët të popujve ballkanikë për çlirimin e tyre nacional, për luftën kundër monarkive shoviniste të shteteve të Ballkanit, për luftën kundër synimeve pushtonjëse të imperjalistëve të Evropës perëndimore dhe për krijimin e një Republike federative në Ballkan.</div><div style="text-align: justify;">Por këtë vëllazërim popullor, e sabotonin pa skrupull rrethet shoviniste të të gjitha vendeve ballkanike sidomos qarqet imperialiste evropjane, të cilat përdornin çdo mjet për të mbjellë përçarje midis këtyre popujve. Në lidhje me ketë V.I. Lenini shkruante pak më vonë, se borgjezia evropjane “synon vetëm të majmet në kurriz të të tjerëve, ajo ndez shovinizmin dhe armiqesinë nacionale për ta bërë më të lehtë zbatimin e politikës së grabitjes, për ta vështirësuar zhvillimin e lirë të klasave të shtypura të Ballkanit”.</div><div style="text-align: justify;">Një qëndrim mjaft armiqësor mbanin në këtë kohë qeveritë shoviniste të Ballkanit (qeveritë serbe, malazeze, greke), veçanërisht përballë Shqipërisë. Por nga ana tjetër ato përpiqeshin të shfrytëzonin këtë afrim të popullit shqiptar me popujt fqinj, me qëllim që të lehtësonin marshimin e ushtrive të tyre në luftën që po përgatisnin kundër Turqisë, dhe të asgjësonin resistencën që mund të gjenin në Shqipëri nga kryengritesit shpiptarë.</div><div style="text-align: justify;">Qëllimet armiqësore të këtyre qeverive shoviniste dolën shpejt në shesh. Malësorët shqiptarë duke i u përgjegjur Malit të Zi për një luftë vëllazërore kundër shkelësit shekullor filluan luftimet kundër ushtrive turke; por kur çliruan qytetin e Tuzit dhe atje ngritën flamurin e Shqipërisë, u ndodhën përpara brutalitetit të ushtrive malazeze. Këto ushtri hynë me një herë pas kryengritësve shqiptarë në Tuzin e çliruar, hodhën poshtë flamurin e Shqipërisë dhe në vënd të tij ngritën flamurin e mbretërisë së Malit të Zi. Në jugë shovinistët grekë u kërkuan kryengritësve shqiptarë të kryenin veprime kundër ushtrive turke por keto veprime të kryheshin vetëm në veri të lumit Vjosë, mbassi në krahinat në jugë të Vjosës, të cilat do t'i aneksonin, nuk dëshëronin të gjenin kryengritës shqiptarë. Po ashtu qeveria serbe, me proklamatën që shpalli në gjuhën shqip në tetor të vitit 1912, me anën e komandantit të ushtrive serbe, i premtonte popullit shqiptar çlirimin nga zgjedha turke, "për të jetuar vellazerisht nën hijen e krajl Petrit".</div><div style="text-align: justify;">Ushtritë turke që në ditët e para dhanë shenjë se nuk do t'ishin në gjendje të ndalnin përparimin e ushtrive ballkanike, Që në ditët e para Prishtino, Mitrovica, Peja ranë në duart e ushtrive serbe, Shkodra e Janina u rrethuan e para nga ushtritë malazeze dhe e dyta nga ushritë greke. Gëzimi që rridhte nga dëbimi i shkelësit shekullor pasohej menjëherë me hidhërimin që sillnin me vehte proklamatat të qeverive shoviniste të vendeve fqinj.</div><div style="text-align: justify;">Për popullin shqiptar situata politike tashmë ishte qartë: shkelësin e huaj të vjetër po e zëvëndësonin shkelës të rinj dhe Shqipërinë, ndonëse të robëruar por të pandarë do ta pasonte një Shqipëri përsëri e robëruar dhe veç kësaj, e copëtuar pa shërim.</div><div style="text-align: justify;">Në këtë situatë të turbulltë dhe me një perspektivë shumë të errët për të ardhmen e vendit, duhej gjetur rruga e daljes, përpara se t'ishte vonë. Këtë problem vital, rymat politike-shoqerore në Shqipëri kërkuan ta zgjidhin në mënyra të ndryshme. Si rrjedhim në valën e luftës ballkanike, u vunë përballë njera tjetrës një varg platformash, rreth të cilave u zhvilluan diskutime politike në të gjithë viset e Shqiperisë.</div><div style="text-align: justify;">Një nga platformat e para që ajo e kryengritësve shqiptare të cilët kërkuan që kryengritjen e filluar katër vjet më parë kundër shkelësve turq ta vazhdonin me hov të madh krahas Fuqive ballkanike që kishin hyrë tani në luftë kundër armikut te përbashkët. Por ky qëndrim i drejtë i kryengritësve shqiptarë filloi të tronditet qoftë nga sjelljet armiqësore e të rrezikëshme të qeverive ballkanike, qoftë nga propaganda e shfrenuar e bejlerëve, klerit fanatik musulman dhe agjentëve të tjerë të Turqisë e Austrisë te cilët i akuzonin kryengritësit si bashkëpuntore të shteteve që kishin vendosur copëtimin e Shqipërisë. Prandaj kjo platformë filloi te shvleftësohet dhe kryengritësit shqiptarë, për faj të qeverive shoviniste ballkanike, u detyruan të heqin dorë nga vazhdimi i mëtejshëm i luftës kundër shkelësve turq dhe të mbajnë qëndrimin e “pritmënisë” duke mos luftuar as krahas aleatëve ballkanikë, as kundra tyre.</div><div style="text-align: justify;">Ndryshe nga këta, feudalët e mëdhenj të Shqipërisë dhe qarqet reaksionare fanatike musulmane kërkuan që kryengritësit shqiptarë, të cilët deri dje luftuan kundër shkelësve turq të hiqnin dorë menjëherë nga kjo luftë dhe krahas ushtrive turke, me armë dhe municione turke, nën urdhërat e komandës së ushtrisë otomane të luftonin kundër shteteve ballkanike. Në krye të kësaj rryme që do ta hidhte popullin shqiptar në një aventurë dhe do ta komprometonte kryengritjen si një pjellë turke, qëndronin elementë oportunistë si Hasan Prishtina dhe feudalë të mëdhenj si Ferhat Draga e Nexhip Draga në Kosovë. Esat Toptani dhe Mazar Toptani në Shqipërinë e mesme, Mufit Libohova dhe Syrja Vlora në Shqipërinë e jugut.</div><div style="text-align: justify;">Edhe një pjesë e nacionalistëve borgjezë e konsideruan rrezikun që vinte nga ushtritë ballkanike më të madh se rrezikun e shkelësve turq që po perëndonte; por këta kërkuan që pa u bashkuar me turqit, kryengritësit shqiptarë t'u bënin një rezistencë të armatosur më vehte ushtrive serbe, greke e malazeze për të çfaqur përpara opinionit botëror aspiratat shqiptare për një shtet më vehte. Me këtë qëllim komiteti shqiptar me emërin “Shoqëria e zezë” u drejtoi një notë konsujve të Fuqive të mëdha në Shkup, me të cilën u njoftonte se shqiptarët morën armët jo si ushtarë turq dhe jo për të mbrojtur Perandorinë turke, por për të mbrojtur atdheun e tyre nga rreziku i copëtimit. Por edhe me këtë platformë nuk largohej rreziku i komprometimit të luftës së popullit shqiptar, për deri sa në Shqipëri qëndronin ushtritë turke dhe për deri sa rezistenca e shqiptarëve ishte një ndihmë për ushtrinë otomane.</div><div style="text-align: justify;">Ndërkaq ushtritë ballkanike vazhdonin të marshonin gjithënjë me shpejtësi duke pushtuar njërin qytet pas tjetrit.</div><div style="text-align: justify;">Më 28 tetor Peja ra në duart e malazezëve; pas pak ditësh Prizrendi u pushtua nga armata e III serbe, në po atë kohë kur armata e IV serbe po i afrohej Ohrit dhe kur ushtritë greke, duke ardhur nga Maqedonia po hynin në Shqipërinë e jugut. Në ditët e para të nëndorit situcta ishte jashtëzakonisht kritike. Ushtritë bullgare pasi kishin rrethuar Edrenenë, po i afroheshin Çatallxhës, në afërsitë e Stambollit. Disfatat që po pesonte ushtria turke nga të katër anët e detyruan Perandorinë otomane të kërkojë, më 3 nëntor 1912, armë pushim.</div><div style="text-align: justify;">Disfatat e shpejta turke dhe përparimi i pandalëshem i ushtrive ballkanike e thelluan edhe më tepër alarmin, pezmatimin dhe kaosin në Shqipëri. Mungesa e një organizate politike që të vihej në krye të ma- save popullore të cilat kërkonin veprime të qarta e të rrufeshme, i linte shteg luftës së opinioneve, lëshimit të parullave të dëmëshme, inisiativave të kundërta shpesh herë vetëvrasëse, provokimeve të kurdisura rga armiqtë e brendëshëm e të jashtëm, rendjeve poshtë e përpjetë për të kërkuar një rrugë shpëtimi, për të gjetur një dritë shpresë për fatin e pasigurtë të atdheut fatkeq</div><div style="text-align: justify;">Pikërisht në mjegullën e kësaj situate kaq të mpleksur kur të gjitha forcat e vendit qenë të shpërndara e të hutuara, patriotët shqiptarë dijtën ta zgjidhnin nyjen e ndërlikuar. Duke marrë parasysh të gjitha rrethanat politike të turbullta në të cilat ndodhej Shqipëria, ata lëshuan parullën se situatën e mpleksur do ta zgjidhte vetë populli shqiptar në rast se ai, i bashkuar rreth një organi politik të vetëm, shpalle qëndrimin asnjanës, jashtë konfliktit të armatosur ballkanik që zhvillohej midis dy palëve të cilët e rrezikonin njësoj ekzistencën e Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigckd8Yblun7mIILQQPjx1eIKy9SJ9Wzr2q2OVzb1FvbSI--6WfbXIFZW1dNkCcZhk9hPERne6MkYushjqU36umsrv2I0KQdBZUSUtyl16sdH2-Xl8v_LmdRNowtXoi82KpHeqKZPcY-yqfc97FnVvv66tOJSBLhQGrh0XiKUl5h6fxC9cV_OH6aNXF-gA/s960/03.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="651" data-original-width="960" height="271" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigckd8Yblun7mIILQQPjx1eIKy9SJ9Wzr2q2OVzb1FvbSI--6WfbXIFZW1dNkCcZhk9hPERne6MkYushjqU36umsrv2I0KQdBZUSUtyl16sdH2-Xl8v_LmdRNowtXoi82KpHeqKZPcY-yqfc97FnVvv66tOJSBLhQGrh0XiKUl5h6fxC9cV_OH6aNXF-gA/w400-h271/03.jpg" width="400" /></a></div><br /><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: x-small;">Në përvjetorin e parë të pavarësisë më 1913, klerikët shqiptarë ndodhen në mes të popullatës, duke mbajtur me krenari flamurin kombëtar. Një tregues i bashkimit dhe solidaritetit ndërmjet feve dhe kombit.</span></b></div> <div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Por që t' arrihej këtu, duhej që ky organ politik të zgjidhej nga populli shqiptar, të gëzonte besimin e masave popullore, të kishte autoritetin legal përballë shteteve të huaja. Një detyrë të tillë mund ta zgjidhte vetëm një kongres kambëtar i cili të mblidhej në një vend brënda territorit të Shqipërisë, në një vënd të lirë ku të mos kishte as ushtri turke as ushtri të aleatëve ballkanikë dhe aty, në emër të popullit shqiptar, kongresi të shkëpuste marrëdhënjet e Shqipërisë me Turqinë, të shpallte pavarësinë dhe njëkohësisht neutralitetin e vendit, të formonte një qeveri kombëtare, që të merrte përsipër barrën e mbrojtjes së pavarësisë së atdheut.</div><div style="text-align: justify;">Direktiva merrte gjithashtu parasysh. faktin se Fuqitë e mëdha nuk do te rinin duar kryq përpara ndryshi-politike të hartës së Ballkanit, mbasi qysh në fillim të luftës ato deklaruan se ndryshimet në Ballkan duhej të merrnin pa tjetër pëlqimin e tyre. Tani që status-kuoja po prishej, dhe po çfaqej rreziku i daljes së serbëve në bregdetin shqiptar antagonizmat që zienin midis Fuqive te mëdha për fatin e Adriatikut (midis Austrisë e Italisë nga njera anë, Francës e Rusisë nga ana tjeter), do të krijonin rrethana që kërkesat e popullit shqiptar të gjenin përkrahjen në arenën ndërkombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Kjo platformë u përpunua nga patriotët shqiptarë që ndodheshin si brënda në Shqipëri ashtu dhe në emigracion, qysh gjate fillimit të luftës ballkanike. Se ku u shtrua për te parën herë kjo platformë, ne sot nuk jemi në gjendje ta themi. Sidoqoftë në Shqipëri kerkesa për thirrjen e Kongresit gjeti pëlqimin e masave popullore. Që nga fundi i tetorit 1912 aktivistët patriotë të Prizrendit, Prishtinës, Dibrës pak më vonë ata të Elbasanit, Vlorës, Gjakovës, Shkodrës, Tiranës, Gjirokastrës, Korçës dhe të vendeve të tjera, u solidarizuan pa hezitim për këtë hap të rëndësishëm. Në po atë kohë patriotët shqiptarë të emigruar në Stamboll, të kryesuar nga Ismail Qemali, dhe patriotët e emigruar në Bukuresht, nxorrën zërin e tyre për thirrjen e një Kongresi kombëtar në Shqipëri.</div><div style="text-align: justify;">Qytetet e vendit në marrëveshje midis tyre, përpara se të binin në duart e ushtrive ballkanike, zgjidhnin përfaqësuesit e vet për të marrë pjesë në Kongresin i cili akoma nuk dihej se ku do të mblidhej. Në mjaft qytete si në Prishtinë e Prizrend, pasi qenë larguar ushtritë turke patriotët shqiptarë përpara masave popullore të mbledhura në meting, ulnin flamurin e Turqisë dhe në vënd të tij ngrinin pastaj flamurin e Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Në fillim të rëndorit parulla për mbledhjen e një e një kongresi nacional u përhap në tërë vendin. Tani filloi të diskutohet edhe për qytetin ku do të mblidhej kongresi. Në fillim u fol për Shkodrën, Dibrën, Elbasanin pastaj për Durrësin e më vonë për Vlorën. Disa ditë më vonë, në Vlorë u formua edhe një komitet inisiator prej tre vetash, që mbante lidrje me qytetet e Shqipërisë dhe me patriotët e mërguar, për çeshtjen e kongresit kombëtar.</div><div style="text-align: justify;">Ndërsa në Shqipëri po zien in diskutimet për çështjen e kongresit, patriotet shiptarë të Stambollit, me anën e Ismail Qemalit, dhanë direktivën vendimtare. Kongresi duhej të mblidhej sa më parë në një vend të lirë të Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Gjithënjë në kontakt me qytetet e vendit, Ismail Qemali dhe Luigj Gurakuqi, u nisën nga Stambolli për në Bukuresht dhe aty me inisiativën e tyre u mblodh një konferencë e shqiptarëve të mërguar për të diskutuar reth veprimeve që duheshin kryer në ato ditë fatale. Konferenca u solidarizua me direktivën për thirjen sa më parë të Kongresit në një vënd të Shqipërisë që të shpallte kjo duhet patur parasysh jo pavarësinë por autonominë e atdheut, mbasi shpresat për njohjen e pavarësisë ishin të pabesueshme. Për këtë qellim konferenca vendosi të dërgojë në Shqipëri, bashkë me Ismail Qemalin e Luigj Gurakuqin, një delegacion prej katër vetësh të cilët te përfaqësonin në Kongresin kombëtar koloninë shqiptare të Rumanisë.</div><div style="text-align: justify;">Lajmi i nisjes së delegacionit dhe ftesa telegrafike që Ismail Qemali u dërgoi, me anën e komisionit inisiator të Vlorës, gjithë qyteteve të Shqipërisë për mbledhjen e Kongresit në Durrës a në Vlorë dhe për nisjen sa më parë të delegatëve të krahinave të ndryshme, u prit me një entuziazëm të madh në gjithë vendin.</div><div style="text-align: justify;">Hapi i parë qe bërë; por tani duhej luftuar me kohën, duhej vepruar më me shpejtësi se sa përparonin ushtritë ballkanike. Ishte një luftë për të fituar ditën dhe orën. Qytetet e Shqipërisë përpara se të binin në duart e ushtrive të huaja nisnin me nxitim delegatët e tyre për në Durrës. Por autoritetet turke të Durrësit, sadoqë Perandoria otomane ishte në buzë të varrit, nuk lejuan të mblidhej aty Kongresi kombëtar shqiptar. Turqit, edhe në çastin e fundit, kërkonin to hidhnin në katastrofë Shqipërinë; ata vërtetonin keshtu thënjet e patriotit të shquar, Sami Frashërit, të shkruara më 1899 se “Turqija me mbytjen e saj kërkon ta mbytë me tradhëti edhe Shqiperinë”.</div><div style="text-align: justify;">Por edhe kjo vështirësi u kapërxye duke caktuar Vlorën si vend për mbledhjen e Kongresit. Ndërkohë delegacioni i nisur nga Bukureshti kaloi në Budapesht ku Ismail Qemali pati një takim ministrin e jashtëm austriak dhe në Vjenë me ambasadorin italian të cilëve u kërkoi ndihmën e qeverive të tyre në njohjen e autonomisë së Shqipërisë. Nga kryeqyteti austriak Ismail Qemali, në kontakt telegrafik të vazhduashëm me qytetet e Shqipërisë, i shoqëruar nga shumë shqiptarë patriote, u nis për në Durrës. Këtu arritën më 20 nëndor 1912 dhe mbas dy ditësh, së bashku me delegatët e mjaft qyteteve të Shqipërisë që kishin mbërritur aty, u nisën për në Vlorë Rruga për në Vlorë zgjati mjaft ditë. Ndërkohë ushtritë serbe përparonin pa gjetur asnjë rezistencë pjesërisht duke zbritur nga Shqipëria e veriut dhe pjesërisht duke marshuar gjatë luginës së Shkumbinit, me qëllim që të dy ushtritë të takoheshin në Durrës; kurse ushtritë greke në juge, pasi zbarkuan në Himarë (19 nëntor 1912) përpiqeshin ta blokonin Vlorën sidomos toni që aty u vendos të mblidhej Kongresi kombëtar. Pa arritur delegatët akoma në Vlorë, ushtritë serbe pushtuan Lezhën dhe më 25 nëntor morrën si kudo, pa luftë, Krujën. Njëkohësisht ushtritë serbe gjatë luginës së Shkumbinit pushtuan Qukësin. Tirana, Durrësi dhe Elbasani ndodheshin në pragun e pushtimit. Banorët e Tiranës përpara se të hynin në qytetin e tyre ushtritë serbe organizuan më 26 nëntor 1912 një meting popullor dhe në mes të një entusiazmi të madh, u ngrit flamuri kombëtar dhe u shpall “pavarësia”. Pas metingut u ftuan me telegrame qytetet e tjera të Shqipërisë të ndiqnin shëmbullin e Tiranës. Në një telegram tjetër drejtuar Ismail Qemalit thuhej:</div><div style="text-align: justify;">"<i>Tashti shpallëm pavarësinë në emër të Shqipërisë. Kërkojmë e lutemi të ruhen të drejtat e pamohueshme të pavarësisë sonë</i>”. Në shembullin e Tiranës, po atë ditë edhe në Durrës u ul flamuri turk dhe në vend të tij u ngrit flamuri kombëtar; "<i>ju japim lajmin e gëzueshem -</i> thuhej në telegramin që - durrsaket u drejtuan qyteteve të tjera të atdheut - <i>se tashti shpallëm pavarësinë, në emër të kombit tonë të shenjtë dhe të gjithë Shqipërisë</i>”. Atë mbrëmje edhe në Peqin u ngrit flamuri kuq e zi. Ditën e nesërme, më 27 nëndor Kavaja e Lushnja lajmëruan gjithashtu se dëbuan administratën turke dhe ngritnë flamurin kombëtar.</div><div style="text-align: justify;">Më 27 nëntor 1912 një shumicë delegatësh, me Ismail Qemalin në krye arritën në Vlorë. Qytetarët e Vlores dhe miqtë e shumtë që kishin ardhur aty nga të gjithë anët e vendit, i pritën delegatët me një entusiazmë të paparë deri ate herë. “Një zjarr i shenjtë ka shkruar për atë ditë Ismail Qemali e kishte pushtuar gjithë qytetin tim dhe entusiazmi publik e gëzimi na përshëndetën kudo”.</div><div style="text-align: justify;">Ditën e nesërme më 28 nëntor 1912 u hap Kongresi kombëtar; aty merrnin pjesë 47 delegatë; pjesa tjetër nuk kish mundur të arrinte në Vlorë, sepse ishte penguar rrugës nga ushtritë serbe.</div><div style="text-align: justify;">Kongresi u hap në një situatë jashtëzakonisht kritike per popullin shqiptar. Atë ditë ushtritë serbe pushtuan Tiranën dhe i drejtoheshin Durrësit ndërsa ushtri të tjera serbe po i afroheshin Elbasanit. Por hapja e Kongresit qe në të vërtetë një sukses i madh për patriotët të cilët kishin mundur t'i kapërcenin vështirësitë e mëdha të muajve të fundit.</div><div style="text-align: justify;">Në luftën e tyre ata kishin patur kurdoherë mbështetjen e masave popullore, të cilat me entuziazmin e tyre u dhanë zëmër delegatëve të mos qëndronin në kërkesën e autonomisë, por të shkonin më tej, në shpalljen e pavarësisë së plotë.</div><div style="text-align: justify;">Jashtë, në rrugët e Vlorës, popullsia e qytetit shpërtheu në manifestime patriotike, kur brenda në sallën e Kongresit, nga katedra e kryesisë, Ismail Qemali, mbajti fjalimin historik me të cilën pasi u përshkroi delegatëve gjendjen kritike ku ishte zhytur vendi fatkeq, u parashtroi nevojën e masave të domosdoshme dhe urgjen e për të siguruar pavarësinë dhe sovranitetin e atdheut të shkelur e të copëtuar.</div><div style="text-align: justify;">Fatin e Shqipërisë, tha patrioti plak, tani e ka në dorë vetë populli shqiptar. Rruga e shpëtimit, vazhdoi ai, qëndron te shkëputja e Shqipërisë nga shkelësi turk dhe shpallja e pavarësisë kombëtare. Këtë dëshirë të popullit shqiptar, tha Ismail Qemali, do ta përkrahin edhe qeveritë e shteteve të mëdha, sidomos Austria e Italia. Edhe Rusia, vazhdoi ai, nuk e mohon Shqipërinë dhe kombin shqiptar. Në këtë mënyrë gjithë opinioni ndërkombëtar do të ishte përkrah popullit shqiptar. Pastaj Ismail Qemali iu lut delegateve të vinin në vend dëshirën shekullore të popullit shqiptar për të shpallur pavarësinë kombëtare dhe shkëputjen e Shqipërisë nga okupatori otoman.</div><div style="text-align: justify;">Raporti i Ismail Qemalit u prit me entuziazmë dhe brohoritje të zjarrta. Delegatët pa përjashtim nënshkruan aktin historik të hartuar nga Luigj Gurakuqi:</div><div style="text-align: justify;">“<i>Pas fjalëve që tha Z. Kryetar Ismail Qemal beu, me të cilat tregoi rrezikun e madh në të cilën ndodhet sot Shqipëria, te gjithe delegatët më një zë venduan që Shqipëria më sot të bëhet më vehte, e lirë dhe e mosvarme</i>”.</div><div style="text-align: justify;">Atë ditë në orën 4.30 pas dreke, përpara një metingu të madh, tue pasun të gjithë lotët ndër sy nga gëzimi e mallëngjimi qi u dridhte ka shkuar Luigj Gurakuqi ngriten me brohori të madhe flamurin kombëtar. Pak më vonë me mijra qytetarë manifestuan, me flamurin kombëtar në krye, perpara konsullatave të huaja, duke kërkuar nga Fuqitë e mëdha, njohjen e pavarësisë së Shqpërisë.</div><div style="text-align: justify;">Kongresi ngarkoi po atë ditë Ismail Qemalin të formojë qeverinë e parë shqiptare e cila në të vërtetë u formua disa ditë më vonë Me cilësinë e tij si kryetar i qeverisë së përkohëshme, Ismail Qemali u drejtoi të 6 Fuqive të mëdha të Evropës dhe të 4 Fuqive të aleancës ballkanike telegrame me të cilat i njoftonte për mbledhjen e kongresit, shpalljen e pavarësisë, krijimin e nië qeverije të përkohëshme dhe u lutej ta "njinnin këtë ndryshim të jetës politike të kombit shqiptar". Në telegramin drejtuar Fuqive të mëdha thuhesh se "shqiptarët duke hyrë prapë në familjen e popujve të Evropës lindore, në të cilën mburren se janë më të motëshmit, dhe duke mos ndjekur veçse një qëllim të vetëm të jetojnë në paqë me gjithë shtetet ballkanike dhe të bëhen një element ekuilibri janë të bindur se qeveritë (e Fuqive të mëdha) ashtu dhe gjithë bota e qytetëruar do t'i presë me sy të mirë duke ia mbrojtur qënien e tij kombëtare nga çdo mësyemje, dhe tokën e tyre nga çdo copëtim". Me telegramin drejtuar qeverive të shteteve ballkanike kërkohej përveç të tjerave, edhe pushimi i veprimeve ushtarake armiqësore në ter torin e Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Atë ditë që u shpall pavarësia, Ismail Qemali i drejtoi gjithë popullit shqiptar një proklamatë të transmetuor telegrafisht, me të cilin pasi e njoftonte për ngjarjen e madhe historike, e ftonte të ruante qetësinë e bashkimin dhe të sillej më nder e urtësi, në ato çoste aqë kritike për atdheun e coptuar. Telegrame të tjera, iu drejtuan po atë ditë kolonive shqiptare, miqëve të huaj të Shqipërisë dhe shtypit kryesor të Evropës e të Amerikës për t'i njo'tuar opinionit publik botëror, se një shtet i ri i pavarur u shtua në arenën ndërkombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Por shteti i ri shqiptar e fillonte jetën në rrethana jashtëzakonisht kritike. Ndonëse ushtritë turke që ndodheshin në Shqipëri me përjashtim të atyre që ndodheshin në Shkodër i kishin prerë luftimet dhe qenë grumbulluar në Berat, Fier dhe Gjirokastër, në pritje për të ikur në Turqi dhe ndonëse me shpalljen e pavarësisë shteti shqiptar i shkëpuste krejtësisht marrëdhenjet me Perandorinë turke të tre shtetet fqinj (Serbia, Mali i Zi dhe Greqia) nuk pranuan ta njohin e ta respektojnë ketë pavarësi. Me pretekst se ishin duke ndjekur ushtritë turke, më 29 nëndor 1912, ushtritë serbe hyne në Durrës dhe Elbasan ku në të vërtetë nuk kish asnjë ushtar turk, ulën flamurin e Shqipërisë, ngritën përsëri flamurin e Turqisë dhe pastaj me ceremoni e ulën këtë duke ngritur flamurin e shtetit serb. Nga jugu, grekët, të cilët kishin zbarkuar në Himarë kërkonin të përparonin në drejtim të Vlorës, kurse në veri ushtritë malazeze vazhdonin të shtrëngonin rrethimin e Shkodrës. Njëkohësisht flota greke blokoi nga deti skelën e Vlorës dhe pak më vonë preu kablon telegrafike që lidhte këtë qytet me Italinë, me qëllim që ta izolonte qeverinë shqiptare nga çdo marrëdhënie me botën e jashtëme.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhS9mqpjIY5kke8IDL5SK0U6N-ojiIj9jzXKTYlQUx0GiyXoFpXVqcgcnsCul9gvpV2nmYYd5XaHQeITh-3GnaZxY45MQmgK8f9Hu4509wdzfWNE0UCcZCQQD9xeF-Ukee7E2c-O6uPEBSfpmdLku8auNNvitl2e-gB7J9yrq4f69TN3VLm3cc6u71os_yh/s1631/04.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="967" data-original-width="1631" height="238" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhS9mqpjIY5kke8IDL5SK0U6N-ojiIj9jzXKTYlQUx0GiyXoFpXVqcgcnsCul9gvpV2nmYYd5XaHQeITh-3GnaZxY45MQmgK8f9Hu4509wdzfWNE0UCcZCQQD9xeF-Ukee7E2c-O6uPEBSfpmdLku8auNNvitl2e-gB7J9yrq4f69TN3VLm3cc6u71os_yh/w400-h238/04.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Fragment i Aktit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Veç kësaj shtetet ballkanike që kishin pushtuar tani Shqipërinë, ishin fitimtarët e luftës kundra Turqisë dhe me ndihmën e disa Fuqive të mëdha, kishin mundësira të shumta të siguronin aneksimin e krahinave shqiptare që pretendonin. Më rë fund populli shqiptar i dërmuar nga lufta e kryengritjet e gjato, i copë tuar prej tre ushtrive të huaja, përfaqësohej në të vërtetë nga një qeveri shqiptare, por qeveria e tij e sapo krijuar kishte një pushtet të kufizuar vetem në Vlorë e Berat, ishte e izoluar nga bota e jashtëme, dhe qe rrethuar nga të gjitha anët prej ushtrive serbe e greke.</div><div style="text-align: justify;">Megjithatë populli shqiptar i udhëhequr nga patriotët e tij nuk u trondit. Kongresi i vozhdoi punimet për disa ditë me radhë. Pas caktimit të Ismail Qemalit si kryetar i qeverisë, Vehbi Dibra u zgjodh kryetar i kongresit. Më 4 dhjetor u plotësua formimi i qeverisë, i përbërë prej 8 ministrash. Po atë ditë, u zgjodh Këshilli i pleqësisë së shtetit shqiptar prej 18 anëtarësh të cilët do ta ndihmonin qeverirë, në çështen e sigurimit të pavarësisë. Pak më vonë qeveria e Vlorës, mundi të ngarkojë dy delegatë që të përfaqësonin Shqipërinë në konferencën e ambasadorëve të gjashtë Fuqive të mëdha që filloi punimet më 17 dhjetor 1912, në Londër për të shqyrtuar ndryshimet cë ndodhnin në hartën politike të Ballkanit, pas disfatës që pësoi Turqia. Në çështjen themelore që ishte për diskutim - çështja e trashëgimit të zotërimeve turke të Ballkanit - në konferencën e ambasadorëve u shfaqën kontradiktat e mëdha që ekzistonin midis dy blokeve evropjane. sepse Rusia e Franca përkrahnin kërkesat serbe-greke- malazeze me qëllim që të pengonin zgjerimin e Austro- Hungarisë në Ballkan kurse Austro-Hungaria e Italia i kundërshtuan këto kërkesa me qellim që ta kishin të hapur rrugën e depërtimit të tyre në këtë gadishull dhe të largonin Serbinë e Greqinë nga bregdeti shqiptar i Adriatikut.</div><div style="text-align: justify;">Në konferencë u paraqitën edhe kërkesat e qeverisë shqiptare të cilat përmblidheshin në njohjen e pavaresisë së Shqipërisë, vendosjen e një regjimi monarqik me një mbret evropjan, caktimi i një komisioni ndërkombëtar për kufijt e Shqipërisë, etj. Kërkesat shqiptare, konferenca e ambasadorëve nuk i mori parasysh. Fuqitë e mëdha që në ditën e parë të Konferencës morrën vendim të aprovojnë jo pavarësinë e plotë që kërkonte populli shqiptar, por "autonominë të propozuar nga bloku austro-italjan, veç kësaj një autonomi të garantuar dhe të kontrolluar eksluzivisht nga gjithë Fuqitë e mëdha nën sovranitetin ose suzeranitetin e Sulltanit. Nga ana tjetër Serbisë i njihej e drejta të lidhej me një skelë shqiptare në Adriatik me anën e një hekurudhe ndërkombëtare. Kufijtë e Shqipërisë do të caktoheshin nga një komisjon ndërkombëtar, të emëruar posaçërisht për këtë qëllim.</div><div style="text-align: justify;">Me këtë vendim Fuqitë e mëdha kapitaliste të Evropës nuk e njohën pavarësinë e Shqipërisë; ata e detyronin Shqipërinë t'i ruante akoma lidhjet me shkelësin turk. Megjithatë populli shqiptar nuk u tërhoq. Me përpjekje të vazhdueshme, në luftë kundër feudalëve-çifligarë të brendëshëm, të cilët u përpoqën të thyenin autoritetin e qeverisë shqiptare, dhe kundër agjentëve të huaj, që orvateshin ta minonin ekzistencën e shtetit nacional shqiptar, populli ynë i udhëhequr nga patriotët e tij, arriti më në fund pas disa muajsh ta hedhë poshtë autonominë nën sovranitetin e Sulltanit. Më 29 korrik 1913, Konferenca e ambasadorëve në Londër, vendosi, ndër të tjera, të hedhë poshtë vendimin e mëparëshëm për sovranitetin e Sulltanit, por në të njëjtën kohë ajo vendosi ta zëvëndësojë ketë me kontrollin e Fuqive të mëdha.</div><div style="text-align: justify;">Pak vjet më vonë populli shqiptar arriti të çlirohej edhe nga kontrolli ndërkombëtar dhe, më 1920, me Kongresin e Lushnjes arriti të sigurojë pavarësinë e plotë të atdheut dhe sovranitetin e pakufizuar të tij në Shqipërinë e lirë dhe të pavarur.</div><div style="text-align: justify;">Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë u prit me simpati nga gjithë opinioni publik botëror. Qysh në ditën e nesërme, Bashkija e Bukureshtit të Rumanisë 80 komuna të Italisë së jugut, redaksitë e mjaft fletoreve evropjane, shqiptarët e mërguar në vende të huaja dhe miq të tjerë të Shqipërisë, e përgëzuan me telegrame dhe letra popullin shqiptar per ngjarjen historike. Telegrame përgëzimi vazhduan të vinin edhe në ditët e mevonëshme. Në shtypin e huaj u botuan komente miqësore për pavarësinë kombëtare të Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Pritja e nxehtë që pati shpallja e pavarësisë në opinionin publik ndërkombëtar qe një ndihmë e madhe për popullin shqiptar, Një ndihmë konkrete dhe aktive i erdhi popullit shqiptar nga lëvizja socialiste ndërkombetare. Kongresi ndërkombëtar i socialistëve që u mbajt në Bazel (Svicër) në nëntor 1912, ku morrën pjesë edhe bolshevikët rusë me V. I. Leninin në krye, në manifestin që lëshoi më 26 nëntor 1912, dy ditë përpara shpalljes së pamvarësisë shqiptare, u drejtohej socialistëve të të gjithë vendeve të botës dhe posaçërisht për çështjen e "autonomisë së Shqipërisë u drejtohej edhe socialistëve të Ballkanit.</div><div style="text-align: justify;">"Kongresi shpreson thuhej ndër të tjera - se demokracia socialiste e Ballkanit, pasi të mbarojë lufta, do të venë çdo gjë në veprim për të penguar që rezultatet e fituara me aqë sakrifica të tmerrëshme, të përvetësohen dhe të shfrytëzohen nga dinastitë, nga militarizmi, dhe nga borgjezitë ballkanike e erëshme për zgjerime tokësore... Pas thirrjes që kongresi u bënte socialistëve të Ballkanit për të pen- guar përtëritjen e armiqësive të vjetra midis serbëve, bullgarëve, rumunëve e grekëve dhe për të ndaluar shtypjen e popujve të tjerë të Ballkanit - turqëve dhe shqiptarëve i fronte ata të luftonin kundër shovinizmit, pasioneve nacionaliste të shfrenuara, përdorimit të forcës për shtypien e të drejtave të popujve të Ballkanit, për një vëllazërim midis këtyre popujve duke përfshirë këtu edhe popullin shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Kongresi i Bozelit traitoi gjithashtu edhe ambicionet e Austro-Hungarisë dhe Italisë ndaj Shqipërisë. Në lidhje me këtë, në manifest thuhej: “Socialistët e Austro-Hungarisë, si dhe socialistët e Italisë, do t'i kushtojrë një vëmendje të veçantë çeshtjes shqipëtare. Kongresi e njeh të drejtën e popullit shqiptarë për autonomi, por Kongresi me këtë nuk kupton që, nën pretekstin e autonomisë, Shqipëria të sakrifikohet për ambicionet austro-hungareze dhe italjane. Kongresi kërkon pra nga socialistët e Austro-hungarisë dhe Italisë të luftojnë çdo orvatje të qeverive të tyre për ta përfshirë Shqipërinë në sferën e tyre të influencës”. Dhe në vërtetë, shpallja e pavarësisë së Shqipërisë u mbrojt aktivisht nga partitë socialiste internacionaliste dhe sidomos nga lëvizja socialiste revolucionare e vendeve të Ballkanit, të Italisë e Austro-Hungarisë.</div><div style="text-align: justify;">Shpallja e pavarësisë qe një ngjarje e madhe historike për popullin shqiptar. Me të merrte fund periudha e gjatë, më tepër se katër herë shekullore e fundimit feudal-ushtarak turk që i shkaktoi Shqipërisë satkeqësira e plagë të mëdha dhe e mbajti vendin në një gjendje thellësisht të prapambetur.</div><div style="text-align: justify;">Me shporrjen e sundimit të huaj turk dhe me krijimin e shtetit nacional të pavarur që do ta pasonte atë, popullit shqiptarë i hapeshin perspektiva të mëdha dhe mun dësira reale për t'u zhvilluar e lulëzuar me shpejtësi. Por këto mundësira nuk u çfrytëzuan menjëherë sepse menjëherë pas shpalljes së pavarësisë, Shqipëria pësoi okupacione të tjera të huaja, të cilat e rënduan edhe më tej vendin, e thyen edhe më tej unitetin shtetëror nacional. Veç kësaj, lufta nacional-çlirimtare që solli dëbimin e shkelësve turq. nuk u shoqërua me revolucionin shoqëror që do të përmbyste edhe marrëdhënjet gjysmë-feudale të trashëguara nga regjimi feudal otoman. Bejlerët-çifligarë, të cilët deri në ditët e fundit qëndruan në krahët e okupatorit shekullor, nuk u prekën dhe pronat e mëdha nuk u cënuan. Masat popullore vazhduan të çfrytëzohen e të vuajnë nga shtypja e varfëria. tyre të</div><div style="text-align: justify;">Por më vonë rethanat e brendëshme e të jashtëme për Shqipërinë ndryshuan. Brenda në Shqipëri u rit dhe u forcua klasa punëtore dhe më vonë u formua Partia komuniste shqiptare kurse në arenën ndërko- mbëtare me Revolucionin e Tetorit u ngrit i fuqishëm Bashkimi Sovjetik. Në këto kushte të reja, nën udhë-heqjen e Partisë komuniste të Shqipërisë, në aleancë vllazërore-luftarake me popujt liridashës të mbarë botës dhe me ndihmën vendimtare të Bashkimit Sovjetik populli shqiptar gjatë luftës kundër okupatorëve nazi-fashistë e zhvilloi me sukses edhe revolucionin pupullor, me triumfin e të cilit jo vetëm u dëbuan shkelësit e huaj, por u përmbysën edhe marrëdhënjet e vjetra të çfrytëzimit dhe u vendos pushteti demokratik popullor.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div> <div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: center;"><div><div><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/09/dichiarazione-dellindipendenza.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/09/declaration-of-albanias-independence-28.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div></div><div style="text-align: justify;"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/09_Settembre/01_testi/01_shqip.docx#_ftnref1"></a><blockquote><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/09_Settembre/01_testi/01_shqip.docx#_ftnref1">[1]</a> Botim i Ministrisë së Arësimit dhe Kulturës. (1957). Tiranë.</blockquote></div><div style="mso-element: footnote-list;"><div id="ftn1" style="mso-element: footnote;">
</div>
</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-102998665711850622023-08-27T00:00:00.004+02:002023-09-03T21:53:10.111+02:00Rilindja: Rilindja shqiptare dhe lindja e një vendi<h1 style="text-align: center;">Rilindja: Rilindja shqiptare dhe lindja e një vendi</h1><h2 style="text-align: center;"><b><a href="https://amzn.to/3sw7cuQ" target="_blank">Elton Varfi</a></b></h2><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/08/rilindja-il-rinascimento-albanese-e-la.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/08/rilindja-albanian-renaissance-and-birth.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><br /></span></b></p><h2 style="text-align: center;"><b>Prezantimi</b></h2><div style="text-align: justify;">Rilindja, përfaqëson një periudhë vendimtare që mishëroi një revolucion kulturor dhe kombëtar, duke shënuar një pikë kthese vendimtare në historinë e Shqipërisë midis shekujve 19 dhe 20 (Skendi, 1967). Kjo lëvizje pati pasoja jo vetëm në vetë vendin, por ripërcaktoi të gjithë peizazhin politik të Evropës Juglindore dhe është thelbësore jo vetëm për të kuptuarit e historisë shqiptare, por edhe për historinë evropiane.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë kësaj periudhe historike, Shqipëria dëshmoi rilindjen e gjuhës së saj, një element që kontribuoi ndjeshëm në identitetin e saj kombëtar. Gjuha shqipe, e ndrydhur dhe e margjinalizuar prej kohësh, filloi të lulëzojë sërish, duke u bërë simbol krenarie dhe bashkimi për popullin shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Krahas gjuhës, ka pasur edhe një rilindje të kulturës shqiptare. Letërsia, arti, muzika dhe shprehjet e tjera kulturore përjetuan një periudhë rinovimi, duke rizbuluar rrënjët dhe traditat shqiptare. Intelektualët dhe artistët e kohës luajtën një rol kyç në formimin e një identiteti të veçantë kulturor, duke lidhur modernitetin me traditat stërgjyshore.</div><div style="text-align: justify;">Së fundi, një nga ngjarjet më të shquara të kësaj periudhe ishte lindja e shtetit të pavarur të Shqipërisë. Pas shekujsh të huaj dominimi , rritja e shqiptarëve aspirata për liri dhe autonomi çoi në shpalljen e pavarësisë në vitin 1912. Ky akt shënoi fillimin e një epoke të re për Shqipërinë, duke nënvizuar sovranitetin e saj dhe vendin e saj unik në Evropën Juglindore.</div><div style="text-align: justify;">Me pak fjalë, Rilindja ishte një fazë transformuese në historinë e Shqipërisë dhe ndikimi i saj shtrihet shumë përtej kufijve kombëtarë. Ringjallja e gjuhës, rizbulimi i kulturës dhe realizimi i vetëvendosjes politike e ripërcaktuan Shqipërinë në një kontekst më të gjerë. Aspiratat për liri dhe autonomi që shënuan këtë periudhë nuk janë vetëm një shembull i qëndrueshmërisë dhe vendosmërisë së popullit shqiptar, por një kapitull i rëndësishëm i historisë së Evropës që vazhdon të jehojë edhe në kohët bashkëkohore.</div><h2 style="text-align: center;"><b>Dominimi osman dhe origjina e Rilindjes</b></h2><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Për katër shekuj, Shqipëria ishte një pjesë integrale e Perandorisë Osmane, një sundim gjatë të cilit kultura dhe identiteti shqiptar u shtyp dhe u la në hije. Kjo periudhë e gjatë nënshtrimi la gjurmë të pashlyeshme në historinë dhe psikikën e kombit .</div><div style="text-align: justify;">Me dobësimin e Perandorisë Osmane gjatë shekullit të 19-të, një ngjarje që përkoi me dyndjen e ideve evropiane të nacionalizmit, lirisë dhe vetëvendosjes, në Shqipëri filloi të merrte formë një ndryshim të thellë. Popullsia, e cila kishte vuajtur nga shtypja kulturore dhe politike për breza të tërë, filloi të mobilizohej për të pohuar identitetin e saj.</div><div style="text-align: justify;">Lëvizja që rezultoi, e njohur si Rilindja, i kishte rrënjët në këtë lidhje të faktorëve historikë dhe kulturorë (Gawrych, 2006).</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE3AhpUAh4GQ9rz-ikapM1LgA6zhi9BZbeT9lFbvo9NDuLVRaBFW7to-PjL7eELW0SXg4QvXhs6w3X9f5bMqwChpCIYnMy66eQp69-ed0_ovoXO7iV5_u91e2bray7ydqGErZdJhCeFn2i_O7Ltt2jTQLZr3qWUEB199FKtxTrJ7fcWHcDIUq-0pefA-w9/s858/02.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="858" data-original-width="689" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE3AhpUAh4GQ9rz-ikapM1LgA6zhi9BZbeT9lFbvo9NDuLVRaBFW7to-PjL7eELW0SXg4QvXhs6w3X9f5bMqwChpCIYnMy66eQp69-ed0_ovoXO7iV5_u91e2bray7ydqGErZdJhCeFn2i_O7Ltt2jTQLZr3qWUEB199FKtxTrJ7fcWHcDIUq-0pefA-w9/w321-h400/02.jpg" width="321" /></a></i></b></div><div style="text-align: center;"><div><b><span style="font-size: xx-small;">Naum F. Veqilharxhi (1797 - 1867)</span></b></div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Intelektualët, poetët, artistët dhe politikanët shqiptarë filluan të punojnë së bashku, duke thurur një rrjet idesh dhe idealesh që shkonin përtej rezistencës së thjeshtë ndaj shtypjes osmane. Ishte një lëvizje që kërkonte të zgjonte ndjenjën e krenarisë dhe përkatësisë kombëtare, duke rizbuluar dhe riafirmuar gjuhën, letërsinë dhe traditat shqiptare.</div><div style="text-align: justify;">Rilindja nuk ishte një ngjarje e izoluar, por një përgjigje organike dhe dinamike ndaj ndryshimeve politike dhe kulturore të kohës. Ajo përfaqësonte një fazë tranzicioni dhe rinovimi që përgatiti terrenin për Shqipërinë pavarësia . Rizbulimi i identitetit kombëtar, i stimuluar nga kryqëzimi i ndikimeve në rënie osmane dhe idealeve evropiane në zhvillim, bëri të mundur një zgjim që ndryshoi në mënyrë të pakthyeshme rrjedhën e historisë shqiptare. Nëpërmjet kësaj lëvizjeje, Shqipëria riafirmoi jo vetëm sovranitetin e saj politik, por edhe veçantinë e saj kulturore, duke ndihmuar në formimin e një identiteti kombëtar të fortë dhe koheziv që vazhdon deri më sot.</div><h2 style="text-align: center;"><b>Zgjimi gjuhësor dhe kulturor</b></h2><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Një nga aspektet më domethënëse dhe më themelore të Rilindjes, Rilindja Shqiptare, ishte padyshim ringjallja gjuhësore. Ky fenomen përfaqësonte jo vetëm një shëlbim kulturor, por një moment historik në procesin e ndërtimit të kombit shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Gjatë shekujve të sundimit osman, gjuha shqipe ishte lënë në masë të madhe neglizhuar dhe shtypur. Përdorimi i gjuhës shqipe kufizohej kryesisht në kontekste familjare dhe lokale, ndërsa në shkolla, institucione qeveritare dhe zyra mbizotëronte gjuha turke. Si rrjedhojë, gjuha shqipe kishte filluar të humbiste koherencën dhe uniformitetin, me dialekte të ndryshme që zhvilloheshin të izoluara nga njëra-tjetra.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; font-style: italic; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8fM4iekq_RYi65cS57MJDm8ATAzlodZhql7lrmUvC8zcRU5qtciJH7lEx-7x0B7wG7VGwk1uNnvRYqpDSRnoZStewYI8G2EKlzqa2AxTYMyPvbcLQmuEwiapazhzawzLTYPeN_qSr8yJwvVtbMY2z6Yya3S650uuzYqQHNa4bI2XMpUtrOZiHVaZH6XY1/s805/03.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="805" data-original-width="416" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8fM4iekq_RYi65cS57MJDm8ATAzlodZhql7lrmUvC8zcRU5qtciJH7lEx-7x0B7wG7VGwk1uNnvRYqpDSRnoZStewYI8G2EKlzqa2AxTYMyPvbcLQmuEwiapazhzawzLTYPeN_qSr8yJwvVtbMY2z6Yya3S650uuzYqQHNa4bI2XMpUtrOZiHVaZH6XY1/w206-h400/03.jpg" width="206" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Rilindja e ktheu këtë prirje, duke e vendosur gjuhën në qendër të lëvizjes së ringjalljes kombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Intelektualë, letrarë dhe gjuhëtarë punuan për standardizimin e gjuhës shqipe, duke krijuar një sistem të unifikuar drejtshkrimor dhe gramatikor që do të lehtësonte komunikimin midis rajoneve të ndryshme të Shqipërisë (Pipa, 1989).</div><div style="text-align: justify;">Arsimi në gjuhën shqipe u bë prioritet dhe shkollat filluan të mësojnë në gjuhën shqipe dhe jo në turqisht. Kjo jo vetëm që kontribuoi në rritjen e letërsisë shqipe, por edhe përforcoi ndjenjën e identitetit dhe unitetit kombëtar. Mësimi i gjuhës shqipe u bë shenjë atdhedashurie dhe aftësia për të folur, lexuar e shkruar shqip shihej si detyrë qytetare.</div><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGHRXd05rwP-evfamOUXz6e0YsQTls9SVj0fli_t8fwg66ffWzlRdgPZBvxG-QN7_glUrFRRY6yUIk_dtrxscblm2uE3QD09r88Xsm1W2-u5l9j015VmRV7Q0Vg7oKW5OYMa9Il2_N6XashMxHv_oy6G0_yNj555HjLirN201Rz0SN-9YNyTtwCOlaIdnJ/s719/04.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="433" data-original-width="719" height="241" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGHRXd05rwP-evfamOUXz6e0YsQTls9SVj0fli_t8fwg66ffWzlRdgPZBvxG-QN7_glUrFRRY6yUIk_dtrxscblm2uE3QD09r88Xsm1W2-u5l9j015VmRV7Q0Vg7oKW5OYMa9Il2_N6XashMxHv_oy6G0_yNj555HjLirN201Rz0SN-9YNyTtwCOlaIdnJ/w400-h241/04.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Shkolla shqipe e Negovanit .</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ky revolucion gjuhësor nuk ishte vetëm një çështje standardizimi dhe edukimi; ishte një afirmim i kulturës dhe identitetit shqiptar. Gjuha, si mjeti kryesor i të shprehurit dhe i komunikimit, është i lidhur thelbësisht me identitetin e një kombi. Nëpërmjet ringjalljes gjuhësore, shqiptarët rifituan një pjesë thelbësore të vetvetes, duke krijuar një ndjenjë përkatësie që bashkoi komunitetet e ndryshme të vendit .</div><div style="text-align: justify;">Duke vazhduar eksplorimin e kësaj teme, mund të shihet se si ringjallja gjuhësore gjatë Rilindjes ishte më shumë se thjesht një reformë gjuhësore; ishte një rilindje e krenarisë dhe identitetit kombëtar. Ai u dha shqiptarëve mjetet për t'u shprehur dhe kuptuar njëri-tjetrin, duke krijuar një komb të bashkuar dhe koheziv që feston rrënjët e tij dhe trashëgiminë unike kulturore. Roli i gjuhës shqipe në formimin e shtetit të pavarur të Shqipërisë është një shembull elokuent sesi gjuha mund të jetë një forcë bashkuese dhe e fuqishme në krijimin e një kombi. Ndërkohë, Rilindja dëshmoi një vrull të veçantë kulturor, një epokë ripërtëritjeje dhe lulëzimi që preku çdo aspekt të jetës kulturore shqiptare.</div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqnCPK1vm4-6dUCzTIkmfEyqGUVqc5HlIErvOJ59N-_M4UUakg0SQMwYp7W5OgPwmashlpEzwfZG63ibmZyi-6wPdPO70sugp23HETzVtz2kCxnxXWKQRNcJFxUC2V5PRU93gIHX7EZH7a4u4U5RPSm8fdSdhAMiU80VMWxNE_cMPtbFuV6nM5I2WrspEs/s773/05.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="453" data-original-width="773" height="235" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqnCPK1vm4-6dUCzTIkmfEyqGUVqc5HlIErvOJ59N-_M4UUakg0SQMwYp7W5OgPwmashlpEzwfZG63ibmZyi-6wPdPO70sugp23HETzVtz2kCxnxXWKQRNcJFxUC2V5PRU93gIHX7EZH7a4u4U5RPSm8fdSdhAMiU80VMWxNE_cMPtbFuV6nM5I2WrspEs/w400-h235/05.jpg" width="400" /></a></div></b><b><span style="font-size: xx-small;">Shkolla Shqipe e Shpatit.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Letërsia, arti dhe muzika, veçanërisht, përjetuan një epokë të artë, duke prodhuar vepra domethënëse që pasqyronin jo vetëm krenarinë kombëtare, por edhe aspiratën e zjarrtë për pavarësi.</div><div style="text-align: justify;">Figura si Naim Frashëri dhe Gjergj Fishta dolën si gjigantë kulturorë të kësaj periudhe, duke lënë gjurmë të pashlyeshme në kulturën shqiptare (Elsie, 2012). Frashëri, poet, shkrimtar dhe veprimtar, ishte një figurë kyçe e zgjimit kombëtar, duke përdorur penën e tij për të ngjallur ndjenjën e krenarisë dhe përkatësisë tek shqiptarët. Veprat e tij poetike, shpesh të mbushura me simbolikë dhe pasione patriotike, luajtën një rol vendimtar në formësimin e identitetit kulturor të vendit .</div><div style="text-align: justify;">Gjergj Fishta, prift, poet dhe politikan, kontribuoi ndjeshëm në standardizimin e gjuhës shqipe dhe në promovimin e kulturës kombëtare. Më e tija Vepra e famshme " Lahuta e Malcís " konsiderohet si një kryevepër e letërsisë shqipe dhe një himn i qëndresës kundër shtypjes.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRsFCxXDlKYBaNVGmkl_ZsKaPZlJwv6sr_iAmDonXfe1uiZ7CA64_9EbX5F1zXk8U2RmusGiYYpm6sqP5JFzl1V8GQ1HXxBA98IjGtg1bKLgeg6wDC94NPKKI3wkxDHvaRvBTssKhkHtnw6S6Jn78pSwsfXqpIzZC5bF0lfBLnJVbQUhprGhZo6x9Ocot5/s772/06.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="453" data-original-width="772" height="235" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRsFCxXDlKYBaNVGmkl_ZsKaPZlJwv6sr_iAmDonXfe1uiZ7CA64_9EbX5F1zXk8U2RmusGiYYpm6sqP5JFzl1V8GQ1HXxBA98IjGtg1bKLgeg6wDC94NPKKI3wkxDHvaRvBTssKhkHtnw6S6Jn78pSwsfXqpIzZC5bF0lfBLnJVbQUhprGhZo6x9Ocot5/w400-h235/06.jpg" width="400" /></a></div><b><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Shkolla shqipe në Vlorë.</span></b></div></b><p></p>
<div style="text-align: justify;">Muzika, arti pamor dhe teatri shqiptar përjetuan gjithashtu një periudhë zhvillimi dhe inovacioni të jashtëzakonshëm gjatë Rilindjes. Kompozitorët, piktorët dhe dramaturgët eksperimentuan me forma dhe stile të reja, duke u mbështetur në traditat lokale dhe ndikimet evropiane, duke krijuar një mozaik kulturor që ishte dukshëm shqiptar, por edhe i hapur ndaj botës së jashtme. Ky zjarr kulturor nuk ishte një fenomen i izoluar, por më tepër një pjesë përbërëse e lëvizjes më të gjerë të zgjimit kombëtar. Kultura shihej si një mjet për të bashkuar popullin shqiptar, për të forcuar identitetin e tij dhe për të artikuluar aspiratat e tij për pavarësi dhe vetëvendosje. Veprat letrare, muzikore dhe artistike të kohës nuk ishin vetëm shprehje estetike; ishin deklarata politike e shoqërore, mjete të fuqishme në luftën për liri dhe pavarësi.</div><div style="text-align: justify;">Rilindja nuk përfaqësonte kështu një moment vendimtar vetëm në Shqipëri historisë politike , por edhe në jetën e saj kulturore. Krijoi një mjedis në të cilin kultura dhe identiteti kombëtar mund të lulëzonte dhe la një trashëgimi që vazhdon të ndikojë dhe frymëzojë jetën kulturore shqiptare sot. Në këtë kontekst rilindjeje dhe rizbulimi, Shqipëria filloi të përkufizohej jo vetëm si një komb sovran, por edhe si një kulturë e pasur, e gjallë dhe unike.</div><h2 style="text-align: center;"><b>Rezistenca dhe Revoltat Kundër Perandorisë Osmane</b></h2><div style="text-align: justify;">Rezistenca ndaj sundimit osman në Shqipëri gjatë periudhës së Rilindjes nuk ishte një fenomen monolit apo uniform, por u shfaq në mënyra të ndryshme, duke reflektuar kompleksitetin dhe diversitetin e aspiratave dhe taktikave të popullsisë shqiptare.</div><div style="text-align: justify;">Revolta dhe kryengritje tronditën periodikisht pushtetin osman në pjesë të ndryshme të vendit. Këto lëvizje rezistence, të shkaktuara shpesh nga çështje lokale si taksat e tepërta, keqqeverisja apo shtypja fetare, filluan të marrin një konotacion kombëtar gjatë periudhës së Rilindjes. Ato u bënë shprehje e një dëshire më të gjerë për autonomi dhe, në disa raste, pavarësi të plotë nga Perandoria Osmane.</div><div style="text-align: justify;">Në kuadër të këtyre kryengritjeve u krijuan shoqëri dhe organizata sekrete që luajtën një rol vendimtar në bashkërendimin e përpjekjeve drejt pavarësisë. Një nga më të njohurat prej tyre ishte Lidhja e Prizrenit, e themeluar në vitin 1878 (Clayer, 2007). E përbërë nga udhëheqës fetarë, intelektualë dhe figura politike shqiptare, Lidhja e Prizrenit u përpoq të bashkonte fraksionet e ndryshme shqiptare në një luftë të përbashkët për ruajtjen e Shqipërisë . territoriale integritetin dhe mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve brenda Perandorisë Osmane.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman", serif; line-height: 107%;"><o:p></o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; font-size: 12pt; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfy1NHzuUKnitIhUeEPpaeo9mmgv91k7y5KfwGBWOA3uY7M26VE4C9c9jGI3hDMwIxaLhupCpx0D4nccXzfUTaDBtPbr8oqTPFGMhLrIwZjiDF3oO1BZsMFprAwtwIOc3u5NM2tZlyaZIKRQGlicq5WHZyWiFHEUYpxtNzEJlEXO99YjmeTMKHTSp9xJUX/s800/lega%20di%20prizren.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="557" data-original-width="800" height="279" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfy1NHzuUKnitIhUeEPpaeo9mmgv91k7y5KfwGBWOA3uY7M26VE4C9c9jGI3hDMwIxaLhupCpx0D4nccXzfUTaDBtPbr8oqTPFGMhLrIwZjiDF3oO1BZsMFprAwtwIOc3u5NM2tZlyaZIKRQGlicq5WHZyWiFHEUYpxtNzEJlEXO99YjmeTMKHTSp9xJUX/w400-h279/lega%20di%20prizren.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Abdurrahim Buza : 'Lidhja e Prizrenit', 1953.</span></b></div><p></p>
<div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Të Ligës veprim ka nuk kufizohet vetëm në fjalë ose deklarata të qëllimit. Organizoi trupa, koordinoi veprimet ushtarake dhe kërkoi mbështetjen e fuqive mbretërore. Ekzistenca dhe aktivitetet e saj përfaqësonin një sfidë të rëndësishme për pushtetin osman, duke treguar se shqiptarët ishin të gatshëm dhe të gatshëm të luftonin për të drejtat dhe sovranitetin e tyre.</div><div style="text-align: justify;">Këto forma rezistence, nga kryengritjet lokale deri te organizatat e koordinuara si Lidhja e Prizrenit, demonstruan vendosmërinë e popullit shqiptar për të kërkuar kontroll më të madh mbi fatin e tij. Ata theksuan gjithashtu kompleksitetin e lëvizjes kombëtare shqiptare, me strategji dhe synime të ndryshme që pasqyrojnë dallimet rajonale, fetare dhe sociale brenda popullsisë shqiptare.</div><div style="text-align: justify;">Lufta për pavarësi nuk ishte e lehtë, as pa konflikte dhe kontradikta të brendshme. Por këto forma të ndryshme rezistence, të cilat u ndërthurën dhe nganjëherë u përplasën gjatë periudhës së Rilindjes, ndihmuan në formimin e ndjenjës së identitetit kombëtar dhe hapën rrugën për Shqipërinë. shpallja e pavarësisë më 1912. Lëvizja e rezistencës ndaj sundimit osman gjatë Rilindjes është një kapitull magjepsës dhe i shumëanshëm në historinë shqiptare që vazhdon të ofrojë ushqim për mendim dhe studim. Lidhja e Prizrenit, e themeluar në vitin 1878, paraqet një moment historik në Rilindjen, zgjimin kulturor e kombëtar shqiptar. Formimi i saj erdhi në një kohë veçanërisht delikate të tensioneve gjeopolitike në rajonin e Ballkanit.</div><div style="text-align: justify;">Më 1878, Traktati i San Stefanit, i nënshkruar në fund të luftës ruso-turke, hodhi themelet për ndryshime të thella territoriale në Evropën Juglindore. Në veçanti, traktati parashikonte ndarjen e disa territoreve të banuara nga shqiptarët midis kombeve fqinje, si Serbia, Mali i Zi, Greqia dhe Bullgaria. Ky projekt rrezikonte të prishte unitetin territorial dhe kulturor të Shqipërisë, duke rrezikuar identitetin kombëtar shqiptar që kishte filluar të konsolidohej gjatë periudhës së Rilindjes.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrqQH7mFI8EL1C4rhAbrwq50k_Ps8F0jj_xQCbBDlDQ2uNB0G5qXOKi7UBY0ojG4vi2QIcNwBvfcu7V2g7iRskXAK2wgPYTTcwAfvjUKh2mOQh3IuI9hjCSZes8W9OH9YlRW9W7UIHEUwAJgeqwVaFU-HJost8bxDqmqeSTuJZDKJ93g7WtLWn42pQi6AK/s982/rilindja_kombetare_shqiptare-165_page-0001%20-%20Copia.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="425" data-original-width="982" height="173" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrqQH7mFI8EL1C4rhAbrwq50k_Ps8F0jj_xQCbBDlDQ2uNB0G5qXOKi7UBY0ojG4vi2QIcNwBvfcu7V2g7iRskXAK2wgPYTTcwAfvjUKh2mOQh3IuI9hjCSZes8W9OH9YlRW9W7UIHEUwAJgeqwVaFU-HJost8bxDqmqeSTuJZDKJ93g7WtLWn42pQi6AK/w400-h173/rilindja_kombetare_shqiptare-165_page-0001%20-%20Copia.jpg" width="400" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1hl7QSQV4GMEEZa0b3ZL_dQwwb6nDCx1XH4jjSDCvb_OOCf-YVFopkmWbZfH8KF-GljwTBwiCN9GAlZIC-H4ZV5BaqA8JNFx3IHuwUXo2RmDcMs0kZW-HUpnY3LLOvaZB-gWHVxFtpAnsEKEA41aQnWnUIvA1CC1Y84YMn0qiHemAvvqbVBfupA4PBREC/s860/rilindja_kombetare_shqiptare-165_page-0001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="441" data-original-width="860" height="205" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1hl7QSQV4GMEEZa0b3ZL_dQwwb6nDCx1XH4jjSDCvb_OOCf-YVFopkmWbZfH8KF-GljwTBwiCN9GAlZIC-H4ZV5BaqA8JNFx3IHuwUXo2RmDcMs0kZW-HUpnY3LLOvaZB-gWHVxFtpAnsEKEA41aQnWnUIvA1CC1Y84YMn0qiHemAvvqbVBfupA4PBREC/w400-h205/rilindja_kombetare_shqiptare-165_page-0001.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Kryengritësit shqiptarë me liderin e tyre Idriz Seferi.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br /></p><div style="text-align: justify;">Në këtë kontekst kritik, Lidhja e Prizrenit doli si përgjigje konkrete dhe e organizuar ndaj këtyre kërcënimeve. E themeluar nga një grup heterogjen figurash, duke përfshirë intelektualë, prijës fisnorë, politikanë dhe fetarë, Lidhja synonte të bashkonte shqiptarët nga krahina dhe besime të ndryshme në një luftë të përbashkët për të mbrojtur integritetin territorial të Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Të Ligës program ishte i qartë dhe ambicioz: t'i rezistojë çdo përpjekjeje për të copëtuar territorin shqiptar dhe të punojë për autonomi brenda Perandorisë Osmane. Lidhja u angazhua aktivisht në forcimin e identitetit kombëtar shqiptar, në promovimin e kulturës, gjuhës dhe arsimit.</div><div style="text-align: justify;">Rëndësia e tij nuk kufizohej vetëm në kontekstin shqiptar. Lidhja e Prizrenit u bë simbol i rezistencës kundër fuqive evropiane që kërkonin të rivizatonin hartën e Ballkanit sipas interesave të tyre. Ajo përfaqësonte gjithashtu një sfidë për Perandorinë Osmane, duke treguar se shqiptarët ishin të vendosur të merrnin kontrollin e fatit të tyre.</div><div style="text-align: justify;">Edhe pse Lidhja hasi në pengesa dhe u shtyp përfundimisht nga Perandoria Osmane në 1881, ndikimi i saj në historinë shqiptare ishte i qëndrueshëm. Ai ndihmoi në konsolidimin e ndjenjës kombëtare dhe vendosjen e Shqipërisë si një lojtare të rëndësishme në skenën ballkanike. Lidhja e Prizrenit mbetet një simbol i fuqishëm i aspiratës për pavarësi dhe krenari kombëtare në Shqipëri dhe është një kapitull kyç në të kuptuarit e kombit . histori komplekse gjatë periudhës së Rilindjes.</div><div style="text-align: justify;">Lidhja e Prizrenit, e themeluar në vitin 1878, ishte një element vendimtar në procesin e rilindjes kombëtare shqiptare të njohur si Rilindja. E krijuar në një sfond të shqetësimit në rritje për integritetin territorial dhe identitetin kombëtar shqiptar, Lidhja drejtohej nga një grup intelektualësh dhe udhëheqësish politikë me ndikim shqiptarë.</div><div style="text-align: justify;">Ndër themeluesit e Lidhjes ishte Abdyl Frashëri, një burrë shteti dhe udhëheqës i shquar i lëvizjes kombëtare shqiptare. Vizioni dhe vendosmëria e tij luajtën një rol kyç në përcaktimin e qëllimeve dhe strategjive të Ligës. Udhëheqës të tjerë me ndikim si Ymer Prizreni dhe Sami Frashëri kontribuan me përvojën dhe ekspertizën e tyre, duke siguruar që Lidhja të përfaqësonte një spektër të gjerë pikëpamjesh dhe interesash shqiptare.</div><div style="text-align: justify;">Objektivi kryesor i Lidhjes ishte mbrojtja e tërësisë territoriale të Shqipërisë dhe ngritja e vetëdijes kombëtare shqiptare. Në një kohë kur territoret shqiptare rrezikoheshin të ndaheshin midis kombeve fqinje, ky synim kishte një rëndësi jetike. Lidhja veproi si një katalizator për të bashkuar krahinat e ndryshme shqiptare nën një flamur të përbashkët, duke punuar për të konsoliduar ndjenjën e identitetit dhe krenarisë kombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Një nga Liga shumica domethënëse nisma ka qenë promovimi i arsimit në gjuhën shqipe. Në një kohë kur përdorimi i gjuhës shqipe shpesh kufizohej ose nënçmohej, kjo përpjekje ndihmoi në ruajtjen dhe forcimin e kulturës dhe identitetit shqiptar. Lidhja punoi gjithashtu për të zhvilluar një letërsi kombëtare dhe për të promovuar artin dhe muzikën shqiptare, duke kontribuar kështu në një trashëgimi kulturore të qëndrueshme.<span><a name='more'></a></span></div><div style="text-align: justify;">Kërkesa për Shqipërinë politike autonomi brenda Perandorisë Osmane ishte një tjetër objektiv kyç i Lidhjes. Drejtuesit e Lidhjes argumentuan se tokat shqiptare duhet të administrohen nga shqiptarët, duke siguruar kështu autonomi dhe kontroll më të madh mbi fatin e tyre (Skendi, 1967). Kjo kërkesë përfaqësonte një ndryshim rrënjësor në marrëdhëniet midis Shqipërisë dhe Perandorisë Osmane dhe një sfidë të hapur ndaj rendit gjeopolitik ekzistues.</div><div style="text-align: justify;">Si përmbledhje, Lidhja e Prizrenit ishte një organizatë vizionare që luajti një rol qendror në formësimin e identitetit kombëtar shqiptar dhe mbrojtjen e tërësisë territoriale të vendit. Nismat e saj arsimore, kulturore dhe politike kanë lënë gjurmë të qëndrueshme në historinë shqiptare dhe vazhdojnë të jenë simbol i qëndresës dhe krenarisë për popullin shqiptar. Puna e Lidhjes përfaqëson një kapitull magjepsës dhe themelor në historinë shqiptare, duke ilustruar aftësinë e shqiptarëve për t'u bashkuar për një kauzë të përbashkët në një moment vendimtar të historisë së tyre. Lidhja e Prizrenit luajti një rol vendimtar në peizazhin politik dhe kulturor të Shqipërisë gjatë periudhës së Rilindjes. Me gjithë sfidat dhe pengesat që hasi, ajo arriti të mobilizojë rezistencën shqiptare kundër forcave osmane, duke kulmuar me Luftën e Prizrenit. Ky konflikt përfaqësoi një pikë kthese në Shqipëri lufta për autonomi dhe pavarësi.</div><div style="text-align: justify;">Lidhja, me liderët e saj vizionarë dhe programin ambicioz, krijoi një lëvizje të fortë të bashkimit dhe rezistencës kombëtare. Punoi pa u lodhur për të promovuar arsimin, gjuhën dhe kulturën shqipe dhe mbrojtjen e Shqipërisë territoriale integritet . Këto përpjekje nuk ishin të kota, por lanë një përshtypje të qëndrueshme në vend.</div><div style="text-align: justify;">Megjithatë, rruga drejt autonomisë dhe pavarësisë nuk ishte e lehtë. Në vitin 1881, përballë presionit në rritje nga Perandoria Osmane, Lidhja e Prizrenit u shtyp. Por edhe pse organizata u shpërbë, trashëgimia e saj jetoi.</div><div style="text-align: justify;">Të Ligës idealet dhe synimet vazhduan të frymëzojnë brezat pasardhës. Ai përgatiti terrenin për pavarësinë e ardhshme të Shqipërisë , duke mbjellë farat e një lëvizjeje vetëvendosje që do të çonte në shpalljen e pavarësisë në 1912.</div><div style="text-align: justify;">Kështu Lidhja e Prizrenit përfaqëson jo vetëm një episod domethënës në historinë shqiptare, por edhe një simbol të fuqishëm të shqiptarit dëshira e njerëzve për liri dhe vetëvendosje. Historia e saj është një shembull elokuent se si vendosmëria, uniteti dhe vizioni mund të kapërcejnë pengesat më të vështira.</div><div style="text-align: justify;">Përpjekjet e Ligës, të cilat hapën rrugën për pavarësinë e ardhshme të Shqipërisë , janë një kapitull themelor i historisë kombëtare. Ato ilustrojnë guximin dhe vendosmërinë e popullit shqiptar për të luftuar për të drejtat dhe identitetin e tij në një periudhë pasigurie dhe ndryshimi të madh.</div><div style="text-align: justify;">Rëndësia e Lidhjes së Prizrenit në historinë e Shqipërisë dhe Evropës Juglindore nuk mund të nënvlerësohet. Kontributi i saj në formimin e kombit shqiptar dhe lëvizjes për pavarësi është një trashëgimi që vazhdon të ndikojë në kulturën dhe politikën shqiptare. Trashëgimia e tij është një kujtesë e fuqishme e rëndësisë së luftës për vetëvendosje dhe identitet kombëtar, jo vetëm në Shqipëri, por në mbarë botën (Elsie, 2012). Sot, Lidhja e Prizrenit festohet në Shqipëri si një simbol i fuqishëm dhe i qëndrueshëm i luftës për vetëvendosje dhe pavarësi. Ai përfaqëson një kapitull vendimtar në lëvizjen kombëtare shqiptare, duke mishëruar aspiratat e popullit shqiptar për sovranitet, liri dhe identitet kombëtar. Ndikimi i tij gjatë periudhës së Rilindjes është dëshmi e ndikimit të tij të përhershëm në formësimin e identitetit kombëtar shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Rruga drejt pavarësisë së Shqipërisë ishte e ndërlikuar dhe e stuhishme, e karakterizuar nga tensione gjeopolitike dhe manovra diplomatike. Fuqitë evropiane të asaj kohe, përfshirë Rusinë, Austro-Hungarinë dhe Italinë, luajtën rol të rëndësishëm në këtë proces. Secili prej këtyre kombeve ushtroi ndikimin e tij politik në Ballkan, duke u përpjekur të formonte ndikimin e rajonit fatin sipas interesave të tyre.</div><div style="text-align: justify;"><b style="text-align: center;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><br /></span></b></div><h2 style="text-align: center;"><b>Trashëgimia e Lidhjes së Prizrenit</b></h2><div style="text-align: justify;">Pavarësisht kompleksitetit dhe sfidave, kulmi i Rilindjes erdhi me shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912. Kjo ngjarje historike shënoi fundin e sundimit osman dhe fillimin e një epoke të re për popullin shqiptar. Kjo u pasua me formimin e qeverisë së parë shqiptare, një hap domethënës drejt realizimit të aspiratave kombëtare.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLPW5mB6zbuNyEcnukRQtPR_wvrO0N_TJMmPlDwg4K61CVQ-hAin7IphX25sRd4d4kbWfhzNtzKPU7lqmQQjId491RIriDgeGsIYxiVG89eGt3VopnV6pQSGWVUmlOZHEiV7eMz2SA8jbiyCGR77lvlObz34D8hGqLoeGUu-eO7T0i0fcY19Wxvjsk5z6a/s2500/img41.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2500" data-original-width="1494" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLPW5mB6zbuNyEcnukRQtPR_wvrO0N_TJMmPlDwg4K61CVQ-hAin7IphX25sRd4d4kbWfhzNtzKPU7lqmQQjId491RIriDgeGsIYxiVG89eGt3VopnV6pQSGWVUmlOZHEiV7eMz2SA8jbiyCGR77lvlObz34D8hGqLoeGUu-eO7T0i0fcY19Wxvjsk5z6a/w239-h400/img41.jpg" width="239" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Dokumentet e Kodit Qeveritar të Lidhjes së Prizrenit.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Shpallja e Pavarësisë nuk ishte vetëm një moment triumfi për Shqipërinë; ai përfaqësonte gjithashtu kulmin e përpjekjeve, sakrificave dhe vendosmërisë dekadash. Lufta për pavarësi ishte një provë e forcës dhe e qëndresës për popullin shqiptar, të cilit iu desh të lundronte nëpër një rrjetë komplekse interesash ndërkombëtare dhe sfidash të brendshme.</div><div style="text-align: justify;">Festimi i Lidhjes së Prizrenit dhe kujtimi i Shqipërisë pavarësia vazhdon të rezonojë në kulturën dhe shoqërinë bashkëkohore shqiptare. Ata janë një kujtim i gjallë i forcës dhe unitetit të popullit shqiptar, aftësisë së tij për të luftuar për idealet e tij dhe për të krijuar fatin e tij. Historia e Rilindjes është një trashëgimi e çmuar që vazhdon të frymëzojë brezat e sotëm dhe të ardhshëm, duke theksuar rëndësinë e mbrojtjes së identitetit kombëtar, sovranitetit dhe vlerave demokratike.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgj3YkR9Zh2RVQHv7bLTMsCwIbTtdRjW4GIX17EK4HgMOyo4vBLWlrvu3qFAWs355jfeaBGRRPoaZbYUs08S91t5yKnKXnOJXW5cVuzH8o3v9MgNb6J20DBdcA9Gy-aRqHvfB5YOkfP9cVrMLBm7VsoaLahjZkmEvd3MfY9HrGJFf_jeLsxR4iiR9dGwkXo/s1492/img41%20-%20Copia.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="853" data-original-width="1492" height="229" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgj3YkR9Zh2RVQHv7bLTMsCwIbTtdRjW4GIX17EK4HgMOyo4vBLWlrvu3qFAWs355jfeaBGRRPoaZbYUs08S91t5yKnKXnOJXW5cVuzH8o3v9MgNb6J20DBdcA9Gy-aRqHvfB5YOkfP9cVrMLBm7VsoaLahjZkmEvd3MfY9HrGJFf_jeLsxR4iiR9dGwkXo/w400-h229/img41%20-%20Copia.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Shtëpia ku mblidhej Kuvendi i Prizrenit.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div>
<div style="text-align: justify;">Si përfundim, periudha e Rilindjes dhe Lidhja e Prizrenit përfaqësojnë një pjesë të rëndësishme të trashëgimisë kulturore dhe historike të Shqipërisë . Trashëgimia e tyre vazhdon të ndikojë në vend, duke ofruar një kornizë për të kuptuar identitetin shqiptar dhe parimet themelore që e udhëhoqën kombin drejt pavarësisë. Përkujtimi i këtyre ngjarjeve nuk është vetëm një nderim për historinë, por edhe një kujtesë e vazhdueshme e rëndësisë së unitetit, vendosmërisë dhe krenarisë kombëtare në ndërtimin e një të ardhmeje të begatë dhe demokratike (Skendi, 1967).</div><div style="text-align: center;"><br /></div><h2 style="text-align: center;"><b>Figurat kryesore të lëvizjes</b></h2><div style="text-align: justify;">Nuk mund të theksohet sa duhet rëndësia e disa individëve kyç që luajtën role vendimtare gjatë Rilindjes, Rilindjes Shqiptare. Ata jo vetëm që ndikuan në rrugën e lëvizjes, por lanë edhe një trashëgimi të qëndrueshme në kulturën dhe historinë e Shqipërisë.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGD3AtPVACHxULN6efO-DKxdDN2Sk5KaDrTw8d7f_FC12W_MY6nimUFaCn0FGXuH8u2E21EshYcXaAIEalLytOJhVxL3tjx2ywKvKythEZooQds2oGUuBpLXXsBE4lwvFGV8vkfUw0_VAatNzSZoHGvRNlu0NMVGeMrGtEZc3OuOGKmeaye5wc3iPbtaTJ/s1701/rilindja_kombetare_shqiptare-33_page-0001%20-%20Copia.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1701" data-original-width="1265" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGD3AtPVACHxULN6efO-DKxdDN2Sk5KaDrTw8d7f_FC12W_MY6nimUFaCn0FGXuH8u2E21EshYcXaAIEalLytOJhVxL3tjx2ywKvKythEZooQds2oGUuBpLXXsBE4lwvFGV8vkfUw0_VAatNzSZoHGvRNlu0NMVGeMrGtEZc3OuOGKmeaye5wc3iPbtaTJ/w298-h400/rilindja_kombetare_shqiptare-33_page-0001%20-%20Copia.jpg" width="298" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Disa anëtarë të shquar të Lidhjes së Rilindjes.</span></b></div><p></p>
<div style="text-align: justify;">Naim Frashëri, poet dhe shkrimtar i shquar, është një figurë e tillë emblematike. Një kontribues i rëndësishëm në letërsinë dhe kulturën shqiptare, Frashëri njihet për veprat e tij që shprehin një dashuri të thellë për atdheun e tij dhe një dëshirë të zjarrtë për liri. Fjalët e tij ndezën shkëndijen e pasionit kombëtar, duke bërë jehonë te shqiptarët e të gjitha moshave.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><a name="_Hlk143882525"></a></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDQrf0bnMUD4srN3KTi_v8E5DR7bMaa2prG3hFJOdXKkH7_5qCHN_SAL0v0BH5wHcc4r_wXTaPx-NFRdd-3IOGpmrhoT2LFidbh_Bal2LmUXhBVcXOQzgeC35oI6nhqHUrFRIYTpcEXbydtSkhRi8MyNrjWPBgrnI4wrL48NDP6ShSELJemZ8vrcoEwWmZ/s1794/01.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1794" data-original-width="1320" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDQrf0bnMUD4srN3KTi_v8E5DR7bMaa2prG3hFJOdXKkH7_5qCHN_SAL0v0BH5wHcc4r_wXTaPx-NFRdd-3IOGpmrhoT2LFidbh_Bal2LmUXhBVcXOQzgeC35oI6nhqHUrFRIYTpcEXbydtSkhRi8MyNrjWPBgrnI4wrL48NDP6ShSELJemZ8vrcoEwWmZ/w294-h400/01.jpg" width="294" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Naim Frashëri dhe disa nga veprat e tij.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Një gjurmë të pashlyeshme ka lënë edhe Gjergj Fishta, prift françeskan dhe një nga poetët më të rëndësishëm shqiptarë të shekullit të 20-të. Vepra e tij më e njohur , " Lahuta dhe Malcís ", konsiderohet eposi kombëtar shqiptar dhe simbolizon luftën e pandërprerë për pavarësi. Përmes poezisë, Fishta i dha zë aspiratave të popullit të tij, duke shprehur dhimbjen, shpresën dhe vendosmërinë që karakterizoi atë periudhë historike.</div><div style="text-align: justify;">Role jetike në çështjen kombëtare shqiptare luajtën edhe Sami Frashëri dhe Pashko Vasa, intelektualë dhe veprimtarë të shquar. Frashëri, një shkrimtar dhe filozof i njohur, ia kushtoi jetën promovimit të arsimit dhe kulturës shqiptare, duke besuar fort në fuqinë e arsimit si mjet emancipimi. Idetë dhe mendimet e tij përparimtare patën një ndikim të qëndrueshëm në lëvizjen kombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Pashko Vasa, nga ana e tij, mbeti i famshëm për angazhimin e tij për të promovuar unitetin mes shqiptarëve, pavarësisht nga feja e tyre. Në një epokë të shënuar nga përçarje dhe tensione, vizioni i tij për një komb të bashkuar dhe koheziv ishte një fener shprese dhe një model për t'u ndjekur.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEizFXqnaFGLNeuLWdVYH4JJ7SeDyGo3BbUiBtHQJ9s5C_P5p-AOidH6UdbEA7HDb0Kmd1VxUpjFH9LSamf--fCq92z5GHDXsblgKTPw8EtEAcAK_n8Hs064maixx20U2yjkOb05HIKtEHTFp3-NGvR-aEmatVQZFNx5RuNhEJTIgL_tfOh2d3sh2OYNAafE/s1782/02.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1782" data-original-width="1324" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEizFXqnaFGLNeuLWdVYH4JJ7SeDyGo3BbUiBtHQJ9s5C_P5p-AOidH6UdbEA7HDb0Kmd1VxUpjFH9LSamf--fCq92z5GHDXsblgKTPw8EtEAcAK_n8Hs064maixx20U2yjkOb05HIKtEHTFp3-NGvR-aEmatVQZFNx5RuNhEJTIgL_tfOh2d3sh2OYNAafE/w298-h400/02.jpg" width="298" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Pashko Vasa dhe disa nga veprat e tij.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Së bashku, këto figura thurën strukturën e Rilindjes, duke e udhëhequr popullin shqiptar në një periudhë transformimi dhe zgjimi. Trashëgimia e tyre jeton në letërsi, art dhe vlerat që përcaktojnë identitetin shqiptar. Përpjekjet dhe sakrificat e tyre janë një kujtesë e vazhdueshme e rëndësisë së unitetit, kulturës dhe edukimit në ndërtimin e një kombi të fortë dhe të pavarur. Zërat e tyre rezonojnë edhe sot, duke frymëzuar brezat e rinj për të mbajtur gjallë frymën e autonomisë, dinjitetit dhe krenarisë kombëtare (Elsie, 2012).</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><b><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h2 style="text-align: center;"><b>Procesi i Pavarësisë dhe Ndikimi i Fuqive Evropiane</b></h2><div style="text-align: justify;">Gjatë e Shqipërisë pavarësinë procesi , interesi dhe ndikimi i fuqive evropiane luajtën një rol kyç. Vende të tilla si Rusia, Austro-Hungaria dhe Italia ndoqën nga afër ngjarjet në Ballkan, secila duke ushtruar ndikimin e vet politik dhe strategjik në rajon. Kjo gjeopolitike dinamike e bëri atë të Shqipërisë rruga drejt pavarësisë një çështje komplekse dhe e shumëanshme.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJRNg19CDHVGfnipIXKrzhTUN6r0-6cR8EuyGfW7RCWmJCO-rdIcQvtnpSexhcJ_ztCkpz35w6qlaRqIF_H_IWdxYq7qmj6WPhSU2eIegZJ9n9-V5xhiH_PjT0CckkZ336SvA3KkYvzytnioquzSS7O5P9OypKrcpms82j-PZCpuN_ggeU-64UaMdIvuTi/s2032/img41.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1312" data-original-width="2032" height="259" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJRNg19CDHVGfnipIXKrzhTUN6r0-6cR8EuyGfW7RCWmJCO-rdIcQvtnpSexhcJ_ztCkpz35w6qlaRqIF_H_IWdxYq7qmj6WPhSU2eIegZJ9n9-V5xhiH_PjT0CckkZ336SvA3KkYvzytnioquzSS7O5P9OypKrcpms82j-PZCpuN_ggeU-64UaMdIvuTi/w400-h259/img41.jpg" width="400" /></a></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Flota ushtarake e fuqive të mëdha përballë Ulqinit</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ambiciet dhe interesat konkurruese të fuqive të mëdha krijuan një mjedis politik të ndërlikuar, por pavarësisht kompleksitetit dhe sfidave, populli shqiptar mbeti i vendosur në aspiratën e tij për sovranitet. Kulmi i Rilindjes, zgjimi kulturor dhe kombëtar shqiptar , erdhi me atë të Shqipërisë histori shpallja e pavarësisë më 28 nëntor 1912. Kjo ngjarje shënoi fundin e sundimit të gjatë osman mbi kombin dhe fillimin e një epoke të re.</div><div style="text-align: justify;">Shpallja e Pavarësisë ishte jo vetëm një moment simbolik, por çoi në formimin e qeverisë së parë shqiptare. Parimet dhe idealet që kishin udhëhequr Rilindasit u bënë themeli i një kombi të pavarur. Ndjenja e identitetit, unitetit dhe krenarisë që ishte kultivuar gjatë lëvizjes së Rilindjes Shqiptare mori formë në vetë strukturën e shtetit.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h2 style="text-align: center;"><b>Ndikimi pas Pavarësisë</b></h2><div style="text-align: justify;">Ndikimi i Rilindjes në Shqipërinë e pas-pavarësisë ishte, pa dyshim, i jashtëzakonshëm. Idetë, institucionet dhe reformat e formuara dhe zbatuara gjatë kësaj periudhe vendimtare formësuan Shqipërinë e shekullit të 20-të, duke ndikuar thellë në politikën, kulturën dhe identitetin e saj shoqëror. Rilindja shënoi një transformim rrënjësor në jetën e vendit , duke rrënjosur vlerat e autonomisë, edukimit dhe identitetit kombëtar që vazhdojnë të jehojnë në shoqërinë moderne shqiptare (Elsie, 2012).</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2_7swqVUYSenv0du1LXDqkIqgU_JUm4jQINXqzqrScADLiPX5_KEav5wII73Pg8p5DhIoCRMzJsTJ4G0bKXDidBZMs9Ie6ZwF6NonScN1bfo0ki0WLo2fDh1OnEq4A2Z_v3U48z-JePmLJQQHzGNJCmQBSAMuPK-oa66j_EVX9uqXrFMFcmAt9ihC3vWg/s2434/img41.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1148" data-original-width="2434" height="189" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2_7swqVUYSenv0du1LXDqkIqgU_JUm4jQINXqzqrScADLiPX5_KEav5wII73Pg8p5DhIoCRMzJsTJ4G0bKXDidBZMs9Ie6ZwF6NonScN1bfo0ki0WLo2fDh1OnEq4A2Z_v3U48z-JePmLJQQHzGNJCmQBSAMuPK-oa66j_EVX9uqXrFMFcmAt9ihC3vWg/w400-h189/img41.jpg" width="400" /></a></div><div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Ismail Qemali Vlora në përvjetorin e parë të pavarësisë së Shqipërisë, 1913.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Historia e Rilindjes është një dëshmi e fuqisë së zgjimit kulturor dhe kombëtar. Ai tregon sesi angazhimi ndaj arsimit, letërsisë, artit dhe politikës mund të bashkohet në një lëvizje të fuqishme që jo vetëm ripërcakton një vend, por lë një trashëgimi të qëndrueshme. Është një kapitull themelor i historisë shqiptare, por edhe një shembull ndriçues se si një popull mund të rimerr fatin e tij me vendosmëri, kreativitet dhe guxim.</div></div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h2 style="text-align: center;"><b>Rilinja në kontekstin evropian</b></h2><div style="text-align: justify;">Rilindja, përkthyer në italisht siç ishte ' Rilindja ' jo vetëm një fazë vendimtare në historinë e Shqipërisë, por edhe një fenomen që përshtatet në mënyrë të përkryer në kontekstin më të gjerë të lëvizjeve të zgjimit kombëtar që ndodhën në të gjithë Evropën në shekullin e 19-të. Në një periudhë të shënuar nga revolucione, transformime politike dhe shfaqja e ideve të nacionalizmit, Shqipëria përjetoi zgjimin e saj, duke përcaktuar një identitet kombëtar unik dhe të gjallë.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgPo1pXhJ7Ma-PnsS68Ei055nuu3GmBFtcfPtVoIxzedCYl3m3Ju4faiw969705c82iXX8dTBYC1MhUIJKwGgorqY95FCE3XqHwfeVdEc9P_rx4ccmaApzyZ6Xdzafb0XzqWAaaZSdqit3rWdcTOGGPkwKr1t60LTgrn39StGV1dGKwS0JYCKEGKQmGiEvE/s1701/rilindja_kombetare_shqiptare-231_page-0001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1701" data-original-width="1222" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgPo1pXhJ7Ma-PnsS68Ei055nuu3GmBFtcfPtVoIxzedCYl3m3Ju4faiw969705c82iXX8dTBYC1MhUIJKwGgorqY95FCE3XqHwfeVdEc9P_rx4ccmaApzyZ6Xdzafb0XzqWAaaZSdqit3rWdcTOGGPkwKr1t60LTgrn39StGV1dGKwS0JYCKEGKQmGiEvE/w288-h400/rilindja_kombetare_shqiptare-231_page-0001.jpg" width="288" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Nënshkruesit dhe anëtarët kryesorë të qeverisë së parë shqiptare pas Shpalljes së Pavarësisë në 1912.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Idetë e nacionalizmit, pavarësisë dhe vetëvendosjes që u shfaqën gjatë Rilindjes nuk ishin vetëm shprehje e dëshirës për liri dhe sovranitet. Ata u bënë gurët e themelit të identitetit modern shqiptar, duke formësuar vlerat, parimet dhe aspiratat e kombit. Ringjallja e gjuhës, kulturës dhe lufta e palodhur për pavarësi konsoliduan një themel të fortë mbi të cilin u ndërtua Shqipëria moderne (Clayer, 2007).</div><div style="text-align: justify;">Përveçse një fenomen specifik shqiptar, Rilindja pati një ndikim të rëndësishëm në peizazhin politik evropian të asaj kohe. e Shqipërisë lufta për autonomi dhe pavarësi pasqyroi një lëvizje më të gjerë që përfshiu kontinentin, duke ndikuar në realitetet politike të shumë kombeve të tjera. Rilindja nuk ishte një ishull, por pjesë e një rryme transformimi që ripërcaktoi Evropën Juglindore dhe bëri jehonë përtej kufijve të Shqipërisë.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h2 style="text-align: center;"><b>Përfundim: Gjurma e qëndrueshme e Rilindjes</b></h2><div style="text-align: justify;">Si përfundim, Rilindja përfaqëson një kapitull themelor dhe magjepsës në historinë shqiptare, por edhe një shembull të rëndësishëm sesi idetë e nacionalizmit dhe vetëvendosjes mund të formësojnë një komb dhe të ndikojnë në një rajon të tërë. Është një histori e rezistencës, e krijimtarisë, e pasionit për liri dhe pavarësi, e cila vazhdon të jetë burim frymëzimi dhe simbol i identitetit shqiptar. Mësimet dhe ndikimi i tij vazhdojnë të jenë të rëndësishme sot, jo vetëm për Shqipërinë, por për Evropën dhe mbarë botën. Pikërisht Rilindja _ trashëgimi manifestohet vetë jo vetëm në faqet e historisë por edhe në zemrat dhe mendjet e shqiptarëve bashkëkohorë. Është një trashëgimi e gjuhës, kulturës, krenarisë kombëtare dhe aspiratave për liri dhe pavarësi.</div><div style="text-align: justify;">Lëvizja jo vetëm hodhi themelet për formimin e Shqipërisë moderne, por edhe farkëtoi një ndjenjë identiteti dhe përkatësie që i ka qëndruar provave të kohës. Guximi dhe vendosmëria e treguar gjatë asaj periudhe janë bërë simbole të pavarësisë shqiptare dhe vazhdojnë të frymëzojnë popullin shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Rilindja është, pra, jo vetëm një kapitull i historisë shqiptare, por një kujtim i gjallë i asaj se çfarë do të thotë të jesh shqiptar. Mësimet e tij janë të ngulitura në institucionet, kulturën dhe aspiratat e kombit. Ai vazhdon të jetë burim frymëzimi për brezat e ardhshëm, model qëndrueshmërie, kreativiteti dhe përkushtimi ndaj parimeve të lirisë dhe vetëvendosjes. Rezonanca e saj e vazhdueshme dhe e thellë dëshmon se Rilindja nuk është një ngjarje e kaluar në të kaluarën, por një fenomen i gjallë që vazhdon të formësojë Shqipërinë e sotme dhe të nesërme.</div><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p>
<h3 style="margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b><span style="text-align: left;">Bibliografi</span></h3><br /><br /><blockquote><blockquote>1. Skendi, Stavro. “Zgjimi Kombëtar Shqiptar”. Princeton University Press, 1967. <br /><br />2. Elsie, Robert. “Një fjalor biografik i historisë shqiptare”. IB Tauris, 2012. <br /><br />3. Clayer, Nathalie. "Aux origines du nationalisme albanais : Naissance e një kombi Majoritairement musulmane en Europe." Karthala Editions, 2007. <br /><br />4. Pipe, Arshi. “Politika e gjuhës në Shqipërinë Socialiste”. Monografitë e Evropës Lindore, 1989. <br /><br />5. Gawrych, George. Gjysmëhëna dhe shqiponja: Sundimi osman, Islami dhe shqiptarët, 1874-1913. IB Tauris, 2006.</blockquote></blockquote>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-2331992747764509722023-07-23T00:00:00.285+02:002023-08-06T18:23:58.739+02:00Shqipëria hap derën (1992)<p> </p><h1 style="text-align: center;">Shqipëria hap derën<a href="file:///E:/07_Luglio/01_Testo/03_Shqip%C3%ABria_hap_der%C3%ABn.docx#_ftn1">[1]</a></h1><h3 style="text-align: center;">Nga Dusko Doder<br />Fotografitë nga Nicole Bengiveno</h3> <p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><b style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; text-align: left;"> <a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/07/albania-opens-door-1992.html" target="_blank"> Read article in English</a> </b></span></i><span style="font-weight: 700; text-align: center;"> </span><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/07/albania-apre-la-porta-1992.html" style="font-weight: 700; text-align: center;" target="_blank">Leggi l'articolo in italiano</a></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">Dusko Doder, fitues i çmimit të Klubit të Shtypit të
Jashtëm për raportimin e tij nga Moska, është një gazetar i pavarur me bazë në
Beograd, Jugosllavi. Libri i tij i ardhshëm mbi Shqipërinë do të botohet nga
Times Books. Nicole Bengiveno është fotografe e stafit për New York Daily News.
Ky është tregimi i saj i parë për GJEOGRAFIK.</span></i><b style="text-align: center;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p></o:p></span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><br /></b></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDZeFdvuj5ymtP7fXxlipkAW-aKu_dZlMCaM6LhUIZfxvmRy5ChpWQxRsW3sV5n19ULKJMuniykAdU2LThFmWJHFnM6U5K12G-5VQEzRHCZPGdihPB-fe-smsidLtmFj2-OfyZj1mP45-ymviyBlWebkOYMzkaVo3nqQrAsTzOIOg4X_NiqD7yxt1X0PwU/s840/01.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="561" data-original-width="840" height="268" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDZeFdvuj5ymtP7fXxlipkAW-aKu_dZlMCaM6LhUIZfxvmRy5ChpWQxRsW3sV5n19ULKJMuniykAdU2LThFmWJHFnM6U5K12G-5VQEzRHCZPGdihPB-fe-smsidLtmFj2-OfyZj1mP45-ymviyBlWebkOYMzkaVo3nqQrAsTzOIOg4X_NiqD7yxt1X0PwU/w400-h268/01.jpg" width="400" /></a></b></div><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><br /></b><p></p>
<div style="text-align: justify;"><b>Një autobus pune</b> është një çmim për t'u rrëmbyer në Tiranë, kryeqyteti më i varfër në Evropë, ku udhëtimet për të gjetur punë ose mallra shpesh nuk çojnë askund. Shqiptarët paguajnë ende një çmim të rëndë për 40 vjet që diktatori stalinist Enver Hoxha e mbajti kombin e tyre të izoluar nga bota.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhykUe66L_UoLaAg2hV8RjsZ2lpiSMwKFVGn1IVhJruYO0mr495vbc6UZQENnP2qJUQ5lo6MMMbl9x1aBpTYuMjUykw2ThhWdUoUSvRR6gXSOE5Wop7xXuwknszJ05XzrrTop3k7URXqc6GIhJASvADwwvYvS3ia6u3M2FnhnlRLxIF9zDqA7J3xjmJNXOL/s2762/03.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2224" data-original-width="2762" height="323" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhykUe66L_UoLaAg2hV8RjsZ2lpiSMwKFVGn1IVhJruYO0mr495vbc6UZQENnP2qJUQ5lo6MMMbl9x1aBpTYuMjUykw2ThhWdUoUSvRR6gXSOE5Wop7xXuwknszJ05XzrrTop3k7URXqc6GIhJASvADwwvYvS3ia6u3M2FnhnlRLxIF9zDqA7J3xjmJNXOL/w400-h323/03.jpg" width="400" /></a></b></div><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><br /></b><div style="text-align: justify;"><b>Ndërsa pasardhësi i zgjedhur i Hoxhës</b> , Ramiz Alia (lartë), kryesoi shpërbërjen e komunizmit në Shqipëri, flamujt kombëtarë të brezit të ardhshëm me yllin e hequr të kërkuar në një zë. “Ne kishim një lepur brenda nesh,” tha një artist i sëmurë nga shtypja, “por tani një qen i madh leh gjatë gjithë kohës”.</div><div style="text-align: justify;"><span><a name='more'></a></span><b><br /></b></div><div style="text-align: center;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgFDZWgJtmKuX7v5wrHV7ueODHM8n6dJT4iHLaEXkomCl6GAJNJH85_usk-xpbacWGABCHau7EhtcrQzQG2rXrDPgbOUlNytmwaY0hjvh1nm2fdEy9DGdH_Wuyrk1JsIhXJA2tBRHKlW6a1CfZLku0iu293R3VTFYEQjkfVxwirj47ADlM9ZCI_KTmsfbsL/s986/02.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="820" data-original-width="986" height="333" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgFDZWgJtmKuX7v5wrHV7ueODHM8n6dJT4iHLaEXkomCl6GAJNJH85_usk-xpbacWGABCHau7EhtcrQzQG2rXrDPgbOUlNytmwaY0hjvh1nm2fdEy9DGdH_Wuyrk1JsIhXJA2tBRHKlW6a1CfZLku0iu293R3VTFYEQjkfVxwirj47ADlM9ZCI_KTmsfbsL/w400-h333/02.jpg" width="400" /></a></div><span style="text-align: justify;"><div style="font-weight: bold; text-align: center;"><b style="text-align: justify;"><br /></b></div><div style="text-align: justify;"><b style="font-weight: bold;">Liria</b> është e barabartë me arratisjen për ata që rrethojnë Ambasadën Jugosllave për viza ose që mbushin një anije me shpresën e një kalimi në Itali - ose kudo.</div></span></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidtrXUBjMnN6Y2moDpUWkhKZqRr81O18lXOfnRfInvH0TyoOT3ZC6DwfjmPt38dBp6BSHklx3ztWPa3OGVC-wVjKCF4Gi2fRJ0UCl5vwNWFx98xd8lFI1D0mlTuUA4pd1ZNOTTHl0VxYmm9BNDx1BHTb5zONNkgHmWPZS6clZmTsUC0Q7CiQFJwWYF9x1Y/s2930/04.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2930" data-original-width="1943" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidtrXUBjMnN6Y2moDpUWkhKZqRr81O18lXOfnRfInvH0TyoOT3ZC6DwfjmPt38dBp6BSHklx3ztWPa3OGVC-wVjKCF4Gi2fRJ0UCl5vwNWFx98xd8lFI1D0mlTuUA4pd1ZNOTTHl0VxYmm9BNDx1BHTb5zONNkgHmWPZS6clZmTsUC0Q7CiQFJwWYF9x1Y/w266-h400/04.jpg" width="266" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhfVnOXf4dwSengu7kbTTIsM8v4I50-gh5fxBRYU4Msdzdwx-wC1g_PCe0iP_rowC9RC0kgrAiDWM3RkDxRFSruxgLneNK17zrigtIUBIDaHzVkxxK5d2qkL9PqzSj7MjY7IT2S0IPqFapGqaYviwB_YSCsqtvplemmDpzSjlMONpxEYBfWGR3QvnP19I0M/s1372/05.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1372" data-original-width="965" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhfVnOXf4dwSengu7kbTTIsM8v4I50-gh5fxBRYU4Msdzdwx-wC1g_PCe0iP_rowC9RC0kgrAiDWM3RkDxRFSruxgLneNK17zrigtIUBIDaHzVkxxK5d2qkL9PqzSj7MjY7IT2S0IPqFapGqaYviwB_YSCsqtvplemmDpzSjlMONpxEYBfWGR3QvnP19I0M/w281-h400/05.jpg" width="281" /></a></div><b style="font-size: x-small; text-align: center;"><div style="text-align: center;"><b>Michel Setboun, Rapho/JB Pictures</b></div></b><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzG2FYYVR3Ub2hMs-WeOQaP7NUr0N_a7Xbr2-HTbqKg9ay2ENoo4F4fqp4h7EnvfGTuPHNwo851I2o0sjSFJ0yBQ8b_LcYxiK96xl7z3QSMU13D9d32W5MwZ--xxLdIqpkpU7tZYSQo2Lq8Sqww-ilgY6sLiRCLm6TfDOpDC92NKR8tpzLvmH18G1TD0v7/s1633/06.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1087" data-original-width="1633" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzG2FYYVR3Ub2hMs-WeOQaP7NUr0N_a7Xbr2-HTbqKg9ay2ENoo4F4fqp4h7EnvfGTuPHNwo851I2o0sjSFJ0yBQ8b_LcYxiK96xl7z3QSMU13D9d32W5MwZ--xxLdIqpkpU7tZYSQo2Lq8Sqww-ilgY6sLiRCLm6TfDOpDC92NKR8tpzLvmH18G1TD0v7/w400-h266/06.jpg" width="400" /></a></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">Për
sipërmarrësit, liria është e barabartë me mallrat nga Greqia, ku ata shkëmbejnë
bagëtinë me pajisje elektronike dhe pajisje.</span></p>
<div style="text-align: justify;">“ <b>Blerja e ushqimit është si të përndjesh gjahun</b>”, thotë fotografja Bengiveno. Mungesat janë kronike dhe bukët nga një fabrikë e drejtuar nga shteti janë zhdukur pasdite. Kështu, kur buka e bërë me miell turk të dhuruar del në shitje, turmat bërtasin dhe furrat duhet të mbajë bukët e saj pas dyerve të mbyllura.</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBIpVQVTckaeFElhi-5sI_1NDFFXN_P-66bWlwUzjlttxYi6yGmvEdAt3M7Iyjt_utKxODJsk8I7Fg3mpK-KDK2LYRu_IYI6naN8EyPT616PVbRAG2lx1E8fYYD8oxncMu_ICQKxZIJdb-2AxEsJizULMBEx--c-UZ-NGyRwU592nNiY7dZ4Gs5dev9MPN/s2867/08.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2229" data-original-width="2867" height="311" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBIpVQVTckaeFElhi-5sI_1NDFFXN_P-66bWlwUzjlttxYi6yGmvEdAt3M7Iyjt_utKxODJsk8I7Fg3mpK-KDK2LYRu_IYI6naN8EyPT616PVbRAG2lx1E8fYYD8oxncMu_ICQKxZIJdb-2AxEsJizULMBEx--c-UZ-NGyRwU592nNiY7dZ4Gs5dev9MPN/w400-h311/08.jpg" width="400" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqa965mQzz8zvr6CG0MrZZRQ-WuQevkdE3KZtwnHI_29K7u-XMymzdK8EzO0b_8gH49_WilFBnuXLPpg4pny5H7p2LZ5dStnsoCzFxhzmtbPxCYFwGM8pljeEZry1y4z9Orn9mFXSThdnpytYBw0fdJeA6kgV8xB4YXapNhYCjK-pIYS_6kVd1mGJSrmHd/s985/07.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="790" data-original-width="985" height="321" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqa965mQzz8zvr6CG0MrZZRQ-WuQevkdE3KZtwnHI_29K7u-XMymzdK8EzO0b_8gH49_WilFBnuXLPpg4pny5H7p2LZ5dStnsoCzFxhzmtbPxCYFwGM8pljeEZry1y4z9Orn9mFXSThdnpytYBw0fdJeA6kgV8xB4YXapNhYCjK-pIYS_6kVd1mGJSrmHd/w400-h321/07.jpg" width="400" /></a></div><br /><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Duke u kthyer nga autostrada e ngjeshur në një rrugë të izoluar fshati, ndoqa tabelat e ndryshkura, duke lënë pas një re pluhuri dhe botën e zhurmshme të Jugosllavisë, duke u drejtuar në tokën e ashpër të Shqipërisë. Me çdo milje rruga bëhej gjithnjë e më e ngushtë dhe më e vështirë, Shekujt u zhdukën.</div><div style="text-align: justify;">Unë e quaj një rrugë sepse nuk mund ta quaj ndryshe. Pyesja veten nëse ishte mbajtur qëllimisht në gjendje të keqe për të dekurajuar pushtimin, një problem për Shqipërinë që në agim. Disa kallëpe dinamiti do të kishin mjaftuar për të rrokullisur gurë që bien poshtë për të mbyllur kufirin.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiMsweves9akU7WS5XV6cCFDJs4zQ4RalR-gIbG--zF3Brtcy8hloHqqKnsQFKDBgVb1FhUIux1445yolUqDD5dP80G3NC9R6nZHQfdz77wSdm1iwZSq8P05viBJQkh2rjELIrSlxfDkaZjK_nAqYl68pZPII1DoWdYYaSpAmQnTGjvEQ3i034-219n26QQ/s1607/09.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1607" data-original-width="945" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiMsweves9akU7WS5XV6cCFDJs4zQ4RalR-gIbG--zF3Brtcy8hloHqqKnsQFKDBgVb1FhUIux1445yolUqDD5dP80G3NC9R6nZHQfdz77wSdm1iwZSq8P05viBJQkh2rjELIrSlxfDkaZjK_nAqYl68pZPII1DoWdYYaSpAmQnTGjvEQ3i034-219n26QQ/w235-h400/09.jpg" width="235" /></a></i></div><span style="line-height: 115%; text-align: justify;"><div style="text-align: center;"><span style="line-height: 115%;"><b><span style="font-size: xx-small;">Rruga malore nga Saranda në Vlorë ndjek bregdetin e thyer të Jonit. Më poshtë, një plazh shtrihet për kilometra bosh. Nën regjimin e Hoxhës, bregdeti i pazhvilluar mund të bëhet një pasuri për turizmin</span></b></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">.</span></span></i></i></div></span><p></p>
<div style="text-align: justify;">Ishte nata e Vitit të Ri 1990. Iu afrova Shqipërisë për herë të parë, me një përzierje pasigurie dhe dridhjeje. Si korrespondent i huaj, kisha jetuar në disa vende komuniste dhe ky kishte namin e më represivit dhe paranojakut nga të gjithë.</div><div style="text-align: justify;">Një vend pak më i madh se Maryland, me një popullsi prej 3.4 milionë banorësh, Shqipëria sapo po hapte kufijtë e saj me botën e jashtme. Nën Enver Hoxhën, i cili sundoi Shqipërinë si një çiflig feudal nga viti 1944 deri në vdekjen e tij në 1985, shteti u bë një kapsulë kohore staliniste, një prej diktaturave më të mizorë në botë, ku grave të anëtarëve të partisë të përbuzur ju urdhërua të divorcojnë nga burrat e tyre, ku mjekrat, të gjitha kreditet e huaja dhe bizneset, dhe feja u ndalua, ku kritika ndaj mungesës së ushqimit mund të të çonte ty dhe të afërmit e tu në burg. Edhe turistët nuk ishin të mirëpritur.Siç tha Hoxha: “Pse duhet ta kthejmë vendin tonë në një han me dyer të hapura për derrat dhe dosat?”</div><div style="text-align: justify;">Shkova deri në tokën e askujt, midis Jugosllavisë dhe stacionit kufitar në Han të Hotit, dhe ndalova makinën. Diku këtu ishte epiqendra e botës sime. Pas meje, në malet malazeze, ishte shtëpia e fëmijërisë së babait tim; drejt përpara dhe 20 milje në jug ishte qyteti i Shkodrës, ku dikur jetonin gjyshërit e mi nga nëna.</div><div style="text-align: justify;">Ajri ishte i lagësht, dhe ndihej aroma e luleve të Adriatikut. Qetësinë ma prishi një grup udhëtarësh të rrëmbyer nga Jugosllavia. Ata po tërhiqnin çanta dhe valixhe përgjatë një rruge të pajetë, me një binar, drejt rrotullave me tela me gjemba dhe rojeve me fytyrë të zymtë që shikonin kufirin e Shqipërisë. I ngulnin sytë tek udhëtarët për një kohë të gjatë.</div><div style="text-align: justify;">Nëse gjyshja ime e jetime nga babai nuk do të kishte lëvizur për në St. Louis, Por a do të isha akoma unë? A isha unë një prej tyre? Kjo do të bëhej fantazia ime e përsëritur në udhëtimin tim në Shqipëri, të cilën do ta vizitoja gjashtë herë në vitin 1991, pikërisht kur vendi po bënte tranzicionin e tij të dhimbshëm nga komunizmi dhe trashëgimia e çmendur e Hoxhës.</div><div style="text-align: justify;">Roja kufitare rrotulloi një portë hekuri dhe më buzëqeshi. Ai më tregoi se ku të parkoja, më pas u ngjit në shkallët për në stacionin e zymtë doganor. Unë ndoqa.</div><div style="text-align: justify;">Një grup tjetër burrash dhe grash po largoheshin nga të parët e një numri të vogël vizitorësh të ligjshëm në Jugosllavi, ku panë të afërm nga të cilët ishin shkëputur për më shumë se katër dekada.</div><div style="text-align: justify;">Pa fjalë, një roje kufiri prej 30 vjeçarësh flet përmes pasaportës sime, duke qëndruar mbi çdo vulë sikur të kishte një kod sekret. Kur ai mbaroi, ai ia kaloi dokumentet e mia një burri tjetër, dhe më pas më tronditi duke më drejtuar në anglisht pa të meta.</div><div style="text-align: justify;">“Eja, më lër të të ofroj një pije ndërsa jeni duke pritur për pasaportën tuaj.” Ai e kishte mësuar vetë anglisht duke dëgjuar transmetime në gjuhë të huaja në radio, një krim i dënueshëm me burg në kohën e Hoxhës.</div><div style="text-align: justify;">Roja më largoi dhe pimë një kafe të ëmbël dhe një Riesling shqiptar në një dhomë tjetër. Ai këmbënguli të paguante, një instinkt vendas i mikpritjes që do ta hasja herë pas here. Dhe ai nuk protestoi kur vendosa një kuti cigare në tavolinën e tij. Pas pak minutash të hyrjes në Shqipëri, zbulova se edhe diktatorët më orwellian nuk kishin qenë në gjendje të shtypnin plotësisht natyrën njerëzore. Këtu kishte shpresë.</div><div style="text-align: justify;"><b>Duke dashur të isha në qendër</b> të gjërave, eca me shpejtësi përgjatë rrugës drejt kryeqytetit, Tiranës, i penduar që dija kaq pak për paraardhësit e mi. Nuk kisha pyetur kurrë pse prindërit e nënës sime u shpërngulën në Austro-Hungari, por padyshim ata u larguan për të njëjtën arsye që mijëra shqiptarë emigrojnë sot, për të kërkuar një jetë më të mirë.</div><div style="text-align: justify;">Prindërit dhe katër vëllezërit e nënës kishin vdekur në kohën e adoleshencës dhe ajo nuk shkeli kurrë në Shqipëri. Asaj iu desh të zhyte identitetin e saj pasi u martua me një familje serbe dhe pasi komunistët morën pushtetin, ajo nuk pati më kontakte me Shqipërinë.</div><div style="text-align: justify;">Edhe pasi Hoxha vdiq dhe revolucioni përfshiu komunizmin nga pjesa tjetër e Evropës Lindore në vitin 1989, Shqipëria mbeti një vend i ndarë, ende kokëfortë komunist, një tokë që ishte përhumbur larg botës së njohur dhe që synonte të qëndronte kështu. Trashëgimtari i Hoxhës, Ramiz Alia, mbajti traditën drakoniane.</div><div style="text-align: justify;">Vetëm në vitin 1990 valët revolucionare filluan të derdheshin në Tokën e Shqiponjës, siç e quajnë shqiptarët vendin e tyre. Në korrik, një turmë prej 5700 vetësh sulmoi misionet e huaja në Tiranë, duke kërkuar që qeveria t'i lejonte ata të emigronin. Në dhjetor studentët dolën në rrugë duke bërë thirrje për reforma; shpërthyen trazirat; dhe ekonomia u shpërbë. U krijua partia e parë alternative dhe u liruan disa të burgosur politikë. Qeveria e Alisë u detyrua të organizonte zgjedhje shumëpartiake; në mars 1991 u zgjodh një parlament pluralist.</div><div style="text-align: justify;">Makthi i Hoxhës më në fund po merrte fund. Por shpejt zbulova se do të duheshin vite, ndoshta breza që Shqipëria të arrijë botën moderne. Duke vozitur nëpër fshat për gati një orë, nuk pashë makina të tjera. Herë pas here, një kamion kinez, me fytyrë dele dhe i pathyeshëm, shfaqej në një vorbull pluhuri përpara. Lopët, derrat, rosat dhe pulat - duke lëvizur përgjatë rrugës me paanshmëri të plotë - më ngadalësuan. Kështu bënin dhe karrocat e buajve, që ndanin rrugën me fshatarët në këmbë dhe me gomar.</div><div style="text-align: justify;">Pashë tre nxënës shkolle, jo më shumë se dhjetë vjeç, duke qëndruar buzë rrugës dhe u ndala për t'i marrë. Ata kishin veshur një lloj uniforme shkolle, fustane të zeza me shami të kuqe. Në pamundësi për të folur gjuhën e tyre, i ofrova secilit prej tyre nga një banane. Ata qeshin me nervozizëm dhe nuk pranuan të hanin. Dyshoj nëse e kishin parë ndonjëherë frutin më parë. Ishte gjithashtu përshtypja ime se ata nuk kishin qenë kurrë në një makinë pasagjerësh. Ata nuk dinin si të uleshin, si të hapnin derën. Njëra nga vajzat thjesht më vështroi me gojë hapur.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikG2qJvzCmjVQKoKVIrganJTahvVaJjNhSBrNq-5gc0wZ5ZRK8dGtjdIrBupMs1QMR8c5NRAT8exA2YCTYkh_xrH2aFQJU8l67aLT71iygthiKf03_SIx96EIfXSQKJ3mGUM_UaNytFUI8tzZ4HVO8UXwnTw8NXIhRjPG4rJbAqAeGf6WM-tBs46WJozzb/s2754/10.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1816" data-original-width="2754" height="264" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikG2qJvzCmjVQKoKVIrganJTahvVaJjNhSBrNq-5gc0wZ5ZRK8dGtjdIrBupMs1QMR8c5NRAT8exA2YCTYkh_xrH2aFQJU8l67aLT71iygthiKf03_SIx96EIfXSQKJ3mGUM_UaNytFUI8tzZ4HVO8UXwnTw8NXIhRjPG4rJbAqAeGf6WM-tBs46WJozzb/w400-h264/10.jpg" width="400" /></a></i></div><span style="line-height: 115%; text-align: justify;"><div style="text-align: center;"><span style="line-height: 115%;"><b><span style="font-size: xx-small;">Mos u mbyllni më, ish të burgosurit politikë kërkojnë dëmshpërblim për familjet e tyre të dëbuara. Gjon Mark Ndou (lartë, me xhaketë të errët) u burgos në një qeli të ngushtë për 25 vjet. Për veten dhe për kombin, thotë një intelektual shqiptar, ata duhet të tregojnë historitë e tyre. Në maj, punonjësit e qeverisë hoqën eshtrat e Enver Hoxhës nga varri i tij mbretëror (poshtë) për t'i rivarrosur në një varrezë publike </span></b></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 115%;">.</span></span></i></i></div></span><p></p>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHeOFhxl9ULmvqAO-GWyEbGC4oi6btFy2vlXmZjnUlhOubduYeExoUlCgGcvt7vMt8SihYfJfriaki7o1Lx7K-wWxwmlrYBvtRAmS0BXhWoLxhjs12QV918OC8COSDNDqAHlQQ6Hl56b4TvSpq0XVsIIt47q1mDHxwsFkbaGrstqKjTNVt5kyN39Dmtf3S/s400/10.biss.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="257" data-original-width="400" height="258" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjHeOFhxl9ULmvqAO-GWyEbGC4oi6btFy2vlXmZjnUlhOubduYeExoUlCgGcvt7vMt8SihYfJfriaki7o1Lx7K-wWxwmlrYBvtRAmS0BXhWoLxhjs12QV918OC8COSDNDqAHlQQ6Hl56b4TvSpq0XVsIIt47q1mDHxwsFkbaGrstqKjTNVt5kyN39Dmtf3S/w400-h258/10.biss.jpg" width="400" /></a></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><br /></p><div style="text-align: justify;">Sapo ndalova makinën dhe hapa derën për t'i lënë jashtë, ata u larguan me vrap nga mali sikur sapo kishin shpëtuar nga një anije kozmike.</div><div style="text-align: justify;">Qytetet nëpër të cilat kalova kishin një pamje të dobët dhe të çrregullt; dyqanet ishin të shkreta dhe praktikisht bosh. Në një dyqan gjeta vetëm dy thasë me patate, katër lakra të mykura dhe disa kanaçe peshku.</div><div style="text-align: justify;">Përvoja nënvizoi se sa propaganda socialiste e përparimit e Hoxhës ishte një pjesë e teatrit ballkanik. Edhe pse diktatori kishte më shumë se pesë vjet që kishte vdekur, shpirti i tij jetoi. Në fillim të vitit 1991, statuja e Hoxhës dominonte ende çdo qytet dhe qytezë, pamja e tij u prek për t'u dukur i pashëm, i mençur, i kujdesshëm dhe atëror.</div><div style="text-align: justify;">Hyra në Tiranë pikërisht kur kryeqyteti po zgjohej nga gjumi i gjatë. Mes madhështisë së zbehur të shesheve dhe rrugëve kryesore, njerëzit shpresëdhënës flisnin për pak gjë tjetër veç politikës.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgUwEkij5k4TwBM8o8QaF8OQ-9ZHbjSKbrjVP3A4QoMCw_C6tqLrVz5Ybli5SgsDQdqNfJd7P0jTuWIRjPzUW6nCBDsYXDEsuHefo0ht6MIndw_wu33oc24kuFNi5IDRVK5_4ILzghRdeqMRg0ZcbliuaaP99aswn91phyBrKyJtRGzPSCCy6AR2Kdr2E4/s3517/11.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2542" data-original-width="3517" height="289" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgUwEkij5k4TwBM8o8QaF8OQ-9ZHbjSKbrjVP3A4QoMCw_C6tqLrVz5Ybli5SgsDQdqNfJd7P0jTuWIRjPzUW6nCBDsYXDEsuHefo0ht6MIndw_wu33oc24kuFNi5IDRVK5_4ILzghRdeqMRg0ZcbliuaaP99aswn91phyBrKyJtRGzPSCCy6AR2Kdr2E4/w400-h289/11.jpg" width="400" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Duke kujdesur për makineritë e prodhimit sovjetik dhe kinez të një brezi të vjetër, një punëtor bën përparim të ngadalshëm në një fabrikë që konverton hekurishtet në pjesë traktori. Paga mesatare javore ishte vetëm 250 lekë - rreth pesë dollarë - në fillim të vitit 1992 dhe papunësia iu afrua 80 për qind. Ekonomistët perëndimorë thonë se zhbërja e dekadave të planifikimit qendror stalinist do të marrë edhe dhjetë vjet të tjera. Edhe iniciativa duhet mësuar. Zyrtarët në Universitetin e Tiranës duan të ftojnë ekonomistët amerikanë për të ndihmuar në trajnimin e anëtarëve të fakultetit. Por, thotë një zëvendësrektor, “Ne me të vërtetë nuk e kemi idenë se si të fillojmë të krijojmë kontakte.”</span></b></div><p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></i></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXbcxpt-t4dHpm3w6iUOZ74Tg8p8BRA8MP3fZFgN0Ascaep-8GW1kY45aNdKC1sUHjLDG9zkXiZ4pzzLGHjGbpAVcGqlaCVd_bYNBGwu_M7xQq2QzIM-qEGLYZew2HDGcgl9gsFQtOFip3ILTbkSYQbwxpU2UCFdpSGA7n12lwluTqGF1ykWNspGm1thIQ/s1492/13.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1492" data-original-width="965" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXbcxpt-t4dHpm3w6iUOZ74Tg8p8BRA8MP3fZFgN0Ascaep-8GW1kY45aNdKC1sUHjLDG9zkXiZ4pzzLGHjGbpAVcGqlaCVd_bYNBGwu_M7xQq2QzIM-qEGLYZew2HDGcgl9gsFQtOFip3ILTbkSYQbwxpU2UCFdpSGA7n12lwluTqGF1ykWNspGm1thIQ/w259-h400/13.jpg" width="259" /></a></span></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një lumë shëtitje ngrihet çdo natë në Tiranë (lart). Me pak telefona në dispozicion, është mënyra tradicionale për të kapur kontaktin me miqtë. Të rinj në trafik, fermerët në Shkodër (poshtë) të ngarkuar me foragjere misri tani mund të tregtojnë lirisht</span></b></div><p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKWgXcgcQXh2AOGYw7vI2_t8vI90lOf5aWpgAGsxaGTZFzORZw7Ez69JsVp2LVQsYBh1DkSXcS6IdQXHdcOtYfwfLNabTz632II5ECv0KJorLo-t5seEe5sqNq0QfxDCzkTrsSvF6B7VuredkmKu2-EyuN__YjuBiPPacmIZuhCycDLf96HgLO9eHbw-dn/s2937/12.jpg" style="font-size: 12pt; margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2937" data-original-width="1957" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKWgXcgcQXh2AOGYw7vI2_t8vI90lOf5aWpgAGsxaGTZFzORZw7Ez69JsVp2LVQsYBh1DkSXcS6IdQXHdcOtYfwfLNabTz632II5ECv0KJorLo-t5seEe5sqNq0QfxDCzkTrsSvF6B7VuredkmKu2-EyuN__YjuBiPPacmIZuhCycDLf96HgLO9eHbw-dn/w266-h400/12.jpg" width="266" /></a><br /><br /></o:p></span></p><div style="text-align: justify;">Lokatarët, punëtorët e fabrikës, studentët dhe nëpunësit qëndronin në mes të rrugës, duke biseduar si për të kompensuar gjithë kohën e humbur.</div><div style="text-align: justify;">Qindra prej tyre dyndeshin çdo ditë në zyrat e Partisë së re Demokratike. Kjo pozitë e ftohtë - vila që qeveria komuniste i kishte dhënë partisë së re nuk kishte nxehtësi ishte e mbushur me diskutime të zellshme për fjalën e lirë, një koncept i huaj mes njerëzve që për dekada nuk mund t'u besonin fqinjëve apo miqve mendimet e tyre të brendshme. Punëtorët erdhën për të kërkuar ndihmë për organizimin e grevave, një nocion i huaj në Shqipërinë e Hoxhës.</div><div style="text-align: justify;">Një ditë po dridhesha në zyrë kur një aktivist i ri i quajtur Arsem Kaustic hyri, më shtrëngoi krahun dhe nuk e linte të ikte, ndërsa ai tundej, me indinjatë të madhe, për banditët komunistë që ishin ende në punë në fshat. Ata ishin përpjekur të pengonin përpjekjet e tij për organizimin e Partisë Demokratike në qytetin e vogël të Laçit. Ata kishin kërcënuar se do të vrisnin çdo reformator që kandidonte për poste. Ata nuk dinin mirësjellje.</div><div style="text-align: justify;">Një grua e moshuar me sy blu të zbehur hyri për të më treguar se si Hoxha kishte detyruar ateizmin. “Më mori burrin më shumë se 30 vjet më parë, sepse po lexonte Biblën. Burri im vdiq në burg”, tha ajo duke qarë. “Shumica e priftërinjve u vranë, ose vdiqën në burg. Ne e mbajtëm besimin të mbyllur në zemrat tona nuk guxonim ta diskutonim me askënd.”</div><div style="text-align: justify;">Ajo iku. Një grup burrash hynë brenda dhe një figurë e dobësuar me një kapele prej pëlhure kafe filloi të bërtiste. Ai ka bërë të ditur emrin e tij Gjelosh Gega dhe statusin e tij: “Jam i burgosur politik! Unë jam liruar! Doja të vija të falenderoja Partinë Demokratike!”.</div><div style="text-align: justify;">Ai buzëqeshi një buzëqeshje gëzimi të pastër, duke zbuluar një dhëmb të vetmuar. Të tjerët ishin përplasur nga një roje kufiri, më tha Gega, kur ai dhe një shoqërues ishin përpjekur të arratiseshin nga Shqipëria gjashtë vjet më parë. Gega, atëherë 20 vjeç, ishte dënuar me 18 vjet. Ai ishte me fat. Rojet qëlluan për vdekje shokun e tij.</div><div style="text-align: justify;">Ky brez i ri, mësova, donte të fshinte gjithçka që lidhej me Hoxhën. “Vetëm shikoni fqinjët tanë. Të gjithë i kanë dalë më mirë”, tha Azem Hajdari, një student i dendur i filozofisë nga Tropoja, i cili më vonë do të bëhej deputet. Brenda disa javësh nga takimi ynë, Hajdari i udhëhoqi studentët të rrëzonin statujën e Hoxhës në sheshin qendror të Tiranës, jo shumë larg një muzeu modern grotesk të mbushur me gjëra të vogla të jetës së diktatorit.</div><div style="text-align: justify;">“Dua ta kthej muzeun e Hoxhës në një disko gjigante”, tha Gramoz Pashko, një profesor i ekonomisë dhe bashkëthemelues i Partisë Demokratike.</div><div style="text-align: justify;">Sapo shqiptarët u ndjenë të lirë të flisnin, transformimi nga komunizmi kaloi me shpejtësi. Në shkurt të vitit 1991 po shpërthyen grevat dhe protestuesit në Universitetin e Tiranës u derdhën me koriandoli të bëra nga shkrimet e Enver Hoxhës, fjalët e të cilit dikur ishin trajtuar me nderim biblik.</div><div style="text-align: justify;">“Enver, - bërtiste turma, - ti je hajdut! Ku janë paratë tona?”</div><div style="text-align: justify;"><b>Jeta shqiptare është e tipit të shtresës së mesme</b> të vogël kështu që u përhap shpejt fjala se familja e nënës sime kishte ardhur nga këtu. Njerëzit erdhën tek unë, duke kërkuar që të recitoja fraza dhe vjersha për fëmijë që nga fëmijëria ime. Sa herë që e bëja, përgjigja ishte e njëjta - zhurmë të qeshura e ndjekur nga një ortek fjalësh që nuk mund t'i kuptoja. Ishte e mjaftueshme për të garantuar pranimin, duke dhënë hyrjen e menjëhershme në një shoqëri që kishte shpenzuar dekada duke përsosur mosbesimin e saj. Më buzëqeshnin sikur të më thoshin, po, është i huaj, por është njëri prej nesh. Njëri prej nesh. Ai ka jetuar jashtë burgut dhe ndoshta tani do të jetojmë edhe ne.</div><div style="text-align: justify;">“Më thuaj sinqerisht,” tha një burrë në fillim të të 30-ave. “Çfarë mendon bota e jashtme për ne? A jemi vërtet kaq të prapambetur? A janë vërtet gjërat kaq të tmerrshme këtu? Krahasuar me jashtë? Ju lutem më tregoni sinqerisht.” Ai u mblodh kundër të ftohtit me pallton e tij të zezë, të konsumuar, duke pritur përgjigjen.</div><div style="text-align: justify;">Ishte e vështirë t'i thuash se, po, vendi i tij ishte shumë i prapambetur dhe shumë i varfër.</div><div style="text-align: justify;">“Dhe a mund të bëhemi pjesë e Evropës; a është dallimi kaq i madh?” Kjo pyetje ishte nga një grua. Sigurisht, i thashë, me kalimin e kohës. E gjykoja se ishte rreth 40 vjeç, por nuk mund të isha i sigurt; fytyra e saj e bukur u shënua me linja të thella shqetësimi. Ata dukeshin të përhershëm.</div><div style="text-align: justify;">Miqtë e mi të sapogjetur përfshinin kamerierin Bushin, gjithmonë me papion dhe gjithmonë gati me një shaka. (“Unë u emërova për Presidentin Bush,” tha ai.) Aty ishte operatorja telefonike Rajmonda, e veshur elegante, sepse burri i saj, Sofokliu, ndonjëherë e çonte kamionin e tij deri në Jugosllavi dhe kthehej me shumë mallra të vlefshme. Dhe Flutra e gjallë, duke planifikuar një martesë vjeshte. (“Ti dhe gruaja jote jeni të ftuar,” më tha ajo.)</div><div style="text-align: justify;">Këta miq të rinj më ndihmuan të kuptoj Shqipërinë. Bashkim, aktivist i Partisë Demokratike, më ftoi në grevën e parë të minatorëve të qymyrit, në minierën e Valiasit jashtë Tiranës. Kur mbërrita me Mercedes-Benz-in tim, minatorët u kthyen, duke brohoritur dhe fishkëllyer. Ata treguan drejt makinës dhe ndezën shenjën V për fitore.</div><div style="text-align: justify;">“ Çfarë the atyre?” E pyeta Bashkimin më vonë.</div><div style="text-align: justify;">“U thashë se ëndërroj një ditë kur ky oborr të mbushet me makina si tuajat, të gjitha të drejtuara nga minatorët!”</div><div style="text-align: justify;">Por aktivistë të tjerë kishin një kuptim më realist të ekonomisë së valëzuar të Shqipërisë. “Zoti na ruaj nga pushteti,” tha miku im Gramoz Pashko, i cili e shihte se Shqipëria kishte pushuar së punuari për momentin, e vendosur mes socializmit dhe ekonomisë së tregut. “Nuk do të jetë e lehtë të ndryshosh një sistem që ishte tërësisht i kolektivizuar,” më tha ai.</div><div style="text-align: justify;">Asnjë kafene apo dyqan privat nuk i ndriçoi rrugët e zymta të Tiranës si dimri i vitit 1991 rrëshqiti drejt pranverës. Në të vërtetë, duke parë dyert dhe dritaret e punishteve të kryeqytetit, shpesh shihja gra të kërrusura mbi punën e tyre si figura të Dikensit, duke punuar me makina qepëse në errësirë, duke pedaluar tërbuar për të mbajtur gjilpërat.</div><div style="text-align: justify;">Në vazhdim të zgjedhjeve të para shumëpartiake në Shqipëri, vendi hyri në një fazë të re pa shënuar siç duhet fundin e të vjetrës. Figurat kryesore të opozitës, si Sali Berisha dhe Gramoz Pashko, kishin qenë vetë anëtarë të Partisë Komuniste vetëm disa muaj më parë.</div><div style="text-align: justify;">Edhe pse komunistët fituan 65 për qind të votave të hedhura në pranverën e vitit 1991, zgjedhjet paralajmëruan rënien e komunizmit në Shqipëri. Opozita përfshiu pothuajse çdo qytet dhe qytet. Vetëm në fshat fituan komunistët. Ramiz Alia ishte ende president, por ai dukej se e dinte se ai ishte një figurë kalimtare që mund të bënte pak më shumë sesa të siguronte një ndjenjë stabiliteti, duke përfshirë regjimet e së shkuarës dhe të së ardhmes.</div><div style="text-align: justify;">Për pjesën më të madhe të jetës së saj , nëna ime nuk ndihej rehat për reputacionin e Shqipërisë si një shtet i çuditshëm dhe i kobshëm policor, dhe ajo rrallë e përmendte vendin. Por kur ajo arriti të 70-at, ndodhi një ndryshim. Më pas filloi të fliste për dëshirën e saj për të vizituar Shkodrën, qytetin e prindërve të saj. Në imagjinatën e saj Shkodra u bë më tërheqëse dhe ekzotike se çdo vend tjetër që kishte vizituar - Muri i Madh i Kinës, Vatikani, Kanioni i Madh. Shkodra ishte në një kategori të sajën, për t'u thënë me shumë krenari, një lulëzim i veçantë. Ajo kurrë nuk e bëri udhëtimin.</div><div style="text-align: justify;">Në kohën kur mbërrita atje, në fillim të prillit, qyteti ishte rrëmujë. Protestuesit bllokuan rrugët, duke argumentuar se komunistët kishin fituar zgjedhjet në fshat, ku jetojnë dy të tretat e njerëzve, përmes frikësimit.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivyA1U1tRWjtgS3PwrEnFanjzKMgMoy9Q75ZZeft2xTzjvm1ilStwNzVKQLyl4OG6MPenJKJ3MC2w3PXNVPrAz9mIzyaboEUz-tUXvruOHs_7z33gFDxmSeNld9j4od0ZKprj_yTpvfBF3HzOvQr3u5S8UTNC3l9ny14wK3iUoMnkto_A4Fz8dpvC_30yP/s1990/14.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1411" data-original-width="1990" height="284" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivyA1U1tRWjtgS3PwrEnFanjzKMgMoy9Q75ZZeft2xTzjvm1ilStwNzVKQLyl4OG6MPenJKJ3MC2w3PXNVPrAz9mIzyaboEUz-tUXvruOHs_7z33gFDxmSeNld9j4od0ZKprj_yTpvfBF3HzOvQr3u5S8UTNC3l9ny14wK3iUoMnkto_A4Fz8dpvC_30yP/w400-h284/14.jpg" width="400" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">“Na na mungon gjithçka, nga fashat e deri te valvulat e zemrës”, thotë një mjek në urgjencën e Tiranës, i cili trajton sa më mirë një dëmtim në kokë. Ilaçet e pakta vijnë kryesisht nga donacionet evropiane dhe amerikane. Koha e ushqyerjes duket e ëmbël në maternitet, megjithatë shkalla e vdekshmërisë mbetet e lartë për shkak të pajisjeve të pakta dhe ushqimit joadekuat për gratë shtatzëna. Çdo vit prindërit e dëshpëruar detyrohen të kërkojnë trajtim për 70,000 fëmijë të kequshqyer.</span></b></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDC-I1s5VPtavwcdlOqXhHVcJDI3LwcuD7IrWfc_R42u4IiwveNw0p6s_wVoB3Ygn7W66VNhiks6tq1L3jDvCsPKeqm6ZTEeyrqrNQym5UBgf49-MQqbQkzvAfTUdvGqWHRztfChRB54-Ob3rEkts4rnoH5-_NObbt9tn4xY421jiXTH57AzTb7twmwbhf/s1619/15.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1056" data-original-width="1619" height="261" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDC-I1s5VPtavwcdlOqXhHVcJDI3LwcuD7IrWfc_R42u4IiwveNw0p6s_wVoB3Ygn7W66VNhiks6tq1L3jDvCsPKeqm6ZTEeyrqrNQym5UBgf49-MQqbQkzvAfTUdvGqWHRztfChRB54-Ob3rEkts4rnoH5-_NObbt9tn4xY421jiXTH57AzTb7twmwbhf/w400-h261/15.jpg" width="400" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLGtNa12TiZzDFrZhDVYg7Y0iAVtUjkK2R-Kdmf5s4DxaS8TKP_MEhEs9Y5-zRtTyN3vMorldCtueZg-B9rihrjJMYsheBSxANPHpYdrXrAqFHsJaLxP3GxoIBYZIuMp6kT7GU3mX2N5HlBHS440aLT_WSzGagUwnItEbVfCfrg8bmzOuA4Kdi5uoerPIT/s1235/16.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="925" data-original-width="1235" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLGtNa12TiZzDFrZhDVYg7Y0iAVtUjkK2R-Kdmf5s4DxaS8TKP_MEhEs9Y5-zRtTyN3vMorldCtueZg-B9rihrjJMYsheBSxANPHpYdrXrAqFHsJaLxP3GxoIBYZIuMp6kT7GU3mX2N5HlBHS440aLT_WSzGagUwnItEbVfCfrg8bmzOuA4Kdi5uoerPIT/w400-h300/16.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një pasuri për duart e reja të etur, një makinë e braktisur është zhveshur. Këta të rinj janë të parët në dy breza që rriten me veshjet e kulturës pop perëndimore. Për ta, bluzat e dërguara nga të afërmit emigrantë janë bujë. Ndërkohë, lodrat e tyre janë aty ku i gjejnë - edhe një kuti bosh (poshtë).</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBWPDeqZBPrkvzaHYbrrQ10BfHpGniEpdyjRp6AztitVyUgY4kDuHRsuetjFZsNYddaTJGYucro3f7gKfbeUjqaOSM-3yXfBYGc8Sj8xmVvI6xiiHzEJI44J6GJStu9mAFCHB2Lw-_F6tEo768-YCtL9OTeMzrU5IixVQfcV61QlHKSzYYqGECByTppW3u/s2930/17.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2930" data-original-width="2004" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjBWPDeqZBPrkvzaHYbrrQ10BfHpGniEpdyjRp6AztitVyUgY4kDuHRsuetjFZsNYddaTJGYucro3f7gKfbeUjqaOSM-3yXfBYGc8Sj8xmVvI6xiiHzEJI44J6GJStu9mAFCHB2Lw-_F6tEo768-YCtL9OTeMzrU5IixVQfcV61QlHKSzYYqGECByTppW3u/w274-h400/17.jpg" width="274" /></a></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">Policia hapi zjarr, duke vrarë katër aktivistë të rinj të Partisë Demokratike dhe duke plagosur dhjetëra të tjerë. Turma u egërsua dhe dogji selinë e Partisë Komuniste. Tymi i zi doli nga ndërtesa teksa u futa në qytet, duke kaluar një automjet të blinduar, i përmbysur dhe i djegur.</p><div style="text-align: justify;">Më pëlqeu shpirti sfidues i Shkodrës, ndoshta një mbetje e krenarisë që e bëri këtë qytet kryeqytet të Ilirisë së lashtë, mbreti i fundit i së cilës, Genti, u mund dhe u kap rob nga romakët në vitin 168 pes Historia e qytetit është historia torturuese e Shqipërisë. Pas Romës, Bizanti sundoi këtu, i ndjekur nga valët e pushtimit nga gotët, serbët, bullgarët, normanët, venecianët, turqit osmanë, italianët dhe gjermanët.</div><div style="text-align: justify;">Një trashëgimi e sundimit osman është se Shqipëria është i vetmi vend me shumicë myslimane në Evropë. Në vitin 1967, kur Hoxha e shpalli Shqipërinë një shtet ateist, afërsisht 70% e popullsisë ishin myslimanë, 20% ortodoksë shqiptarë dhe 10% katolikë. Përpjekjet e ashpra të Hoxhës për të zhdukur të gjitha fetë shërbyen për të përforcuar tolerancën fetare që ka ekzistuar me shekuj.</div><div style="text-align: justify;">Unë i pashë shkodranët mikpritës dhe miqësorë. Bëra një bisedë me Marashin dhe Domenika Selmanin dhe pyeta për gjyshin tim Gjurçu.</div><div style="text-align: justify;">“Nuk e kam dëgjuar kurrë atë emër,” tha Marash, duke dhënë të njëjtën përgjigje dëshpëruese që kisha hasur në të gjithë qytetin.</div><div style="text-align: justify;">“Po Kosmaçi? E pyeta, duke provuar emrin e tezes së nënës.</div><div style="text-align: justify;">“Sigurisht!” Marash u përgjigj duke buzëqeshur. “Mësuesi Pjerin Kosmaçi në shkollën tonë. Ne do t'ju çojmë tek ai.” Duke ndjekur një rrugicë, arritëm në një shtëpi të vogël me rresht në rrugën Skënderbej. Nuk pashë asgjë të njohur në fytyrën e Pjerin Kosmaçit, mësuesit që jetonte atje me gruan, djalin e tyre të mitur dhe nënën e Pjerinit.</div><div style="text-align: justify;">Pritësi ynë ishte i kujdesshëm. Kafeja u nxor, u folën fjalë të paqarta dhe gradualisht një shkrirje dhe një zhgënjim.</div><div style="text-align: justify;">“Unë nuk jam kushëriri yt”, tha në fund Pjerin. “Mendoj se kushëriri juaj mund të jetë Xhek Kosmaçi, i cili jeton pranë Durrësit.” A mund të kem numrin e telefonit të Xhek?</div><div style="text-align: justify;">Fjala “telefon” shkaktoi një shpërthim të qeshura konvulsive. Pritësi im, nëna e tij 71-vjeçare dhe miqtë e mi Marash dhe Domenika u përgjigjën si aktorë në një skenë sitcom televiziv, duke përsëritur fjalën dhe duke qeshur e duke rrotulluar sytë. Telefoni, i cili kishte vetëm 6000 në të gjithë vendin, ishte simboli i privilegjit më të lartë. Asnjë nga ata këtu. Por Pjerin e kompensoi zhgënjimin tim duke shkruar adresën e Xhek Kosmaçit në një copë letër dhe ma dorëzoi.</div><div style="text-align: justify;"><b>Do të arrija atje sa më shpejt</b>, por fillimisht mezi prisja të takohesha me fqinjin dhe kushëririn e Pjerinit, një prift katolik me emrin Simon Jubani.</div><div style="text-align: justify;">Ai ishte 65 vjeç dhe shumë i dobët nga 26 vitet që kishte kaluar në një nga burgjet më të rënda të Shqipërisë. Por At Jubani ishte akoma i aftë për egërsinë që e bëri hero kombëtar. Jo shumë kohë pas lirimit të tij në vitin 1990, ai u përball me ndalimin e qeverisë për fenë duke çuar dhjetëra banorë të qytetit në kishën lokale. I ruajtur nga të rinjtë shkodranë me thika, At Jubani qëndroi në barërat e këqija mes gurëve të varreve të lënë pas dore prej kohësh dhe filloi të këndonte meshën e parë publike të Shkodrës në më shumë se dy dekada. Në kohën kur ai mbaroi, mijëra njerëz, myslimanë dhe katolikë, i kishin mbushur varrezat dhe ishin derdhur në rrugë. Autoritetet u tërhoqën dhe kisha e At Jubanit u rihap.</div><div style="text-align: justify;">Ai më ftoi në zyrën e tij, ku një fotografi me kornizë të takimit të tij me Papa Gjon Pali II dëshmonte statusin e tij të ri pas viteve të neglizhencës. At Jubani e dinte se e ardhmja do të ishte shumë e vështirë.</div><div style="text-align: justify;">“Është e vështirë të kalosh nga një shtet fisnor në një demokraci,” më tha ai. Tranzicioni do të kërkonte kohë, por shqiptarët tashmë e kishin demonstruar qëndrueshmërinë e tyre. Ai më kujtoi se as Hoxha nuk mund ta shkatërronte fenë më shumë se sa kishte shkatërruar një nga atributet më të forta të shqipes. Besa, apo fjala e premtuar.</div><div style="text-align: justify;">“Kur erdhi Enver Hoxha në pushtet, besa ishte “besë”, kujton At Jubani. Por Hoxha u përpoq ta zëvendësonte me korrupsion, gënjeshtra dhe injorancë.</div><div style="text-align: justify;"><b>Ah, Besa</b>. M'u kujtua një thënie e vjetër: “Shqiptari më shpejt do të vrasë djalin e tij sesa do ta thyejë besën”. Si fëmijë, e kisha dëgjuar frazën të thuhej me një solemnitet përtej gjithë të tjerave dhe më kishin mësuar ta nderoja fjalën time, pavarësisht se çfarë. Ajo është ende djegur në trurin tim dhe jeton në shpirtin tim. Deri në Luftën e Dytë Botërore, Shqipëria ka qenë një shoqëri në thelb fisnore, feudale, e ngjitur së bashku nga traditat e familjes dhe besnikërisë - dhe gjithmonë besa.</div><div style="text-align: justify;">Në Shqipërinë e vjetër besa nuk ishte thjesht një kod moral, i cili në shoqëritë e tjera përbën themelin e virtytit dhe të etikës. Besa ishte një ligj që shërbeu me shekuj si rregullator i jetës së përditshme. Ajo drejtonte biznesin e kryer nga individë, nga fshatrat dhe klane, apo edhe nga rrethet. Thyerja e besës ishte jo vetëm turpi më i madh, por edhe dënimi-ekzekutimi më i rëndë nga paria.</div><div style="text-align: justify;">Një miku im shqiptar, i quajtur Çim Beqari, i cili më ndihmoi me makinë nëpër male dhe si përkthyes, shpesh tregonte rrënojat e shtëpive të atyre që thyenin besën e tyre, ku gurët e themelit ishin shpërndarë siç e kërkon ligji i pashkruar. Shqiptarët nuk e dënojnë më njëri-tjetrin në atë mënyrë, por gradualisht më kuptoi se shumë njerëz ende ngurronin të më premtonin ndonjë gjë, sado e vogël, si për shembull të rregulloja një dritë në dhomën time të hotelit, ndoshta nga frika se mos bëja një zotim që nuk mund të respektohej.</div><div style="text-align: justify;">Duke vozitur nga malet e thyer drejt bregut të Adriatikut, Çim dhe unë më në fund erdhëm në Shijak, fshati ku shpresoja të gjeja Xhek Kosmaçin. Ai mund të jetë lidhja ime e vetme e gjallë me Shqipërinë.</div><div style="text-align: justify;">Duke marrë me vete një shishe raki franceze dhe një kuti me çaj të mirë që kisha blerë si dhuratë në një dyqan monedhash në Tiranë, kalova sheshin e fshatit për të filluar hetimet. Një nga burrat atje e njihte familjen. “Ah, Kosmaçi muratori,” tha burri, duke treguar nga ana e sheshit ndërtesën e tij.</div><div style="text-align: justify;">U ngjita me pengesa shkallët e betonit, çdo hap me lartësi të ndryshme dhe gjeta vendin e Xhek Kosmaçit. E studiova me kujdes për shenja të njohura. I kisha parë ato vetullat, atë hundën e prerë, në familjen time? Ai kishte njëfarë dinjiteti, si figurat në fotografitë e vjetra në muret e banesës së tij.</div><div style="text-align: justify;">Egzaminova një portret familjar me 15 persona. Në qendër ishte një oficer ushtarak me gërshet dhe zbukurime, i cili qëndronte pranë një plaku të veshur me pantallona të gjera të stilit turk dhe një jelek me një zinxhir të madh ari; dy të rinj të kuruar i qëndruan pranë me xhaketa elegante. Gratë ishin të veshura me ato që duhet të kenë qenë modelet më të fundit të Parisit.</div><div style="text-align: justify;">Ndërsa Ҫimi shpjegonte praninë time, sytë e Xhekut u larguan nga përkthyesi tek unë, u kthyen përsëri dhe më pas u fiksuan mbi mua. Ne e dinim. Ai tundi kokën, buzëqeshi dhe shtrëngoi duart përsëri, këtë herë më fort. Ne krijuam marrëdhënie me shpejtësi. Gjyshja nga babai i Xhekut ishte një Gjurçu, motra e gjyshit tim nga nëna. Xhek ishte kushëriri im.</div><div style="text-align: justify;">Ne folëm gjithë mëngjesin. Tregimi i Xhekut i dha një dimension krejtësisht të ri tmerreve të epokës së Hoxhës. Kisha kaluar me makinë pranë një prej burgjeve famëkeqe të Shqipërisë, një vend i quajtur Burrel, por tani ai u bë një vend i vërtetë, ashtu si një tjetër me emrin Spaç. Anëtarët e familjes sonë kishin qënë në të dyja.</div><div style="text-align: justify;">Xheku kujtoi ditën kur morën të atin, Anton Kosmaçin. Ishte viti 1944 dhe bota ishte ende në luftë, por gjermanët e kishin braktisur Shqipërinë. Tirana, ku jetonin Kosmaçët, ishte tashmë në duart e Enver Hoxhës dhe komunistëve. Xhek ishte 15 vjeç.</div><div style="text-align: justify;">Ushtarët trokitën në derë dhe kërkuan Antonin. Ai përqafoi nënën e Xhekut. Ai përqafoi Xhekun. Nuk kishte kohë për lot.</div><div style="text-align: justify;">“E gjora nënë,” kujtoi Xhek. “Ajo e dinte. Ajo më kërkoi të ndiqja babanë, por të mbaja distancën time.” Ecja deri në selinë e policisë zgjati 15 minuta, jo më shumë, dhe çdo detaj mbetet i mprehtë në kujtesën e Xhekut: zhurma e hapave të burrave që kërcitnin mbi zhavorr, babai i tij që ecte i gjatë me një pardesy të zezë me një jakë të hollë gëzofi, bulevardi i veshur me lisat dhe shelgjet e vjetra pa gjethe. Lumi i Lanës rrjedh i ftohtë përmes qytetit, babai i tij u ktheu për të përshëndetur para se të zhdukej në oborrin e rrethuar me mure.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZSYlfqF02R0id_zx5dGH_4pjx8-OmWnAoWzfOXzeiSSS3BDty5_y7z677fAPOlyeK2sEpnFaFSZpZqYefIXQeAlSxYQg2ZTjVtRpp5dDZ2fI5ipJ7At0sWOcBMG7pv3XcrDrWW9gzbI1WILZ2DIfadWGd-byS72Yl0B5MpoWG1eBMotsLpPY1yYR6gCrv/s1998/18.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1466" data-original-width="1998" height="294" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZSYlfqF02R0id_zx5dGH_4pjx8-OmWnAoWzfOXzeiSSS3BDty5_y7z677fAPOlyeK2sEpnFaFSZpZqYefIXQeAlSxYQg2ZTjVtRpp5dDZ2fI5ipJ7At0sWOcBMG7pv3XcrDrWW9gzbI1WILZ2DIfadWGd-byS72Yl0B5MpoWG1eBMotsLpPY1yYR6gCrv/w400-h294/18.jpg" width="400" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Punë apo grevë? Buletinet në dritaren e një zyre në Tiranë shënuan lindjen e demokracisë, pasi grevat e përgjithshme në pranverën e 1991 mbyllën fabrika dhe miniera. Me gjithë prishjet dhe goditjet e pajisjeve, u ankua presidenti i atëhershëm Alia, “Askush nuk punon më”.</span></b></div><p></p>
<div style="text-align: justify;">Antoni u dënua me 30 vjet burg si “armik i popullit”, dhjetë vjet për çdo muaj që kishte shërbyer si ministër i drejtësisë në një nga qeveritë e njëpasnjëshme gjatë pushtimit italian. I thyer nga vitet e burgut, ai u lirua në mars 1964 me një amnisti të përgjithshme. Të gjithë fqinjët e njihnin si armik të popullit dhe e trajtonin si lebroz. Ai vdiq vetëm disa muaj më vonë.</div><div style="text-align: justify;">“Si ka mundësi që nëna juaj të mos dijë asgjë për këtë? A nuk ia ka thënë njeri ndonjëherë?” Xhek më pyeti. Ai derdhi një tjetër gotë me pije raki për secilin prej nesh dhe më shqyrtoi me kujdes, sikur njohuria ime për vuajtjet e babait të tij mund të kishte lehtësuar dhimbjen e të gjitha viteve të humbura. Çfarë mund t'i them këtij njeriu të ëmbël me flokë të bardhë? Nuk e dija kurrë ekzistencën e tij deri në atë hetim të rastësishëm në Shkodër.</div><div style="text-align: justify;">Ai e kuptoi. Më buzëqeshi dhe vazhdoi. “Nuk mjaftoi që Hoxha e futi babanë në burg. Familja duhej të zhytej në turp.” Nëna e Xhekut u dërgua në një kamp pune në Tepelenë, gjyshja e tij në një spital burgu jashtë Tiranës. Edukimi i Xhek ndaloi. Regjimi e bëri murator. Mërgimi i fundit i familjes ishte në fshatin Shijak, ku i gjeta.</div><div style="text-align: justify;">Dy djemtë e Xhekut - Aleksandri dhe Blendial gjithashtu vuajtën si nipërit e një armiku të popullit. Atyre iu mohua shkolla përtej klasës së tetë. Të dy u bënë mekanikë.</div><div style="text-align: justify;">“Unë u pikëllova, por kështu duhej të ishte,” tha Xhek. “Ne të gjithë jetonim në një burg të madh.” Ai ndaloi për një minutë apo më shumë.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><o:p style="line-height: 115%;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><span style="font-size: 12pt;"> </span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2B8PScqUnRPCqcjGGUqkp4hNu4_pKW6-NUlqCzkB7oxsaVeuya5K8bmQ8cd43TQHHdnlH1xh7S1L0oQmGq4miNiOsXUOufXXyONGZtna-HM2HqlK1XGEANhV3o4SotTqR0skJaBYPGowR3K4ptUvr3diI-9j2fQZTPVrGcyqE2ZI6uwCQsV8q3APnSXBG/s3504/19.jpg" style="font-size: 12pt; margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2516" data-original-width="3504" height="288" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2B8PScqUnRPCqcjGGUqkp4hNu4_pKW6-NUlqCzkB7oxsaVeuya5K8bmQ8cd43TQHHdnlH1xh7S1L0oQmGq4miNiOsXUOufXXyONGZtna-HM2HqlK1XGEANhV3o4SotTqR0skJaBYPGowR3K4ptUvr3diI-9j2fQZTPVrGcyqE2ZI6uwCQsV8q3APnSXBG/w400-h288/19.jpg" width="400" /></a><br /></span></o:p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Rruga e Kavajës, ora 5 e mëngjesit Dafina Prifti është e para në radhë në dyqanin e shpërndarjes së qumështit në lagjen e saj Tiranë. Furnizimi ndryshon. Ndonjëherë qumështi racionohet dhe herë të tjera nuk ka. Ndonjëherë ka vetëm qumësht pluhur (nëse nuk është vjedhur nga dërgesat e ndihmës së huaj). Linja mund të formohet që në mesnatë për hapjen e lindjes së diellit. Verën e kaluar, kur fermerëve kooperativë iu dha një pjesë e vogël e tokës, shumë prej tyre filluan të punojnë vetëm për veten e tyre. Rendimentet e kooperativave u thanë, dhe po ashtu u tha edhe ushqimi në raftet e qytetit, duke shkaktuar racionimin e vezëve dhe trazirat sporadike të ushqimit.</span></b></div><p></p>
<div style="text-align: justify;">Pashë një çarje në kontrollin e tij ndërsa ai përpiqej të vazhdonte. “Xhek, Xhek,” tha gruaja e tij, Anna, e cila ishte ulur në heshtje. Kur ai rifilloi, zëri i tij ndryshoi timbër, zemërimi u fry.</div><div style="text-align: justify;">Më 1 qershor 1990, në ditën e fëmijëve të Shqipërisë, dy vajzat e Aleksandrit, tetë dhe nëntë vjeç, do të merrnin pjesë në një shfaqje për prindërit. Xheku kujtoi: “Ata provuan me zell”.</div><div style="text-align: justify;">Një ditë para shfaqjes, një anëtar i komitetit të partisë së Shijakut erdhi në shkollë dhe i tha regjisorit se vajzat e Aleksandrit duhej të hiqeshin nga shfaqja.”</div><div style="text-align: justify;">Armiqtë e popullit. Xhek ndaloi për një kohë të gjatë. “Për të ndëshkuar pesë breza! Pesë breza! Cili ishte krimi që meritonte një dënim të tillë? Nuk kishte asnjë akuzë specifike kundër babait tim, as një!</div><div style="text-align: justify;">“Më duhet t'ju tregoj tragjedinë e vërtetë,” tha ai, tani pothuajse me një pëshpëritje, sikur të më lejonte të hyja në sekretin e jetës. “Në ditën kur u ndëshkuan nipërit e mi, dy djemtë e mi u zotuan se do të iknin nga kjo tokë. Ik me çdo kusht. Sa kohë do të vuajmë? Edhe nipërit e mi nuk do të lirohen?”</div><div style="text-align: justify;">Si Aleksandri, 35 vjeç dhe Blendi, 21 vjeç, i mbajtën betimet e tyre. Ata ikën nga Shqipëria në mars të vitit 1991. “Nuk jam i shqetësuar për Blendin”, më tha Xheku. “Ai është i ri. Ai është në Itali. Shqipëria ka marrëdhënie të mira me Italinë. Mund të flasim në telefon në zyrën time postare.</div><div style="text-align: justify;">“Por Aleksandri...” Ai psherëtiu thellë. “Unë shqetësohem për të çdo ditë. Ai ka një grua dhe dy fëmijë ende këtu. Ai është në një burg jugosllav ku ata mbajnë refugjatë. Ai dëshiron të shkojë në Amerikë, Kanada ose Australi. Por askush nuk i pranon shqiptarët këto ditë.”</div><div style="text-align: justify;">I dhashë dhuratat e mia me raki dhe çaj Xhek dhe Anna dhe premtova se do të përpiqesha të ndihmoja Aleksandrin. Besa ime. Sytë e tyre u lotuan dhe kuptova se sapo u kisha dhënë të vetmen gjë që kishin shpresuar fshehurazi. E hodha një krah rreth Xhekut ndërsa dolëm jashtë</div><div style="text-align: justify;">në dritën e ndritshme të ditës, si dy kushërinj, të ndjekur nga Anna, nga gruaja e Aleksandrit, Rita, dhe vajzat e saj. “Më premto se do të kthehesh,” tha Xhek. i premtova.</div><div style="text-align: justify;"><b>Në të gjithë Shqipërinë rurale</b> gjeta njerëz të dorëzuar nga fati i tyre në jetë, por herë pas here merrnin kënaqësi të vogla të panjohura në kohën e Hoxhës. “Ne po përpiqemi të kënaqemi dhe të mos mendojmë për të nesërmen,” tha Namzo Guzin, një fermer i ri që takova në fshatin Borçë pranë detit Adriatik. Disa nga miqtë e Namzos po martoheshin dhe i gjithë komuniteti kishte dalë për një mbrëmje argëtimi.</div><div style="text-align: justify;">“Sonte, ne shpresojmë,” tha Namzo, 35 vjeç. “Kjo është dasma e parë që kam marrë pjesë. Dhe kjo është gota e parë që kam ngritur për të dolli dikë tjetër përveç Enverit dhe partisë.” Namzo dhe motra e tij u bashkuan me të tjerët që po performonin me furi Napoleoni, një vallëzim dasmash i quajtur sipas monedhave të arta që të ftuarit u hidhnin çifteve të reja në epokën parakomuniste. Këtu nuk shihej ari.</div><div style="text-align: justify;">Dollisti propozoi edhe një pije tjetër, e cila rezultoi në një zhurmë të vërtetë. “Ishte një dolli për njerëzit tanë jashtë vendit”, më shpjegoi Namzo. “Pothuajse të gjithë këtu kanë dikë në Itali. Vëllai i dhëndrit iku në mars, burri i motrës sime në prill”.</div><div style="text-align: justify;">Të jetosh në Shqipëri do të jetë gjithnjë e më e vështirë. Me fillimin e muajve të fundit të vitit 1991, njerëzit ishin të dëshpëruar. Trashëgimia e Hoxhës u thye, por edhe disiplina. Askush nuk punonte. Në të vërtetë, takova disa mekanikë nga ish Kombinati i Tekstilit Enver Hoxha në Tiranë, të cilët nuk kishin shkuar në punë që nga marsi. Megjithatë, ata ende merrnin 80 për qind të pagës së tyre. E njëjta marrëveshje zbatohej për punonjësit e fabrikës së vetme të xhamit në vend, e cila kishte ndërprerë prodhimin në vitin 1990, sepse nuk mund të merrte më lëndë të parë. Një gjë çoi në një tjetër. Me mungesën e xhamave për të mbajtur jashtë të ftohtit, shkollat, fabrikat dhe zyrat ishin detyruar të mbylleshin. Dhe për zyrat dhe shkollat ende të hapura, shpesh nuk kishte ngrohje, pasi prodhimi i qymyrit ishte i shkurtër.</div><div style="text-align: justify;">Trazirat e ushqimit shpërthyen në disa komunitete. Në Fushë-Arrëz, një qytet në male, protestues të uritur marshuan në depon e ushqimeve lokale pas thashethemeve për mungesë të afërt të bukës. Njëzet policë nuk ishin të barabartë me një turmë prej 2000 vetash, e cila i vuri flakën ndërtesës. Më shumë se 30 persona humbën jetën në përleshje.</div><div style="text-align: justify;">Miqtë shqiptarë ranë dakord se kriza e ushqimit ishte më e keqe që kur komunistët humbën pushtetin. “Më parë, shpërndarja e ushqimit vazhdonte të kalonte nga frika,” shpjegoi një burrë që kishte qenë një zyrtar i lartë qeveritar. Tani, njerëzit në fshat grumbullonin ushqime, që do të thoshte se banorët e qytetit në Tiranë duhej të rreshtoheshin në mes të natës për furnizime të pakta qumështi të nesërmen në mëngjes.</div><div style="text-align: justify;">“Edhe kur rreshtohesh kaq herët, nuk të garantohet të marrësh qumësht”, më tha një plakë. Ajo kishte nevojë për nipërit e saj.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjupm3j65js70iRGdxsKm3KtWckEpF53ikeNKi3mdtgUfxWBulin6bsxtixk00kuvk0vHpj0SewfoERarK20evZwkzadDprd4mqpVEsOI0Dglw_-DfJKrBB8hPuKNqCi7bvQgqMpPrJYXbK_CMdTIp5Jh6mQX83MjwRsfBAchjAn5i12TtKmb-2rYqpuS6E/s1991/20.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1364" data-original-width="1991" height="274" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjupm3j65js70iRGdxsKm3KtWckEpF53ikeNKi3mdtgUfxWBulin6bsxtixk00kuvk0vHpj0SewfoERarK20evZwkzadDprd4mqpVEsOI0Dglw_-DfJKrBB8hPuKNqCi7bvQgqMpPrJYXbK_CMdTIp5Jh6mQX83MjwRsfBAchjAn5i12TtKmb-2rYqpuS6E/w400-h274/20.jpg" width="400" /></a></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Korrja e misrit do të ndihmojë të shohë një familje ferme në Alpet e Shqipërisë së Veriut gjatë dimrit; jeta e tyre është një regjim mbrapsht i ndarë nga dy të tretat e popullsisë.</span></b></div><div style="text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxIfH5CqeUgof0DdyLdoyQFN8jlylknBTHImNp6zTJuR0eI536y8eeWY8_2OueVbx9Jeirdyn6xYBbYAJkgBiQcd5GBsLMkvTLLTLzWXh8Oxlt-X-qaXhjvZGIaZ20yTiVpMD1eibXCZQbXTe59AGOxqEQi0g3Ll36teFNX8rZ8hc72OugkvYtATs3hOuo/s1620/21.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1168" data-original-width="1620" height="289" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxIfH5CqeUgof0DdyLdoyQFN8jlylknBTHImNp6zTJuR0eI536y8eeWY8_2OueVbx9Jeirdyn6xYBbYAJkgBiQcd5GBsLMkvTLLTLzWXh8Oxlt-X-qaXhjvZGIaZ20yTiVpMD1eibXCZQbXTe59AGOxqEQi0g3Ll36teFNX8rZ8hc72OugkvYtATs3hOuo/w400-h289/21.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Tradita e dikton që nusja Flutura Kadria, në një fshat malor pranë Kukësit, të duket e shqetësuar nga largimi i familjes. Çdo gjë më pak do të ishte një fyerje pasi ata përgatiten ta japin atë në martesë.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgYAVtvzxeBEr92IzDw-3r-IO5HHXFGWW2MW_Q9TC3nlKLDW_BQ95UDbAztAIxO0f2MoW5GuWyaEpgrQuL5RAR2v1l895MaN_W3i76wfdYASYI3n08vGL36MgtXtRTD_4VjJljdRLsNDw2FhsYuzNmIA8YLHSk7KahlzTcTzM9KxA9znSvsLGlVwU0aD5F4/s1803/22.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1803" data-original-width="965" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgYAVtvzxeBEr92IzDw-3r-IO5HHXFGWW2MW_Q9TC3nlKLDW_BQ95UDbAztAIxO0f2MoW5GuWyaEpgrQuL5RAR2v1l895MaN_W3i76wfdYASYI3n08vGL36MgtXtRTD_4VjJljdRLsNDw2FhsYuzNmIA8YLHSk7KahlzTcTzM9KxA9znSvsLGlVwU0aD5F4/w214-h400/22.jpg" width="214" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Pjesa më e madhe e fshatit është zhveshur për karburant, por në Fier disa pemë i kanë shpëtuar sëpatës së druvarit dhe herë pas here një burrë mund të sjellë ende në shtëpi një patë të majme nga tregu. Kënaqësi të tilla të thjeshta janë gjithçka që shumica e shqiptarëve ende mund të shpresojnë.</span></b></div><p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhz_kVqOgZoS1IHmAW1s-7aaH0ghCeEdkVduvJGDHRcktSdeHe5m49GF6N-DFqNUomc1VObCCuTcOEMZUq7eAzxtdt3-j2MpkJDSWR2zHopNPlEFu2tItcf7kD1cBNc0hXj2_2h_NiTSp_GDjZJ5NCZiQv4Zv-tnsi-QgtgeZoTiWBlLPvVElaqBjapTG1F/s1816/23.jpg" style="font-size: 12pt; margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1816" data-original-width="1795" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhz_kVqOgZoS1IHmAW1s-7aaH0ghCeEdkVduvJGDHRcktSdeHe5m49GF6N-DFqNUomc1VObCCuTcOEMZUq7eAzxtdt3-j2MpkJDSWR2zHopNPlEFu2tItcf7kD1cBNc0hXj2_2h_NiTSp_GDjZJ5NCZiQv4Zv-tnsi-QgtgeZoTiWBlLPvVElaqBjapTG1F/w395-h400/23.jpg" width="395" /></a><br /><br /></o:p></span></p>
<div style="text-align: justify;">Udhëtarët u këshilluan të merrnin ushqim me vete gjatë udhëtimeve nëpër vend. Një diplomat grek që udhëtonte nga Athina në Tiranë u ndalua, u grabit gjithçka dhe u lejua të vazhdonte vetëm me këmishën dhe pantallonat e shkurtra.</div><div style="text-align: justify;">Këto trauma thjesht e intensifikuan luftën politike në Tiranë. Shqipëria hyri në vitin 1992 duke dalë jashtë kontrollit. Forcat e opozitës demokratike kërkuan zgjedhje të reja në pranverë dhe fituan 62 për qind të votave, duke u dhënë atyre kontrollin e parlamentit të ri me 140 vende.</div><div style="text-align: justify;">Ramiz Alia, mbajtësi i fundit i regjimit komunist, dha dorëheqjen në prill. Ai u zëvendësua nga Sali Berisha, një themelues i Partisë Demokratike dhe një lider karizmatik.<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">Shumica e shqiptarëve e dinë </span></b><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">se çfarë duan një shoqëri të civilizuar,
një ekonomi tregu, qeverisje parlamentare dhe respekt për të drejtat e njeriut.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">Vendi po hyn në
një tranzicion të dhimbshëm që mund të zgjasë për disa vite. Sfidat janë të
qarta që Shqipëria duhet të kapërcejë një psikologji disfatiste të rrënjosur
nga vitet e represionit, të heqë kontrollin e burokracisë së vendosur në fshat,
të bindë të rinjtë (60 për qind e popullsisë është nën moshën 25 vjeç) të
qëndrojnë, të ruajë tolerancën fetare dhe mbi të gjitha të ringjallë një
ekonomi të rënduar.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">Ka disa shenja
shprese. Investitorët e huaj kanë filluar të vizitojnë, duke parë mundësitë në
plazhet piktoreske të Shqipërisë, malet e mbuluara me borë dhe depozitat e
naftës, kromit dhe bakrit.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">Ka plane për të
zhvilluar plazhet e bukura përgjatë detit Jon. Por rrugët bregdetare janë të
pakta dhe në riparim të tmerrshëm. Hoxha nuk donte që kjo pjesë e Shqipërisë të
popullohej, që njerëzit të mos e merrnin në kokë për të notuar në Korfuz, të
dukshëm nga larg. Teksa ecja përgjatë njërit prej plazheve, nuk dukej asnjë
shpirt tjetër, por rreth e rrotull kishte bunkerë betoni dhe gardhe me tela me
gjemba, nënshkrimi i kudondodhur i Hoxhës. Do të duheshin investime masive për
t'i dhënë jetë turizmit këtu, por mund të bëhet.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">Duke u kthyer me
makinë drejt kryeqytetit nga qyteti bregdetar i Sarandës, kalova përmes një
peizazhi të mrekullueshëm të mbushur me ullinj dhe pemë limoni. Në Vuno, një
fshat i vogël malor pranë bregut, ndalova të bisedoja me një çift të ulur në
një tarracë.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">A mund ta
përfytyrojnë këtë vend si një shesh lojrash për turistët e pasur?</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">“Asgjë nuk është
e mundur këtu,” më tha gruaja duke qeshur.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">“Por gjërat po
ndryshojnë,” thashë.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">Ajo qeshi
përsëri dhe më shikoi si për të thënë: “Ti nuk e kupton”.</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt;">Burri i saj më
hodhi një vështrim hetues. “Çfarë ka ndryshuar?” ai pyeti. “Dy djemtë tanë janë
në Itali. Le të kërkojnë fatin e tyre dhe le të kthehen të gëzuar. Kjo është
rruga jonë.” Ata mendonin, me fjalë të tjera, se ishte ende e pamundur që
shqiptarët të kishin sukses në Shqipëri. Për ta, fati ishte një mall importi,
siç ishte për kushëririn tim Xhek Kosmaçi.</span></div>
<div style="text-align: justify;"><b>Duke u kthyer</b> me makinë në shtëpinë time në Beograd, m'u kujtua premtimi i dhënë Xhekut. Aleksandri mbahej ende në një burg jugosllav, ku ai dhe refugjatët e tjerë shqiptarë prisnin një rishikim të statusit të tyre nga zyra e Komisionerit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për Refugjatët. Kur telefonova ambasadën amerikane, një zyrtar konsullor më tha që Aleksandri nuk mund të merrte azil në Amerikë. “Pse nuk e provoni Australinë? Apo Kanada?”</div><div style="text-align: justify;">Kanadaja pranoi ta merrte, ndaj pata kënaqësinë e madhe ta shihja Aleksandrin të liruar. E çova për një darkë festive.</div><div style="text-align: justify;">A do të kthehej ndonjëherë në Shqipëri?</div><div style="text-align: justify;">“Asnjëherë!” tha Aleksandri. “Bëra një betim. Komunistët janë ende në pushtet. Shikoni liderët e opozitës - pothuajse të gjithë ish-partiakë”.</div><div style="text-align: justify;">Kjo ishte e vërtetë, u pajtova. Të gjithë ata që donin të kishin sukses në Shqipëri i përkisnin partisë, të paktën formalisht. Por komunizmi kishte vdekur tani, policia sekrete iku. Kështu ishte edhe Shqipëria e vjetër. Shqipëria e re do të duhej të ishte ndryshe. Njerëzit do të dëbonin fantazmën e Hoxhës dhe do të fillonin diçka të re, insistova unë. Aleksandri qëndroi në heshtje. Lëre të shkojë, mendova, mjaft ka vuajtur.</div><div style="text-align: justify;">Ai është nisur për një jetë të re në Kanada, ku do t'i bashkohen gruaja dhe fëmijët e tij. Kur i thashë kushëririt Xhek për këtë, ai dukej i kënaqur nga lajmi i mirë, por i pa befasuar.</div><div style="text-align: justify;">Sigurisht: Unë i kisha dhënë Xhekut besën time.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><span style="font-weight: 700; text-align: center;"> </span><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/07/albania-apre-la-porta-1992.html" style="font-weight: 700; text-align: center;" target="_blank">Leggi l'articolo in italiano</a> <b><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/07/albania-opens-door-1992.html" target="_blank"> Read article in English</a> </b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="mso-element: footnote-list;"><!--[if !supportFootnotes]-->
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<div id="ftn1" style="mso-element: footnote;">
<h2 style="text-align: left;"><a href="file:///E:/07_Luglio/01_Testo/03_Shqip%C3%ABria_hap_der%C3%ABn.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="sq"><span style="mso-special-character: footnote;"><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri","sans-serif"" lang="sq" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: #001C; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></span></a><span lang="sq">National Geographic, korrik 1992.<o:p></o:p></span></h2>
</div>
</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-46155436267906127212023-06-25T00:00:00.003+02:002023-08-19T23:05:56.231+02:00Shqipëria, e vetme kundër botës (1980)<p> </p><h1 style="text-align: center;">Shqipëria, e vetme kundër botës<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/06_Giugno/01_testo_e_PDF/03_Shqip.docx#_ftn1">[1]</a></h1><h4 style="text-align: center;">Artikull dhe fotografi nga Mehmet Biber</h4><div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/06/albania-soli-contro-il-mondo-1980.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2023/06/albania-alone-against-world-1980.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">“Le të përmbushim të gjitha detyrimet tona dhe të thyejmë bllokadën,” këshillon kjo tabelë në qytetin shqiptar të Shkodrës – por izolimi i Shqipërisë nga bota është rezultat i politikës së brendshme. Pa aleatë dhe e rrethuar nga kombe që kanë ambicie historike për tokën e saj, Shqipëria është e organizuar për të ecur e vetme nën diktatin e ashpër të Enver Hoxhës, i cili ka mbajtur pushtetin për 36 vjet. Simbolet e kazmës dhe pushkës mbizotërojnë në skenat publike. Një marksist-leninist dogmatik, Hoxha u nda me Bashkimin Sovjetik, të cilin ai e konsideron "revizionist", në vitin 1961 dhe ndërpreu lidhjet e tij me Republikën Popullore të Kinës dy vjet më parë. Rruga e vetë-mjaftueshme është shpesh e vështirë. Automjetet private janë të ndaluara, ndaj shqiptarët udhëtojnë me biçikletë.Vizitat e gazetarëve janë të rralla. Vitin e kaluar Mehmet Biber, një fotograf turk që jetonte në atë kohë në Stamboll, mori një vizë vetëm disa muaj pasi gazetari Sami Kohen, një tjetër banor i Stambollit, kishte bërë një vizitë. Nga bisedat me z. Kohen dhe nga përvojat e tij, zoti Biber solli këtë raport të parë të plotë nga Shqipëria për t'u botuar në një revistë amerikane pas shumë vitesh<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhuRK2KUliG7KxVWbR0VTsyZRVJn3cw4KNo5ZwyG3pMsy0vmJ9egQ8gVOmelDKLt6q00UrVLgvNx1tGZAMoNbP5kMtQllHD8efSbz6FBo7UEy7WPeoZqq6HVicki28S3L5M_hfXkDBcyXXcb5yuXBqep74g4hss8g22StnxQI9CGMqdM-Dd5wTJVtlWSZJu/s1280/01.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1280" data-original-width="1209" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhuRK2KUliG7KxVWbR0VTsyZRVJn3cw4KNo5ZwyG3pMsy0vmJ9egQ8gVOmelDKLt6q00UrVLgvNx1tGZAMoNbP5kMtQllHD8efSbz6FBo7UEy7WPeoZqq6HVicki28S3L5M_hfXkDBcyXXcb5yuXBqep74g4hss8g22StnxQI9CGMqdM-Dd5wTJVtlWSZJu/w378-h400/01.jpg" width="378" /></a></div><br /><div style="text-align: justify;">Aeroplani xhet fluturoi në jug nga Jugosllavia mbi Adriatikun e kobaltit, u kthye 90 gradë dhe u nis drejt tokës në drejtim të Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Në antikitet, legjionet e Romës, duke zbritur nga rruga Apiane për në Brindizi në thembër të Italisë dhe duke kaluar ngushticën e Otrantos, zbarkuan këtu dhe marshuan në lindje në autostradën e madhe ushtarake për në Selanik dhe Konstandinopojë. Gotët dhe normanët pushtuan. Perandoria bizantine, bullgare, serbe dhe veneciane mbajtën ndikim. Më pas, turqit osmanë sunduan për gati pesë shekuj dhe e bënë Shqipërinë të vetmin vend me mbizotërim mysliman në Evropë. Pastaj erdhën ushtritë e Musolinit dhe Hitlerit.</div><div style="text-align: justify;">Sot asnjë autostradë ndërkombëtare nuk kalon</div><div style="text-align: justify;">Shqipëria. 300 kilometrat e saj (185 milje) hekurudhë nuk kalojnë kufi. Asnjë avion i huaj nuk lejohet të fluturojë në hapësirën ajrore të saj. Fluturimet komerciale, të tilla si fluturimi ynë gjysmë bosh, çdo dy javë nga Beogradi, duhet të vijnë nga deti dhe vetëm në orët e ditës.</div><div style="text-align: justify;">Vështrova rreth kabinës numrin e shokëve të pasagjerëve - një grua e moshuar, një diplomate, një profesoreshë austriake e gjuhës shqipe (vetëm e lidhur larg me gjuhë të tjera evropiane) dhe biznesmenë që vinin për të blerë minerale ose për të shitur makineri. Ku e vendosa recetën për vizitorët e vendosur nga diktatori i Shqipërisë, shefi i Partisë Komuniste Enver Hoxha? Ai e kishte shpallur vendin e tij “të afërt me armiqtë, spiunët, hipitë. dhe huliganë, por të hapur për miqtë (marksistë ose jo marksistë), për revolucionarët dhe demokratët përparimtarë, për turistët e ndershëm…të cilët nuk ndërhyjnë në punët tona”.</div><div style="text-align: justify;">Më i përshtatshëm ishte komenti i një agjenti udhëtimesh: “Në Shqipëri shkojnë vetëm të çmendurit, diplomatët dhe gazetarët”. Unë isha një gazetar turk dhe kisha pritur gati një vit për tu miratuar kërkesa time për vizë.</div><div style="text-align: justify;">Hymë në plazh dhe në rrafshin bregdetar pranë Durrësit dhe pamë, përtej kodrave me tarraca, një vijë të dhëmbëzuar majash të mjegullta që kalëronin në horizont si një elektrokardiogram gjigant. Pyesja veten se çfarë do të gjeja në këtë komb të vogël prej 2.7 milionë banorësh, me madhësinë e Maryland-it me më pak njerëz dhe aq pak i njohur sa Tibeti.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7SbZ06SP3TiMT-Htb3fvhlxxMoqTwWR-c8chLu7Nk4HPaKuqAPXHx464Vs_0YA64etNxzGWaa1QqbWGeEeC6vwceUKY5mh5xuT6dIkk52c7xrNKnSo4H3m2TWMP0fp4taFO4b4B9qhmGmhe0iEwm_59i-CXjlgmNwcxxUerwD3xCAp2XK6w1Qqp5XZH8c/s1598/02.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="754" data-original-width="1598" height="189" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7SbZ06SP3TiMT-Htb3fvhlxxMoqTwWR-c8chLu7Nk4HPaKuqAPXHx464Vs_0YA64etNxzGWaa1QqbWGeEeC6vwceUKY5mh5xuT6dIkk52c7xrNKnSo4H3m2TWMP0fp4taFO4b4B9qhmGmhe0iEwm_59i-CXjlgmNwcxxUerwD3xCAp2XK6w1Qqp5XZH8c/w400-h189/02.jpg" width="400" /></a></i></div><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Dashuria, në stilin shqiptar, do të thotë të grumbullohesh në një kamion dhe të nisesh në qendër të qytetit për një ceremoni të shkurtër martese civile. Në vitin 1967, kur Hoxha shpalli se feja e vetme e kombit duhet të ishte “shqiptaria”, më shumë se 2000 institucione islamike, greke ortodokse dhe katolike u mbyllën.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="sq" style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7PdW_aBI9rI93RZkUk46s0psB6bLidDTaJQ3U6WvTujM6fujo-TfYN1X2neUy0mIJOevZWzFfB34tfBBrZCAJut_85oFCwvIFSoKk-PYiWlvEPl-0Yns5OZPXCWl2oEfp4ls2pdEMfue7TVRFXDmaNeMoyU9aIah24Bbnhsb3tGfUmhE_7RWljIvVgk64/s1600/03.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="1600" height="300" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7PdW_aBI9rI93RZkUk46s0psB6bLidDTaJQ3U6WvTujM6fujo-TfYN1X2neUy0mIJOevZWzFfB34tfBBrZCAJut_85oFCwvIFSoKk-PYiWlvEPl-0Yns5OZPXCWl2oEfp4ls2pdEMfue7TVRFXDmaNeMoyU9aIah24Bbnhsb3tGfUmhE_7RWljIvVgk64/w400-h300/03.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;"><b><br /></b></span></div><div style="text-align: center;"><b style="font-size: x-small;">"Organizo", nxit një pankartë teksa skuadra e futbollit të Shqipërisë luan me Skocinë në Tiranë, kryeqytet , në vitin 1979 gjatë ndeshjes së parë të Kupës Evropiane të mbajtur në Shqipëri. Një kërkesë e gazetarëve skocezë për të shoqëruar ekipin e tyre u refuzua si një "ultimatum arrogant dhe arbitrar".</b></div><div style="text-align: center;"><span style="text-align: justify;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;">Për mijëvjeçarë pasardhës të lashtësisë fiset, të njohura tradicionalisht si ilirë, janë varur në këtë tokë më të thyer të Ballkanit "malet" në turqisht. Mes majave që ngriheshin në 2,764 metra (9,068 këmbë), ata ndoqën një kod nderi të paepur klanor që zhduku familje të tëra përmes gjakmarrjes që zgjati breza<span style="text-align: justify;">.</span></div><div style="text-align: justify;">Sot kjo Tokë e Shqiponjës është totalisht e kolektivizuar. Kalaja e fundit e stalinizmit, është vendi komunist më dogmatik i Evropës, i mbyllur në kontrollin e një lideri që ka shtyrë kombin më të prapambetur të kontinentit nga hiri i Luftës së Dytë Botërore në një përpjekje drejt modernizimit, nga parmenda me shkopinj në traktor, nga punime artizanale dhe dritë për fabrika dhe dinamo.</div><div style="text-align: justify;">Këtu do të gjeja një eksperiment social të pazakontë: një brez i tërë që po rritet i mbyllur në një laborator socialist të linjës së ashpër, duke sfiduar botën, të izoluar, të pandotur nga Lindja apo Perëndimi.</div><div style="text-align: justify;">Pavetëdijshëm e përkëdhela dhinë time - dhe u tremba nga kuptova e papritur se mund ta humbisja! Shqipëria ua ndalon hyrjen burrave me flokë të gjatë ose mjekër të plotë dhe grave me funde të shkurtra, pantallona të ndezura dhe shfaqje të tjera të dekadencës borgjeze. Janë të shumta tregimet e vizitorëve të pafat që dërgohen në berberin e aeroportit për t'u prerë.</div><div style="text-align: justify;">Por ushtari që më takoi në derën e aeroplanit ishte më i kujdesshëm për pasaportën time sesa për dhinë time, dhe unë zbrita në diellin e mesditës së një dite shtatori në një nga aeroportet më të vegjël dhe më të përgjumur të Evropës, i mbuluar nga palmat dhe portokallet e mbushura me fruta.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7NMbl1orkwv-uCPnhDAn1zmwFe3PQvC3iVYncONoTsrxEA-MQFlny6F9_zYEtMUXUETliNXAk6xiQWZRVHewGYufBEjkTUVRnoSP3Dge76rx8kT-B-oXEybionN3bUyG15TXK8ZRoKw3dV7MLAkCE6fVD5iwXKmVRdFCrNe9p4fp8yYWx8LtaHlze8ztf/s1903/05.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1405" data-original-width="1903" height="295" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7NMbl1orkwv-uCPnhDAn1zmwFe3PQvC3iVYncONoTsrxEA-MQFlny6F9_zYEtMUXUETliNXAk6xiQWZRVHewGYufBEjkTUVRnoSP3Dge76rx8kT-B-oXEybionN3bUyG15TXK8ZRoKw3dV7MLAkCE6fVD5iwXKmVRdFCrNe9p4fp8yYWx8LtaHlze8ztf/w400-h295/05.jpg" width="400" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">MUZEU KOMBËTAR I TIRANËS</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></i></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEib-jt2zgJO2K5d2ZFBPIpbalzMz2QJSy7TNdnWgQbAxDBzEqqG46fHoqJikbUpxqLsfvtRl9WPESCVvIgZMnzp9qhzl3KYr5IWYTeGURHvQ2cyg85fiHzzuqHaSHAaibKef9ZN7hPJeq9pFgNCB7Qgwjuj6bg8AnO-HTcKS5hmrQWnsKOCu8bbiE6epA1w/s2957/04.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2957" data-original-width="1950" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEib-jt2zgJO2K5d2ZFBPIpbalzMz2QJSy7TNdnWgQbAxDBzEqqG46fHoqJikbUpxqLsfvtRl9WPESCVvIgZMnzp9qhzl3KYr5IWYTeGURHvQ2cyg85fiHzzuqHaSHAaibKef9ZN7hPJeq9pFgNCB7Qgwjuj6bg8AnO-HTcKS5hmrQWnsKOCu8bbiE6epA1w/w264-h400/04.jpg" width="264" /></a></i></div><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><br /></i><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Të gjitha ia kanë borxh Enver Hoxhës. Në qytetin e tij të lindjes, Gjirokastër, një bander (majtas, lart) lavdëron sekretarin e parë të Partisë së Punës, i cili ndihmoi bashkatdhetarët e tij drejt fitores në Luftën e Dytë Botërore-Shqipëria ishte i vetmi komb i pushtuar nga Boshti që fitoi lirinë pa ndihmën e trupat e huaja. Hoxha ishte aleat me Stalinin, por shante Hrushovin, i përshkruar duke u rraskapitur majtas në një pikturë (sipër) duke lavdëruar Hoxhën të ashpër në një ballafaqim në Moskë.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGMIjQ-WTg5amVFRYf-2tn3bqwp1jr-rfdoRRtLlfAhKjeMl62r2H7HQyl5AfV8_aeCiF_Is477YX1Vse76vvsmheG_JQYZEezh3aziUCHMyFIN-v8NQJeQ3xUALMxp0ftNpgSAVFsErHFiwXWWQlDqmOdO7qyhuqTl29wLldoHijjonFmzhj0qsnLlKQm/s1277/07.jpg" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; font-style: italic; margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="852" data-original-width="1277" height="268" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGMIjQ-WTg5amVFRYf-2tn3bqwp1jr-rfdoRRtLlfAhKjeMl62r2H7HQyl5AfV8_aeCiF_Is477YX1Vse76vvsmheG_JQYZEezh3aziUCHMyFIN-v8NQJeQ3xUALMxp0ftNpgSAVFsErHFiwXWWQlDqmOdO7qyhuqTl29wLldoHijjonFmzhj0qsnLlKQm/w400-h268/07.jpg" width="400" /></a><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p><br /></o:p></span></i><b><span style="font-size: xx-small;">Në një vend malesh, gjakmarrja ende digjet midis klaneve të lidhura ngushtë. Këtu lumi dredha-dredha Vijosë rrjedh nën një urë këmbësorësh pranë Tepelenës.</span></b></p><div style="text-align: justify;"><span style="font-family: inherit;">Kopi Kycyku më përshëndeti në turqisht. Anëtar i komitetit të mikpritjes së Ministrisë së Jashtme, ai do t'i sillte përkthyesit tim udhërrëfyes çdo mëngjes planin e ditës. Tani ai më solli ekspres, përshpejtoi formalitetet dhe më futi në një Fiat të prodhimit polak për gjysmë ore udhëtim deri në Tiranë, kryeqytet. Gjatë rrugës brigada fshatarësh shikonin lart nga puna e tyre në fusha. Por ne takuam pak trafik në rrugë.</span></div><h3 style="text-align: center;"><br /></h3><h3 style="text-align: center;">Polic trafiku pa trafik</h3><div style="text-align: justify;">Jeta në Tiranë përqendrohet rreth sheshit Skënderbej, me monumentin e heroit të shekullit të 15-të që luftoi kundër Perandorisë Osmane. Pallati modern i Kulturës përballet me të, ashtu si disa ndërtesa mbretërore të Mbretit Zog, i cili sundoi në fund të viteve 1920 dhe 1930. Një prej tyre tani strehon zyrat e revistës satirike Hosteni; një tjetër, ndërtesa e vjetër e Parlamentit, është një teatër për fëmijë.</div><div style="text-align: justify;">Për një kilometër nga sheshi Skënderbej në sheshin e Universitetit shtrihet Bulevardi i Heronjve të rënë, i rrethuar nga statuja të mëdha të Leninit dhe Stalinit, selia e Partisë Komuniste, ministritë kryesore dhe stadiumi i futbollit. Në orët e hershme të pasdites sheshi dukej i shkretë: një makinë zyrtare, një automjet ushtarak, një autobus, disa biçikleta, një rrëmujë plakash që fshinin rrugën. Megjithatë, në qendër të sheshit qëndronte një polic që drejtonte solemnisht trafikun.</div><div style="text-align: justify;">Shqipëria nuk lejon makina private dhe kryeqyteti i saj ka vetëm një numër taksish, të gjitha në pronësi të shtetit. Shumica ishin rreshtuar pranë sheshit. Shqiptarët i përdorin rrallë.</div><div style="text-align: justify;">U ngjitëm përpara Hotel Dajtit, i ndërtuar nga italianët në fillim të viteve 1940, kur rruga quhej Viale Savoia. Është një nga dy hotelet e Tiranës për të huajt dhe vendasit nuk mund të banojnë në të.</div><div style="text-align: justify;">Dhoma ime me ballkon ishte e zbukuruar me një qilim të bukur . Në katin e poshtëm në dyqanin e dhuratave, një tapet i tillë shitet për 20 dollarë metër katror në valutë.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgp7xnavweZ-grrR2iCFWP1MATD9z6NTZS_laqQtmrafEslZEmrn07t5u8KdhIW0R0Z2g9UTXH-ft3eN1wWP_reU_Su2dMjzsgEgLeltS5IRzzva3jVK1d2uZoH9qrja9zYhxbtlC1oYTWlNByUJDhkD7bZnP98UhNyHWi5CLzQneXRlMiJYYnS7ZbILQga/s555/08.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="555" data-original-width="538" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgp7xnavweZ-grrR2iCFWP1MATD9z6NTZS_laqQtmrafEslZEmrn07t5u8KdhIW0R0Z2g9UTXH-ft3eN1wWP_reU_Su2dMjzsgEgLeltS5IRzzva3jVK1d2uZoH9qrja9zYhxbtlC1oYTWlNByUJDhkD7bZnP98UhNyHWi5CLzQneXRlMiJYYnS7ZbILQga/w388-h400/08.jpg" width="388" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Prekje klasi: Një student nga Tirana mëson baletin në një program special të arteve figurative. Para “çlirimit”, katër nga pesë shqiptarë ishin analfabetë. Sot, i njëjti proporcion mund të lexojë dhe të shkruajë.</span></b></div><p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div style="text-align: justify;">Kontrollova dhomën e televizorit - mund të merreshin vetëm programe lokale. Studiova njoftimet për shtyp të përhapura në një tavolinë në sallën e madhe dhe ndalova përpara një ekspozite të revistave: revistaShqipëria e re; Zëri i Popullit (Zëri i Popullit), gazeta e partisë; dhe një mostër të të përditshmeve shqiptare, të gjitha të ngjashme në përmbajtje. Botimet e librave të Enver Hoxhës ishin në dispozicion në disa gjuhë - por jo në një gazetë, revistë apo libër të huaj. Dukej sikur bota e jashtme nuk ekzistonte.</div><div style="text-align: justify;">Duke dalë nga hoteli në muzg, u ktheva në sheshin Skënderbej. Çfarë ndryshimi! Dukej se gjysma e 200,000 njerëzve të Tiranës ishin mbledhur këtu pas punës. Disa shëtisnin nëpër shëtitjet si park përgjatë bulevardit Stalin, të tjerë bisedonin në grupe të vogla ose u grumbulluan rreth kioskave për të blerë cigare, pije joalkoolike dhe letra shqiptare. Të rinj e të reja flirtuan. Prindërit shkuan në Pallatin e Kulturës për një koncert, shfaqje ose ekspozitë, ndërsa studentët mbushën bibliotekën e tij kombëtare. Dhe mes kaosit të sheshit me autobusë, biçikleta dhe peda, polici e kulloti trafikun me bilbilin e tij.</div><div style="text-align: justify;">Për rreth dy orë zemra e Tiranës rrahu nga jeta, e më pas heshti sërish. Edhe oficeri i trafikut kishte shkuar në shtëpi.</div><h3 style="text-align: center;"><br /></h3><h3 style="text-align: center;">Kombi përbuz gjigantët "revizionistë".</h3><div style="text-align: justify;">Të nesërmen në mëngjes Bashkim Babani, udhërrëfyesi im, një burrë i dobët rreth të 30-ave, më çoi në Pallatin e Kulturës. Shqiptarët janë krenarë për këtë ndërtesë, e nisur nga rusët dhe e mbetur e papërfunduar kur ata u tërhoqën nga Shqipëria në vitin 1961 si pasojë e një përçarjeje ideologjike. Udhëzuesi im tha: "A merrni pagesë shtesë për orët jashtë orarit?" Revizionistët dhe imperialistët sovjetikë ndërprenë çdo ndihmë për ne dhe vendosën një bllokadë ekonomike, duke menduar se së shpejti do të vdisnim. Por ne mobilizuam forcat tona dhe e përfunduam këtë godinë. Ai qëndron sot si një simbol i triumfit tonë.”</div><div style="text-align: justify;">Duke u thyer me "grupin e renegatëve të Hrushovit", Hoxha iu drejtua armikut të hidhur të Bashkimit Sovjetik, Mao Ce Dunit të Kinës. Shqipëria u bë mikja më e ngushtë e Kinës, kampionia e saj në Kombet e Bashkuara dhe mori nga një deri në dy miliardë dollarë ndihmë ekonomike dhe ushtarake. Kjo zgjati deri në vitin 1978, kur afrimi në rritje i Kinës me Shtetet e Bashkuara "imperialiste" dhe Jugosllavinë "revizioniste" prishi "miqësinë e përjetshme". Duke pretenduar të perceptojë pas “buzëqeshjeve hipokrite” të pasardhësve të Maos “tradhëin e atij që të godet me thikë natën dhe të vajton ditën”, Shqipëria mbeti tani e vetmja kështjellë e “marksizëm-leninizmit të vërtetë”.</div><div style="text-align: justify;">Ku do të kthehej Shqipëria këtë herë?</div><div style="text-align: justify;">Nga Tirana në fshatin më të vogël, në rrugë, në ndërtesa, në fabrika, shkolla dhe ferma, sloganet shpallin përgjigjen.</div><div style="text-align: justify;">Në një pankartë në sheshin Skënderbej shkruhet: “Pa asnjë ndihmë të huaj dhe asnjë kredi nga jashtë, ne mbështetemi tërësisht në forcat tona”. Për bashkinë e vjetër: “Ne do të thyejmë bllokadën dhe rrethimin e imperializmit dhe revizionizmit”. Në krye të zyrës së Kryeministrit: "Rroftë pushteti i popullit tonë". Një klasë në gjuhë të huaj studion sloganin e Hoxhës në dërrasën e zezë në anglisht: “Le të ndërtojmë socializmin me një kazmë në njërën dorë dhe një pushkë në tjetrën”.</div><div style="text-align: justify;">Duke hedhur kundërshtime ndaj botës duke e parë veten të kundërshtuar nga Kina gjigante dhe të kërcënuar nga BRSS dhe satelitët e saj të bllokut lindor; i frikësuar dhe dyshues ndaj Jugosllavisë fqinje dhe Greqisë dhe Shqipërisë liliputiane perëndimore do të shkojnë vetëm.</div><div style="text-align: justify;">Si mund ta bëjë ajo?</div><div style="text-align: justify;">Duke mobilizuar prodhimin. Uzinat shpesh punojnë me tre turne për të përdorur makineritë 24 orë në ditë. Pashë traktorë që punonin në fusha me fener, pastaj shkoja me kamion natën në një kompleks tjetër fermash për plugimin e mëngjesit. Si pjesë e këtij "revolucioni teknik", disa inxhinierë, teknikë dhe punëtorë i shtojnë disa orë tetë ditës së tyre, duke zgjatur javën e tyre 48-orëshe gjashtë-ditore të punës.</div><div style="text-align: justify;">"A merrni pagesë shtesë për orët jashtë orarit?" Pyetja iu drejtua një punëtori në një fabrikë në Tiranë që prodhon pjesë rezervë kamioni dhe traktori.</div><div style="text-align: justify;">“Jo, ne nuk e kërkojmë. Ne dalim vullnetarë. sepse ne besojmë se kjo punë është mënyra për të thyer bllokadën. Ky shpirt revolucionar do të na çojë drejt fitores.” Mark Toma doli në pension në moshën 60-vjeçare tre vjet më parë. Por tani ai është kthyer në të njëjtën fabrikë.</div><div style="text-align: justify;">“Ne jemi të bashkuar në këtë synim, të kontribuojmë që ekonomia jonë të bëhet e pavarur. Unë jam ende i fortë. Nuk mund të rri duarkryq ndërkohë që i gjithë kombi lufton.”</div><div style="text-align: justify;">A ka marrë pagesa?</div><div style="text-align: justify;">"Unë tashmë po marr pensionin tim."</div><div style="text-align: justify;">Nëpunësit civilë, studentët, madje edhe zyrtarët e partisë dhe diplomatët punojnë të paktën një muaj në vit në fabrikë ose në fermë. Brigadat e punëtorëve konkurrojnë në krye të kuotave të prodhimit. Kjo sjell shpërblime në medalje, citime dhe ditë shtesë pushimi në një resort. Tabelat e buletinit janë plot me "fletë grindjeje", që synojnë të përmirësojnë moralin dhe prodhimin përmes "vetëkritikës".</div><div style="text-align: justify;">Në fabrikën Enver Hoxha në Tiranë, kolegut tim Sami Kohen iu tregua me krenari traktori i parë i prodhimit shqiptar. Kur kinezët ndërprenë ndihmën, ata lanë të papërfunduar këtë fabrikë, një digë hidroelektrike, miniera dhe projekte të tjera të mëdha.</div><div style="text-align: justify;">"Teknikët kinezë madje i morën të gjitha planet," tha menaxheri i zemëruar. “Më pas ata u përpoqën të sabotonin fabrikën duke refuzuar të dorëzonin makineritë e nevojshme. Por ne përfunduam fabrikën dhe morëm makineritë dhe pjesët nga vendet e tjera. Jo si ndihmë e huaj apo me kredi. Na mjaftoi një ndihmë e tillë nga rusët dhe kinezët. Nëse kemi nevojë për diçka, ne e blejmë atë nga çdo vend - me para në dorë. Ose ne tregtojmë me ta. Në këtë mënyrë ne ruajmë pavarësinë tonë.”</div><div style="text-align: justify;">Në fakt, kushtetuta shqiptare e vitit 1976 ndalon marrëveshjet e kredisë, duke ndaluar kreditë bankare nga Lindja apo Perëndimi.</div><h3 style="text-align: center;"><br /></h3><h3 style="text-align: center;">Të jetosh mirë, në stilin shqiptar</h3><div style="text-align: justify;">Pak vende të tjera mund të kishin zgjedhur këtë rrugë të vështirë të zhvillimit. Por Shqipëria udhëhiqet nga një dorë e hekurt. Dhe shqiptarët janë mësuar me privimin. Vështirësitë e tërmetit dhe përmbytjeve pasuan tmerret e luftës. Kur rusët u tërhoqën, thatësira e madhe ngriti spektrin e urisë; shumë mallra ishin të kufizuara.</div><div style="text-align: justify;">Sot, ndonëse Shqipëria është larg nga prosperiteti, ajo nuk ka mungesa serioze dhe nuk ka racione. Njerëzit janë të veshur qartë, por asnjë nuk është me lecka. Familjet jetojnë në banesa të vogla ose vila, të mobiluara keq nga standardet perëndimore. Por krahasuar me mjerimin e djeshëm, shqiptarët nuk dyshojnë se sot janë më mirë. Dhe ata krenohen me vullnetin e tyre për të mbijetuar sipas kushteve të tyre: “Ne preferojmë të ushqehemi me bar nëse është e nevojshme. Ne kurrë nuk do t'ia shtrijmë dorën imperialistëve."</div><div style="text-align: justify;">"Kemi përjetuar ditë të vështira," i tha 71-vjeçari Kristo Teodori Sami Kohen, gjatë një vizite në një kooperativë në Finiq në jug të Shqipërisë. “Rininë time e kalova në mjerim, pikërisht në këtë fushë. Punova shumë për pronarin e tokës, por mezi siguroja jetesën. Sot falë Enver Hoxhës jetojmë mirë.”</div><div style="text-align: justify;">Plaku ndan një shtëpi me tre dhoma me djalin e tij, Jorgo, 47 vjeç, nusen dhe motrën e saj. Në lidhje me kafen dhe konjakun turk, ai tha se kooperativa sot përbëhet nga 17 fshatra me 8,000 banorë dhe 3,400 hektarë tokë, duke prodhuar grurë, misër, oriz, pambuk, perime, fruta, derra dhe lopë. Para “çlirimit” kjo ishte 80 për qind moçal.</div><div style="text-align: justify;">Toka është e shtetit; shtëpitë, veglat dhe farat i përkasin të gjitha kooperativës dhe çdo fermer merr një pjesë të prodhimit. Shitja e çdo teprice ndihmon në mirëmbajtjen e një qendre shëndetësore, shkollave, dyqaneve, teatrit dhe objekteve sportive. Tre anëtarët që punojnë në familje fitojnë mjaftueshëm për gjërat thelbësore, ndaj Kristo Teodori mund të shpenzojë një pjesë të pensionit të tij mujor prej 420 lekësh (85 dollarë) për cigare dhe konjak. “Unë e quaj “bonusi i Enver Hoxhës”.</div><div style="text-align: justify;">Regjimi i Hoxhës filloi reformën e tij agrare në vitin 1945, duke marrë tokën nga pronarët dhe duke ua shpërndarë atë fshatarëve. Kolektivizimi përfundoi në vitet 1960. Rezultatet: luginat e lumenjve të drenazhuara dhe të kontrolluara nga përmbytjet, fermat e ujitura dhe tarracat e kodrave. Toka e punueshme e Shqipërisë malore, dikur 10 për qind e pakët, është dyfishuar, malaria është zhdukur, shërbimet shëndetësore dhe sociale janë përmirësuar shumë. Katër dekada më parë shqiptarët mund të prisnin të jetonin 38 vjet. Sot ata mund të presin me padurim të 68-at.</div><div style="text-align: justify;">Në sfidën e saj ndaj botës, Shqipëria gjithashtu mund të mbështetet në burimet e saj minerale dhe energjitike. Pas Afrikës së Jugut dhe Bashkimit Sovjetik, Shqipëria qëndron e treta në prodhimin e kromit. E kufizuar në nevoja, ajo është e vetë-mjaftueshme në energji-naftë, pak qymyr, energji të bollshme hidroelektrike nga lumenjtë e saj të bllokuar. Pashë linjat e energjisë që marshonin në të gjitha pjesët e vendit. Fshat malore janë elektrizuar, madje Shqipëria shet energji elektrike të tepërt në Jugosllavinë dhe Greqinë fqinje.</div><div style="text-align: justify;">Produktet industriale, minerale dhe bujqësore mbushin ekspozitën “Shqipëria sot” në Tiranë. “Gjithçka këtu është produkt i punës dhe sakrificës sonë”, tha Hysen Vaqarri, drejtor i ekspozitës. “Ne prodhojmë edhe ushqim të mjaftueshëm për eksport. As kriza botërore e energjisë nuk ndikon tek ne. Ne prodhojmë gjithçka, nga radiot deri te enë gatimi. Ne e bëjmë të gjithë këtë me forcat tona – pa mbështetje të huaj.”</div><div style="text-align: justify;">Kaq synim kanë ata vetë-mbështetje, saqë shqiptarët shmangën ndihmën e Kryqit të Kuq Ndërkombëtar kur një tërmet shkatërroi rajonin e Shkodrës në Shqipërinë veriore në prill 1979.</div><div style="text-align: justify;">Në të gjithë Shqipërinë shikoja studentë, meshkuj dhe femra, duke ndërtuar rrugë, duke ndërtuar shtëpi, duke punuar toka bujqësore, duke punuar në fabrika. Sistemi hekurudhor i Shqipërisë po shtrihet drejt veriut kryesisht nëpërmjet punës studentore.</div><div style="text-align: justify;">Kështu shprehen Gjergj Murra, Bashkim Çami dhe Zelliha Kraga, studentë të historisë në Universitetin Shtetëror në Tiranë. Përveç gjashtë orëve mësimore në ditë, ata marrin një ditë të plotë stërvitje ushtarake në javë.</div><div style="text-align: justify;">“Kjo punë fizike na lejon ne nxënësve të njohim më mirë vendin dhe njerëzit tanë, në- “Dhe në kohën tuaj të lirë?” rrisim njohuritë tona praktike, ndajmë edukimin tonë teorik dhe na lejoni të ndihmojmë në ndërtimin e socializmit.”</div><div style="text-align: justify;">"Çfarë bëni pas klasës?" "Studioni mësimet e ditës."</div><div style="text-align: justify;">"Ne shëtisim… shkojmë në teatër ose kinema dëgjo muzikë klasike."</div><div style="text-align: justify;">Kurset zgjasin tetë muaj. Më pas, përveç muajit të punës fizike për studentët, ka një muaj shërbimi ushtarak, si për vajzat ashtu edhe për djemtë. Të gjithë të diplomuarit e shkollave të mesme duhet të shërbejnë një vit në një fabrikë ose në një fermë përpara se të mund të gjejnë një punë ose të hyjnë në universitet.</div><div style="text-align: justify;">"Dhe pas diplomimit?" “Një vit trajnim para punësimit. Një i diplomuar në mjekësi shërben në spital. Një inxhinier në një fabrikë. Zakonisht mësojnë degët e filozofisë ose të gjuhës.”</div><div style="text-align: justify;">Administratorët e universitetit thanë se 80 përqind e popullsisë ishte analfabete në vitin 1938; sot 80 për qind dinë të lexojnë dhe të shkruajnë. Universiteti filloi në vitin 1957 me 3600 studentë. Regjistrimet sot janë 16,000, në shtatë fakultete: inxhinieri, shkenca politike, gjeologji, histori, ekonomi, mjekësi dhe shkenca natyrore.</div><div style="text-align: justify;">Por asnjë shkollë juridike. Pse jo?</div><div style="text-align: justify;">“Sistemi ynë nuk ka nevojë për avokatë”, erdhi përgjigja. “Qytetarët tanë nuk kërkojnë asnjë person të tretë që t'i mbrojë ata. Gjyqtarët e Gjykatave Popullore, të zgjedhur nga populli, marrin parasysh të drejtat e tyre.”</div><div style="text-align: justify;">Mjerisht, Ministria e Drejtësisë u zhduk në një nga reformat e shumta administrative të Enver Hoxhës.</div><div style="text-align: justify;">Marksizëm-leninizmi është lënda kryesore në të gjitha fakultetet, duke çuar në "formimin ideologjik" të studentëve. Lëndët thelbësore përfshijnë historinë e Partisë Shqiptare të Punës, politikat ekonomike të kapitalizmit dhe socializmit, materializmin dialektik, filozofinë “revizioniste” dhe, natyrisht, veprat e Enver Hoxhës. Plani pesëvjeçar përcakton pranimet në universitete, me kuota sipas rajonit dhe profesionit familjar - një e treta secila për punëtorët, fermerët dhe intelektualët. Ata familjet e të cilëve ishin pronarë apo tregtarë në sistemin e mëparshëm e kanë më të vështirë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPIx0XqVtoOPGNHek5pPAZnjQRFLpeMU0c6WWM-scKiEyXcXfrKlT1zKPsfZqcrFqZ0aNyg44Cg8QlVyv3dRefLymMydxfCWcZETzkrfHsHc_8MMlmK0PUu5EIWCxX0kqW5hwIbkhPTlnYKtx11ThGM56NH-PaPsSMQqhm0343ZouKbMieAAIzoLe4NdlF/s1647/09.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1647" data-original-width="925" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPIx0XqVtoOPGNHek5pPAZnjQRFLpeMU0c6WWM-scKiEyXcXfrKlT1zKPsfZqcrFqZ0aNyg44Cg8QlVyv3dRefLymMydxfCWcZETzkrfHsHc_8MMlmK0PUu5EIWCxX0kqW5hwIbkhPTlnYKtx11ThGM56NH-PaPsSMQqhm0343ZouKbMieAAIzoLe4NdlF/w225-h400/09.jpg" width="225" /></a></div><br /><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Ndërtimi i feminizmit së bashku me socializmin, një parim i Partisë së Punës, ka qenë i vështirë në një shoqëri të mbushur me traditë. Gratë universitare në Tiranë praktikojnë një paradë të Ditës së Çlirimit</span></b><i><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> . </span></i></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj89flPtLrrKbaw4HqoCxRtWAyvqcWlJGbbKjUUc1RyOKqonU6rPT6zpMG1TBFWE0r43w1QKkOy_ay2BLOSAYr-fkYO0c0MY65K7zHKVqM3e2tKSfZmEaIyS7R2WuuPLhzhwb5Vz1GwemTinB7g-pAvw96rrjet6zOBw8CflHzqGkmnBfjFUgl6RgHtujrt/s2971/10.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2971" data-original-width="2004" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj89flPtLrrKbaw4HqoCxRtWAyvqcWlJGbbKjUUc1RyOKqonU6rPT6zpMG1TBFWE0r43w1QKkOy_ay2BLOSAYr-fkYO0c0MY65K7zHKVqM3e2tKSfZmEaIyS7R2WuuPLhzhwb5Vz1GwemTinB7g-pAvw96rrjet6zOBw8CflHzqGkmnBfjFUgl6RgHtujrt/w270-h400/10.jpg" width="270" /></a></i></div><b style="text-align: justify;"><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Në Kavajë, punëtorët inspektojnë qilimat e imët ), të cilët eksportohen ose shiten në hotele turistike</span></b></div></b><p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSuia7Uvqw4DclsVrd5kHn-pBAWbN7nV4VHSvIVyeN-QudBcEnA--Rl-_U-CNao8BmoGzFJWmzFUeyNXB8Lj07KBK3SGZ7MqLxASIcBVLmYRS5v7oV7TWMVAuJxh0cafAYnsYRByu3ozmX7CwFx2Rp1CW4u-YviWDb8T1ESjnz1iWDczcVh7BlUEI3rN2u/s638/11.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="421" data-original-width="638" height="264" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjSuia7Uvqw4DclsVrd5kHn-pBAWbN7nV4VHSvIVyeN-QudBcEnA--Rl-_U-CNao8BmoGzFJWmzFUeyNXB8Lj07KBK3SGZ7MqLxASIcBVLmYRS5v7oV7TWMVAuJxh0cafAYnsYRByu3ozmX7CwFx2Rp1CW4u-YviWDb8T1ESjnz1iWDczcVh7BlUEI3rN2u/w400-h264/11.jpg" width="400" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Kurora me speca zbukurojnë një shtëpi ferme pranë liqenit të Ohrit, pjesë e kufirit të Shqipërisë me Jugosllavinë. Një milion e gjysmë shqiptarë jetojnë matanë kufirit.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiub6zU9fiEOvmjyFwv3szwOQ-6zwHpE6HR7M-ewivN53gVpgQ7xQwWRjstpsHE38PCVP55i7PZnGM9yZRdjpfwxp6r1RN6Ai_MljGaoxQFplvUPRKcpgo85gUm8ZWDSTWMHRqLffd5OBYv6JUj-JSC4bGXdjOfGeBjFOACgfX3GGn_uOifZ6Nts12_NItu/s1124/12.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="555" data-original-width="1124" height="198" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiub6zU9fiEOvmjyFwv3szwOQ-6zwHpE6HR7M-ewivN53gVpgQ7xQwWRjstpsHE38PCVP55i7PZnGM9yZRdjpfwxp6r1RN6Ai_MljGaoxQFplvUPRKcpgo85gUm8ZWDSTWMHRqLffd5OBYv6JUj-JSC4bGXdjOfGeBjFOACgfX3GGn_uOifZ6Nts12_NItu/w400-h198/12.jpg" width="400" /></a></i></div><b style="text-align: center;"><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Punë më e vështirë dhe më shumë sakrifica kërkohen vazhdimisht nga leximet e gazetave të përditshme. Zgjedhësit e mollëve dëgjojnë Zërin e Rinisë kur fillon dita e tyre.</span></b></div></b><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></i></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7aGq0a9x3qG57Kwtd4k_OcTjtHc0PRj25gH7f_P3ntfVx8hhKCHJ7Y3NWDZ5NEi3Osp2ArzeI9gQyI--zXLsRebGZ5j6wiZ8Y9RDQHa3geSzxF6tY_UqXveLkZxho-y5BE2DJnXtQ64XqhsWgsXyU74ogUH5Kdi0tgkWehI5cs6Alesg0WU2BuLeATvWj/s1633/13.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="965" data-original-width="1633" height="236" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7aGq0a9x3qG57Kwtd4k_OcTjtHc0PRj25gH7f_P3ntfVx8hhKCHJ7Y3NWDZ5NEi3Osp2ArzeI9gQyI--zXLsRebGZ5j6wiZ8Y9RDQHa3geSzxF6tY_UqXveLkZxho-y5BE2DJnXtQ64XqhsWgsXyU74ogUH5Kdi0tgkWehI5cs6Alesg0WU2BuLeATvWj/w400-h236/13.jpg" width="400" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Shpatet me tarraca buzë detit Adriatik (poshtë) kërkonin përpjekje heroike, por agrumet atje e ndihmojnë kombin të ushqehet. Shqiptarët e kanë përgjakur tokën e tyre të kultivuar në 35 vjet.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br /></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;">"Po sikur studentët të dështojnë në provimet e tyre?" “Rinia jonë është idealiste. Në fund të vitit kalojnë 96 për qind. Ata që dështojnë transferohen në një fermë ose fabrikë. Mos harroni, plani ynë pesë-vjeçar përcakton se sa mjekë, inxhinierë, gjeologë, shkencëtarë dhe mësues i nevojiten vendit çdo vit. Ky universitet mund të mos prodhojë më pak. Ne duhet të kemi të rinjtë më të mirë për të arritur qëllimet tona në përputhje me planin.<span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: 12pt;">”</span></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span></span></b></p><a name='more'></a><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></b><p></p><h3 style="text-align: center;">Duke punuar për shtetin</h3><div style="text-align: justify;">"Plani." Fraza dukej se ngjallte frikë sa herë që përdorej. Në të vërtetë, në një ekonomi kaq të centralizuar dogmatikisht sa ajo e Shqipërisë, plani është i shenjtë.</div><div style="text-align: justify;">Plani bazohet në zotërimin e plotë të shtetit. Çdo dyqan, restorant dhe kioskë i përket shtetit. Çdo taksist, berber, kamerier, bukëpjekës dhe artist punon për shtetin. Fermerët punojnë ose në ferma të drejtuara nga shteti ose në kooperativa të sanksionuara nga shteti.</div><div style="text-align: justify;">Duke ardhur nga Turqia e rrënuar nga inflacioni, gjeta një tërheqje të pamohueshme në disa aspekte të ekonomisë shqiptare. Asnjë taksë mbi të ardhurat. Asnjë inflacion. Nuk ka varësi nga burimet e jashtme të energjisë. Dhe meqenëse gjithçka është ngushtë kontrolluar nga shteti, nuk ka rritje çmimesh-ose rritje pagash.</div><div style="text-align: justify;">Punëtorët e fabrikave dhe fermerët marrin zakonisht nga 600 deri në 700 lekë në muaj (një dollar vlen pesë lekë); një profesor universiteti rreth 1000. Nivelimi i pagave vendos një tavan prej 1200 lekësh, me përjashtim të zyrtarëve të lartë.</div><div style="text-align: justify;">Sipas standardeve perëndimore, pagat janë të ulëta. Por të tilla janë edhe shumë çmime. Në dyqane gjeja mish nga 12 deri në 18 lekë kilogrami (1,10 deri në 1,60 dollarë për paund), bukë 2 lekë (18 ¢ një paund); një paketë cigare vendase kushton 2 lekë (40c).</div><div style="text-align: justify;">Veshja e sforcon buxhetin e familjes. Shikova kostumet e meshkujve të prodhuar në Shqipëri që kushtonin një rrogë muaji dhe që nuk do të doja t'i blija. Këpucët janë 100 lekë, këmisha 50 lekë - por cilësia është e dobët. Plani kufizon importet e Shqipërisë prej 250 milionë dollarësh kryesisht në makineri thelbësore, pjesë këmbimi dhe lëndë të para, të balancuara nga eksportet.</div><div style="text-align: justify;">Shqipëria i mban qiratë e ulëta, zakonisht jo më shumë se 5 për qind e të ardhurave familjare. Por zyrtarët pranojnë mungesën e banesave, veçanërisht për çiftet e sapomartuara.</div><div style="text-align: justify;">Shërbimet shëndetësore dhe arsimi janë falas dhe shqiptarët shpenzojnë pak për transportin apo dëfrimet. Edhe Tirana ofron pak zbavitje: pak teatro, që prezantojnë filma ideologjikë, shfaqje, opera dhe programe folklorike, por jo klube nate, që nuhasin dekadencën borgjeze.</div><div style="text-align: justify;">Tirana ka më shumë restorante se qytetet e tjera, por pak mund të përballojnë të hanë shpesh jashtë. Shqiptarët kanë frymën e tyre të fortë të rrushit, rakinë, si dhe rakinë, verën dhe birrën. Por ata nuk janë pijetarë të rëndë. Në Tiranë, një djalë mund ta çojë shoqen e tij të vajzës në një park, nëse e lejon moti, ose për të parë një film me temën e preferuar, Luftën antifashiste Nacionalçlirimtare.</div><div style="text-align: justify;">Sami Kohen pa një valle të organizuar nga fabrika në Pallatin e Kulturës. Çiftet e reja po shkonin me qetësi drejt dhelprave të vjetra dhe tangove të luajtura nga një orkestër amatore. Mbizotëronte disiplina dhe qetësia.</div><div style="text-align: justify;">Në fakt, “revolucioni kulturor” i Shqipërisë vendos tonin për sjelljen dhe pamjen rinore. Jo vetëm flokët e gjatë dhe minifundet, por edhe xhinset blu, pantallonat e ngushta dhe grimi janë tabu. Pa drogë, seks paramartesor, shaka pa ngjyrë ose çamçakëz. Muzika rock dhe xhazi me zë të lartë janë të neveritshme.</div><div style="text-align: justify;">Vizitorët e huaj zakonisht i kalojnë mbrëmjet në barin, tavernën e Hotel Dajtit dhe restorant, ku kuzhina është relativisht e mirë. "Përveç festave të koktejve të ambasadës, nuk ka pothuajse asnjë vend tjetër për të shkuar, ndonjë gjë për të bërë ose me këdo për të folur", tha një diplomat i ri perëndimor, posti i mëparshëm i të cilit ishte Parisi.</div><div style="text-align: justify;">E ktheva këtë në një mundësi për të mësuar më shumë për rrënjët e dyshimeve të Shqipërisë për botën e jashtme.</div><div style="text-align: justify;">“Po të isha shqiptar, do të isha gjithashtu dyshues”, filloi informatori im. “Fqinjët grabitqarë kanë pushtuar herë pas here: Serbia, Mali i Zi dhe Greqia morën pjesë të mëdha të territorit shqiptar.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhS1-gtuCe6zddEpa_j4Hotc5rygrC48zpknLpbJD-8HScu_oJMDndCgu8uhPHKkqKredQ2j0xNwxxywSC0fntXJC2qdnGRO8QCUGpYPZ4wYZMk8NXWfAEcn0TR-yd7eUvkmIgBUAglf4ZpWVpbzIuyJQQrah0w2SixEujH2kcXEe0qEAO3l0LFWCbesnxm/s1168/14.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1168" data-original-width="776" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhS1-gtuCe6zddEpa_j4Hotc5rygrC48zpknLpbJD-8HScu_oJMDndCgu8uhPHKkqKredQ2j0xNwxxywSC0fntXJC2qdnGRO8QCUGpYPZ4wYZMk8NXWfAEcn0TR-yd7eUvkmIgBUAglf4ZpWVpbzIuyJQQrah0w2SixEujH2kcXEe0qEAO3l0LFWCbesnxm/w266-h400/14.jpg" width="266" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Krenaria e një partizani reflektohet nga shalli dhe medaljet gjatë një festimi në përkujtim të fitores mbi fuqitë e Boshtit në 1944. Partizanët e Frontit Nacional Çlirimtar me bazë marksiste luftuan kundër italianëve pushtues dhe pasardhësve të tyre gjermanë. Ata gjithashtu zhvilluan një luftë të suksesshme civile kundër grupeve antikomuniste për kontrollin e vendit.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></i></p><div style="text-align: justify;">Mbani mend, një milion. Sot në Jugosllavi jetojnë një e gjysmë shqiptarë, sa gjysma e vetë Shqipërisë. Për 70 vjet Greqia pretendonte Epirin e Veriut, që është Shqipëria e Jugut. Ndërsa diplomatët perëndimorë shtrëngonin gishtin e madh, Musolini marshoi dhe pushtoi të gjithë vendin në vitin 1939. Më vonë, Tito donte ta bënte Shqipërinë një republikë të shtatë jugosllave. Një histori si kjo lë plagë të thella.”</div><div style="text-align: justify;">Shqipëria sot nuk ka marrëdhënie diplomatike me Shtetet e Bashkuara, Britaninë apo Gjermaninë Perëndimore. A do të ndryshonte kjo politikë tani që Shqipëria ka rënë me Bashkimin Sovjetik dhe Kinën?</div><div style="text-align: justify;">“Shtetet e Bashkuara janë një superfuqi ar-imperialiste, po aq kërcënuese për ne si Rusia social-imperialiste dhe Kina revizioniste”, i tha Sami Kohen një zyrtar i lartë i Ministrisë së Jashtme shqiptare. “Amerikanët na u afruan pas ndarjes me Kinën, por ne nuk duam të kemi asgjë me ta.”</div><div style="text-align: justify;">“Britania ende mban 40 milionë dollarë ar shqiptar të sekuestruar pas Luftës së Dytë Botërore”, u ankua një gazetar. “Gjermania refuzon të na paguajë dëmet për pushtimin nazist, të vlerësuar në 4.5 miliardë dollarë. Ne kurrë nuk do të pranojmë marrëdhënie diplomatike me asnjërin vend pa pagesë.”</div><p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></b></p><h3 style="text-align: center;">E ardhmja është gjithnjë e njëjta gjë</h3><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div style="text-align: justify;">Shqipëria e sotme është formësuar në imazhin e Enver Hoxhës, tashmë të 70-at. Po pas tij? Me redaktorin e Hostenit, revistës humoristike, kujtova ndryshimet e Bashkimit Sovjetik pas Stalinit dhe të Kinës pas Maos. A kishte mundësi që edhe Shqipëria të zbutej pas Enver Hoxhës?</div><div style="text-align: justify;">“A na krahasoni me ato vende revizioniste? ia ktheu ai, pa u argëtuar. “Jo, asgjë nuk do të ndryshojë pas vdekjes së shokut Enver. Partia dhe kombi janë fort të bashkuar. Mësimet e tij na japin drejtimin tonë. Ne nuk do të devijojmë prej saj.”</div><div style="text-align: justify;">Në vend që të hapen me botën e jashtme, shqiptarët e vetëizoluar qëndrojnë vazhdimisht në baza luftarake. Përveç shërbimit ushtarak dyvjeçar për të rinjtë dhe të rejat, të gjithë shtetasit e aftë, pavarësisht nga profesioni i tyre, duhet të shërbejnë çdo vit në forcat e armatosura nga një muaj ose më shumë. Stërvitjet e shpeshta ushtarake në të gjitha fabrikat, fermat dhe zyrat i përgatisin njerëzit kundër sulmit.</div><div style="text-align: justify;">Kudo që udhëtova në breg të detit, në qafa malore, në fusha, në parqe të qytetit, mes blloqeve të banesave - pashë mbrojtjen civile bunkerë. Ato duken dhe rriten si kërpudha, emri i tyre popullor. "Më shumë çeliku dhe betoni shkon për bunkerë sesa për banesa," më tha një diplomat.</div><div style="text-align: justify;">E dija që Enver Hoxha ishte i shqetësuar për të ardhmen e Jugosllavisë pas Titos- dhe makthin e një pushtimi sovjetik. A ndihet vërtet e kërcënuar Shqipëria?</div><div style="text-align: justify;">“Duhet të jemi të përgatitur për më të keqen”, më tha një gazetar shqiptar. “Por a mund të përballojë Shqipëria e vogël kundër sulmit të një fuqie të madhe?”</div><div style="text-align: justify;">Armët e Shqipërisë, kryesisht të prodhimit kinez, janë të vjetruara dhe vëzhguesit diplomatikë në Tiranë thonë se vendi mund të jetë në kërkim të armëve në Evropë.</div><div style="text-align: justify;">“Edhe nëse armiku është numerikisht superior, ne mund t'i ndalojmë. I gjithë kombi do të mobilizohet menjëherë. Malet dhe lumenjtë tanë e bëjnë Shqipërinë një kështjellë natyrore. Çdo sulm do t'u kushtonte me frikë pushtuesve."</div><div style="text-align: justify;">Mendova për shtëpitë e gurta në Gjirokastër dhe qytete të tjera malore, muret pa dritare poshtë dhe zbrazëtirat mbi çdo shtëpi një kala, trashëgimi shekullore e gjakmarrjes. Dhe kujtova kështjellën e shekullit të 15-të në Krujë - kalaja nga e cila Skënderbeu zhvilloi 25 vjet luftë guerile kundër osmanëve.</div><div style="text-align: justify;">I lindur Gjergj Kastrioti dhe i dërguar si peng në moshë të re në oborrin e sulltanit, ai ishte ngritur në komandë të lartë në Perandorinë Osmane. I riemërtuar për Aleksandrin e Madh (Iskander Beu në turqisht), të cilin turqit e admironin, Skënderbeu dezertoi dhe udhëhoqi 300 kalorës shqiptarë për të rimarrë trashëgiminë e tij. Ai hoqi dorë nga Islami dhe ndaloi valën turke në Evropë deri në vdekjen e tij në 1468.</div><div style="text-align: justify;">Ai jetoi si një simbol i rezistencës. Dhe pikërisht nën flamurin e Skënderbeut - shqiponja e zezë dykrenare në një fushë të kuqe gjaku - partizanët e Enver Hoxhës farkëtuan Shqipërinë e pavarur të sotme.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><h3 style="text-align: center;">Shteti ndalon “opiumin e popullit”</h3><div style="text-align: justify;">Shiu thinjoi liqenin e Shkodrës dhe mbuloi Alpet e egra të Shqipërisë Veriore që rrinë kufirin me Republikën Jugosllave të Malit të Zi. Krahas daljes së liqenit, i cili është i lundrueshëm deri në Adriatik, shtrihet edhe Shkodra, kryeqyteti antik i Ilirisë. Duke u ndenjur mbi të, një kështjellë mesjetare kujton mjeshtrit venecianë. Një monument në një park atje nderon pesë partizanë shqiptarë të cilët u sakrifikuan duke mbajtur 300 pushtues nazistë. Pranë tij më çuan për të vizituar Muzeun e Ateizmit në Shkodër.</div><div style="text-align: justify;">Nën sloganin e Marksit, "Feja është opium për popullin Feja është opiumi i popullit”, më tha regjisori, një burrë i ftohtë dhe me zë të ashpër në gri, se feja e kishte penguar pavarësinë e Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Për shkak se turqit e identifikonin kombësinë me fenë, shqiptarët me besim mysliman (rreth 70 për qind e popullsisë) konsideroheshin turq.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiynwGasxDJ-dk7ea17vmgYMuWUhEPV7RVaeSUrlWw0W0ju712lUoTJ1HSJeOv6-LcrmT7XlHQDnlViwDWdW98amR1CK8G5a2VEagLnYjRovw2dtCCtitVquPU-vVHacwoj2n3InGuno6mTkWnUkyzMazGUwVXCtuBAiU7yUzIyv2uFnHF03rDiGYP1D8a4/s1162/15.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1162" data-original-width="790" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiynwGasxDJ-dk7ea17vmgYMuWUhEPV7RVaeSUrlWw0W0ju712lUoTJ1HSJeOv6-LcrmT7XlHQDnlViwDWdW98amR1CK8G5a2VEagLnYjRovw2dtCCtitVquPU-vVHacwoj2n3InGuno6mTkWnUkyzMazGUwVXCtuBAiU7yUzIyv2uFnHF03rDiGYP1D8a4/w273-h400/15.jpg" width="273" /></a></div><br /><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Tradita malore ngjyros stolitë e veshura nga një grua e grupit kulturor verior të Shqipërisë, gegët. Partia e Punës, e dominuar nga grupi jugor, Toskët, ka punuar për të zhdukur zakonet si fejesat e foshnjave. Por "ligji i maleve" - duke përfshirë vdekjen ose izolimin e përjetshëm dhe talljen për shkeljet ndaj grave dhe fëmijëve - vazhdon.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span>Të krishterët ortodoksë (rreth 20 përqind) quheshin grekë, dhe katolikët romakë (rreth 10 përqind)<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/06_Giugno/01_testo_e_PDF/03_Shqip.docx#_ftn2">[2]</a> latinët. Kështu, shërbimet kryheshin jo në gjuhën shqipe, e cila ishte e ndaluar dhe nuk mori as alfabetin romak deri në vitin 1908, por në tre gjuhë të huaja: arabisht, greqisht dhe latinisht. “Gjatë luftës për të ndërtuar kombin tonë shqiptar, - vazhdoi ai, ndërsa më tregonte ekspozita mbi abuzimet klerikale, - kishat shërbyen si kolona e pestë për fashizmin, imperializmin dhe kundërrevolucionin.</p><div style="text-align: justify;">Regjimi i Hoxhës i ekzekutoi klerikët, i dënoi me kampe pune ose i caktoi në “punë prodhuese”. Vendet e tjera komuniste frenojnë fenë; Shqipëria e ndalon, duke u shpallur në vitin 1967 “shteti i parë ateist në botë”. Të 2169 xhamitë, kishat, manastiret dhe "qendra të tjera të obskurantizmit dhe misticizmit" janë mbyllur, shembur ose transformuar në qendra rekreacioni, klinika, magazina ose stalla. Katedralja e madhe e Shkodrës kumbon britmat e 2000 tifozëve të basketbollit.</div><div style="text-align: justify;">Brezi i ri i Shqipërisë njeh vetëm ateizëm. Besimi marksist-leninist zëvendëson besimin fetar. Librat e Enver Hoxhës, të serializuara në gazeta, të cituara në radio, të mbledhura për parrulla, shërbejnë si një Testament i Ri. Hoxha përshëndetet si një mesia-pafundësisht i urtë, largpamës dhe dashamirës, por edhe i paepur ndaj armiqve të tij<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">.</span></div><p></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></b></p><h3 style="text-align: center;">Lideri mban profil të lartë</h3><div style="text-align: justify;">Duke jetuar i ndarë nga njerëzit e tij në një kompleks të ruajtur shumë pranë bulevardit të Heronjve të rënë dhe hipur në një Mercedes me perde, Enver Hoxha është i kudondodhur. Portreti i tij duket nga muret kudo, madje edhe nga kamioni dhe traktori. Emri i tij është gdhendur në shpatet e kodrave me shkronja qindra metra të larta. Vendlindja e tij një shtëpi guri dykatëshe në Gjirokastër-është një faltore kombëtare.</div><div style="text-align: justify;">Një mjeshtër i vetë-ruajtjes staliniste, Hoxha ka likuiduar pa mëshirë të gjithë opozitën në Republikën Popullore Socialiste të Shqipërisë. Elita revolucionare, e bindur se natyra njerëzore mund të formësohet nga indoktrinimi i pandërprerë, ka nisur të krijojë një qytetar të ri shqiptar, i cili do të bëjë pa diskutim çdo sakrificë në luftën e kombit të tij kundër "rrethimit të egër imperialist-revizionist" për të ndërtuar një shoqëri socialiste të lirë. e herezisë së individualizmit, mendimit të pavarur ose moralit të huaj.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="sq" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></i></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqQ1Ztia9j64Typ1GXbop9eo-kpXIf0utm05sc-Q6ibq7t75gLvzSyqznKCiemO7RFji_Rgg25JANiHsINDNIFR_MeWRDu2m7cazq8jxC0N_i5GFlck2M6PYbKKx1Vpd7MTyCyQ6BkjdUiwb5WdA2nQAbIVtpmeq6QSAzdPLwyHqqH0wUykhSvnpP1tiIb/s1147/16.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1008" data-original-width="1147" height="351" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqQ1Ztia9j64Typ1GXbop9eo-kpXIf0utm05sc-Q6ibq7t75gLvzSyqznKCiemO7RFji_Rgg25JANiHsINDNIFR_MeWRDu2m7cazq8jxC0N_i5GFlck2M6PYbKKx1Vpd7MTyCyQ6BkjdUiwb5WdA2nQAbIVtpmeq6QSAzdPLwyHqqH0wUykhSvnpP1tiIb/w400-h351/16.jpg" width="400" /></a></i></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Duke treguar një histori të përjetshme, një grua tjerr fill nga leshi. Edhe pse të gjitha fermat janë kolektivizuar, familjet rurale lejohen të kenë një lopë dhe disa dele dhe u jepen parcela të vogla që prodhojnë një pjesë jo proporcionale të të korrave të vendit.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div>
<div style="text-align: justify;">Ndërsa përpiqet të rimodelojë qytetarët e tij, ky komb i vogël, dikur i prapambetur, është tërhequr deri në mënyrë mbresëlënëse nga shiritat e saj të çizmeve. Merrni fabrikën e madhe metalurgjike në Elbasan, që quhet Çeliku i Partisë; hidrocentrali në Fierzë, i quajtur Drita e Partisë; një regjistrim studentor prej 700,000 kundrejt 56,000 në 1938; dy transmetues radio në 1945 duke u ngjitur në 52 në dy dekada; Jetëgjatësia mesatare gati dyfishohet në katër dekada - sigurisht arritje mahnitëse. Regjimi po përpiqet gjithashtu të çmontojë strukturën klanore patriarkale që ka siguruar kohezion social në malet e egra të Shqipërisë. Duke e bërë këtë, ajo po shkatërron hakmarrjet, të cilat, deri në vitin 1920, përbënin një në katër vdekje të meshkujve. Ajo ka shtypur hakmarrjen e gjakut për tradhtinë bashkëshortore. (Tradita e malësisë i dha burrit të drejtën të qëllonte gruan dhe të dashurin e saj. Familja e saj, në miratim ritual, i dha atij një plumb!)Reformatorët i dhanë fund fejesave foshnjore dhe shitjes së nuseve 12-vjeçare dhe sulmuan zakonet që lidhnin me zinxhirë femrat shqiptare, të konsideruara tradicionalisht “flokë të gjatë dhe me tru të shkurtër”, në një rol inferior.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjEKUvXQQ2lSit-RAlune9QRznX2Mnf6svh6xh26vGLWrBOTrW1Bxp9DLxOrnMGrdvdgsp2PaHY_PF_C52g5JdT3FZ2527EfhqD74DtOcEBg2hmGps2OZnvr_i1wI_WqvSWzYuUiwpi0xEoqSCIsjSqEMxh7PoD89zI2EGjKLghJsPp-wIGkdOUVEzHpeF9/s1280/17.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="807" data-original-width="1280" height="253" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjEKUvXQQ2lSit-RAlune9QRznX2Mnf6svh6xh26vGLWrBOTrW1Bxp9DLxOrnMGrdvdgsp2PaHY_PF_C52g5JdT3FZ2527EfhqD74DtOcEBg2hmGps2OZnvr_i1wI_WqvSWzYuUiwpi0xEoqSCIsjSqEMxh7PoD89zI2EGjKLghJsPp-wIGkdOUVEzHpeF9/w400-h253/17.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një ombrellë mjafton për udhëtarët pranë Lezhës. Duke i rezistuar një shiu të zotëve të huaj, Shqipëria shkon e vetme.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Asnjë
cep i jetës shqiptare, materiale apo shpirtërore, nuk i ka shpëtuar përpjekjes
për kontroll të Hoxhës. Njerëzit me emra "të papërshtatshëm ose fyes"
nga pikëpamja politike, ideologjike ose morale duhet t'i ndryshojnë ata. As të
vdekurit nuk i shmangen zellit reformues të Hoxhës. Varrimet, të paguara nga
shteti, janë të përbashkëta, pa ndarjen tradicionale sipas fesë.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Kthejeni
monedhën vezulluese të rritjes së shkrim-leximit dhe gjeni anën e errët të
kontrollit të shtuar të mendimit, për Drejtorinë</span><span lang="sq"> </span><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">e Agjitacionit dhe Propagandës
përcakton se çfarë do të lexojnë shqiptarët, ashtu siç përcakton shteti se kush
ku do të punojë, kush do të shpërblehet dhe kush do të dënohet…<o:p></o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br /></span></b></p><h3 style="text-align: center;">Shoqëria e kujdesshme mbyll dyert</h3><div style="text-align: justify;">Dora e ashpër e historisë ka ngulitur dyshimin në psikikën shqiptare. Pas tre javësh në Shqipëri, kuptova se sa pak kisha mundur të depërtoja në fasadën e këtij eksperimenti të shëmtuar shoqëror.</div><div style="text-align: justify;">Asnjëherë në udhëtimet e mia rreth botës nuk kisha përjetuar një shoqëri kaq të mbyllur, nuk isha ndjerë kaq shumë një ishull. I shoqëruar dhe i shikuar vazhdimisht, ndjeva se makina e verdhë e dukshme me të cilën udhëtoja ishte si duartrokitja që paralajmëronte afrimin e lebrozit mesjetar.</div><div style="text-align: justify;">Udhërrëfyesi im, Bashkim Babani, do të vinte pas meje për të parë se çfarë po regjistronte aparati im. Më lejoi të fotografoja jashtë impiantet industriale, por jo t'i vëzhgoja në punë, të vizitoja një digë hidroelektrike, por jo centralin. Në një fabrikë pijesh alkoolike më dhanë raki për të pirë, por nuk e shihja prodhimin e saj. Kërkesat për të vizituar familjet dhe shtëpitë u pranuan me mirësjellje ose u injoruan.</div><div style="text-align: justify;">Asnjë foto bunkerësh, pa gomarë, asgjë primitive sigurisht. Por Bashkimi madje më ndaloi të dublikoja skenat në kartolinat shqiptare. Një qytetar kundërshtoi që unë të fotografoja fëmijët para teatrit të kukullave të Tiranës. Bashkim dekurajoi të bënte foto të një kortezhi martese. Regjimi minimizon festa të tilla tradicionale. As më kujtohet të kem parë ndonjëherë një qen apo mace, luks borgjez.</div><div style="text-align: justify;">Një herë nisa një bisedë të drejtpërdrejtë me një fshatar në turqisht. Bashkim kaloi menjëherë në shqip dhe përgjigjet i përktheu në zhargonin e zakonshëm të partisë.</div><div style="text-align: justify;">As nuk mund të depërtoja në mbrojtjen e tij. Ai isha korrekt dhe i përzemërt, siç ishin shumica e shqiptarëve. Vetëm një herë hasa një shkelje të mikpritjes kur një adoleshent në një fermë kolektive rrushi afër Shkodrës më pështyu para meje dhe më hodhi në fytyrë një parrullë kundër të huajve. U përpoqa të mbushja pompën duke i treguar Bashkimit për jetën time në Stamboll me gruan dhe djalin tim. Por ai kurrë nuk e ndau perden, si në Mercedesin e Enver Hoxhës, për të më lejuar të shikoj jetën dhe mendimet e tij private. Në të vërtetë, ai dukej se mishëronte vetë qëndrimin, vetë maskën, që kombi i tij mban aq sfidues.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: center;"><div><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/06/albania-soli-contro-il-mondo-1980.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div><a href=" https://varfielton.blogspot.com/2023/06/albania-alone-against-world-1980.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="mso-element: footnote-list;">
<hr size="1" style="text-align: left;" width="33%" />
<!--[endif]-->
<h3 style="text-align: left;"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/06_Giugno/01_testo_e_PDF/03_Shqip.docx#_ftnref1">[1]</a> National Geographic, tetor 1980</h3><b><i><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2023/06_Giugno/01_testo_e_PDF/03_Shqip.docx#_ftnref2">[2]</a> Shih "Mali i Zi: "Mali i Zi i Jugosllavisë", nga Bryan Hodgson në numrin e nëntorit 1977.</i></b>
</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-21178978772499739502023-05-28T00:00:00.005+02:002023-08-06T18:23:50.501+02:00Shqipëria sot: dy milionë shpirtra dhjetë mijë policë (1965)<p> </p><h1 style="text-align: center;">Shqipëria: dy milionë shpirtra dhjetë mijë policë [1]</h1><h4 style="text-align: center;">Teksti dhe foto nga Fernand Gigon</h4><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"></p><div style="text-align: center;"><i style="mso-bidi-font-style: normal; text-align: justify;"><span lang="sq" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 18.4px; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><b style="font-family: "Times New Roman"; font-size: medium; font-style: normal; text-align: left;"> </b></span></i><b> </b></div><div style="text-align: center;"><b><br /></b></div><div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/05/albania-oggi-due-milioni-di-anime.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/05/albania-today-two-million-souls-ten.html"><b>Read article in English</b></a></div><p></p>
<div style="text-align: justify;"><i><br /></i></div><div style="text-align: justify;"><i>Ky është shërbimi i parë fotografik me ngjyra i realizuar në Shqipëri nga një korrespondent i një gazete perëndimore. Pasi kanë kaluar portat e kufirit të ndaluar, kështu jetojnë sot shqiptarët në “degën” e Kinës që Mao hapi në brigjet e Adriatikut. Të njëjtat mite dhe slogane të komunizmit kinez: varfëri heroike, përkushtim ndaj shtetit, nacionalizëm fanatik.</i></div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"><b><span style="color: black; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: IT;"> </span></b></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgbeIGJFQy76XI9EyGuXKw9dytNKT8haFOdF-h9ag4lJE-pexCyBA9pr7Hr7ajKQU6cyKYKeJysDDrM5uNQEr_hICR_OzNmiHCP7fN_tg05ERugAUTqHM5iOjlLkbD4U4gFpX_0RN6lP5eClUtEmqgkv5KHZvYAqZZPskls2WwohEcZkgSs0ORi1y9FSpol/s1344/01..jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1025" data-original-width="1344" height="305" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgbeIGJFQy76XI9EyGuXKw9dytNKT8haFOdF-h9ag4lJE-pexCyBA9pr7Hr7ajKQU6cyKYKeJysDDrM5uNQEr_hICR_OzNmiHCP7fN_tg05ERugAUTqHM5iOjlLkbD4U4gFpX_0RN6lP5eClUtEmqgkv5KHZvYAqZZPskls2WwohEcZkgSs0ORi1y9FSpol/w400-h305/01..jpeg" width="400" /></a></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Dy policë kontrollojnë dokumentet, pak para një ndeshje futbolli në stadiumin e Tiranës.</span></b></div><p></p>
<div style="text-align: justify;">Gratë janë në fusha, burrat në krahë, kajsitë në lulëzim dhe policët kudo. Ndonjëherë gratë e lënë maçin dhe marrin armën, ose anasjelltas. Të vetmit që nuk lënë asgjë janë policët me uniformë, kapele të sheshta apo kapele lesh dhie, apo me rroba civile, pra me mushama të markës italiane. Ata mbajnë një milion e 800,000 banorë në një grusht kaq të ngushtë, ata e shikojnë atë aq nga afër, sa asnjë akt i asnjë qytetari nuk mund t'u shpëtojë atyre.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1EowL3sOi62dIWDbSdzbsJP7ZaCEUqTxLuZJfhaD0_ogImoZCUkgEi8RgpVoXMsOkn4-zTg7CHOv58_EUxAQDnylzWP1xixltRUi9HqT06XqlJqIxWIVis0tGwx_Xlghco2yNbfOLzSElssOXRb7_HRj9mZPRDFA68FdhMmGcVjMdpSSyrnkpa_bpuasu/s1344/02..jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="610" data-original-width="1344" height="181" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1EowL3sOi62dIWDbSdzbsJP7ZaCEUqTxLuZJfhaD0_ogImoZCUkgEi8RgpVoXMsOkn4-zTg7CHOv58_EUxAQDnylzWP1xixltRUi9HqT06XqlJqIxWIVis0tGwx_Xlghco2yNbfOLzSElssOXRb7_HRj9mZPRDFA68FdhMmGcVjMdpSSyrnkpa_bpuasu/w400-h181/02..jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një grup teknikësh kinezë duke ecur nëpër Tiranë. Kinezët kanë zënë vendin e rusëve.</span></b></div><div style="text-align: justify;">Ndër funksionet e shumta të policëve është ajo e kujdesit që vizitorët e huaj të mos largohen nga festa; është ai i uljes pranë tyre në restorante apo në tribuna të stadiumeve. Makthi i këtyre agjentëve është se arrin të bësh një fotografi të një shqiptari të veshur keq, në sfond, ndoshta, të një godine të re qeveritare, apo të një fabrike në ndërtim. Policia dhe jo regjimi politik e mban Shqipërinë në gjendje letargjie. Është e pakorruptueshme dhe meqenëse vrasësit dhe grabitësit janë mjaft të rrallë në këtë vend, i kushtohet kryesisht krimeve politike. Dënimet variojnë nga pesë vjet e lart dhe shërbehen në kampet e punës (të rrethuar nga një perde heshtjeje dhe misteri) ku shpëlarja e trurit shkon paralelisht me korrjen e patates.<span><a name='more'></a></span></div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTARQnswF9DgCq9cfsYgdrjmLXnejesOzX39iUVio4d6rh_qAHPVIMRpioUGtojQlnZg8LbFjE6oGUBO_2MPkcT7CgdY3gcZJ_oiA7K1WKi2pjGKij-hAgITDM6HE3eXqzcq0JOQiRy65z1SEXdVbRS-Dm5yah6BGjbKd8W4gug_DSkRp1pUzBDOWci0-M/s1344/03..jpeg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1012" data-original-width="1344" height="301" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTARQnswF9DgCq9cfsYgdrjmLXnejesOzX39iUVio4d6rh_qAHPVIMRpioUGtojQlnZg8LbFjE6oGUBO_2MPkcT7CgdY3gcZJ_oiA7K1WKi2pjGKij-hAgITDM6HE3eXqzcq0JOQiRy65z1SEXdVbRS-Dm5yah6BGjbKd8W4gug_DSkRp1pUzBDOWci0-M/w400-h301/03..jpeg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Portretet e “heronjve të punës” aktualë të ekspozuara për publikun në një rrugë të kryeqytetit.</span></b></div><span style="color: black; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: IT;"><br /></span><p></p><div style="text-align: justify;">Zyrtarisht policët hyjnë shërbimi "për sigurinë e shtetit" janë dhjetë mijë. Por atëherë duhet të kemi parasysh të gjithë ata që vijnë për të vënë dorën para objektivit të Leica-s, të gjithë ata që bredhin përgjatë kufijve, midis Thethit, Kukësit dhe Zerganit, për të arrestuar refugjatët që kërkojnë të arratisen drejt Jugosllavisë. Kjo aftësi për frymën policore, ky mosbesim shekullor është fryt jo vetëm i regjimit diktatorial, por edhe i shtypjes së lashtë turke që zgjati pesë shekuj.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZJ_27PTAENtNxHgH04ZMMK8ih_RW-Qmm9K3BFdJMwV3WVZm8ZtMGgxwL1Hx09CmnytWdNszzuzQMiswdE9DHU6FLGEswQbVAj9dTNAyJOkcLS0gW4ssMcMVC3x5Wl-Pg3h9rJUuy6VoSkdj7R58CYDPHqpZpysyKyk70kN_04C_2JGA0sP5Z0AAZ-mish/s846/04.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="846" data-original-width="725" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZJ_27PTAENtNxHgH04ZMMK8ih_RW-Qmm9K3BFdJMwV3WVZm8ZtMGgxwL1Hx09CmnytWdNszzuzQMiswdE9DHU6FLGEswQbVAj9dTNAyJOkcLS0gW4ssMcMVC3x5Wl-Pg3h9rJUuy6VoSkdj7R58CYDPHqpZpysyKyk70kN_04C_2JGA0sP5Z0AAZ-mish/w343-h400/04.jpg" width="343" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Kryeministri Enver Hoxha (1965)</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Asnjë vend tjetër në botë, përveç Tibetit, nuk është kaq hermetikisht i mbyllur, i dënuar në vetvete me një asfiksi të tillë. Një komb që është afër, dhe megjithatë është më i padepërshmi në Evropë. Në Tiranë ka vetëm dy ambasada perëndimore: Italia dhe Franca. Turqia, UAR, Gana, Kuba, Algjeria mbajnë vetëm delegacione diplomatike atje. Dhe pas prej tyre vendet e Lindjes, të gjitha përveç Bashkimit Sovjetik.</div><div style="text-align: justify;">Shqipëria është sot një altoparlant kinez i fokusuar në Perëndim, duke përhapur një ideologji të çuditshme, pak çnjerëzore dhe pak mesianike, por sigurisht që mbetet pas mendimit më modern marksist. "Të fortët" dhe "të pastërt" e komunizmit perëndimor e dëgjojnë atë si një ungjill të shenjtë, në mënyrë që kjo ideologji të përfundojë duke minuar themelet e bllokut komunist shumë më tepër. se të gjitha sulmet e bashkuara të demokracive tona.</div><div style="text-align: justify;">Për rreth tetëmbëdhjetë vjet sovjetikët, për të pasur një terren në Shqipëri, mbajtën një ambasadë prej tre mijë vetësh, subvencione joproporcionale për qeverinë, një sërë planesh pesëvjeçare, shtatëqind bursa në vit për studentët shqiptarë dhe 15 zunë prita. nëndetëset, në shpellat nënujore të Sassanos, një pushkë që synonte flotën VI amerikane në Mesdhe dhe mbi të gjitha anijet që kalojnë në Adriatik.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhwdAJZ-U00VBgpKeZUdOr6qDRzOXz6E14nI1Ja1TMJuYXM_eI3IjD4RZqL-KPcw_DMYIkBqLF-W1bAkftVrq0ye2rGCXhQiV56ZCVo2UuFXSztgGob3Hpp2nhaQz1BsloIKdpJUhk1EEWz1I6Xeoj_pcVPPyfntergAtniNVJTpKLzM0VjgAynTBClBJhh/s2971/05.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2971" data-original-width="2025" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhwdAJZ-U00VBgpKeZUdOr6qDRzOXz6E14nI1Ja1TMJuYXM_eI3IjD4RZqL-KPcw_DMYIkBqLF-W1bAkftVrq0ye2rGCXhQiV56ZCVo2UuFXSztgGob3Hpp2nhaQz1BsloIKdpJUhk1EEWz1I6Xeoj_pcVPPyfntergAtniNVJTpKLzM0VjgAynTBClBJhh/w273-h400/05.jpg" width="273" /></a></div><div style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small;"><b>Monumenti i Stalinit në sheshin Skënderbej (heroi kombëtar shqiptar) në Tiranë. Këtu Stalini është ende i nderuar si dikur.</b></span></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Nuk e dimë nëse sovjetikët, përpara se të braktisnin vendin e mbuluar nga një fushatë abuzive, kishin arritur të fitonin mirënjohjen e shqiptarëve. Një fakt është i sigurt: se në biblioteka të vetmet tekste teknike dhe shkencore shtypen në gjuhën ruse dhe se është e nevojshme t'u referohemi atyre për të funksionuar pothuajse kudo fabrikat e instaluara nga rusët. Në shkolla, megjithatë, mësimi i gjuhës kineze është i detyrueshëm. Gjuha e dytë e huaj është frëngjishtja. Dhe sekretari i Partisë dhe diktatori i vendit, Enver Hoxha, shprehet shumë korrekt në frëngjisht dhe bashkë me të edhe intelektualët, burrat e brezit të tij që mësuan frëngjisht në gjimnazin e Korçës apo në atë të Kyrenias në kryeqytet. Pas vitit 1939, me ardhjen e italianëve, studimi i gjuhës së Dekartit u zëvendësua me gjuhën e Dantes.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEieYO88l-Obu33lYUK_3Z8C6NDgKBF8udMOMGtBsv-IXkaoqYeEzKTO6WgxMgpAG2p9PuZkcU6Me96lv1_hgQQrS0rficl42KWNaCUOA3D8W8spH8M_RzN8Whwt_TMwj_YAwhzRan7AeZVI1IQFdnkcb8EKiCh0xhaXIMQ_r8Fl0ZQi9UZ35XuZMS2wEyBQ/s2294/06.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2294" data-original-width="2032" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEieYO88l-Obu33lYUK_3Z8C6NDgKBF8udMOMGtBsv-IXkaoqYeEzKTO6WgxMgpAG2p9PuZkcU6Me96lv1_hgQQrS0rficl42KWNaCUOA3D8W8spH8M_RzN8Whwt_TMwj_YAwhzRan7AeZVI1IQFdnkcb8EKiCh0xhaXIMQ_r8Fl0ZQi9UZ35XuZMS2wEyBQ/w354-h400/06.jpg" width="354" /></a></div><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një pankartë propagande politike në rrugën që të çon nga Durrësi në kryeqytet. Fjala parti gjendet në të gjitha sloganet. Akronimi PPSH është ai i të vetmes “Partia e Punës Shqiptare”.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Para disa vitesh takova në Pekin katër shqiptarë të porositur nga qeveria kineze për të bashkëpunuar në planifikimin e planit pesëvjeçar që do të niste në vitin 1968. Ata flisnin frëngjisht në mënyrë perfekte dhe shpesh evokonin vitet e rinisë së tyre në lartësinë e Korçës. shkollë ose në Fakultetin e Gjuhëve të Universitetit të Tiranës. Aktualisht, Parisi dhe Tirana janë në marrëdhënie të mira, madje shkëmbejnë mësues për disa javë, por qeveria shqiptare është gjithmonë në roje, nga frika se liberalizimi i tepruar i shkëmbimeve kulturore mund të ndikojë negativisht në marksizmin e ngurtë vendas.</div><div style="text-align: justify;">Kredoja politike dhe sentimentale e shqiptarëve përmblidhet në një fjali: “Kush është armik i Jugosllavisë është miku ynë”. Prandaj kulti që Tirana vazhdon t'i kushtojë stalinizmit. Prandaj besnikëria ndaj mitit të diktatorit të kuq. Në qytetet shqiptare, statuja e Stalinit qëndron madhështore në sheshin kryesor. Për të parë të tjerët, sot, duhet të shkosh në Kinë, ose në Gjeorgji, në atdheun e Marshallit. Në Tiranë, monumenti i tij dominon sheshin Skënderbej (heroi kombëtar i pavarësisë së Shqipërisë kundër turqve) dhe duket se po përballet me çdo stuhi ideologjike. Në aeroport, Stalini ngrihet mbi bar dhe mbi një seri fotografish përkujtimore, të shkruara me shkrim cirilik.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHGYDr1kD2M_kkrqJU1EyHEqEA5YVsA9tdid3Hkna0K6AmYylpCrFt71YbhDAGsIpWcwukXSeCbfKi6QeHZGuSDA1TUuCdRrUzNz7tCaDqVUPqOb2bpZ23H_CGWJumqZBH-z_46it87HGup8ExldKB6mmBWMLyux1Ivji_P2yiERH_mGhGO4gzjhE8JcvU/s1918/07.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1331" data-original-width="1918" height="278" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHGYDr1kD2M_kkrqJU1EyHEqEA5YVsA9tdid3Hkna0K6AmYylpCrFt71YbhDAGsIpWcwukXSeCbfKi6QeHZGuSDA1TUuCdRrUzNz7tCaDqVUPqOb2bpZ23H_CGWJumqZBH-z_46it87HGup8ExldKB6mmBWMLyux1Ivji_P2yiERH_mGhGO4gzjhE8JcvU/w400-h278/07.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">E diela në Tiranë: tifozët e futbollit mblidhen rreth xhamisë së vjetër për të blerë biletat për ndeshjen.</span></b></div><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Për më tepër, edhe ndërtesat qeveritare, të një shëmtie të jashtëzakonshme, banesat publike, qytetet satelitore që rrethojnë kryeqytetin mbajnë gjurmën e arkitekturës sovjetike. Stili i kazermave, ndonjëherë me kolonada që nuk mbajnë asgjë lart, triumfon në qytete dhe fshatra. Një shije e keqe, e cila, megjithatë, ka zëvendësuar muret prej dheu të përplasur ose balte dhe kashtë të përzier në shumë periferi. Nga ana tjetër, ambasada kolosale sovjetike mbeti e papërfunduar, të cilën shqiptarët nuk patën kohë ta admironin. Megjithatë, nuk mund të thuhet se rusët nuk lanë gjurmë të tyre përmes konsulentëve, inxhinierëve dhe teknikëve të panumërt ekspertë që erdhën nga Uralet apo Vollga. Ata ishin të parët që i zgjuan këta njerëz nga gjumi i gjatë, u ngulitën një mënyrë jetese që gjendet në burokraci dhe polici. Dhe tani kinezët po përpiqen t'i ndryshojnë këto zakone, t'u komunikojnë të tyret.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEha0pqDnQmehD2F_HxNhLbAB4387teAgk4nEXeCh18QQZ8vGycO0QkAy-qkUZDUB2zjFreqEXjb7KfB8fyDu_4HU0GTVlC3pKWXUj9F4Ujqd5h8-SriAE3034CzG4uLSPgKe1aA0lDS8Z8dl8uTW5D32EbkxDIvb0XywbjG_Bhk5Ck2lk07JpPgLOKhAxmW/s1582/08.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1582" data-original-width="1357" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEha0pqDnQmehD2F_HxNhLbAB4387teAgk4nEXeCh18QQZ8vGycO0QkAy-qkUZDUB2zjFreqEXjb7KfB8fyDu_4HU0GTVlC3pKWXUj9F4Ujqd5h8-SriAE3034CzG4uLSPgKe1aA0lDS8Z8dl8uTW5D32EbkxDIvb0XywbjG_Bhk5Ck2lk07JpPgLOKhAxmW/w343-h400/08.jpg" width="343" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një pankartë politike që lëvdon lidhjen midis punëtorëve dhe fshatarëve. Nëntë shqiptarë në dhjetë jetojnë me bujqësi.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Parë nga mbrapa, oficeri shqiptar i ngjan një oficeri rus në çdo detaj: e njëjta uniformë e ashpër jeshile e zbehtë, e njëjta kapele me majë me fjongo të kuqe, jeshile ose blu, të njëjtat epoleta ari, çizmet që arrijnë deri te viçi. Instruktorët e Shkollës së Moskës prej kohësh u kanë mësuar rekrutëve shqiptarë artin e ri të luftës. Por jo luftë guerile, shumë e rrezikshme. Për t'u bërë këmbësor, artileri ose tankist, i riu që tërhiqet kërkon dy vjet. Tre për t'u bërë aviator.</div><div style="text-align: justify;">Ndodh, duke zbritur nga Tirana drejt detit, të hasësh ushtarë në stërvitje. Ata marshojnë në një dosje të vetme, përgjatë rrugës, ose zvarriten në shtigje të pjerrëta një top fushor. Në këto manovra në dukje të zakonshme, partizani që fle thellë brenda çdo shqiptari rizgjohet dhe shndërrohet në një nga ushtarët më të mirë të Europës. Këtë e dinë mirë italianët dhe më pas gjermanët, të cilët pësuan pritat vdekjeprurëse dhe sulmet e papritura me breshëri mitralozësh.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidOddYFdX2q4fzP7U7T7oVD9bjgDgiQk-OOjgUXAu6ccLcaBJJ-fPs0yBsGpCKJdta43JubxkLZE_b8kInqeUMPvwQvFny8IBklNxC8XWoEmZ8YfsnIzbbA5TDnV3_RC_o2HOAGV1FN7AyLYVQB_DSM7tWTpwhfSAv4wu0gknMMugnhL8HWIsGHSLtpUAw/s1945/09.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1945" data-original-width="1795" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidOddYFdX2q4fzP7U7T7oVD9bjgDgiQk-OOjgUXAu6ccLcaBJJ-fPs0yBsGpCKJdta43JubxkLZE_b8kInqeUMPvwQvFny8IBklNxC8XWoEmZ8YfsnIzbbA5TDnV3_RC_o2HOAGV1FN7AyLYVQB_DSM7tWTpwhfSAv4wu0gknMMugnhL8HWIsGHSLtpUAw/w369-h400/09.jpg" width="369" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Fëmijë në një periferi të Tiranës. Qyteti tani ka 140,000 banorë. Standardi i jetesës së shqiptarëve konsiderohet më i ulëti ndër vendet e bllokut komunist europian.</span></b></div><p></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div style="text-align: justify;">E çliruar nga partizanët, Shqipëria u kushton atyre një kult që vazhdon ende. Letërsia, piktura, skulptura festojnë bëmat e tij. Në muzeun e vogël në Durazzo, për shembull, një e treta e pikturave të ekspozuara tregojnë historinë e partizanëve. Në varreza varret e të rënëve janë zbukuruar me yje që shkëlqejnë me ngjyrë të kuqe mes gjelbërimit të parqeve. Fjala “partizan” gjendet në emrat e rrugëve, kinemave, shkollave, fermave kolektive, klubeve të punëtorëve. “Lavdi”, që do të thotë “lavdi” është fjala kyçe e Shqipërisë. Është pikturuar, vizatuar, skalitur, kënduar, shkruar gjithandej. Ajo ka fuqinë për të kryer një lloj mobilizimi të përhershëm të vendit. Këtu duket se lufta sapo ka përfunduar. Ish-bashkëpunëtorët me armiqtë e djeshëm, njëzet vjet pas paqes, ende nuk kanë të drejtë vote dhe himni kombëtar fillon me fjalët: “Ky flamur i kuq që na bashkoi në luftë...”.</div><div style="text-align: justify;">Fanatizmi dhe pasioni patriotik shpesh zëvendësojnë çdo virtyt tjetër të shqiptarëve. Këtu çdo burrë i ri dhe i fortë në dukje vesh uniformë. Por ndoshta është një përshtypje e gabuar, sepse nuk duhet të duhen kaq shumë ushtarë për të formuar një ushtri prej vetëm 25,000 burrash të ndarë në tre divizione, për të udhëhequr 150 tanke dhe për të pilotuar disa dhjetëra Mig Sovjetik. Nëse prania e ushtrisë është e dukshme në sytë e të huajit, aq më tepër është për shqiptarët, të cilët shohin në të forcën e tyre kryesore<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">.</span></div><p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiP6yIavvoSHRMakY05xRZtidxv-Ix_sE_CccTyiwSz23KStrxSkAs_pI3fAq1Z4-wtV2oFRyjW8ZQPYC2VnM4NGu7T6gDsfJFQpAsPoA5T3qfh7VmxPDCLi6xSzL7Ckpbcb7FhnSGSnUTqD82UvZWMUNFqQpKikmgCTAtybQ-xERZfUlQL6u0FWZ7HyjX8/s1176/10.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="971" data-original-width="1176" height="330" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiP6yIavvoSHRMakY05xRZtidxv-Ix_sE_CccTyiwSz23KStrxSkAs_pI3fAq1Z4-wtV2oFRyjW8ZQPYC2VnM4NGu7T6gDsfJFQpAsPoA5T3qfh7VmxPDCLi6xSzL7Ckpbcb7FhnSGSnUTqD82UvZWMUNFqQpKikmgCTAtybQ-xERZfUlQL6u0FWZ7HyjX8/w400-h330/10.jpg" width="400" /></a></div><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Të rinj nga Tirana jashtë një kinemaje ku shfaqet filmi italian “Il ferroviere” nga</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Pietro Germi. Italia dhe Franca kanë dy ambasadat e vetme perëndimore në Shqipëri.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Është ushtria ajo që do të kishte për detyrë të kundërshtonte një pushtim, nëse ambiciet e aneksimit jugosllav ndaj Maqedonisë, apo aneksimi grek në Epirin e Veriut do të bëheshin realitet. Në fakt, sapo Hoxha ndien se vendi po ikën nga kthetrat e tij të hekurta, mjafton që të evokojë fantazmën e fqinjëve për të gjetur unanimitet rreth tij. Është një formë nacionalizmi që shpërthen, me dhunë primitive, edhe në ndeshjet ndërkombëtare të futbollit. Hoxha i përdor ato në të njëjtën mënyrë si paradat e raketave, të cilat për herë të parë këtë vit u shfaqën në një paradë ushtarake në Tiranë. Ato janë raketa në formë sovjetike, por të prodhimit kinez. Rampat janë të vendosura në male, një mijë metra të larta dhe janë të afta të lëshojnë një raketë me saktësi absolute në Romë si në Sofje apo Beograd.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiybu0oTlW48KyPdsEGEGXRwbUT_8XOTVjlFnF8c4W88KS-85QOxoL7ppxBqcVAsKfVGCwWWgFAHqNMtI2wTgezWth2eDFjicWzhiUOLF_Z2ttdVqyYu33IZwdJZzmbuZWmkyDDgi-OEX0ONxmQWDD34Ps2eeW_RxS5UWt7M2YJBdwNFyJ5MDAfdLgyit4Y/s1016/12.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1016" data-original-width="855" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiybu0oTlW48KyPdsEGEGXRwbUT_8XOTVjlFnF8c4W88KS-85QOxoL7ppxBqcVAsKfVGCwWWgFAHqNMtI2wTgezWth2eDFjicWzhiUOLF_Z2ttdVqyYu33IZwdJZzmbuZWmkyDDgi-OEX0ONxmQWDD34Ps2eeW_RxS5UWt7M2YJBdwNFyJ5MDAfdLgyit4Y/w336-h400/12.jpg" width="336" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një manifest anti-amerikan mbi Vietnamin.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Ushtria është një nga aspektet që ilustron më së miri rënien e Moskës në favor të Pekinit.MiG-të, për shembull, të dorëzuara në atë kohë nga rusët, nuk mund të fluturojnë për një kohë të gjatë pa pjesë këmbimi. Kinezët i bëjnë ato, por në sasi të pamjaftueshme. THE Repartet e motorizuara, të përbëra nga automjete Siz ose Skoda, janë zhdukur. Dhe sot 175 kilometrat e rrugës së asfaltuar u janë braktisur civilëve, gomarëve dhe karrocave të fermerëve. Sa për ushtarët, të detyruar të ecnin në këmbë, ata u kthyen në natyrën e tyre të vërtetë si guerilje malore, në rregull të përsosur me teoritë dhe taktikat e Mao-Tse-tung. Në kohën e sovjetizimit të Shqipërisë, rusët mbanin në Tiranë 3000 vetë. Kinezët, nga ana tjetër, janë të kënaqur me dyqind specialistë, të cilët për më tepër kanë fuqinë për t'u bërë të padukshëm dhe nëse kalojnë me makinë në qendër të qytetit e bëjnë këtë me perdet e ulura. Prania e Kinës ndihet përmes tabelave të tjera, për shembull në slogane (të vendosura në çdo pemë apo shtyllë telegrafi përgjatë rrugës hyrëse të Tiranës) që lavdërojnë miqësinë kino-shqiptare.</div><div style="text-align: center;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhanVz6cKPDYqZWlR2iTwCuePVijmcxi8pROqiETMmDGGFOsFECzaZSPzOhUtV6A_x2rRJkBzSfgSzgfJlqXg64R_doFp6x_I5WkT1091HyE2fDMitat1wI411yFNeVuk5OFvZoeNfePscRAMOJBxXYFd2wbLh192uiNRXA2MVuM3AbMdldrJxxImOzG8gl/s960/13.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="710" data-original-width="960" height="296" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhanVz6cKPDYqZWlR2iTwCuePVijmcxi8pROqiETMmDGGFOsFECzaZSPzOhUtV6A_x2rRJkBzSfgSzgfJlqXg64R_doFp6x_I5WkT1091HyE2fDMitat1wI411yFNeVuk5OFvZoeNfePscRAMOJBxXYFd2wbLh192uiNRXA2MVuM3AbMdldrJxxImOzG8gl/w400-h296/13.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Karroca e akullores.</span></b></div><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Hartat e ekspozuara nëpër librari përfshijnë edhe Formosa në Kinën e kuqe. Dhe kështu Vietnami nuk ndalet në Hanoi, por arrin deri në jug. Fletëpalosjet e protestës janë ngjitur në kristalet e vitrinave, slogane kundër bombardimeve amerikane përtej paraleles së 17-të. Të njëjtat vizatime, të njëjtat slogane politike që mund të jenë Lexo tani ne rrugen e Paqes se Madhe ne Pekin, Edhe fushata perserit karakteristikat identike, me grupet e punes (pothuajse gjithmone gra) qe ngjajne me ekipet e komunave popullore.Metoda e punes eshte e njejte, ne radhe te gjata. me pika të kuqe, e cila nuk është e kuqja e flamujve leninistë, por e kuqja e trupave turke, të lakuar deri në tokë.</div><div style="text-align: justify;">Edhe peizazhi ka marrë një ajër kinez. Këto fusha të zhveshura, këto kodra me tarraca me fidanë të rrëgjuar të mbjellë në majë, më kujtohet t'i pashë në Swechwan, ose rreth Chuking, me shkrime programore të tërhequra në tokë.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2luJI5ZbGnv2MUH6qqTsppBkp5V67XB-RT0P9YDYqMdAsp_X2QkVjdb0A43e872XsWWxAEASoNasW6KxKKVuKG2-VypswbVuJAmfTpDmJ_tuPtCx388uPXKgV9-1N3t2Tp8uNVWxiQZC-JTMJ5d84L6VYiPmLnIF7m-WEjqklysUapNxqf3FlJaZGfXcm/s1859/14.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1468" data-original-width="1859" height="316" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2luJI5ZbGnv2MUH6qqTsppBkp5V67XB-RT0P9YDYqMdAsp_X2QkVjdb0A43e872XsWWxAEASoNasW6KxKKVuKG2-VypswbVuJAmfTpDmJ_tuPtCx388uPXKgV9-1N3t2Tp8uNVWxiQZC-JTMJ5d84L6VYiPmLnIF7m-WEjqklysUapNxqf3FlJaZGfXcm/w400-h316/14.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një aspekt i trafikut në qendër të Tiranës, këtu i rregulluar nga dy agjentë. Biçikleta është ende mjeti më popullor i transportit në një vend ku motorizimi sapo ka lindur. Në bulevardin Shqipëria e Re, arteria kryesore, kalon një makinë çdo njëzet minuta.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Edhe këtu mund të lexoni, mbi një kodër me pjeshkë të lulëzuar, mbishkrimin "Lavdi PPSH" që do të thotë "lavdi partisë së punës shqiptare". Slogani del qartë më qartë kundrejt ngjyrës së gjelbër të errët të pemëve, e përbërë siç është nga mijëra gurë të bardhë ose tulla të lyera me gëlqere. Një mbishkrim që mund të lexohet nga kilometra larg.</div><div style="text-align: justify;">Një fushë tjetër e shkrimit janë muret që rrethojnë fabrikat, fasadat e fermave, trotuaret dhe asfalti i rrugëve. Kudo që na pushon syri, me siguri do të takojmë një fjalë të shkruar: luftë, lavdi, komitet, parti punëtore, heroike, partizane etj.</div><div style="text-align: justify;">Në vend të kësaj, ajo që mungon në Shqipëri është fjala e folur, komunikimi i drejtpërdrejtë ose më mirë guximi për të komunikuar pa siklet, pa frikë. Ja një shembull. Në një rrugë, në mbrëmje, dy punëtorë janë duke vrapuar, duke ecur shpejt. Kur janë në dorën time, njëri prej tyre pyet pa më parë: "A flet gjermanisht" dhe më pas pa pritur përgjigje, shton gjermanisht: "Ke ndonjë gjë për të shitur?" Pastaj, ende pa më parë, ai largohet me shoqëruesin e tij me një hap të shpejtë.</div><div style="text-align: justify;">Kontakti me të huajt, i njohur këtu menjëherë, shmanget edhe nga diplomatë dhe zyrtarë të lartë. Nëse ju ndodh të shihni gruan e një drejtuesi shqiptar me një të huaj në një restorant, të jeni të sigurt se është një ftesë zyrtare, me urdhër të Partisë, dhe jo një marrëdhënie private e simpatisë personale. Shqiptarët dhe të huajt, edhe në shtëpi, janë të ndarë nga perde të padukshme.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE-Y8wNzJ6RwvEtSJH1-R2vjvFTj_lJQNgxOr2P0kfJ_r1n__FJypsA7PPLqezPkvN39f8qr8bRF_mM5TXtz5GyXf15dxsg0NBGzy5oaKXXjzLQUM6C2enayEGYe120MQ9Th7FBM69L3XVvjRHNjICknCh6bRbva42DRYmwA5wQPEMAemDpqzt00EuFMjt/s2481/11.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2481" data-original-width="1296" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE-Y8wNzJ6RwvEtSJH1-R2vjvFTj_lJQNgxOr2P0kfJ_r1n__FJypsA7PPLqezPkvN39f8qr8bRF_mM5TXtz5GyXf15dxsg0NBGzy5oaKXXjzLQUM6C2enayEGYe120MQ9Th7FBM69L3XVvjRHNjICknCh6bRbva42DRYmwA5wQPEMAemDpqzt00EuFMjt/w209-h400/11.jpg" width="209" /></a></div><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Durrës: një poster reklamues për vepra të plota të Mao Tse-tung të botuara në libra me kapak me një kosto prej disa lekësh (një lek vlen rreth 5 lireta).</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Vetë Enver Hoxha shfaqet rrallë në publik. Titulli i tij si Sekretar i Parë i Partisë i lejon të qëndrojë larg koktejve dhe pritjeve në ambasada. Ai bën një jetë shumë modeste, si të tjerët ministra, zyrtarë, gjeneralë të saj, të cilët nuk kanë as makina private dhe as personel shërbimi. Një kursim i theksuar, ose më mirë një varfëri kolektive, i shoqëron këta burra në çdo veprim të jetës së tyre. Regjimi komunist, pas njëzet vitesh ushtrime dhe diktature, ka marrë vetëm dy rezultate: i pari, evoluimi i vendit nga një gjendje mjerimi në një gjendje varfërie; e dyta, për të detyruar shqiptarët të punojnë. Pak rëndësi ka për shkak të shuplakave dhe parullave, por rezultati është i pamohueshëm.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXhUFAyWma3WMQxgjilxi817M8r2e70iNbj-MusxBGyG_3k6mx_YFJZkIhiHBSVN4UoZ7l4KMapzzlf8phO5yd7nP8KhO0kZ4a8-s3VWPi-pxfec8LEgMZgdlkJogCUjG6IPQKuv2QrQCfRKDR1ZsuK2FD7F7WDHhcDW3sgLt4SkziD6N9Cfek_DgyFh4N/s1226/16.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1226" data-original-width="1221" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXhUFAyWma3WMQxgjilxi817M8r2e70iNbj-MusxBGyG_3k6mx_YFJZkIhiHBSVN4UoZ7l4KMapzzlf8phO5yd7nP8KhO0kZ4a8-s3VWPi-pxfec8LEgMZgdlkJogCUjG6IPQKuv2QrQCfRKDR1ZsuK2FD7F7WDHhcDW3sgLt4SkziD6N9Cfek_DgyFh4N/w399-h400/16.jpg" width="399" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Një bust i Stalinit në sheshin kryesor të Durrësit.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Tani bëhet fjalë për të përparuar në një nivel të mirësjelljes dhe për të arritur atje, kinezët kanë hartuar një sërë planesh pesëvjeçare që i heqin nga kuletat e tyre si shumë receta të mrekullueshme. Pekini i ka ofruar Tiranës një fabrikë parafabrikate, një fabrikë çimentoje, një fabrikë tekstili dhe një fabrikë plehërimi kimik. Por duke qenë se nuk kanë përvojë në këtë fushë, shqiptarët i kanë kërkuar qeverisë italiane punëtorët e nevojshëm. Më pas Pekini do të paguajë faturën.</div><div style="text-align: justify;">Megjithatë, pavarësisht nëse lindin apo jo fabrika të reja, Shqipëria mbetet një komb i varfër, me nëntë në dhjetë banorë të përkushtuar ndaj bujqësisë. Paga e një punonjësi të kualifikuar është 6000 lekë, e një profesori universiteti 9000. Një punëtor apo punonjës me 4000 lekët e tij në muaj vështirë se mund të përballojë një palë këpucë. Qiratë dhe taksat janë minimale, por ushqimi, po të shkosh përtej nivelit të misrit dhe djathit, rëndon shumë në buxhetin e familjes. Për mish ka radhë nëpër dyqane, sidomos gjatë festave të Pashkëve, ku mishi i qengji dhe deleja janë gatime tradicionale për t'u vënë në tryezë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJSN6rSL-a19mXwPF0BUKWCg0gOpn4jNd5_2cxAPQjAEqf9sm94wKaAnPa9BihmnpeSSlLeiO-PumpM3-R9ZPTKoQJVyi38OKCWzk6Hb6TiBgjS7oRqvhegmWe1TTP9823NLzYW6fvwt3HOQNgQ48xztbSPbI7MXQdY3FJEB5pG8BJL_mrn6qtB2ptSJpc/s2640/17.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1546" data-original-width="2640" height="234" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJSN6rSL-a19mXwPF0BUKWCg0gOpn4jNd5_2cxAPQjAEqf9sm94wKaAnPa9BihmnpeSSlLeiO-PumpM3-R9ZPTKoQJVyi38OKCWzk6Hb6TiBgjS7oRqvhegmWe1TTP9823NLzYW6fvwt3HOQNgQ48xztbSPbI7MXQdY3FJEB5pG8BJL_mrn6qtB2ptSJpc/w400-h234/17.jpg" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Pallati i ri i Kulturës në Durrës, Ndërtesa strehon një teatër, një muze dhe një sallë koncertesh. Durrësi (42,000 banorë) zotëron fabrika duhani.</span></b></div><div style="text-align: center;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Gruaja shqiptare mban radhë për të pasur një cilësi të peshkut të rrallë, sepse qeveria e saj e shet në Itali. Në këmbim, burri i saj duhet të qëndrojë në radhë për një biletë stadiumi, të cilën sindikata e ofron me çmime të zbritura. Kjo është një skenë që vërehet në qendër të Tiranës, mes Pallatit të ri të Kulturës dhe xhamisë së vjetër, ku “skalperët” e futbollit mblidhen nën syrin e vetëkënaqur të gardianëve. Nëse nuk keni një biletë, do të përfundoni duke e ndjekur ndeshjen në një nga 70 mijë postimet e dëgjimit të radios të shpërndara në të gjithë vendin, ose në kinema, ku Sofia Loren konkurron me partizanët kinezë të "Marshit të gjatë". Në fshat, Kurani i ka lënë vendin Marksit, por zakonet dhe zakonet e baballarëve kanë mbetur të pandryshuara, gratë me fytyrat e tyre gjysmë të fshehura nga breza të bardhë, të gatshme për të ikur nëpër shtëpi me ardhjen e një të huaji, shpesh zbathur.Bashkë me ato të Pekinit, brigada e Tiranës ka primatin e kotësisë. Në bulevardin Shqipëria e Re që zbret nga statuja e Stalinit në Universitetin, rruga është mbi njëzet metra e gjerë, por me përjashtim të disa kamionëve dhe autobusëve, në të kalojnë vetëm dy ose tre makina çdo orë. Megjithatë, polici tund krahët me shkopin e tij të bardhë dhe i bie bilbilit për të lënë kalimtarët të kalojnë. Ky kryeqytet i kushtuar pastërtisë së detyrueshme, pa trafik dhe i mbajtur pastër nga disa pastrues të moshuar të rrugëve, duket se është në gjumë. I ngjan një skenografie betoni të armuar, mermeri dhe kënde të drejta, nga ku pritet shpërthimi i papritur i një drame. Në fakt, ky popull i vogël malësor, që përpunon një ide të vogël komuniste, pa tymra demagogjike, sot ndihet në qendër të botës, i lidhur me gjashtëqind milionë kinezët. Në të vërtetë, nga ky këndvështrim, mund të thuhet se Tirana ka reflekse më të shpejta se Pekini. Analizat e saj për ngjarjet botërore i paraprijnë atyre të Partisë Komuniste të Kinës dhe Zëri i Popullit shpeshherë i kalon Genmingibao. Megjithatë, asnjë tekst doktrinor apo dokument për aktivistët e Partisë, botohet pa imprimaturën e kinezëve. Në sheshin Skënderbej, një ndërtesë kolosale në ndërtim ekspozon me krenari kolonadat e saj prej mermeri dhe hapat surrealë. Është Pallati i Kulturës. Në hijen e saj, lulëzon tregtia e vogël e disa plakave që kanë vendosur peshore publike; Kryesisht gratë shkojnë atje lart, me ankth për të kontrolluar shumën modeste të një leku nëse është e mundur të shtosh peshë në një vend kaq të varfër në ushqime dhe ushqime të shijshme.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJhW2zx-nwBHI92NKMhx80XEVzMvtEvklv6_CwX8c-s5VaeJknwhZkbc_eM1pu65EWzk60iJzYeSCEgkozlslr35yPYH4VFbP43KlPQk5Ek1Vc6oGCSdEWpZd8dL9TZBog9PdlcNOKi2-Prt5uPZ92pgxmmL7hmYzPSjaJVulT5dDGbMT8Pk65E4z6LM-0/s2958/18.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2958" data-original-width="2020" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJhW2zx-nwBHI92NKMhx80XEVzMvtEvklv6_CwX8c-s5VaeJknwhZkbc_eM1pu65EWzk60iJzYeSCEgkozlslr35yPYH4VFbP43KlPQk5Ek1Vc6oGCSdEWpZd8dL9TZBog9PdlcNOKi2-Prt5uPZ92pgxmmL7hmYzPSjaJVulT5dDGbMT8Pk65E4z6LM-0/w274-h400/18.jpg" width="274" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Bulevardi Shqipëria e Re, një rrugë themelore në Tiranë, shtrihet drejt Universitetit. Kjo e fundit, e dukshme në horizont, është një trashëgimi e periudhës së pushtimit italian, e ngritur me vendim të qeverisë së kohës.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div><div style="text-align: justify;">Në një sërë vitrinash, kalimtari mund të admirojë fotografi me ngjyra të një cilësie të jashtëzakonshme teknike, që asnjë perëndimor tjetër nuk mund t'i shohë. Këto janë pamjet e bombës së parë atomike kineze, e lindur më 16 tetor 1964 në shkretëtirën Tsai-Dan, e kapur në të gjitha fazat e prodhimit, nga kërkimi deri te shpërthimi i “kërpudhave”. Foto të tjera tregojnë grupe studentësh kinezë që akuzohen nga policia gjatë një demonstrate në Moskë; shenjë e qartë se fotografi tashmë ishte paralajmëruar nga provokatorët.</div><div style="text-align: justify;">Ashtu si Greqia e lashtë, Shqipëria moderne shet vajin e saj të ullirit për të luftuar varfërinë dhe për të industrializuar vendin. Në kodrat e Dajtit dhe Saukut që rrethojnë Tiranën, ekspertë nga Italia kanë mbjellë treqind mijë pemë të reja ulliri. Ky vaj është valuta e këmbimit me Kinën, sepse Shqipëria ka vetëm ar në yjet e flamujve të kuq. Përveç frutave, pak duhanit, disa mineraleve, plazheve të saj, një peizazhi të bukur, Shqipëria nuk ka asgjë për t'i ofruar vizitorit.</div><div style="text-align: justify;">Nga ana tjetër, ajo eksporton në Evropë ideologjinë luftarake të kinezëve. Dhe kjo mjafton që Shqipëria të përmendet në gazeta dhe sadopak nga doktrina e saj revolucionare, duke depërtuar miliona komunistë "hrushovianë" në të dy anët e Adriatikut, për të arritur të mbjellë te disa prej tyre farën e dyshimit, se është, në sytë e Moskës, sëmundja më e dëmshme e shpirtit.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: IT;"><o:p> </o:p></span><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2023/05/albania-oggi-due-milioni-di-anime.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></p><div style="text-align: center;"><a href="https://varfielton.blogspot.com/2023/05/albania-today-two-million-souls-ten.html"><b>Read article in English</b></a></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: IT;">
<hr align="center" size="2" width="100%" />
</span></div>
<h2 style="text-align: left;">[1]Storia Illustrata, Arnoldo Mondadori Editore. Novembre 1965.</h2><p class="MsoNormal"><o:p> </o:p></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-70444076592948016302020-11-28T00:00:00.001+01:002023-11-27T21:55:23.407+01:00 Babai i Kombit Shqiptar<h1 style="text-align: center;"><b>Babai i Kombit Shqiptar</b></h1><h2 style="text-align: center;"><a href="https://amzn.to/49TAUuQ" rel="nofollow" target="_blank">Elton Varfi</a></h2><div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2020/11/il-padre-fondatore-della-nazione.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href="https://varfielton.blogspot.com/2020/11/the-founding-father-of-albanian-nation.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Më 30 Maj 1913, një vit pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, u nënshkrua Traktati i Londrës, duke shënuar një paqe të brishtë. Serbia synonte të fitonte në fund Durrësin, duke siguruar një dalje në det. Mali i Zi dëshironte territorin e Shkodrës, deri në lumin Drin. Bullgaria shpresonte të fitonte të paktën një pjesë të rajonit rreth Liqenit të Ohrit dhe një pjesë të territorit maqedonas. Greqia, natyrisht, dëshironte posedimin e Shqipërisë jugore, deri në kufirin e shënuar nga lumi Seman. Megjithatë, në fund, turqit u tërhoqën nga Evropa, përveç Stambollit, duke iu dorëzuar katër vendeve fituese "territoret e Perandorisë së tyre në kontinentin evropian në perëndim të linjës së tërhequr nga Enos në Detin Egje deri në Midia në Detin e Zi, përveç Shqipërisë." Pikërisht kështu: përveç Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Por le të kthehemi pak mbrapa.</div><div style="text-align: justify;">Më 28 Nëntor 1912, me shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë, u shpërblyen përpjekjet dhe luftërat e shumë burrave trima. I pari ndër ta ishte Ismail Qemal Bej Vlora, babai i kombit. Por kush ishte Ismail Qemali dhe nga vinte ai? Çfarë kishte bërë ai pari asaj date fatlume, 28 Nëntor 1912?</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkLyKU-IEU-641yq4qGMp4oy8-NI4CDHy4xRFGaEeo0g8dmODbHeJeefcbReq79MuHIrkGfXu8bYqR1FiWCqdpQKtTVFHXo0LScAnwAfkusxeVOC_v8Zvaiyv1DHGrAxI6OlLrLEEGOrYrlWuVJ8hY8wkMkNzhgX5QtOlEBzYxRwZQvnKIBKjleIAx4KGi/s1093/001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1093" data-original-width="851" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkLyKU-IEU-641yq4qGMp4oy8-NI4CDHy4xRFGaEeo0g8dmODbHeJeefcbReq79MuHIrkGfXu8bYqR1FiWCqdpQKtTVFHXo0LScAnwAfkusxeVOC_v8Zvaiyv1DHGrAxI6OlLrLEEGOrYrlWuVJ8hY8wkMkNzhgX5QtOlEBzYxRwZQvnKIBKjleIAx4KGi/w249-h320/001.jpg" width="249" /></a></p><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Ismail Qemal Bej Vlora, një portret nga piktorja Vera Bloshmi Mellet</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Të dyja, lindja dhe vdekja e tij, janë të mbuluara në mister. Gjatë periudhës së diktaturës komuniste, tekste që e përshkruanin tregonin vitin 1844 si vitin e lindjes së tij, pa ndonjë referencë për ditën apo muajin. A ishte vërtet kaq e vështirë të gjendej data e saktë e lindjes së tij? Një historian turk, Negip Alpan, në librin e tij "Shqiptarët në Perandorinë Osmane," shkruan për Ismail Qemal Bej Vlora: "Ai lindi më 16 Tetor 1846." Kjo zbulon misterin rreth mungesës së të dhënave të sakta të lindjes. 16 Tetori, dita e lindjes së diktatorit Enver Hoxha, nuk ishte ditë festimi përveç për vetë Hoxhën. Ndërsa, sipas vetë Ismail Qemalit, data e tij e lindjes ishte më 16 Janar 1844<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2020/il%20padre%20fondatore%20della%20nazione%20albanese/01_shqip.docx#_ftn1">[1]</a>.</div><div style="text-align: justify;">Edhe në varrin e Ismail Qemal Bej Vlorës, data e lindjes është shënuar si "Janar 1844."</div><div style="text-align: justify;">Konfuzioni tjetër, i krijuar nga komunistët, lidhet me atribuimin e emrit të tij. Emri i plotë ishte Ismail Qemal Bej Vlora. "Qemal" është një term në gjuhën turke që do të thotë "i pjekur, i mençur," Bej ishte një titull fisnikërie - i krahasueshëm me titullin anglez "Sir" - dhe Vlora ishte mbiemri i tij. Për shkak të propagandës, shumica e shqiptarëve e njohin thjesht si Ismail Qemal. Lënia jashtë e mbiemrit filloi që me mbretin e vetëshpallur të Shqipërisë, Ahmet Zogu.</div><div style="text-align: justify;">Komunistët nuk mund të pranonin titullin osman "Bej" për babanë e kombit. Mbiemri Vlora, megjithatë, evokonte një nga familjet më të fuqishme, të pasura dhe patriotike të vendit. Pas Luftës së Dytë Botërore, pasardhësit e kësaj familje u persekutuan. Djali i Ismail Qemal Bej Vlorës iku nga Shqipëria gjatë mbretërimit të Zogut për shkak të mosmarrëveshjeve me të, dhe pas kthimit të tij pas luftës, u arrestua për arsye banale nga regjimi i Hoxhës dhe vdiq në burg.</div><div style="text-align: justify;">Ismail Qemal Bej Vlora ndërroi jetë më 26 Janar 1919, në Peruxhia, në Hotelin Brufani. "I Mençuri i Vlorës" ishte në Itali me ftesë të Qeverisë Italiane, për të takuar Kryeministrin Vittorio Emanuele Orlando dhe Ministrin e Jashtëm Sidney Sonnino. Megjithatë, ky takim kurrë nuk ndodhi sepse Qeveria Italiane po përgatitej për Konferencën e Paqes në Paris. Ismail Qemal Bej Vlora ndodhej në një lloj burgu të artë brenda hotelit në Peruxhia. Ai ishte si një luan në kafaz, pasi qëllimi i tij ishte të merrte pjesë në Konferencën e Paqes në Paris<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2020/il%20padre%20fondatore%20della%20nazione%20albanese/01_shqip.docx#_ftn2">[2]</a> për të mbrojtur çështjen shqiptare. Kjo nuk u realizua për shkak të "tradhëtisë" nga italianët, pikërisht ata që në vitin 1912 ishin aleatët dhe mbështetësit e tij, përfshirë Ministrin e Jashtëm Antonino Paternò Castello, Markezi i San Giuliano.</div><div style="text-align: justify;">Në shkurt të vitit 1918, ai u emërua nga një asamble e "Partisë Kombëtare të Shqipërisë" që kishte ndodhur dy muaj më parë në Worcester, Massachusetts. Kjo asamble i dha atij kredencialet për të përfaqësuar koloninë shqiptare në Shtetet e Bashkuara, me një mandat të qartë për të siguruar pavarësinë e plotë politike dhe ekonomike të Shqipërisë dhe për të arritur ndryshimet e nevojshme të kufijve shqiptarë, në mënyrë që të përfshinin ato toka dhe ato provincat e banuara pothuajse ekskluzivisht nga populli shqiptar, të cilat gjatë viteve 1912 dhe 1913, Konferencat e Ambasadorëve në Londër i ndanë në mënyrë të nxituar dhe të padrejtë, duke iu dhënë Greqisë, Serbisë dhe Malit të Zi. Këto ishin çështjet që ai donte të trajtonte në konferencën për shtyp të organizuar më 24 Janar 1919, në sallën e Hotel Brufani, për shkak të pamundësisë dhe zhgënjimit të tij për mosmarrjen pjesë në Konferencën e Paqes në Paris. Konferenca për shtyp zgjati vetëm disa minuta sepse shtetari i moshuar pësoi një krizë shëndetësore dhe u tërhoq. Ai vdiq dy ditë më vonë, më 26 Janar, për shkak të një infarkti akut miokardi. Ishte 75 vjeç. Edhe në këtë rast, teoritë e komplotit morën fuqi. Shumë besonin se Ismail Vlora u helmua. Pa prova të qarta, këto teori mbetën vetëm si të tilla.</div><div style="text-align: justify;">Por cili ishte rrugëtimi që çoi Ismail Qemal Bej Vlora në Peruxhia në vitin 1919?</div><div style="text-align: justify;">Pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë nga Perandoria Osmane më 28 Nëntor 1912, Ismail Vlora u emërua Kryeministër në një qeveri të përkohshme. Pavarësisht përpjekjeve të patriotëve shqiptarë për të zgjedhur qeverinë e tyre dhe për të përcaktuar kufijtë e shtetit të sapo lindur shqiptar, ata u përballën me indiferencën e Fuqive të Mëdha, invazionin dhe shkatërrimin e shkaktuar nga Serbia, dhe bombardimin e Vlorës nga Greqia. Shqipëria sapo ishte lindur, por tashmë ishte në rrezik të vdekjes. Që nga fillimi i tetorit 1913, një faktor i ri hyri në politikën e brendshme të vendit: Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit dhe komisionet ndërkombëtare për delimitimin e kufijve, pra ai për kufirin verior dhe veri-lindor që nisi nga Shkodra për në Luma, dhe ai për kufirin jugor dhe jug-lindor që filloi punën e tij në Manastir.</div><div style="text-align: justify;">Pavarësisht se Fuqitë e Mëdha e kishin njohur pavarësinë e Shqipërisë më 29 Korrik 1913, krijimi i Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit arriti të kufizonte të drejtat sovrane të Shtetit Shqiptar. Prandaj Ismail Qemal deklaroi më 21 Tetor: “<i>Qëllimi i Evropës nuk mund të jetë vetëm mirëqenia jonë, por një kontroll, edhe pse i butë dhe i ëmbëlsuar siç mund të konsiderohet, që rrjedh nga mendimi i botës rreth paaftësisë së shqiptarëve për të qeverisur veten, shkakton ndjenja të pakëndshme tek çdo shqiptar që dëshiron lumturinë morale të atdheut të tij</i>.”</div><div style="text-align: justify;">Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit nuk e njohu qeverinë e Vlorës si një qeveri kombëtare, por thjesht si një autoritet lokal nën kontrollin e tij.</div><div style="text-align: justify;">Në dhjetor të vitit 1913, pas Luftës së Dytë Ballkanike, e cila kishte rezultuar në zgjerimin e mëtejshëm territorial të Greqisë dhe Serbisë, Rilindasit e Rinj menduan të krijonin një aleancë revanshiste me Sofjen kundër Athinës dhe Beogradit, duke vendosur të bënin Shqipërinë një bazë ushtarake pas shpinës së kundërshtarëve të tyre. Hapi i parë për të arritur këtë qëllim ishte të krijoheshin kushte të favorshme për emërimin e një princit turk në fronin e Shqipërisë. Pasigurisë që një princ ende nuk ishte zgjedhur nga fuqitë e mëdha, emisarët e Rilindasve të Rinj, të udhëhequr nga Beqir Grebene dhe të mbështetur nga simpatizantët e tyre shqiptarë, filluan një lëvizje në favor të princit turk Izet Pashë.</div><div style="text-align: justify;">Beqir Grebene hyri në negociata edhe me Ismail Qemalin, duke i kërkuar atij të merrte pjesë në planin ushtarak kundër Serbisë dhe Greqisë, duke ofruar si shpërblim premtimin se, në rast të fitores turke, Kosova dhe Çamëria do t'i ktheheshin Shqipërisë. Kryetari i Qeverisë së Vlorës, i bindur për seriozitetin e ndërmarrjes turko-bullgare, dha miratimin e tij për hyrjen në Shqipëri të armëve dhe burrave të ushtrisë turke, të cilët do të vepronin si banda në kufirin serb, duke lënë të paqartë çështjen e princit turk.</div><div style="text-align: justify;">Megjithatë, projekti u zbulua nga Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit, Beqir Grebene dhe ndjekësit e tij u arrestuan. Në gjykatën ushtarake që u mbajt me dyer të mbyllura në Vlorë, dolën në pah lidhjet e Esad Pashë Toptanit si dhe ato të Ismail Qemalit me Beqir Grebenen. Kundërshtarët politikë të Qeverisë së Vlorës shfrytëzuan rastin për të diskredituar Ismail Qemalin dhe shokët e tij si pjesëmarrës në një komplot të drejtuar kundër shtetit shqiptar nga vendimet e fuqive të mëdha, të cilat ndërkohë kishin emëruar Wilhelm de Wied si Princ i Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi4lBUuxIROCD2dEmlewH1PTs475RLgFONejiqjHfbdnROGGE4xR-Pa8VYSLb3T6wgvndpgpo-BRofsDk4QXMKHC8B9jqJV_1PizUs0bKEcggWfv80XUmaUcKpqbA5xdeQ25S0jD27XCd52C5Euq-upKsCFga5EUrPHqa6poiz3M7U2sifz2eCKbrfKUHrs/s1185/002.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1185" data-original-width="993" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi4lBUuxIROCD2dEmlewH1PTs475RLgFONejiqjHfbdnROGGE4xR-Pa8VYSLb3T6wgvndpgpo-BRofsDk4QXMKHC8B9jqJV_1PizUs0bKEcggWfv80XUmaUcKpqbA5xdeQ25S0jD27XCd52C5Euq-upKsCFga5EUrPHqa6poiz3M7U2sifz2eCKbrfKUHrs/w335-h400/002.jpg" width="335" /></a></div><b><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Esad Pashë Toptani, President i Senatit shqiptar gjatë periudhës së tranzicionit para ardhjes së Princit të Wied.</span></b></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;"><br /></span></b></div></b><div style="text-align: justify;">Esad Pashë Toptani, i cili në qeverinë provizore kishte rolin e Presidentit të Senatit shqiptar, u kthye menjëherë kundër Ismail Qemalit, duke u përpjekur të rrëzojë të njëjtin qeveri. Ai ishte armiku i betuar i Ismail Qemal Bej Vlorës; në gjykatën ushtarake, ai mobilizoi bandat e tij duke u përpjekur disa herë të pushtonte me forcë Elbasanin. Në këto kushte, Ismail Qemali vendosi se kishte ardhur koha të jepte dorëheqjen dhe të dorëzonte pushtetin Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit, edhe pse Princi i Wied ende nuk kishte arritur në Shqipëri.</div><div style="text-align: justify;">Kështu, më 22 janar 1914, Qeveria Provizore e Vlorës dha dorëheqjen, e bindur se "mënyra e vetme për të përfunduar separatizmin dhe anarkinë në vend ishte formimi i një qeverie të vetme për të gjithë Shqipërinë."</div><div style="text-align: justify;">Ismail Qemali u largua nga Shqipëria, por vazhdoi përpjekjet e tij jashtë vendit për të mirën e atdheut. Pas dorëheqjes së Esad Toptanit, Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit mori në dorë të gjithë pushtetin. Ismail Qemali fillimisht shkoi në Barcelonë, pastaj u vendos në Nicë, dhe vetëm pas katër muajsh, pak para fillimit të Luftës së Parë Botërore, u kthye në Shqipëri për shkak të krizës së rëndë që po kalonte mbreti i sapoemëruar. Ismail Qemali në fillim lëshoi deklarata të besnikërisë ndaj Princit, duke shprehur edhe optimizëm për mundësinë që, me një qeverisje të mirë dhe të kujdesshme", të tejkalohet kriza. Në një takim të zhvilluar më 9 korrik në Durrës, me një grup të shquarish, ai propozoi Princit, si rrugëdalje nga kriza, një zgjidhje kantonale nën autoritetin e Komisionit të Kontrollit, e cila do t'i linte atij më shumë fuqi në mënyrë nominalet. Princi refuzoi dhe Ismail Qemali, i kthyer në Vlorë, formoi një “komitet për shëndetin publik” të qarkut.</div><div style="text-align: justify;">Me fillimin e Luftës së Dytë Botërore, ai u vendos në Paris. Pavarësisht se ishte në vështirësi të mëdha ekonomike, pasi kishte një familje të madhe, Franca jo vetëm që i mohoi një ndihmë ekonomike, por edhe e “ftoi” të largohej. Arsyeja ishte lidhur me praninë e Esat Toptanit në Paris, armikut të betuar të Ismail Vlorës. Francezët, ashtu si anglezët, kishin vënë bast pikërisht tek Esat Toptani si bashkëbisedues për çështjen shqiptare në vendimet që do të merreshin në Konferencën e Paqes së 1919.</div><div style="text-align: justify;">Ismail Vlora, ndërsa po përgatitej për të marrë pjesë në Konferencën e Paqes, mori ftesën nga Italia nga ana e Vittorio Emanuele Orlando, kështu që u nis për në Perugia i bindur se do të kishte përsëri mbështetjen e italianëve. Ai ndërmori, kështu, atë që do të bëhej udhëtimi i fundit i jetës së tij.</div><div style="text-align: justify;">Ismail Qemal Bej Vlora, kreu arsimin fillor në qytetin e tij të lindjes. Frekuentoi shkollën e mesme “Zosimeia” në Janinë dhe u transferua në Stamboll në maj të vitit 1860 ku punoi si përkthyes për Ministrinë e Punëve të Jashtme osmane dhe më vonë për administratat rajonale të Janinës (1862-1864) dhe Bullgarisë (1866-rreth 1877).</div><div style="text-align: justify;">Si mbështetës i politikanit reformist turk Midhat Pasha, u internua në Azinë e Vogël nga viti 1877 deri në fillim të vitit 1884, menjëherë pas u bë guvernator i Bolus. Në vitet në vijim kreu funksionet e guvernatorit të Gallipolit (1890), të Bejrutit (1891) dhe anëtar i këshillit të shtetit në fund të viteve '90.</div><div style="text-align: justify;">U nis për në Itali në verën e vitit 1900, ku rastësisht u takua, në Hotel de l’Europe, me shtetasin me origjinë shqiptare Francesco Crispi. Sipas vetë dëshmisë së Ismail Qemal Bej Vlorës, ata “flisnin në gjuhën shqipe”. Vizitoi Francën dhe Belgjikën, ku u takua me Faik Bej Konicën, pronarin e gazetës Albania.</div><div style="text-align: justify;">Ismail Vlora mori drejtimin e botimit dhe në të njëjtën kohë përgatiti një punim të shkurtër mbi luftën e Transivalit, me qëllim të shpjegimit të arsyeve të largimit të tij nga Stambolli dhe të ekspozimit të ndjenjave të botës muslimane ndaj veprës civilizuese të Britanisë së Madhe.</div><div style="text-align: justify;">Marrëdhëniet e tij me Faik Bej Konicën, nuk zgjatën shumë. Pak më vonë u pa i detyruar të themelojë një tjetër gazetë, të shtypur në gjuhën shqipe, turke dhe greke, të cilën e quajti le Salut de Albanie.</div><div style="text-align: justify;">Në fund vizitoi Anglinë. U kthye në perandorinë osmane vetëm pas revolucionit të rilindasve të rinj në vitin 1908, kur përfaqësoi Beratin si anëtar i opozitës në parlamentin turk.</div><div style="text-align: justify;">Në pranverën e vitit 1909 mori pjesë në kontrarevolucionin kundër Rilindasve të Rinj dhe themeloi partinë “Ahrar” (liberale) me qëllim decentralizimin e perandorisë.</div><div style="text-align: justify;">Në mars të vitit 1911, kryengritja e malësorëve katolikë në veri të Shkodrës, të ndihmuar edhe nga malazezët dhe serbët në funksion kundër turqve, u përputh me trazirat e shpërndara që shpërthyen në jug të vendit.</div><div style="text-align: justify;">Përplasjet me trupat osmane u bënë të ashpra dhe të dhunshme, veçanërisht përsëri në Kosovë.</div><div style="text-align: justify;">Mes majit, kryengritësit pushtuan disa qytete dhe në qershor manifestuan edhe malësorët katolikë mirditorë. Represioni osman vazhdoi pa mëshirë.</div><div style="text-align: justify;">Ismail Qemali bashkë me Luigj Gurakuqin shkoi në Cetinje për të takuar kryengritësit. Disa krerë shqiptarë, të mbledhur në Mal të Zi rreth Ismail Qemalit, u dakorduan, në ditën e 23 qershorit 1911, një program të përbashkët të përmbajtur në “memorandumin e Gerçes”, “librin e kuq”, një dokument me rëndësi të madhe që, së bashku me kërkesat e menjëhershme për amnisti dhe riparime, parashikonte për herë të parë dhe në mënyrë të organizuar autonomi për të gjithë Shqipërinë.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2wV4iRR0Wyq203u32y_eTu1VfYzgdMRNwuAmBOGsprv4JoIuqtwazKq3VNBIJw3M4RLgXIuwjNKEc5ustuk-K__MQGjE20pAXAkMhB1ZFijI0-YMfMYMJ1o-wwDaOFIAHlN_s1yBeOzzPoeEh5KuHA5QvR6EaxZlXoLNFedWscm2SV2f6Hlzy4TGzSV3P/s1197/003.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1197" data-original-width="1031" height="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2wV4iRR0Wyq203u32y_eTu1VfYzgdMRNwuAmBOGsprv4JoIuqtwazKq3VNBIJw3M4RLgXIuwjNKEc5ustuk-K__MQGjE20pAXAkMhB1ZFijI0-YMfMYMJ1o-wwDaOFIAHlN_s1yBeOzzPoeEh5KuHA5QvR6EaxZlXoLNFedWscm2SV2f6Hlzy4TGzSV3P/w345-h400/003.jpg" width="345" /></a></p><p></p><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Ismail Qemal Bej Vlora me Isa Boletinin, udhëheqës i kryengritjes së Kosovarëve kundër turqve.</span></b></div><span><a name='more'></a></span><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Në qershor, prania e Sulltan Mehmetit V në Kosovë dhe idetë e tij për hapje nuk ndaluan kryengritjen.</div><div style="text-align: justify;">Më 29 shtator, Italia shpalli luftë Turqisë. Ismail Qemal Bej Vlora kuptoi se fundi i Perandorisë Osmane ishte i pashmangshëm. Ishte në lojë mbijetesa e Shqipërisë, e cila nuk duhej të përfundonte së bashku me Perandorinë Osmane që po vdiste. Koha për veprim kishte ardhur.</div><div style="text-align: justify;">Në tetor shpërtheu Lufta e Parë Ballkanike.</div><div style="text-align: justify;">Me disfatën e ushtrive turke, nacionalistët fqinjë filluan të zbatonin planet e tyre për aneksim në dëm të Shqipërisë. Shqiptarët u përpjekën të mbrojnë me armë në dorë territorin e tyre nga pushtuesit, por nuk arritën të ndalonin marshimin e aleatëve ballkanikë. Shqipëria kaloi nëpër momente shumë të vështira, aq më tepër që fuqitë e mëdha fqinje, të cilat fillimisht kishin deklaruar se nuk do të lejonin ndonjë ndryshim në status quo në Ballkan, drejt fundit të tetorit u detyruan të pranonin nevojën e ndryshimeve territoriale në favor të Aleancës Katerëshe Ballkanike.</div><div style="text-align: justify;">Megjithatë, patriotët shqiptarë arritën të shfrytëzonin këto rrethana dhe të shfrytëzonin me mjeshtëri dallimet ekzistuese midis fuqive imperialiste.</div><div style="text-align: justify;">Aleancës së Trefishtë - Gjermani, Itali dhe veçanërisht Austri-Hungari - i kundërviheshin vendosmërisht që Serbia, pas së cilës fshihej Rusia, të mos fitonte qasje në Adriatik përmes Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Ngjarjet po zhvilloheshin aq shpejt saqë patriotët shqiptarë u detyruan të vepronin me vendosmëri të madhe.</div><div style="text-align: justify;">Së pari, ishte e nevojshme të ndërtohej një platformë politike nga e cila do të dilte lëvizja kombëtare shqiptare, në lidhje me kushtet e reja të krijuara nga Lufta e Parë Ballkanike.</div><div style="text-align: justify;">Në vend, që nga mesi i tetorit, një iniciativë në këtë drejtim u mor nga Shoqata e Zezë e Shpëtimit (organizata më e zhvilluar patriotike e fshehtë në Shqipëri), e cila vendosi që populli shqiptar të merrte armët, jo për të mbështetur pushtimin turk në Ballkan, por për çlirimin dhe bashkimin e tërë territorit shqiptar.</div><div style="text-align: justify;">Jashtë vendit, iniciativa për veprimin politik përkatës u mor nga Ismail Qemal së bashku me bashkëpunëtorin e tij të ngushtë Luigj Gurakuqi. Në fund të tetorit, të dy u larguan nga Stambolli, drejtuar për në Bukuresht, ku organizuan, me përfaqësuesit e kolonisë shqiptare në Rumani, konventën e 5 nëntorit.</div><div style="text-align: justify;">Ndërkohë, brenda Shqipërisë, patriotët po organizonin lidhje mes tyre me qëllim të organizimit të një konvente kombëtare saqë, në fillim të nëntorit, u formua në Vlorë një komision i posaçëm për të cilin, më 18 nëntor, Ismail Qemal dërgoi telegramin e parë duke theksuar nevojën për thirrjen e një mbledhjeje të përfaqësuesve kombëtarë, në Durrës ose Vlorë.</div><div style="text-align: justify;">Aleancës së Trefishtë (Gjermani, Itali dhe Austri-Hungari) me mbështetjen e saj siguroi përparimin e ushtrive të aleatëve ballkanikë të orientuar për dëbimin e Turqisë nga Ballkani dhe në fund, pas ndërprerjes së vazhdimësisë territoriale midis Shqipërisë dhe Stambollit, shtyu Ismail Qemalin dhe shokët e tij të përcaktonin se, në rrethanat e reja të krijuara nga lufta, veprimi i vetëm i favorshëm për çështjen shqiptare nuk ishte më kërkesa për autonomi territoriale-administrative, por shpallja e pavarësisë.</div><div style="text-align: justify;">Vendimi i patriotëve shqiptarë për të deleguar për herë të parë në botë pavarësinë e Shqipërisë u bë i njohur përmes një interviste që Ismail Qemali i dha gazetës austriake “Neue Freie Presse” në Trieste.</div><div style="text-align: justify;">Diplomati i aftë deklaroi se kishte për qëllim të arrinte në Durrës para pushtuesve serbë dhe se menjëherë pas arritjes së tij do të shpallej pavarësia e Shqipërisë me qëllimin e krijimit të një qeverie të përkohshme për të vendosur Evropën para një fakte të kryer. Ideja e shpalljes së pavarësisë dhe thirrjes së një konvente kombëtare kishte fituar zemrat e popullit shqiptar, i cili në fund shihte të realizoheshin aspiratat e tij shekullore.</div><div style="text-align: justify;">Ndërsa delegacionet e ndryshme rajonale po udhëtonin drejt Vlorës, në këtë qytet, përballë kërcënimit të afërt të pushtimit serb, një grup qytetarësh u mblodhën rreth Ismail Qemalit duke vendosur të shpallnin pa vonesë pavarësinë me qëllimin e vendosjes së pushtuesve të huaj përballë një skenari të ri.</div><div style="text-align: justify;">Kështu, më 28 nëntor 1912, u mbajt Kuvendi Kombëtar dhe nga Vlora u shpall pavarësia e Shqipërisë duke zgjedhur një Qeveri të përkohshme të kryesuar nga Ismail Qemali dhe një grup prej 18 pleqsh që përfaqësonin funksionet e një organi Kontrolli dhe Këshilli i Shtetit, me në krye Vehbi Dibrën.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhi_omqjQcL4wBvoZazU13vafy7y4gOHasB4ippnw7iVwSi5MkDpoOu_2Ft3UQoCejfKKw50uTbTMDKZ-HkL3LQtr4ZLpZffXU8a046VthdNdEULwY2hP3UTfO1SMv-vOzB1x6qE1OBNcuI8VnL65dQ7tgHL2ECkXCipHjNs8i5hoVIOz5wOAPn-VI4nv6l/s2530/005.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1048" data-original-width="2530" height="166" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhi_omqjQcL4wBvoZazU13vafy7y4gOHasB4ippnw7iVwSi5MkDpoOu_2Ft3UQoCejfKKw50uTbTMDKZ-HkL3LQtr4ZLpZffXU8a046VthdNdEULwY2hP3UTfO1SMv-vOzB1x6qE1OBNcuI8VnL65dQ7tgHL2ECkXCipHjNs8i5hoVIOz5wOAPn-VI4nv6l/w400-h166/005.jpg" width="400" /></a></div><p></p><div style="text-align: center;"><span style="font-size: x-small; font-weight: bold;">Asambleja e nacionalistëve të mbledhur në Vlorë që shpallën pavarësinë e kombit. Në qendër Ismail Qemal Bej Vlora.</span></div><span style="font-size: xx-small;"><div style="text-align: center;"><br /></div></span><div style="text-align: justify;">Krijimi i shtetit të pavarur shqiptar u shfaq si parakusht i domosdoshëm për arritjen e një riorientimi që bazohet në baza më të zhvilluara të jetës së brendshme të vendit dhe për një zhvillim më të shpejtë ekonomik.</div><div style="text-align: justify;">Qeveria e përkohshme e Vlorës ndryshoi disa herë anëtarët e saj gjatë ekzistencës së saj, por në krye të saj mbeti gjithmonë, deri në fund, Ismail Qemali, organizatori kryesor.</div><div style="text-align: justify;">Ky qeveri nuk pati sukses që në momentet e para të vendosjes së tij. Flota greke, gjatë bombardimeve të kryera mbi Vlorën, kishte prerë kabllon e komunikimit që përbënte kanalin e vetëm të lidhjes me botën e jashtme, kështu që qeveria mbeti tërësisht e izoluar dhe pa njohuri për atë që po ndodhte përtej kufirit.</div><div style="text-align: justify;">Ismail Qemal Bej Vlora, në mars 1913, shfrytëzoi arritjen e jahtit me flamur britanik të Dukës së Montpensierit në Vlorë, i cili erdhi për të paraqitur kandidaturën e tij për fronin e Shqipërisë, dhe u nis me të.</div><div style="text-align: justify;">Më 1 prill zbriti në Brindisi. Qëllimi i udhëtimit, të cilin e ndërmori kryeministri i shtetit të ri shqiptar, ishte të luftonte për integritetin territorial të Shqipërisë pranë fuqive dhe veçanërisht në Londër, ku Konferenca po vendoste për rregullimin e Ballkanit.</div><div style="text-align: justify;">Në Vjenë, Kancelari von Berchtold, që nga biseda e parë la të kuptohej se sa e vogël ishte shpresa që Shqipërisë t'i lejohej të ruante integritetin e saj territorial, pavarësisht të drejtave të saj dhe pavarësisht përpjekjeve të bëra për çlirimin e saj.</div><div style="text-align: justify;">Për Ismail Qemalin ishte një goditje e rëndë, por më e keqja ende do të vinte, pasi në ditën e nisjes së tij nga Parisi drejt Londrës mësoi për dorëzimin e qytetit të Shkodrës nga Essad Pashë Toptani tek malazezët.</div><div style="text-align: justify;">Ky fatkeqësi, që ndodhi pikërisht ndërsa flota e gjashtë fuqive të mëdha po manovronte për të detyruar Mbretin Nikollë të përfundojë rrethimin, vuri në rrezik integritetin dhe ndoshta edhe ekzistencën vetë të Shqipërisë.</div><div style="text-align: justify;">Kthimi në Vlorë ndodhi në qershor 1913.</div><div style="text-align: justify;">Ismail Qemal Bej Vlora, aq i moshuar, i lodhur dhe i zhgënjyer, u detyrua të bënte thirrje tek fuqitë që të procedonin me emërimin dhe vendosjen e një mbreti.</div><div style="text-align: justify;">Më 7 mars 1914, Princi Guglielm Federik Henri i Wied, një burrë në kulmin e pjekurisë së tij, i zgjedhur nga fuqitë e mëdha si mbret për fronin e Shqipërisë, hodhi këmbën për herë të parë në tokën shqiptare, në portin e Durrësit, por kjo është një tjetër histori.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: center;"><div><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2020/11/il-padre-fondatore-della-nazione.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div><a href="https://varfielton.blogspot.com/2020/11/the-founding-father-of-albanian-nation.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div></div><div style="mso-element: footnote-list;"><!--[if !supportFootnotes]-->
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<div id="ftn1" style="mso-element: footnote;">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2020/il%20padre%20fondatore%20della%20nazione%20albanese/01_shqip.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></a> <span style="font-family: "Times New Roman",serif;">Unë linda më 16 Janar 1844 në
Vlorë, qytetin shqiptar ku shumë vite më vonë do të shpallja pavarësinë e
atdheut tim. Babai im ishte Mahmud Bej Vlora, ndërsa nëna ime ishte Hedié Hanëm
nga Gjirokastra."</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Ismail
Qemal Bej Vlora, Kujtimet (Përgatitur nga Nermin Falaschi - Romë 1978)</span></p><p class="MsoFootnoteText"><o:p></o:p></p>
</div>
<div id="ftn2" style="mso-element: footnote;">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2020/il%20padre%20fondatore%20della%20nazione%20albanese/01_shqip.docx#_ftnref2" name="_ftn2" style="mso-footnote-id: ftn2;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[2]</span></span><!--[endif]--></span></span></a> <span style="font-family: "Times New Roman",serif;">Konferenca e Paqes së Parisit e
vitit 1919 ishte një konferencë paqeje e organizuar nga vendet fituese të
Luftës së Parë Botërore, të angazhuara për të hartuar një situatë të re
gjeopolitike në Evropë dhe për të përpiluar traktatet e paqes me Fuqitë
Qendrore të mundura në luftë. Konferenca u hap më 18 Janar 1919 dhe zgjati deri
më 21 Janar 1920, me disa ndërprerje.</span><o:p></o:p></p>
</div>
</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-79969271984673475242020-11-08T00:00:00.013+01:002023-10-22T21:50:47.971+02:00Themelimi i Partisë Komuniste Shqiptare<p> </p><h1 style="text-align: center;"><b>Themelimi i Partisë Komuniste Shqiptare</b></h1><h2 style="text-align: center;"><b><a href="https://amzn.to/3tkHSZ3" target="_blank">Elton Varfi</a></b></h2><div style="text-align: center;"><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2020/11/la-fondazione-del-partito-comunista.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div style="text-align: center;"><a href="https://varfielton.blogspot.com/2020/11/the-formation-of-albanian-communist.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Lindja e Partisë Komuniste Shqiptare në nëntor të vitit 1941 shënoi një pikë kthese të rëndësishme jo vetëm për grupet komuniste të shpërndara në territorin shqiptar, por edhe për historinë e vendit gjatë dyzet e pesë vjetëve të ardhshëm; një kthesë me nuanca negative. Sipas historiografisë së diktaturës, themelimi i Partisë Komuniste Shqiptare pati një arkitekt të vetëm, Enver Hoxhën, i cili luajti një rol kyç në ndërtimin e kësaj narrative të rreme, veçanërisht përmes autorësisë së një libri<a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2020/Il%20partito%20comunista%20albanese/03_Themelimi%20i%20Partis%C3%AB%20Komuniste%20ShqiptareNuovo%20Documento%20di%20Microsoft%20Word.docx#_ftn1">[1]</a> të shkruar ndërmjet viteve 1975 dhe 1976. Në këtë libër, Hoxha prezantoi pikëpamjen e tij mbi ngjarjet e zhvilluara, duke u mbështetur në kujtimet e tij.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiwbi-oohwsNIqpAjR52vTC_hcXNrW5Kbv74ZAos8zbQH-VJavqb8JudhIkJDEMnw92PItFyWPXCCFeX53GgMYudzMAf2C6HPN3qRcfkRHfXA6mjCtn99tHg3zr7ewBB63s0qZL7wgdeshQbdBK4Mh3gz4s5SGVG7QKHYRFPe41a6Heey3ThKLTM9Cv59Ps/s3176/Scan2020-11-07_193752.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="3176" data-original-width="2381" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiwbi-oohwsNIqpAjR52vTC_hcXNrW5Kbv74ZAos8zbQH-VJavqb8JudhIkJDEMnw92PItFyWPXCCFeX53GgMYudzMAf2C6HPN3qRcfkRHfXA6mjCtn99tHg3zr7ewBB63s0qZL7wgdeshQbdBK4Mh3gz4s5SGVG7QKHYRFPe41a6Heey3ThKLTM9Cv59Ps/s320/Scan2020-11-07_193752.jpg" width="240" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Enver Hoxha (1908-1985), udhëheqës i komunistëve shqiptarë nga 1943 deri në vdekjen e tij.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><br /></p><div style="text-align: justify;">Enver Hoxha, duke vepruar si një “rrëfyes i gjithëdijshëm,” shpesh ka pasuruar rrethanat me anekdota dhe detaje “të shijshme”. Kujtesa e tij e admirueshme "prej hekuri" përshkroi gjallërisht natën kur Partia u formua, duke i atribuuar profile psikologjike të veçanta figurave kyçe, edhe tridhjetë e pesë vjet pas ngjarjeve. Në këtë kontekst përshkrues dhe caktues rollesh, ai veshi kostumin e pa sfiduar të një dirigjenti, kryesisht sepse ata që mund ta kundërshtonin nuk ishin në gjendje ta bënin.</div><div style="text-align: justify;">Hoxha vendosi veten në qendër të rrëfimit, duke marrë një rol protagonisti absolut. Mbledhja u ndoq nga tre grupe: "Korça", që përfshinte vetë Hoxhën, "Shkodra" me emra të shquar si Qemal Stafa dhe Vasil Shanto, dhe grupi i "të rinjve" me anëtarë si Sadik Premtja dhe Anastas Lula, të njohur më vonë si armiq; së bashku me dy anëtarë të Partisë Komuniste Jugosllave, Dushan Mugosha dhe Miladin Popović, duke bërë gjithsej pesëmbëdhjetë pjesëmarrës.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhj5LuGt5BNypBGVSGk05UlvW0p8yem23IzgGy19RFcHqT5fCM8cycdCjhLNgcZMGpAIkQN7q9-dKP8y5aaVLyU1Bg4k1jj0ao-asi7hA-uRHcRgKoszjX1FBMd1hVWF9rxYgs8EUfGcsgTS_WnrO9hG_UDTrLgBw0GsY-UVs3LDotPqT1ohnHWaz2lMVz/s1523/img001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1523" data-original-width="1231" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhj5LuGt5BNypBGVSGk05UlvW0p8yem23IzgGy19RFcHqT5fCM8cycdCjhLNgcZMGpAIkQN7q9-dKP8y5aaVLyU1Bg4k1jj0ao-asi7hA-uRHcRgKoszjX1FBMd1hVWF9rxYgs8EUfGcsgTS_WnrO9hG_UDTrLgBw0GsY-UVs3LDotPqT1ohnHWaz2lMVz/s320/img001.jpg" width="259" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Qemal Stafa (1920-1942), anëtar themelues i Partisë Komuniste Shqiptare dhe udhëheqës i Lëvizjes Rinore, u vra më 5 Maj 1942.</span></b></div><p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p></o:p></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpyCtIFNNuqtDm7bV30o0t7gisoGgDsB3uVFKMgj2EU7Wnbj-Dr0MLp40jsSaFo9XKaB8HpOgzvSF3ztkA0klJM2XnWSSBoORQq8XOpz8ZuvdrTEdAFrOd-of_LBTZd3hKIy2whBPOEazk1tTbjpH_M4m_7wyJX59wgUzrQ8drOVrmKJQHxjjwTmySDsjC/s1605/img003.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1605" data-original-width="1296" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpyCtIFNNuqtDm7bV30o0t7gisoGgDsB3uVFKMgj2EU7Wnbj-Dr0MLp40jsSaFo9XKaB8HpOgzvSF3ztkA0klJM2XnWSSBoORQq8XOpz8ZuvdrTEdAFrOd-of_LBTZd3hKIy2whBPOEazk1tTbjpH_M4m_7wyJX59wgUzrQ8drOVrmKJQHxjjwTmySDsjC/s320/img003.jpg" width="258" /></a></div><b style="text-align: center;"><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Vasil Shanto, (1913-1944) i njohur ndryshe si Vasko, ishte një nga themeluesit e Partisë Komuniste Shqiptare. Së bashku me Qemal Stafën, ai udhëhoqi grupin komunist të Shkodrës.</span></b></div></b><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<div style="text-align: justify;">Sipas Hoxhës, ai mbajti fjalimin hapës dhe propozoi themelimin e Partisë Komuniste Shqiptare, një propozim që u mbështet fort nga Qemal Stafa, Vasil Shanto dhe emisarët jugosllavë.</div><div style="text-align: justify;">Megjithë mosmarrëveshjen e tyre, grupi i “të rinjve” nuk arriti ta pengonte themelimin e Partisë Komuniste Shqiptare. Gjatë mbledhjes, fraksionet komuniste themeluan një komitet qendror provizor të përbërë nga shtatë anëtarë: Enver Hoxha, Qemal Stafa, Ramadan Çitaku, Koçi Xoxe, Tuk Jakova, Kristo Themelko dhe Gjira Marko.</div><div style="text-align: justify;">Por çfarë ndodhi në të vërtetë?</div><div style="text-align: justify;">Më 8 nëntor 1941, në Tiranë, u themelua Partia Komuniste Shqiptare, e cila më vonë, në vitin 1948, u riemërtua si Partia e Punës.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWzgyif9YXni5sfM3MFhx9f39k1MW6kywUBUYpk6v8KJlxueaMs4CgmnWfpU3WabmA9d-tVmCF0lic8MdUgjStcen3Q5xpR1wiTUNuELoi5I3A9KKnxpBiISGFM1cdcwpUH9AZiIvg8p38ATFAU5MSuAj4hEIrPwpERx5d13KDEnDBeQgKjcYxox2vizZa/s1229/001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1229" height="219" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWzgyif9YXni5sfM3MFhx9f39k1MW6kywUBUYpk6v8KJlxueaMs4CgmnWfpU3WabmA9d-tVmCF0lic8MdUgjStcen3Q5xpR1wiTUNuELoi5I3A9KKnxpBiISGFM1cdcwpUH9AZiIvg8p38ATFAU5MSuAj4hEIrPwpERx5d13KDEnDBeQgKjcYxox2vizZa/s320/001.jpg" width="320" /></a></div><b><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Shtëpia ku u themelua Partia Komuniste Shqiptare.</span></b></div></b><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Udheheqja politike jugosllave arriti të bashkojë militantët komunistë shqiptarë, të cilët deri atëherë ishin të ndarë në grupe të ndryshme. Tito dërgoi emisarët e tij, Dushan Mugosha dhe Miladin Popović në Shqipëri, të cilët luajtën një rol kyç në themelimin e Partisë Komuniste Shqiptare. Popović, i sapo liruar nga burgu i Peqinit nga Vasil Shanto, doli si lideri i vërtetë menjëherë pas themelimit, duke filluar menjëherë pastrimin e elementeve të padëshiruara brenda partisë sapo të formuar. Në prill të vitit 1942, në një shtëpi që shërbente si bazë për komunistët, u mbajt mbledhja e parë konsultative e Partisë Komuniste Shqiptare, duke u fokusuar kryesisht në organizimin e rezistencës së armatosur dhe zgjedhjen e një lideri për partinë. Katër kandidatë u emëruan për postin e sekretarit: Qemal Stafa, Ymer Dishnica, Sadik Stavaleci dhe Enver Hoxha. Megjithatë, zgjedhja nuk u zhvillua kurrë.</div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd4SXnxlnbK_hMe7LkCcpNomnBo2t0-vVhp35FTg_hQPMYtQDxTw8nwgr59fQ0oQSB65x9Uo9fVMwkdtUWPjEJEQ0lkv_xTYPZvgRkMei94BefemggTLZBUo-bMspSW_apQFWFUFel4Cf6CFc77HM9gkAQcwQLIqAYvvT23Iv6hwTJrohC4AaFh-oQxNxl/s1345/003.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1345" data-original-width="1183" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd4SXnxlnbK_hMe7LkCcpNomnBo2t0-vVhp35FTg_hQPMYtQDxTw8nwgr59fQ0oQSB65x9Uo9fVMwkdtUWPjEJEQ0lkv_xTYPZvgRkMei94BefemggTLZBUo-bMspSW_apQFWFUFel4Cf6CFc77HM9gkAQcwQLIqAYvvT23Iv6hwTJrohC4AaFh-oQxNxl/s320/003.jpg" width="281" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Enver Hoxha dhe Miladin Popović.</span></b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Më vonë, Ymer Dishnica do të vërejë dhe do të dëshmojë për një “largim të çuditshëm midis Enver Hoxhës dhe Qemal Stafës”. Vetëm dy javë më vonë, më 5 maj 1942, nën rrethana të paqarta, Qemal Stafa, komunisti më i ndritur i grupit të Shkodrës, do të vdiste në një përleshje me fashistët.</div><div style="text-align: justify;">Më 28 dhe 29 qershor 1942, emisarët jugosllavë organizuan një konferencë të jashtëzakonshme të partisë komuniste në Tiranë. Dy anëtarët e parë të lartë të pastruar ishin pikërisht liderët e grupit të "të rinjve", Sadik Premtja dhe Anastas Lula. Akuzuar nga Popović si "faksionistë" dhe sabotorë, ata u përjashtuan nga partia, por për shërbimet e tyre të dhëna për çështjen komuniste, u "ftuan" të punonin ende për partinë.</div><div style="text-align: justify;">Mëkatet e vërteta të këtyre dy liderëve të grupit "të rinj" ishin të tjera, menjëherë pas themelimit të partisë ata shprehen kundër udhëheqjes jugosllave. Ata nuk donin që Partia Komuniste Shqiptare të ishte thjeshtë bishti i Partisë Komuniste Jugosllave, një qëndrim që Miladin Popović nuk e fali. Ndërkohë, Partia Komuniste Shqiptare ende nuk kishte një udhëheqje politike.</div><div style="text-align: justify;">Rrymat e favorshme për rusët gjatë Betejës së Stalingradit në shkurt të vitit 1943, i shtynë dy emisarët jugosllavë, që kontrollonin lëvizjen komuniste shqiptare, të përshpejtojnë zgjedhjen e liderëve të partisë dhe për pasojë të vendit. Diktatori i ardhshëm Enver Hoxha ishte një i ri pa përvojë politike dhe organizative, duke bërë të duket si një mister fakti se si ai arriti të bëhej lider i partisë. Ai vetë, natën e themelimit, ishte i pranishëm në mbledhje, por sipas disa dëshmive të drejtpërdrejta, ai ishte atje si shoqërues i Pilo Peristerit, që ishte anëtar i grupit të Korçës. Roli i tij menjëherë pas themelimit ishte ai i një "thesarieri".<span><a name='more'></a></span></div><div style="text-align: justify;">Ishin jugosllavët ata që mënjanojnë te ai, duke e parë atë si një mjet i dobishëm për të arritur objektivat e partisë. Për këtë arsye, ata organizuan një konferencë të Partisë Komuniste Shqiptare nga 17 deri më 22 mars 1943, në Labinot të rrethit të Elbasanit. Nga kjo konferencë, Enver Hoxha doli si sekretar i përgjithshëm i Partisë Komuniste Shqiptare.</div><p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjo93f5xbww0WzVN2uMha6gMpBBVd5qYD73ovKv78orIzMFjHwNQFS0DnWBUwv7M5Wz3WM5vAlvyq7BQcQ97hV2joZOxalFr4sK-_XES8WYPhkUYtbxlCXZFq_2SuPcdxcNHTJ2-mxwJgyv6DCHFEGSIevOZWO61FfLrZSANqT0I2S2wmZerUmZ721fNaZe/s1482/Scan2020-11-07_194232.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="886" data-original-width="1482" height="191" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjo93f5xbww0WzVN2uMha6gMpBBVd5qYD73ovKv78orIzMFjHwNQFS0DnWBUwv7M5Wz3WM5vAlvyq7BQcQ97hV2joZOxalFr4sK-_XES8WYPhkUYtbxlCXZFq_2SuPcdxcNHTJ2-mxwJgyv6DCHFEGSIevOZWO61FfLrZSANqT0I2S2wmZerUmZ721fNaZe/s320/Scan2020-11-07_194232.jpg" width="320" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Fotografi e vendit ku u mbajt Konferenca e Labinotit në 1943.</span></b></div><p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: center;"><span style="color: red; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;"><o:p> </o:p></span></p><div style="text-align: justify;">Në vitin 1943, menjëherë pas konferencës së Labinotit, Miladin Popović raportoi për superiorët e tij në Jugosllavi rreth Hoxhës: “Njeri i aftë për të udhëhequr, ka rritur shpejt dhe është luftëtari më i fortë për pastrimin e partisë, një organizator i mirë dhe i vendosur, edhe pse i mungon teoria. Njeriu më i popullor i partisë, tashmë anëtar i grupit "Korça" katër vjet më parë.“</div><div style="text-align: justify;">Partia Komuniste, nën udhëheqjen e Enver Hoxhës, do të shtypë popullin shqiptar për të plotë dyzet e pesë vjet.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3i0Mq_pkyGOAqnRYL9gupiatqwNnRf0Mqc7HAgMRTDnCvDr1dW4B4NbmWKLaN91dRV1z1hKtRgkuYFZKMDhow9GW6cue-w8x6hpIYNFejzeDewnyIBOP4FcCVn_idO-gE0drYNGjfa3rpE5vtobgVhqvboQPauaWtiFqbNxXu_KtXzlJgFnYwT0uyfg3V/s832/004.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="763" data-original-width="832" height="293" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh3i0Mq_pkyGOAqnRYL9gupiatqwNnRf0Mqc7HAgMRTDnCvDr1dW4B4NbmWKLaN91dRV1z1hKtRgkuYFZKMDhow9GW6cue-w8x6hpIYNFejzeDewnyIBOP4FcCVn_idO-gE0drYNGjfa3rpE5vtobgVhqvboQPauaWtiFqbNxXu_KtXzlJgFnYwT0uyfg3V/s320/004.jpg" width="320" /></a></div><div style="text-align: center;"><b><span style="font-size: xx-small;">Enver Hoxha në vizitë në shtëpinë ku u themelua Partia Komuniste Shqiptare. Nëntor 1948.</span></b></div><p class="MsoNormal" style="line-height: 115%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-size: 11.0pt;">Nga pesëmbëdhjetë
anëtarët themelues, vetëm katër jetuan një jetë të qetë dhe pa ndjekje: Enver
Hoxha, Pilo Peristeri, Sadik Premtja—i cili arriti të shpëtojë nga një dënim me
vdekje duke u vendosur në Paris—dhe Sinan Hasani që u vendos në Kosovë para se
lufta të mbaronte; të tjerët ose vdiqën në luftë, u ekzekutuan, ose u internuan
në vendet më të largëta të vendit, duke jetuar jetë të plotë me vështirësi nën
mbikëqyrje të vazhdueshme.<o:p></o:p></span></p>
<div style="mso-element: footnote-list;"><br /></div><div style="mso-element: footnote-list;"><div style="text-align: center;"><div><a href="https://eltonvarfi.blogspot.com/2020/11/la-fondazione-del-partito-comunista.html" target="_blank"><b>Leggi l'articolo in italiano</b></a></div><div><a href="https://varfielton.blogspot.com/2020/11/the-formation-of-albanian-communist.html" target="_blank"><b>Read article in English</b></a></div></div><!--[if !supportFootnotes]-->
<hr align="left" size="1" width="33%" />
<!--[endif]-->
<div id="ftn1" style="mso-element: footnote;">
<p class="MsoFootnoteText"><a href="file:///C:/Users/Elton/Desktop/Arkivi_Shqiptar/BLOG/2020/Il%20partito%20comunista%20albanese/03_Themelimi%20i%20Partis%C3%AB%20Komuniste%20ShqiptareNuovo%20Documento%20di%20Microsoft%20Word.docx#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="mso-special-character: footnote;"><!--[if !supportFootnotes]--><span class="MsoFootnoteReference"><span face=""Calibri",sans-serif" style="font-size: 10pt; line-height: 107%; mso-ansi-language: IT; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">[1]</span></span><!--[endif]--></span></span></a> <span style="font-family: "Times New Roman",serif;">“Kur lindi Partia”.<o:p></o:p></span></p>
</div>
</div>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05020517902261186037noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-49598358654443032672012-04-01T00:00:00.002+02:002023-08-06T18:23:42.596+02:00Apollonia e Taulantëve dhe Gjylakia e Korinthiotëve<p align="center"><b><span style="color: black;">nga Etnor Canaj</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Sipas historigrafisë zyrtare shqiptare dhe më gjerë asaj botërore, Apollonia e Ilirisë u krijua prej të kështuquajturve grek-korinthiot (si dhe korfiot, pasi Korfuzi fillimisht u kolonizua prej Korinthit) në shek. VI. Në aspektin e ndikimit të kështuquajtur kulturor "grek", pra çka sollën me vete këta kolon, pjesërisht do isha dakort, por a është e vërtet që këta kolon të kështuquajtur grek i dhanë edhe emrin Apollonisë së Ilirisë, apo e quanin ndryshe? Sipas gjeografit bizantin, Stefan Bizantit (Στέφανος Βυζάντιος, shek. VI mbas Krishtit), në veprën e tij me titull "Ethnica" apo "De urbibus" (Qytete dhe popuj), në faqen 94, ai shkruan qartë që kolonet e korinthit nuk e quanin aspak këtë qytet Apollonia (Απολλωνία), por me emrin e prijesit te tyre "GYLAKS", pra me emërtimin "GYLAKION" apo "GYLAKIA".<span></span></span></p><a name='more'></a><span style="color: black;"> </span><p></p> <p align="center"><span style="color: black;"><a href="http://lh6.ggpht.com/-doumj5Me1co/T3Xl6deP6nI/AAAAAAAABqI/O9IFZCDB-Ck/s1600-h/apollonia%25255B2%25255D.jpg"><img alt="Apollonia e Taulantëve dhe Gjylakia e Korinthiotëve" border="0" height="152" src="http://lh5.ggpht.com/-iMA2m2BEzO8/T3Xl68RsfzI/AAAAAAAABqQ/KHzKb0uxZW0/apollonia_thumb.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom-width: 0px; border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; border-top-width: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Apollonia e Taulantëve dhe Gjylakia e Korinthiotëve" width="244" /></a></span></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Stefan Bizanti bazohet në përshkrimet e tij në autorë të antikitetit si Straboni, Skimni i Kios, Skilaksi i Kariandisë etj...Pra toponimi apo emërtimi Apolloni është më i hershëm se kolonizimi "grek"-korinthiot dhe aty banonte një popullsi paragreke kolonizatore. Mos harrojmë gjithashtu që këto koloni ishin teje të pakta në numër që të mund të asimilonin popullsitë vendase të Taulantëve të cilat ishin më të mëdha në numër. Shifrat e këtyre kolonive shkruhet që kanë qenë jo më tepër se 200 apo 300 njësi (frymë), pra shifra qesharake që të mund të nënështronin një popullsi shumë herë më të madhe se ato të Tulantëve në Durrës dhe Apolloni apo në Bylis dhe në bregdetin e Jonit dhe të Adriatikut.</span></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;">Link versioni italisht: </span></span><a href="http://eltonvarfi.blogspot.it/2012/04/apollonia-dei-taulanti-e-la-gylakia-dei.html" style="font-weight: bold;">Apollonia dei Taulanti e la Gylakia dei Corinzi</a></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05995304859270285233noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-35056228657415959322012-03-25T00:00:00.001+01:002023-08-06T18:23:29.761+02:00Shqipëria, Mbretëria më e re e Evropës (6)<p align="center"><b><em><span style="color: black;">Nga Melville Chater</span></em></b></p> <p align="center"><b><em><span style="color: black;">Për revistën National Geographic, Shkurt 1931.</span></em></b></p> <p align="center"><span style="color: black;"><em><strong>Pjesa e gjashtë </strong></em><em><strong>dhe e fundit</strong></em></span></p> <p><em><strong><span style="color: black;">Link <a href="http://eltonvarfishqip.blogspot.it/2012/03/shqiperia-mbreteria-me-e-re-e-evropes-5.html">pjesa e pestë</a> </span></strong></em></p> <p align="center"><b><span style="color: black;">Kumbari i flokëve</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Pjetri na shpjegoi se i zoti i shtëpisë ku kishim bujtur ishte Kumbari i tij, që i kishte prerë flokët. Ashtu si ilirët e lashtë edhe malësorët e rruajnë kokën. Në këtë ceremoni, e cila bëhet kur ata mbushin moshën dy vjeç, kumbari sjell gërshërët. Në rast se fëmija është kristian, e qeth me katër cullufe, duke lënë në kokë formën e kryqit. Në rast se është muhamedan, e qeth me tre cullufe, të cilat formojnë një trekëndësh në kokë të fëmijës. Pas një ore gjendeshim të ulur në shesh së bashku me bajraktarin e fshatit dhe burrat e tij, duke iu përgjigjur pyetjeve këmbëngulëse të tyre dhe duke u ofruar cigare. Malësorët shqiptarë janë krenarë për origjinën e tyre, racën e tyre. Janë shumë të kujdesshëm dhe të mësuar me idenë e vdekjes.</span></p> <p align="center"><span style="color: black;"><a href="http://lh3.ggpht.com/-6b4ndLOowhw/T2tl2CNLOAI/AAAAAAAABno/0oD2ByPwzds/s1600-h/o20.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Gratë e Mirditës. (foto, Luigi Pellerano)" border="0" height="155" src="http://lh4.ggpht.com/-SkdmnlRZ6C0/T2tl20_1tDI/AAAAAAAABnw/ovKh066KC6I/o20._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Gratë e Mirditës. (foto, Luigi Pellerano)" width="244" /></a></span></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Gratë e Mirditës. (foto, Luigi Pellerano)</span></h6> <p align="justify"><span style="color: black;">Dukagjinasit kanë një arsye më tepër për të qenë krenarë për origjinën e tyre, pasi nga fisi i tyre lindi ligjvënësi i shquar Lek Dukagjini, kodi i të cilit vlen në gjithë vendin dhe kryesisht në zonën malore të vendit që nga Mesjeta. Me të vërtetë disa studiues mendojnë se Lek Dukagjini risolli në Shqipërinë e Veriut disa ligje e kode të lashta, të cilat mundet të datohen nga fiset e shqiptarëve të lashtësisë. Kodi i pashkruar i Lek Dukagjinit, ose Kanuni, gjendet mbi ligjet e shtetit, por edhe mbi Dhjetë Porositë. Ai mbështetet në Lex Talionis, ose në “kthimin e së drejtës” dhe mbështetet në patriakatin dhe pushtetin e burrit. Sipas tij burri ka të drejta të plotfuqishme mbi gruan, ka të drejtë edhe ta vrasë gruan dhe fëmijët e tij. Përpara njëzet </span><span style="color: black;">vjetësh një shqiptar malësor mori hak për tradhtinë e gruas duke e vrarë atë me një plumb që ia kishte dhënë vëllai i saj, si provë e miratimit të familjes së gruas për aktin që do të kryente burri.</span></p> <p align="center"><a href="http://lh6.ggpht.com/-1kvmAiQFNk0/T2tl4jTQY6I/AAAAAAAABn4/zq0-ttldM7A/s1600-h/o14.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Bukëshitësi duke pritur blerësit. (foto, Melville Chater)" border="0" height="159" src="http://lh5.ggpht.com/-SZi_SrjsKP8/T2tl5y_uzSI/AAAAAAAABoA/_E-Cp---qIA/o14._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Bukëshitësi duke pritur blerësit. (foto, Melville Chater)" width="244" /></a></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Bukëshitësi duke pritur blerësit. (foto, Melville Chater)<span><a name='more'></a></span></span></h6> <p align="center"><b><span style="color: black;">Hakmarrja është e detyruar</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Sado barbare që mundet të na duken këto zakone të lashta, këto kode të malësorëve të Kanunit të Lek Dukagjinit dhe hakmarrja e malësorëve shqiptarë, duhet të kuptojmë se ato lindën si një nevojë e brendshme gjatë periudhës së gjatë të pushtimit turk, për shkak të tolerancës së otomanëve, të cilët </span><span style="color: black;">nuk arrestonin dhe nuk dënonin asnjë shkelës të ligjeve. Këto fise malësorësh të panënshtruar kanë arritur që të qëndrojnë deri në kohët tona të pavarura, pavarësisht sedrës së të gjithë atyre perandorëve, të cilët i pushtonin gjatë shekujve. Dhe megjithëse se karakterizimi si konservatorë për këta shënjues të rrallë në pushkë dëgjohet si i çuditshëm , e vërteta është se malësorët jetojnë sipas kodeve të lashta zakonore. Le të marrim për shembull hakmarrjen, ose vendetën siç quhet në Evropë. Në malësi ajo emërtohet gjakmarrje. Ende edhe sot ai që vonon të paguajë taksën e gjakut, kërcënohet me izolim nga fshati e zona. Nga ana tjetër, në qoftë se dikush vret gjakhupësin kur ai është i shoqëruar nga gruaja ose nga fëmijë, ose edhe gjatë kohës së besës, emri i tij hyn në listën e zezë të njerëzve dhe ai tallet prej të gjithëve. Pas vrasjes personi që e ka kryer atë deklaron se mori gjakun. Në qoftë se e ndjekin mundet të kërkojë ushqim dhe strehim për 24 orë në çfarëdo shtëpie. Pjesëtarët e shtëpisë kanë për detyrë që ta mbrojnë dhe ta shoqërojnë deri në ndonjë vend të sigurt. Përpara disa vjetësh një prift mori gjakun dhe pasi vrau hasmin, ishte ai që kreu shërbimet fetare të të vdekurit. Kanuni i Lek Dukagjinit zbatohet sipas marrëveshjeve të kryetarëve të fiseve, të cilët janë më të moshuarit. Kjo është njëra nga trajtat më origjinale të gjyqeve të pashkruara. Që të shpallet i pafajshëm një i akuzuar duhet që të bien dakortë të gjithë gjykatësit. Në qoftë se qoftë edhe njëri voton duke e quajtur fajtor të akuzuarin, atëherë zëvendësohet nga dy të tjerë. Pleqësia nuk mundet të marrë vendim për dënimin me vdekje, as burgosje, por vetëm me vendosje gjobe ose mundet të vendosin që të digjet e gjithë pasuria e të akuzuarit. Për rreth tre ditë zbrisnim në luginën e Shalës. Kishim përshtypjen se na priste një oaz freskie në këtë stinë kaq të nxehtë, ku mbizotëronte kënga e gjinkallave dhe mizat e kuajve. Përpara nesh ecte truproja jonë, e cila përbëhej nga shtatë shaljanë. Pak më vonë shoqëruesit tanë provuan pushkët e tyre duke shtirë në </span><span style="color: black;">një strehim të vjetër hajdutësh. Dikush nga ata ia mori këngës duke përdorur në vend të gajdes tytën e pushkës. Udhëtarët e vjetër do ta quanin si një gjest të keq këtë lëvizje, por në qoftë se do të dinin fjalët e këngës do të ndryshonin mendim: “U fsheha pas shkëmbit. Vrasësi i vëllait tim kaloi përpara. Plumbi im fishkëlleu. Borxhi u shlye!”. Rojtarët tanë kontrollonin pëllëmbë për pëllëmbë </span><span style="color: black;">vendin ku kalonim. Ku ishin hajdutët, për të cilët kishim dëgjuar aq shumë? Siç na shpjegoi Lulashi, ata ishin hakmarrës të arratisur, ose pjesëtar bandash që sillnin trazira në gjithë Ballkanin.</span></p> <p align="center"><a href="http://lh4.ggpht.com/-yCaSgWFze9Q/T2tl66tduEI/AAAAAAAABoI/yhU4ISQAk5s/s1600-h/o16.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Nëpër rrugët e Shkodrës. (foto, Melville Chater)" border="0" height="168" src="http://lh4.ggpht.com/-CCL2CmW4BOs/T2tl7_LtmTI/AAAAAAAABoQ/H16xKT4NZro/o16._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Nëpër rrugët e Shkodrës. (foto, Melville Chater)" width="244" /></a></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Nëpër rrugët e Shkodrës. (foto, Melville Chater)</span></h6> <p align="center"><b><span style="color: black;">Një vend i nxehtë dhe i uritur</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Vendi nuk ishte vetëm i nxehtë. Ishte edhe i uritur. Në disa fshatra malore nuk kishte as dhjet franxholla buke, dhe banorët e shuanin etjen me qumësht dhie të holluar. Një herë, kur ishim duke ndarë ushqimet e pakta të një prifti fshati, e pyetëm nëse ishte e vërtetë fjala se dikush kishte hedhur dinamit në lumë e kishte zënë 20 kile peshk. Kur dëgjoi për këtë akt barbar mikpritësi ynë ngriti duart drejt qiellit i mërzitur. Neve kishim parë më përpara në dollapin e tij disa sende që nuk ngjanin fare me sende të ndonjë prifti. Ai na kishte thënë se ishin shenjat e disa plagëve dhe plumbave. Ne nuk e besuam dhe vendosëm që të hapim shishen e vetme të uiskit që na kishte mbetur. Pasi pimë ai filloi të na rrëfehej. Shkuam me të në breg të lumit dhe pasi nxori sendet që kishte të fshehura në dollap i mbushi ato me dinamit dhe bëri një bombë të vogël. Megjithëse kam turp që po e them, pasi e hodhi në lumë ne shijuam një drekë të mrekullueshme me peshk. Afër një fshati pamë një burim me ujë të freskët e të ftohtë, i cili ujiste me radhë arat e zonës. Ishte i vetmi burim uji për 30 familje të fshatit. Nxehtësia e padurueshme, mungesa e ushqimeve dhe insektet e bezdisshme bënë që shumë herë neve ta humbisnim besimin dhe të na binte morali. Por përkthyesi ynë, Pjetri, përpiqej që të na mbante moralin lart: “E shikoni atë qafën atje lart? Do të shkojmë atje, do të ecim nja njëzet metra dhe pastaj do të zbresim në qytet, atje ku ka një vend të mrekullueshëm freskimi.”</span></p> <p align="center"><b><span style="color: black;">Më në fund ujë</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Duke zbritur nga Shkodra mbërritëm në Gurin e Kuq. Sa më shumë që zbrisnim, aq më i egër bëhej vendi e pamja, aq edhe më i shkretë. Herë pas here takonim ndonjë udhëtar të vetmuar, një grua që kishte tri ditë që ecte duke mbajtur në shpinë një thes me grurë. Pas pesë orësh u gjendëm përballë </span><span style="color: black;">lumit Kiri. Më së fundi ujë! U hodhëm nga kuajt, zhveshëm rrobat dhe filluam të luajmë si fëmijë në lumë. Ditën e fundit të udhëtimit tonë udhëtuam për tetë orë për të mbërritur në pikën kufitare të Shkodrës. U takuam me përzemërsi me burrat që na kishin shoqëruar për aq ditë. Pjetri mbështeti butësisht faqen e tij me tonën dhe pastaj u kthye kurriz i ngashëryer e duke qarë me dënesë... Hipëm në një makinë e cila na priste dhe u nisëm. Duhet të kemi qëndruar për disa kohë të heshtur gjatë kohës së kthimit. Kam besimin se nostalgjia e Pjetrit kishte qenë ngjitëse...</span></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;">Link versioni italisht: </span></span><a href="http://eltonvarfi.blogspot.it/2012/03/albania-il-regno-piu-giovane-deuropa-6.html" style="font-weight: bold;">Albania, il regno più giovane d’Europa (6)</a></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;"></span><br /></span></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05995304859270285233noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-85822191661229020572012-03-18T00:00:00.002+01:002023-08-06T18:23:17.597+02:00Shqipëria, Mbretëria më e re e Evropës (5)<p align="center"><b><em><span style="color: black;">Nga Melville Chater</span></em></b></p> <p align="center"><b><em><span style="color: black;">Për revistën National Geographic, Shkurt 1931.</span></em></b></p> <p align="center"><em><strong><span style="color: black;">Pjesa e pestë</span></strong></em></p> <p align="left"><em><strong><span style="color: black;">Link <a href="http://eltonvarfishqip.blogspot.com/2012/03/shqiperia-mbreteria-me-e-re-e-evropes-4.html">pjesa e katërt</a></span><span style="color: black;"></span></strong></em></p> <p align="center"><b><span style="color: black;">Mishi i derrit ndan Gegët kristianë nga Toskët muhamedanë</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Ishim larguar shumë nga Kruja, kur prezenca e një derri, i cili vërdallisej në mes të rrugës na tregoi se kishim kaluar “zonën e derrit”, i cili nga pikëpamja gastronomike, ndan gegët kristianë nga toskët muhamedanë. Ishte e qartë se kishim hyrë në zonën e fiseve veriore, ku zënë prita dhe besojnë në gjakmarrjen, sepse kalimtarët që takonim ishin të armatosur gjer në dhëmbë dhe ecnin dy nga dy, ndërsa muret prej guri të shtëpive ishin të mbushura me luftëtarë. Ishte dita e pazarit. Çfarë pamje. Në asnjë vend të Evropës nuk ndesh në një pamje kaq shumëngjyrëshe kostumesh të malësorëve. Që të mundet t’i përjetësojë në fotografi ndonjë fotograf duhet që të paktën të ketë katër duart e dy koka. Këtu ndeshet ndokush me turmat e burrave të veshur me pantallona, ndërsa qeleshja e bardhë dhe jeleku i zi i Skënderbeut zëvendësohet me qylafë të bardhë. Gratë e zonës veshin korse me rripa metalikë, ose me një kordon të lidhur rreth trupit, që nga gjoksi e deri në brez.</span></p> <p align="center"><span style="color: black;"><a href="http://lh4.ggpht.com/-q1ared3Uq1g/T2I_YWzcoMI/AAAAAAAABmE/1W0gZ6_ZvO8/s1600-h/o19.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Vajza në ditën e martesës e stolisur me ar. (foto L.F.Hurlong)" border="0" height="194" src="http://lh4.ggpht.com/-MN2I8M6ax4k/T2I_ZkG3RkI/AAAAAAAABmI/4wG72dslEG0/o19._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Vajza në ditën e martesës e stolisur me ar. (foto L.F.Hurlong)" width="244" /></a></span></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Vajza në ditën e martesës e stolisur me ar. (foto: L.F.Hurlong)</span></h6> <p align="justify"><span style="color: black;"> Për të kuptuar ndokush vlerën e një veshjeje të tillë mjafton të shohë se si gratë ngarkojnë në shpinë thasët me miell, ose fuçitë e ujit. Asnjë cirk i madh nuk mundet të krahasohet me pazarin e Shkodrës. Ku përfundojnë rrotat e makinave? Pyesni gungaçin që përgatit sholla llastiku për sandalet e malësorëve. Dhe si u ndërtua ajo fuçia për djathin? Nuk është veçse një trung peme që malësori e gërryente ngadalë, ngadalë për rreth një muaj të tërë që në fund ta shiste për 1.5 dollarë. </span><span style="color: black;">Dhe për çfarë bisedojnë me kaq pasion të gjitha ato grupe njerëzish që janë grumbulluar poshtë pemëve ose në pijetore të çuditshme që shërbejnë pije të ftohta frutash, të ftohura në dëborën e maleve. Pazari i Shkodrës është një shans që të grumbullohen përfaqësuesit e fiseve, një ngjarje e </span><span style="color: black;">rëndësishme sociale për të cilën malësorët që nga malet e Malësisë së Madhe.<span></span></span></p><a name='more'></a><p></p> <p align="center"><b><span style="color: black;">Me kuaj në vendin e malit të madh</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Dhe së fundi, çfarë të thotë ndokush për atë vajzën e këndshme që qëndron në buzë të pusit, e veshur me një veshje të mrekullueshme, jelek të artë dhe një gjerdan me monedhë floriri? Nuk ka nevojë që të themi se çfarë po reklamon. Ato që ajo ka veshur kanë për qëllim që të afrojnë një djalosh të ri, nga një fis tjetër që ka marrëdhënie miqësore me fisin e saj. Vizita jonë në pazarin e Shkodrës na nxiti kureshtjen që të shikonim malësorët shqiptarë në vendbanimet e tyre. Kështu që lamë makinën, morëm kuaj me qira dhe morëm me vete një drejtues dhe një përkthyes. Pastaj filluam udhëtimin nëpër një zonë tepër të egër e të rrezikshme, e cila rrallë ka mysafir, në Malësinë e Madhe, ose e përkthyer në vendin e malit të madh. Në fshatin Shkrel filluam të ngjitemi ngadalë në një të përpjetë mali, i cili ngrihej larg në horizont. Gjashtë orë më vonë arritëm në kishën e Bogës, ku qindra njerëz, burra e gra ndiqnin shërbimet fetare. Shumë pushkë ishin lënë jashtë kishës. Kur mbaroi shërbesa fetare, besimtarët, të cilët ishin të fiseve të Kastratit dhe të Kelmendit, u lëshuan nëpër rrugët e fshatit. Nga ndryshimet në veshjet e tyre, vendasit dallohen se cilës zonë apo fis i përkasin. Të gjithë shqiptarët dallohen njëri nga tjetri nga veshja. Veshjet e Bogës ishin kilota të bardha ose të zeza me feste për burrat, ndërsa gratë kishin fustane të çuditshme, të cilat valëviteshin kur ato e vinin. Një burrë i rëndë iu afrua shoferit dhe përkthyesit tonë, të cilët ishin nga fshatrat e Hotit dhe të Dukagjinit dhe i përshëndeti duke cikur faqet e tij me të tyret. Na shpjegoi se ishte bajraktari i zonës dhe që nga ai moment ne gjendeshim nën mbrojtjen e plotë të tij. Sot, sikundër këtu e shumë vjet, çdo fis shqiptar grumbullohet në shtëpinë e një pjesëtari të fisit, i cili komandon kryetarët e familjeve të tjera të afërta. Ai quhet bajraktari, d.m.th mbajtësi i bajrakut, flamurit. </span></p> <p align="center"><span style="color: black;"><a href="http://lh6.ggpht.com/-KjK5IqIcZ44/T2I_aoDFeSI/AAAAAAAABmQ/9luindMckhc/s1600-h/o11.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Një Bajraktar i veriut me veshje tradicionale. (foto, Luigi Pellerano)" border="0" height="244" src="http://lh4.ggpht.com/-FcRt11PaYGI/T2I_bXCIc_I/AAAAAAAABmY/AdzeXIYCZBA/o11._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Një Bajraktar i veriut me veshje tradicionale. (foto, Luigi Pellerano)" width="179" /></a></span></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Një Bajraktar i veriut me veshje tradicionale. <span style="color: black;">(foto: Luigi</span> Pellerano)</span></h6> <p align="justify"><span style="color: black;">Ende edhe sot fiset shqiptare vazhdojnë që të ruajnë ligjin për mikpritjen, sepse tashmë ai është një ligj i prerë dhe jo më forcë zakoni, apo zakon i thjeshtë i trashëguar. Këtij ligji i gjithë fisi apo fshati është i detyruar ti bindet në mënyrë të verbër. P.sh, në rast se do të na kishin vrarë në ndonjë pritë në zonën e bajraktarit, çështja do të merrte përmasat e një gjakmarrjeje ndërmjet atij dhe vrasësve tanë. Për këtë arsye, çdo fis, apo fshat merr përsipër mbrojtjen e të huajve që qëllon të kalojë në zonën e tyre. Megjithëse u thamë se nuk kishim frikë nga pritat, bajraktari, pasi bisedoi me Gjergjin dhe Pjetrin, vendosi që të na shoqëronin një grup burrash të armatosur gjer në dhëmbë. </span><span style="color: black;">Gjergji ishte përkthyesi ynë, e pagëzuam ne kështu pasi emrin e vërtetë e kishte Ndue, që ne nuk e shqiptonim dot. Pjetri kishte emrin e tij të vërtetë. Pjetri kishte qenë përpara disa vjetësh në qytetin malor të Kentakit. Ai na fliste gjithmonë për ato kohë aq të mira, kur ai kishte arritur të grumbullonte 5.000 dollarë, duke punuar në një restorant, deri sa i kishte humbur të gjitha. Çastet më të lumtura të udhëtimit tonë ishin kur për shaka ai thërriste në ndonjë majë mali: “Një hamburger! Dy vezë. Dhe një kafe!“ Pjetër,- e pyesnim ne A ka me të vërtetë vjedhës në këto anë? </span><span style="color: black;">Shumë hajdutë ka, e marrtë dreqi, na thoshte me siguri të plotë. Mos ka edhe përgjues? Kur i shpjeguam se çfarë ishin përgjuesit ai qeshi e na qetësoi. Përgjues nuk ka në Malësinë e Madhe! U vërtetua krejtësisht e kundërta. Çdo mbrëmje na </span><span style="color: black;">sulmonin, por jo hajdutët...</span></p> <p align="center"><a href="http://lh3.ggpht.com/-QlO0_cV9vXw/T2I_cg6us6I/AAAAAAAABmk/MV87_wyCExM/s1600-h/o22.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Burra me armë në mal gjatë udhëtimit. (foto, Melville Chater)" border="0" height="164" src="http://lh3.ggpht.com/-ZiyfMKhrBbg/T2I_dUxHXKI/AAAAAAAABms/mMYI4c0a_yY/o22._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Burra me armë në mal gjatë udhëtimit. (foto, Melville Chater)" width="244" /></a></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Burra me armë në mal gjatë udhëtimit. (foto: Melville Chater)</span></h6> <p align="center"><b><span style="color: black;">Thirrja është “telefoni” i malësorëve</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Përpara se të zbardhte e lamë Bogën të shoqëruar nga një roje prej tetë burrash të armatosur . Ishin të gjithë të bukur, të gjatë e të fuqishëm, që kishin hyrë në çetën që ruante fshatin në kuadrin e një politike qeveritare e cila përpiqej që të godiste të jashtëligjshmit, duke u ofruar punë. Gjysma e tyre ecte përpara, duke hetuar udhën e ashpër nga do të kalonim. Herë pas here ata që kishin ngelur me ne lëshonin nga një klithmë, britmë, së cilës i përgjigjeshin disa të tjerë që ishin të fshehur në pyllin përreth e në mal. Kjo britmë, majekrahu, është telefoni i malësorëve, transmetohet aq mirë nga maja e malit në majën e malit tjetër, saqë të rejat lokale mësohen brenda pak orësh, në një zonë, të cilën neve na u desh mbi një javë që ta kalonim. Lilashi, njëri nga rojet tona, na shpjegoi se britma, majekrahu, ishte gjithmonë motiv. “Çfarë bën?” p.sh nënkupton “Ka mbërritur një i huaj”. Ai shtoi se britma e malësorit, theksi i valëzuar në qoftë se edhe jo fjalët dallohet në një distancë prej pesë kilometrash. Gjatë rrugës sonë na ndiqnin edhe udhëtarë të tjerë, kristianë dhe myslimanë, derisa shoqëria jonë u shtua me nja dhjetë kuaj, por edhe po kaq roje të armatosur. Një kalorës kishte një tatuazh në dorën e djathtë, një zakon që e kishte përmendur edhe Herodoti kur fliste për Ilirët e lashtë. Pjetri më tregoi atë që kishte tatuazhin dhe më tha: “Është grua-burrë. Nuk do të martohet kurrë.” Pas kësaj gjëje mësuam për një zakon të vjetër e të lashtë të Malësisë së Madhe, i cili mundet të datonte që nga epoka e Amazonave. Malësorët e kishin për zakon që t’i fejonin fëmijët e tyre që në djep, duke ofruar një shumë të hollash si paradhënie për nusen. Ata e vlerësojnë si shumë të rëndësishme praninë e një trashëgimtari djalë, që ende edhe në shekullin e XVIII-të, bashkëjetesa nuk përfundonte në martesë në rast se gruaja nuk lindte djalë. Në rast se kur rritet vajza e fejuar e shkel fjalën e dhënë prej prindërve dhe nuk martohet, duhet që të largohet që atë kohë nga burri i saj i ardhshëm duke dhënë fjalën se nuk do të martohet kurrë dhe do të ngelet e virgjër për gjithë jetën. Në vijim mundet të bëhet “burrë”, të mbajë armë dhe të veshë rroba burrash. Gjithashtu, në rast se nuk ka vëllezër, trashëgon arat nga babai i saj, të cilat pas vdekjes së saj i kalojnë në trashëgim ndonjë të afërmi të saj, gjithmonë mashkull. Pas shtatë orësh mbërritëm në kufijtë e zonës që kontrollonte bajraktari që na kishte marrë në mbrojtje. Pasi na përshëndetën shumë herë me mënyrën e tyre tradicionale, u larguan pa na kërkuar as shpërblimin më të vogël, duke qenë se kishin plotësuar detyrimin e tyre ndaj bajraktarit të tyre, d.m.th që na kishin mbrojtur nga përgjegjësia e gjakut. Duke ecur në këmbë vazhduam të zbrisnim në udhën e thepisur që na çonte në livadhin e blertë të Shalës. Tashmë gjendeshim në zonën e Dukagjinit, njerëz prej shtatë fiseve kryesore të malësorëve. Pjetri, që ishte nga Dukagjini, lëshoi një klithmë të mprehtë e të ashpër për të lajmëruar të tijët se sapo kishim mbërritur. Pastaj shkuam në një shtëpi me mure të trash, me frëngji të mbushura me luftëtarë, ku na ofruan bukë, supë, djathë e gjizë për të ngrënë.</span></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;">Link <a href="http://eltonvarfishqip.blogspot.it/2012/03/shqiperia-mbreteria-me-e-re-e-evropes-6.html">pjesa e gjashte</a></span><br /></span></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;">Link versioni italisht: </span></span><a href="http://eltonvarfi.blogspot.it/2012/03/albania-il-regno-piu-giovane-deuropa-5.html" style="font-weight: bold;">Albania, il regno più giovane d’Europa (5)</a></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;"></span><br /></span></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05995304859270285233noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8442416965447546380.post-4137974743456857082012-03-11T00:00:00.003+01:002023-08-06T18:23:10.126+02:00Shqipëria, Mbretëria më e re e Evropës (4)<p align="center"><b><em><span style="color: black;">Nga Melville Chater</span></em></b></p> <p align="center"><b><em><span style="color: black;">Për revistën National Geographic, Shkurt 1931.</span></em></b></p> <p align="center"><em><strong><span style="color: black;">Pjesa e katërt</span></strong></em></p> <p><span style="color: black;"><em><strong>Link <a href="http://eltonvarfishqip.blogspot.com/2012/03/shqiperia-mbreteria-me-e-re-e-evropes-3.html">pjesa e tretë</a></strong></em></span></p> <p align="center"><b><span style="color: black;">Tirana drejt perëndimit</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Nga ajri i freskët i bregdetit të Durrësit iu kthyem të nxehtit kontinental të kryeqytetit për ta njohur më nga afër. Kishim vërtet ndër mend të mjaftoheshim thjesht me një vizitë disaorëshe, për tu larguar menjëherë më pas, meqenëse beteja e fundit për një krevat, i vetmi i lirë që gjetëm në hotel, na kishte lënë ende shijen e saj ironike. Sikur të mos ishte një qytetar amerikan, i cili na i hapi menjëherë dyert e shtëpisë së tij e bashkë me të edhe shijen e banjës së ngrohtë, krevateve të pastër e disqeve me muzikë të vjetër, gjëja e fundit që mund të na shkonte ndër mend se mund të gjenim në Shqipëri, me siguri do të ishim larguar të njëjtën ditë. Tirana është një anë e mirë e Shqipërisë me makinave luksoze, ku prirja drejt perëndimit, përpjekja për të qenë pjesë e tij, ndihet më shumë se kudo. E kjo bie në sy që në shtrirjen e përmasat e qytetit. Rrugë të gjera me ndriçim neonesh i bëjnë shoqëri sokakëve të pazarit të vjetër. Një radhë e pafund taksish të reja, autobuzë e fugonë të të gjitha markave, mbartin të gjithë llojet e pasagjerëve. Shoferë muslimanë me pantallona të gjera.</span></p> <p align="center"><a href="http://lh6.ggpht.com/-AQ4I593xhnE/T1ZN8UL-IkI/AAAAAAAABkk/PQEbOrmXVz4/s1600-h/o2.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Pamje nga kryeqyteti i mbretërisë Tirana. Në fotografi dallohen shtyllat elektrike. Sot kjo pamje është sheshi Skënderbe afër Hotel Internacional Tirana.(foto, Melville Chater)" border="0" height="244" src="http://lh5.ggpht.com/-Gdiao_Wkc0E/T1ZN9KzmnqI/AAAAAAAABks/0u5sk7jxcOo/o2._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Pamje nga kryeqyteti i mbretërisë Tirana. Në fotografi dallohen shtyllat elektrike. Sot kjo pamje është sheshi Skënderbe afër Hotel Internacional Tirana.(foto, Melville Chater)" width="244" /></a></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Pamje nga kryeqyteti i mbretërisë Tirana. Në fotografi dallohen shtyllat elektrike. Sot kjo pamje është sheshi Skënderbe afër Hotel Internacional Tirana.(foto, Melville Chater)</span></h6> <p align="justify"><span style="color: black;">Së largu, tej gjithë kësaj turme që pi të gjitha llojet e pijeve e që diskuton për tregtinë, hoxha i vetëm i qytetit në majën e minares bën thirrje për orën e lutjes. Zëri i tij të kujton një kokrrizë rërë në shkretëtirë. Kjo mbretëri e vogël tregtarësh ende nuk ka arritur ekuilibrin e saj. Eksporti i saj i përbërë nga produktet e bulmetit, lëkurës, leshit, qymyrit e ziftit nuk i kalon të ardhurat prej 25.000 dollarësh në vit. Ndërkohë, vlera e importit, sheqer, pambuk, stofra leshi arrin pothuaj dyfishin e kësaj shume. Si mund të ekuilibrohet ky ndryshim kaq i madh? Malet janë kaq të pasura me metale, ar, hekur, qymyr, bakër, por ende ato nuk janë shfrytëzuar nga gjeologët. Të ardhurat e dërguar prej emigrantëve që jetojnë jashtë shtetit, kryesisht në Amerikë arrijnë mbi <span style="color: black;">300.000</span> dollarë në vit. </span><span style="color: black;">Por ajo për të cilën ky vend ka nevojë është industria e rëndë, fabrikat. Me trishtim nga goja e shumë njerëzve do të mund të dëgjosh shprehjen: “Këtu nuk ka punë! Isha nja pesë vjet në Amerikë. Makar të kisha mundësinë e të kthehesha sërish atje”.<span></span></span></p><a name='more'></a><p></p> <p align="center"><b><span style="color: black;">Brezi i ri shqiptar kërkon të arsimohet</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Këto ishin disa nga problemet më urgjente të këtij shteti të ri, pavarësia e të cilit u shpall më 12 nëntor të 1912, humbi përkohësisht gjatë luftës së Parë Botërore për tu njohur sërish në 1920. Në 1928 republika u shpall mbretëri. Një gjë është e sigurt: qeveria mbështet dëshirën e rinisë për tu arsimuar. Funksionojnë 600 shkolla fillore e shkolla nate, pa përmendur shkollat teknike, të cilat janë themeluar e përbëhen nga personel mësuesish amerikanë. </span></p> <p align="center"><span style="color: black;"><a href="http://lh6.ggpht.com/-AS67mSfCiHM/T1ZN-fM-o6I/AAAAAAAABk0/NBJnTbtnsjM/s1600-h/o5.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Nxënësit e shkollave me uniforma kuq-zi. (foto, Luigi Pellerano)" border="0" height="155" src="http://lh5.ggpht.com/-AT39lwo6sJY/T1ZN_MjKqXI/AAAAAAAABk4/pM5B783JYBY/o5._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Nxënësit e shkollave me uniforma kuq-zi. (foto, Luigi Pellerano)" width="244" /></a></span></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Nxënësit e shkollave me uniforma kuq-zi. (foto, Luigi Pellerano)</span></h6> <p align="justify"><span style="color: black;">Nevoja për arsimim duket qartë. Kur një nëpunës i shtetit të jep mbrapsht një dokument të cilin megjithëse të shtypur në gjuhën e tij, nuk di ta lexojë, nuk ke të drejtë të ankohesh tek askush e nuk ka si të mos bëjë përshtypje. Gjatë udhëtimit tonë të fundit nga Tirana për në Shkodër, përshtypje të veçantë na la Kruja, me kështjellën e saj, pazarin e mbuluar e kodrat nga ku zbrisnin vazhdimisht fshatarë me thasët në sup, të cilët pasi udhëtojnë gjithë natën, mbërrijnë në mëngjes në kohë për të sjellë në pazar prodhimet e </span><span style="color: black;">tyre. Janë gegë kristianë, gratë nuk i kanë mbuluar fytyrat e tyre e nuk u bëri përshtypje prania e të huajve. Përkundrazi fotografi ynë do të donte të kishte mbi krye një perçe, që të mund t’u fshihej vështrimeve të tyre kurioze. Disa gjuhëtarë duan të na bindin se emërtimi “gegë” rrjedh nga greqishtja “gjigas”- gjigand. Na u duk logjik ky shpjegim kur pamë ata trima shtatgjatë e me dyfeqet e varur mbi supe. Mbanin veshur pantallona të gjatë e të gjera, këmisha të bardha, sandale prej lëkure të papunuar e qeleshe të bardha. Diku-diku shihje edhe “xhokën e zezë të Skënderbeut”, të cilën e veshin për nder të trimit legjendar e udhëheqësit të shqiptarëve në luftën shumëshekullore kundër turqve.</span></p> <p align="center"><a href="http://lh6.ggpht.com/-j_77Rt8jk6U/T1ZN_6CkzUI/AAAAAAAABlA/pS_TMplso9k/s1600-h/o3.%25255B7%25255D.jpg"><img alt="Garda e mbretërisë në Tiranë me veshje kuq-zi.(foto, Luigi Pellerano)" border="0" height="153" src="http://lh3.ggpht.com/-nOWOm1zp1v0/T1ZOA2XlkLI/AAAAAAAABlM/ajDqmSeVsrY/o3._thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" style="background-image: none; border-bottom: 0px; border-color: initial; border-left: 0px; border-right: 0px; border-style: initial; border-top: 0px; border-width: 0px; display: inline; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" title="Garda e mbretërisë në Tiranë me veshje kuq-zi.(foto, Luigi Pellerano)" width="244" /></a></p> <h6 align="center"><span style="color: black;">Garda e mbretërisë në Tiranë me veshje kuq-zi.(foto, Luigi Pellerano)</span></h6> <p align="center"><b><span style="color: black;">Skënderbeu “dragoi i Shqipërisë”</span></b></p> <p align="justify"><span style="color: black;">Rrënojat e kalasë së Krujës janë përmendorja më e gjallë e Gjergj Kastriotit, princ i shqiptarëve, i njohur nga turqit me emrin Skënderbej. Në fillime të shek.XV, ai dhe tre vëllezërit e tij ishin pengjet e sulltanit në Stamboll. Gjergji, i cili asokohe nuk ishte veçse një fëmijë u rrit në sarajet e sulltanit e u quajt Iskander bej, u vu në krye të një reparti kalorësie e u bë një nga ushtarakët më të zotë të ushtrisë turke. Por, siç do ta vërtetonte më vono historia në zemër vazhdoi të mbetej gjithnjë shqiptar. Rreth tridhjetë vjet më vonë, kur turqit u mundën prej hungarezëve, Skënderbeu hyri papritur në Krujë, përzuri garnizonin turk e u vu në krye të qytetit. Brenda 24 vjetësh organizoi më se 13 fushata, duke dalë fitimtar ndaj ushtrive turke që jo pak herë përbëheshin prej më se 200.000 ushtarësh, të armatosur deri edhe me topa e katapulta që mbanin një ngarkesë eksplozivi mbi 600 kg. Kur vdiq, në moshën 64-vjeçare la pas një famë e cila edhe sot askush nuk është zbehur sadopak. Kujtimi i tij është përjetësuar jo vetëm në libra por edhe në balada, këngë e anekdota popullore, të cilat sjellin pjesë nga jeta e heroit, mençurinë e mendjes krahas forcës së krahut të tij. Jeta e vepra e tij u përshkruan në librin e Longfellout “Jeta e bëmat e Skënderbeut”, ndërkohë që pamja e një tjetër luftëtari shqiptar Ali Pashait, rrezaton në faqet e “Çajld Haroldit” të Bajronit, ku poeti i vuri vetes qëllim të ndriçojë të vërtetën: Ali Pashai nuk iu dorëzua kurrë sulltanit në një çast dëshpërimi! E megjithëse koka e tij u var para mureve të pallatit të sulltanit, bëmat e tij mbetën të paharruara në histori.<span style="font-weight: bold;"><br /></span></span></p><p align="justify"><span style="font-weight: bold;">Link </span><a href="http://eltonvarfishqip.blogspot.it/2012/03/shqiperia-mbreteria-me-e-re-e-evropes-5.html" style="font-weight: bold;">pjesa e peste</a><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;"></span></span></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;"><span style="text-decoration: underline;"></span></span></span><span style="color: black;"><a href="http://www.blogger.com/Shqip%C3%83%C2%ABria,%20Mbret%C3%83%C2%ABria%20m%C3%83%C2%AB%20e%20re%20e%20Evrop%C3%83%C2%ABs%20%285%29"><span style="font-weight: bold;"></span></a><span style="font-weight: bold;">Link versioni italisht: </span></span><a href="http://eltonvarfi.blogspot.com/2012/03/albania-il-regno-piu-giovane-deuropa-4.html" style="font-weight: bold;">Albania, il regno più giovane d’Europa (4)</a></p><p align="justify"><span style="color: black;"><span style="font-weight: bold;"></span><br /></span></p>Elton Varfihttp://www.blogger.com/profile/05995304859270285233noreply@blogger.com0