Ka shume vite qe linguiste te ndryshem te huaj dhe shqipetare kane vene re nje ngjashmeri te habitshme midis greqishtes, latinishtes, sanskritishtes dhe shqipes. Natyrisht flasim per linguiste dhe studiues qe njohin ne menyre perfekte keto gjuhe. Pjesa me e madhe e ketyre studiuesve eshte e mendimit qe gjuha shqipe u ka sherbyer si model per tu formuar, greqishtes, latinishtes, sanskritishtes etj. Nje fakt tjeter i habitshem eshte se me ane te shqipes arrihen qe te shpjegohen, perkthehen shume shkrime qe iu atribuohen etruskeve.
Duhet mbajtur parasysh se gjuha qe flitej ne antikitet, zakonisht kudo ne boten e njohur ishte gjuha pellazge nje gjuhe universale e gjithe races se bardhe. Kur themi kudo ne boten e njohur kemi parasysh nga Kostandinopoli ne Kerson, nga Greqia, deri ne brigjet e Frances, nga Shqiperia ne Egjipt, nga Danubi ne Rome dhe deri ne Sicili, e nga kolonat e Herkulit (ngushtica e Gjiblartarit) deri ne Kaukaz. Te gjitha keto perbejne nje te kaluar te madhe. Gjithe bota pertej saj perdorte pellazgjishten ne mardheniet publike. Klasa sunduese, elita dhe gjithe te shkolluarit ose me thjesht ata qe dinin te lexonin e te shkruanin ishin dygjuhesh; ata dilin te flisnin pellazgjishten dhe te lexonin e te shkruanin greqisht, popullesite me prejardhje te vertete pellazge dhe te huajt e asimiluar, qe nuk dinin shkrim ose pa arsim, dinin vetem pellazgjishten, si per te folur, si per te shkruar, dhe shume kohe para se te formohej greqishtja, mbasi te lashtet na bejne te njohur , se para shkronjave kadmeje kishte qe prej shume kohesh Πελασγικα γραμματα (Pelasgika grammata) shkronja pellazgjike; dhe se fundi te huajt e vertete ata qe nuk ishin me prejardhje pellazge dhe qe nuk kishin shume kohe ne Azine e Vogel, ne Greqi dhe ne Itali, ishin dygjuhesh e madje trigjuhesh, nese nuk ishin te asimiliuar e te perthithur nga masa pellazge; sipas kombesise se tyre, ne familje, ne vatrat e tyre ata flisnin egjiptishten, arabishten, aramaishten, persishten, armenishten, sanskritishten – hindustani ose prakrite, etj. Me vone aramaishtja e dialektit siriak ishte gjithashtu gjuha e çifuteve te Palestines, te cilet pas kthimit te tyre nga roberia ne Babiloni e kishin zevendesuar per hebraishten, gjuha e tyre e vertete kombetare, te cilen po e ringjallin sot ne Izrael. Te gjithe keta te huaj ishin te detyruar te dinin gjithashtu ne te njejten kohe bashke me gjuhen e vet kombetare perkatese edhe pellazgjishten per te cilen kishin nevose per mardheniet e perditeshme publike; dhe sa per ata qe donin te arsimoheshin, ata mesonin atehere greqishten si gjuhe te trete. Po te mos kishte rene zjarri ne epoken e kalifit Omar qe dogji bibloteken e famshme te Aleksandrise me sasine e pamate te veprave te shkruara ne shume gjuhe, kryesisht ne pellazgjishten, po te mos kishte ndodhur fshirja sistematike ( gjate shekujve VI, VII, VIII, IX, X dhe XI te eres sone, periudhe e veçante e krizes se mprehte te papairusit) nga te gjitha anet e shkrimeve pellazge ose etruske dhe shume te tjerave greqisht, latinisht, sepse keshtu siguronin fletet qe u nevojiteshin dhe u mungonin autorete te rinj, eshte e sigurte qe sot nuk do te na mungonin dokumente te te gjitha llojeve ne gjuhes pellazge ose etruske dhe nuk do te kishte vend per ekzistencen e enigmave gjuhesore qe na shtrohen sot perpara. Sido qe te kete qene ne perseri mund te quhemi me fat sepse, me gjithe mungesen e ketyre dokumenteve te shkruara, kemi te pakten kenaqesine qe mund te studiojme kete gjuhe shume te lashte universale, ne trajten me te gjalle qe na eshte transmetuar e perpikte dhe e plote ne formen e gjuhes se sotme shqipe.
Bota e sotme e diturise, ashtu siç kane bere paraardhesit dhe siç do te bejne pa dyshim pasardhesit, ka adhuruar me te drejte gjuhen greke per gjithçka qe lidhet me morfologjine e formimin e tipave te saj, te fjaleve te prejardhura e te pabera. Ne do te benim gabim ta kundershtonim e aq me keq ta luftonim nje ndjenje te tille spontane, te shkaktuar pa dyshim nga nje mendim i perligjur lidhur me cilesite e greqishtes se lashte. Megjithate rrethanat nuk na lene qe ta humbim rastin e pershtateshem, qe na paraqitet per te cituar me te drejte proverbin ose thenien greke : “Ω ουτος κυαμους εφαγες, κυαμους μαρτυρεις !” qe ne do ta perkthejme ne menyre te lire per lexuesit; “Por zoteri i dashur, ai qe ha fasule, fasule flet !” domethene te gjithe dijetaret, qe deri me sot kane pasur perpara vetem greqishten dhe cilesite e saj. Por do te shtonim ne, po te kishin ditur shqipen po aq mire atehere, ata do te kishin mundur te krahasonin kopjen, domethene greqishten, me shqipen qe eshte origjinali ose modeli. Dhe gjithe bota e di se ne parim modeli e kapercen kopjen. Qe ketej del se rregullsia gramatikore : eufonia, renia, kontraktimi, ndryshimi i bashketingelloreve, zevedesimi, aferezat ose sinkopat, lakimet dy gjinite reale ne vend te tri, mashkullore e femerore njejes, asnjanes ne shumes, rrokjet çift e tek, nje larmi e perligjur e sintakses se emrit me mbiemrin, ngjashmeria e zgjedhimit pellazg me te greqishtes, perdorimi i se shkuares se caktuar dhe te pacaktuar jo njesoj (si ne anglishten), ekzistenca e ευκτικη (euktikē) dhe e koheve te paparashikuara, mungesa e foljeve me drejtim ose me kundrine te drejte ne gjinore qe eshte me logjike etj., etj, prejardhja pellazge eshte kopjuar nga greqishtja. Sa per fjalet e perbera pellazge, ato i lene pas kompozitat e ngjashme greke, jane me te shumta ne numer dhe formimi i tyre eshte me i goditur.
Marre nga libri "Enigma" i autorit Robert D'Angely
Link versioni italisht:
La lingua pelasgica: lingua universale della razza bianca

1 Comments

  1. apo çjemi dhe te bukur ne more amani ;-)

    ReplyDelete